زنجره مو

[amin tabatabaee 45]

نام فارسی: زنجره ی مو

نامعلمی: Cicadatra ochreata melichar

 

خانواده: Cicadidae

 

راسته: Homoptera چرخه ی زندگی: سه چرخه اصلی برای زندگی زنجره‌ها وجود دارد که هر یک از این گونه‌ها دارای ۲ فرمت ۱۳ و۱۷ ساله‌است. M.Septendecim، M.Septendecula وM.Cassini که به اختصار آن‌ها را decim، decula و cassini می‌خوانیم، اسامی این سه گاهنامه جیرجیرک هاست. در این سه گونه، Decim بیشترین تراکم را در شمال، Cassini بیشترین تراکم را در می‌سی سی پی و Deculaدر هر قسمت کمیاب است.

لارو‌های یک دوره در گونه ۱۳ ساله بیشتر در محدوده مناطق مرکزی توزیع جیرجیرک‌ها و در نمونه ۱۷ ساله در شمال، شرق و غرب به دنیا می‌آیند. البته امکان اینکه دلیل ۱۳ یا ۱۷ ساله بودن دوره‌ها چیز دیگری باشد، دور از ذهن نیست. بعضی از متخصصان این مساله را به زمان بلوغ و تعداد مولد جدا که می‌تواند در سال‌های مختلف پدیدار شود، ارتباط می‌دهند. جمعیت جیرجیرک‌ها را لارو‌های منتخبی تشکیل می‌دهند که به تنظیم زمان چرخه شان بستگی دارد. فرضیات نشان می‌دهند که هر دوره شامل ۳۰ لارو ۱۳ و ۱۷ ساله‌است که از این تعداد ۱۲ لارو ۱۷ ساله و تنها ۳ لارو ۱۳ ساله بالغ شده و در این صورت ۱۵ جیرجیرک حتما مشاهده خواهد شد.

تولید مثل: بر عکس غالب راست بالان ،زنجره‌ها به روبه رو ایستادن در طول مدت آمیزش تمایل دارند. در گونه cicadatra guera آمیزش حدود یک ساعت طول می‌کشد.

تخمگذاری: تخم‌ها کپسول‌های بلندی هستند که در یک انتها نوک تیز می‌شوند. هر ماده حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ تخم در هر نوبت می‌گذارد. در تمام گونه‌های شناخته شده، والد تخم خود را روی مواد گیاهی می‌گذارد. تخم گذاری توسط حشرهٔ مادر در محل‌هایی که خانتخم‌ها (egg nests) نامیده می‌شود، انجام می‌گیرد. هر خانه حاوی تعداد کمی تخم صورتی روشن است و لارو‌ها نیز پس از بیرون آمدن از تخم همچین رنگی دارند.

حشره ماده در گونه ی magicicada septendecim را می‌توان در هنگام بررسی شایستگی درخت برای تخم گذاری مشاهده کرد: ابتدا او شاخه کوچکی را گرفته و با یکی از پاهای جلویش قطر شاخه را اندازه گیری می‌کند.اگر قطر آن بین ۳ تا ۱۱ نباشد عموماً تایید نمی‌شود. سپس با کشیدن پوزه اش بر شاخه و رسوخ در آن امکان ترکیب آن با ماده‌ای دیگر را می‌سنجد.

لاروها: لارو‌های زنجره در گونه‌های مختلف بسیار شبیه به هم هستند. سر نسبت به حشره بالغ مخروطی تر است و پوزه‌ای قوی دارد. شاخک‌ها بلند تر و محکم تر از حشره بالغ است و چشم‌ها اندام‌هایی غایب هستند. بال‌ها بعدا پدیدار می‌شوند. قسمت قدامی سینه حشره بسیار پیشرفته و قوی است و به کمک یکی از پاهای جلویی در حفاری‌های طولانی موثر است.

حشره بالغ: حشره بالغ ای شیره بافت چوبی تغذیه می‌کند. لذا می‌توان گفت که حشره در طول زندگی خود مایع زیادی مصرف می‌کند. اساسا شیره بافت چوبی شکر کمی دارد. جیرجیرک دید خوبی دارد و از قدرت شنوایی بالایی بر خوردار است. این حشرات، موجوداتی هشیار و بسیار محتاطند و از بال‌های خود جهت فرار از توجه انسان استفاده می‌کنند.

