یبوست چیست؟

[masi eng 47,044]

یبوست چیست؟

یبوست به دفع مدفوع بیش از حد سفت و خشک که دفع آن با سختی همراه باشد گویند که این حالت غالبا بر اثر دفع کردن دیر به دیر مدفوع( کمتر از 3 بار در هفته ) و همچنین داشتن رژیم غذایی خاص، تنبلی روده ، عدم تحرک و عدم مصرف آب کافی و یا گاهی برخی از بیماریها حادث میشود. غذا بعد از جویده شدن در دهان وارد مری و از آنجا وارد معده شده و در آنجا بعد از جذب اکثر مواد مفید آن وارد روده شده، در نهایت با جذب برخی دیگر از مواد با فایده آن در روده کوچک و جذب قسمتی از آب آن در روده بزرگ وارد رکتوم میشود و در آخر خالی کردن رکتوم که قسمت آخر روده است، توسط مقعد صورت می گیرد. همه این قسمتها جزیی از دستگاه گوارش شما می باشند.

برخی فکر میکنند روزی یک مرتبه رفتن به توالت لازم و همچنین کافی است. ولی خوب است بدانید برای هر فرد این داستان متفاوت است. بعضی افراد تا سه بار در روز هم دفع مدفوع دارند در حالیکه هفته ای سه مرتبه دفع برای برخی دیگر طبیعی است. پس مهمترین نکته در تعیین یبوست واینکه آیا شما دچار یبوست هستید " قوام و سفتی مدفوع " است . دفع مدفوع با قوام سخت مانند سنگ یا دفع تکه تکه و دانه دانه مدفوع (مانند تیله) و یا دفع مدفوع خشک همراه یا بدون رگه ها یا قطرات خون حکایت از یبوست دارد.

نشانه ها چه هستند؟

ممکن است شما آنقدر در توالت زور بزنید که احساس کنید کار سخت و طاقت فرسایی انجام داده اید، شاید هم در انتهای دفع احساس عدم دفع کامل مدفوع را دارید، و یا از همه مهمتر حتی در انتهای دفع به مقعد خود آسیب هم رسانده و آن را زخم کرده اید. عدم دفع مناسب بعد از مدتی حتی میتواند شما را بی اشتها کند. جالب اینجاست حتی برخی از بچه ها بعد از عدم دفع مناسب دچار اسهال میشوند. این مدفوع آبکی در حقیقت راه خود را از کنار مدفوع سخت و سنگی در رکتوم باز میکند و به والدین این احساس را میدهد که کودک دیگر یبوست ندارد و حتی دچار اسهال هم شده است در حالیکه اینطور نیست و در حقیقت این یبوست است که در حال بدتر شدن است.

چه عواملی باعث یبوست میشوند؟

یبوست بسیار رایج است و چیزهای مختلفی می توانند موجب آن می شوند. دلایلی که چرا بچه ها و حتی گاهی بزرگسالان دچار یبوست میشوند عبارتند از :

• رژیم غذایی ناسالم؛ اگر رژیم غذایتان را با غذاهای چرب ، شیرین ، و یا نشاسته ای پر کنید و در عوض فیبر کمتر مصرف کنید ، روده شما ممکن است سرعت دفع مواد دفعی به مقعد را کاهش داده و به نوعی دچار تنبلی شود. پس شما باید بجای مصرف زیاد مواد چرب و نشاسته ای مانند غذاهای آماده، سیب زمینی سرخ شده و ... مصرف مواد پر فیبر مانند میوه جات و سبزی جات را جایگزین کنید.

• ورزش و تحرک ناکافی؛ حرکت کمک می کند تا حرکت مواد غذایی در سیستم گوارشی هم افزایش یافته و باقی ماندن آن در روده و در نتیجه جذب بیشتر آب و خشک شدن مدفوع به حداقل رسد و مدفوع نرم تر، با آب بیشتر و شل تر شود. هر چه حرکت و فعالیت بدنی بیشتر باشد زمان ماندن مواد دفعی در دستگاه گوارش کمتر میشود. پس فعالیت بدنی مناسب و ورزش را در برنامه روزانه خود قرار داده و از ماندن در رختخواب یا خانه و نشستن زیاد روی صندلی برای ساعات طولانی خودداری کنید.

• عدم نوشیدن کافی آب و مایعات؛ نوشیدن آب و مایعات دیگر، مدفوع را نرم نگه می دارد و به حرکت آن از طریق روده ها کمک می کند. هنگامی که شما به اندازه کافی مایعات نمی نوشید ، مدفوع می تواند سخت و خشک شود و روده اندک آب آنرا هم جذب کند. پس مصرف مایعات و به خصوص آب کافی از یبوست پیشگیری میکند.

• نرفتن به دستشویی؛ حتی وقتی که شما به آن نیاز دارید. بعضی اوقات احساس دفع در شما وجود دارد ولی به توالت نمی روید، گاهی سرگرم کار یا بازی هستید، یا در جایی هستید که یا توالت نیست یا در توالتش احساس راحتی نمیکنید ( مانند نرفتن به دستشویی بعضی بچه ها در مدرسه ). در این حالت به مرور زمان گیرنده های حسی دفع مدفوع در شما ضعیف شده و دیگر احساس دفع را هم متوجه نمیشوید و این حالت در نهایت منجر به یبوست در شما گردد.

• استرس؛ ممکن است یبوست زمانی رخ دهد که فرد دچار استرس مداوم است. استرس و اضطراب دوره امتحانات ، شروع سال درسی ، دور بودن از خانه و خانواده و ... همگی میتوانند باعث شوند فرد مدفوع خود را نگه داشته، دچار یبوست شود. کمبود دریافت محبت و پرخاشگری پدر و مادر هرچند از سر دلسوزی و حتی برای یادآوری در نشستن بر سر توالت برای جلوگیری از شروع یبوست نیز میتواند اثر عکس داشته باشد و یبوست را بدتر و بیشتر کند.

• سندرم روده تحریک پذیر؛ بعضی از بچه ها یک بیماری به نام سندرم روده تحریک پذیر (ibs) دارند. این بیماری می تواند عمل دستگاه گوارش را کند یا تند کند. فرد با این بیماری میتواند در زمانهای استرس و حتی مصرف برخی غذاها و ادویه جات دچار دوره هایی از یبوست و یا اسهال شده، در کنار آن دچار نفخ شکمی و دل درد نیز بشود.

یبوست چگونه درمان می شود؟

یبوست معمولا نیاز به درمان خاصی ندارد مگر اینکه پزشک شما صلاح بداند که شما نیازمند درمان دارویی آن هم به صورت موقت هستید. این مشکل، غالبا با یک رژیم غذایی مناسب و افزایش فعالیت برطرف خواهد شد. البته ممکن است شما در زمینه بیماری دیگری دچار یبوست شده اید و درمان یبوست شما نیازمند درمان آن بیماری زمینه ای است. در این صورت ممکن است پزشکتان درخواست عکس روده کرده و یا آزمایش مدفوع را برایتان درخواست نماید.

چگونه می توانم به خودم کمک کنم؟

نکته اصلی، تغییر رژیم غذایی پر فیبر و کم چرب و کم نشاسته است. انواع میوه ، سبزیجات ، و غلات سبوس دار ، بلغور، جو دوسر و ذرت بو داده همگی دارای فیبر هستند. روزی یک عدد سیب فراموش نشود. آب به میزان کافی بنوشید. مصرف آب و مایعات، به نرم شدن مدفوع کمک میکند.

مصرف روغن زیتون در سالاد هم در نرم کردن غذا و فعال کردن ماهیچه های دیواره روده کمک کننده است.

ورزش ، پیاده روی و هرگونه فعالیت بدنی و عدم بی حرکتی هم به پیشگیری از یبوست کمک میکند. پس شنا، دوچرخه سواری یا حتی پیاده روی را در برنامه روزانه خود قرار دهید تا همواره سالم و سلامت باشید.