آواز خوانی: غالبا جیرجیرک‌های نر آواز می‌خوانند. در اغلب موارد با توجه به بررسی‌های انجام گرفته آهنگ‌ها به اندازهٔ کافی متمایز هستند که بتوان آنها را با توجه به هدف شان طبقه بندی نمود. جیرجیرک‌ها تقریباً همیشه در محل استراحت و عموماً بر روی گیاهان آواز خوانی می‌کنند ولی در مواردی هم در سوراخی داخل زمین انجام می‌گیرد. جیرجیرک‌ها به ندرت در هنگام پرواز آواز خوانی می‌کنند، با این حال در نمونه‌هاين زنجره يكي از آفات مهم مو در ايران است. در تمام مناطق موكاري وجود دارد. علاوه بر مو به بسياري از گياهان ديگر مانند سنجد،‌ سيب، آلبالو، به، سپيدار، زبان گنجشك، نارون، ازگيل ژاپني، تبريزي، پسته، انار، گلابي و هلو

ای اندکی ضبط شده‌است.

نحوه خسارت: حشره بالغ بر روي سرشاخه‌هاي مو و ساير درختان ميزبان تخمريزي مي‌نمايد. بر اثر تخمريزي حشره قسمتي از بافت گياه از فعاليت باز مانده و در روي آن برآمدگي‌هايي بوجود مي‌آيد كه سبب شكنندگي سرشاخه مي‌شود. اين سرشاخه‌ها اغلب ضعيف و گاهي خشك مي‌شوند. پوره‌هاي آفت پس از خروج از تخم داخل خاك شده و روي ريشه‌هاي مو مستقر مي‌گردند.پس از استقرار براي تغذيه، خرطوم خود را در نسج ريشه فرو برده و به شدت شروع به تغذيه مي‌كنند. در موستانهايي كه اين آفت شيوع دارد پايه مو تدريجاً ضعيف گشته و سرانجام مي‌خشكد. پايه‌هاي آلوده اغلب رشد بسيار كم دارند، برگها زرد مي‌شود و ميوه‌ها بسيار كم و ريز هستند.

زیست شناسی: زنجره‌هاي كامل از اوايل تابستان به بعد در موستانها ديده مي‌شوند. پس از خروج از جلد شفيرگي معمولاً پروازهاي كوتاه مي‌كنند. پس از 5 تا 7 روز جفتگيري كرده و يكي دو روز بعد تخمگذاري مي‌نمايند. تخمها در دو رديف به طور مورب داخل شاخه‌هاي چوبي نشده در طرفين شياري كه حشره با تخمريز خود مي‌سازد قرار داده و روي ‌آنها را با ترشحات بدن مي‌پوشاند.

دوره رشد جنيني حدود يك ماه است. دوره زندگي حشرات كامل در طبيعت 11 تا 12 روز مي‌باشد. تعداد متوسط تخم در يك زنجره ماده حدود 30 تا 35 عدد مي‌باشد. پوره‌ها پس از خروج از تخم به زمين افتاده داخل خاك مي‌شوند. پوره‌ها در كنار ريشه‌ها اتاقكي از گل براي خود ساخته از شيره گياهي مي‌ماند.

پوره‌ها دوست دارند در شرايط كاملاً مرطوب زندگي كنند. دوران پورگي اين آفت حدود چهار سال است. پوره‌هاي سن چهارم پس از پايان دوره تغذيه از خاك خارج شده و از تنه درختان يا قطعات سنگ و غيره بالا رفته تبديل به مرحله‌اي كه اصطلاحاً شفيره نا ميده مي‌شود، مي‌گردند. بعد از طي مرحله شفيرگي جلد آنها با يك شكاف طولي از هم باز شده و حشره كامل بالدار از آن خارج مي‌گردند. خاكهاي رسي و سنگين براي فعاليت پوره‌ها مناسب‌تر است و اين آفت در چنين خاكهايي خسارت بيشتري ايجاد مي‌كند. طول دوره يك نسل ممكن است 4 تا 5 سال طول بكشد.

کنترل: ـ استفاده از زمين‌هاي شني، ازدياد آبياري و تقويت زمين بوسيله كودهاي حيواني شيميايي

ـ پيوند واريته‌هاي مرغوب روي پايه‌هاي مقاوم

ـ بيل زدن پاي درخت و سوزانيدن علف‌هاي هرز باغات و اطراف آنها

ـ هرس سرشاخه‌هاي آلوده به تخمريزي زنجره‌ها در بهار و سوزانيدن آنهاـ آب تخت نمودن باغات

از سموم دیازینون و مالاتیون به روش سمپاشی پای بوته ها علیه پوره های داخل خاک، سمپاشی سطح خاک در موقع خروج شفیره ها، همچنین سمپاشی درختان استفاده می کنیم.