مامایی در حیوانات اهلی

[masi eng 47,044]

تولید مثل عاملی کلیدی در تعیین بازده پرورش گاوهای شیرده می باشد. در بهترین شرایط هر ماده گاو، سالانه یک گوساله تولید خواهد کرد. از نظر اقتصادی، باروری معمولا با توجه به فاصله زایش پی در پی دو گوساله ارزیابی می شود. معیارهای اندازه گیری بازده تولید مثل، شامل تعداد تلقیحات به ازای آبستنی، میزان آبستنی در ازای اولین تلقیح، تعداد روزهای باز و فاصله زایش می باشد. فاصله زایش مطلوب در بیشتر گاوداریها 12-13 ماه است. در بیشتر گاوداریها درصد آبستنی با اولین تلقیح بین 50-60 % است و برای 55% آبستنی ها به حدود 8/1 تلقیح برای هر آبستنی نیاز است. یکی از دلایل مهم اقتصادی نبودن پرورش گاو شیری در استان، پایین بودن راندمان تولید مثلی در گله هاست. ضعف در تشخیص بموقع فحلی و آبستنی موجب می شود تا فحلیهای زیادی در زمان طول عمر اقتصادی گاو از دست برود که این امر به خودی خود سبب طولانی شدن فاصله دو زایمان و به تبع آن ضررهای مالی فراوان به دامداران می گردد. این مقاله ترویجی، که با همکاری کارشناسان مرکز تحقیقات و معاونت امور دام و بخش ترویج استان تهیه شده است، سعی دارد که دامداران استان را با روشهای سنتی و علمی تشخیص به موقع قحلی و آبستنی متعاقب تلقیح آشنا کند.

مفهوم فحلی:

پدیده فحلی ، فاصله زمانی است که در طول آن حیوان ماده سر پا می ایستد تا با حیوان نر جفتگیری کند .این حالت متعاقب تغییرات هورمونها و به خصوص هورمون استروژن رخ می دهد. بنابراین فحلی یک پدیده رفتاری محسوب می شود. در صورتیکه زمان بروز فحلی بموقع تشخیص داده نشود و گاو بموقع تلقیح نگردد، دست کم به اندازه یک چرخه فحلی، فاصله گوساله زائی افزایش خواهد یافت. بنابراین مدیریت و تشخیص گاو فحل از لحاظ اقتصادی بسیار حائز اهمیت می باشد و مدیران واحدهای پرورش گاوهای شیرده باید از تمام امکانات موجود برای تشخیص گاوهای فحل استفاده کنند. با توجه به توسعه تکنیک تلقیح مصنوعی، به جای گاو نر خود گاودار باید عمل فحل یابی را انجام دهد و اینجاست که بسیاری از اشتباهات مدیریتی موثر بر باروری گله آشکار می شود. مشکل مربوط به تشخیص فحلی در گاوهای ماده به خاطر کوتاه و متغیر بودن طول دوره فحلی می باشد. تشخیص فحلی در صبح زود بلافاصله پس از روشن شدن هوا یا در سپیده دم بیشتر اهمیت دارد و اغلب گاوها بین ساعت 2 بامداد تا 5 صبح فحل می شوند.

جنبه های اقتصادی تشخیص فحلی:

یکی از مهمترین جنبه های مدیریتی در گله های بزرگ گاوهای شیرده ، تشخیص فحلی می باشد که هیچ روشی نمی تواند جایگزین بازرسیهای پیاپی و سیستیماتیک برای تشخیص این حالت گردد. این حالت 6 الی 30 ساعت طول می کشد ولی به طور میانگین برای اکثر گاوهای ماده این حالت 12 الی 18 ساعت طول می کشد.درصد عمده ای از فحلیها در شب بین ساعت 6 بعد از ظهر تا 6 بامداد رخ می دهد.از عواقب تشخیص نادرست فحلی می توان به گمراهی دامدار در تشخیص فحلی آتی، متحمل شدن هزینه های تلقیح نادرست و باز گشت به فحلی مجدد گاو مذکور اشاره کرد. تلقیح گاوی که در حالت فحلی نیست ، باعث می گردد که رحم گاو که در این حالت مقاومت کمتری به پاتوژنها دارد، دچار عفونتهای رحمی گردد. وجود تعداد بی شماری از گاوهای شیرده در گله های تجارتی ،نیاز به دستیابی به روشهای مناسب تشخیص فحلی و استفاده از وسائل کمکی و نوین،برای تشخیص فحلی را همواره بوجود می آورد.

علائم و نشانه های فحلی:

مطمئن ترین نشانه فحلی برای تشخیص گاودار، سر پا ایستادن گاو ماده و اجازه سواری دادن به سایر گاوهاست، در بعضی موارد که بکرات دیده می شود اینست که گاو فحل برای سواری گرفتن از دیگر گاوها تلاش می کند به طوری که گاوهای غیر فحل از جهت عقب سعی بر سوار شدن بر گاو ماده فحل را دارند در حالی که خود گاو ماده از جهات مختلف سعی بر سواری گرفتن از سایر گاوها دارد. از مهمترین علائم فحلی که دامداران به طور سنتی با اتکا به آنها فحل یابی می کنند عبارتند از: رفتارهای غیر عادی، عصبی بودن، ناآرامی، تورم فرج و خروج ترشحات آبکی از واژن، کاهش تولید شیر و کاهش مصرف خوراک، کنارگیری از گله، انبساط مردمک چشم می باشد. گاوی که فحل شده معمولا دارای کپل و کشاله ران آلوده می باشد و موهای ابتدای دم آشفته می باشد. حالت فلهمن(Fleman) از دیگر نشانه های فحلی است که در آن حیوان سر خود را بالا نگهداشته و لبهای خود را به سوی بال خم می کند. تجربه دامداران استان عمدتا بر تعییر رفتار عادی گاو فحل اشاره دارد بطوریکه گاوی که مثلا همیشه پیش از همه وارد شیردوشی می شود در زمان فحلی آخرین گاوی است که وارد شیر دوشی می شود. همچنین دامداران استان در فصل زمستان مشاهده نموده اند که از پشت گاو فحل بخار بر می خیزد که این بخار نتیجه افزایش دمای بدن گاو و به دنبالزیاد شدن فعالیت و یا به دلیل تعییرات فیزیولوژیکی دوره فحلی است.

 

وسائل و روشهای کمکی برای تشخیص فحلی:

 

1- استفاده از رکورد برداری و تابلوی تولید مثل:

بی گمان مهمترین کمک در تشخیص فحلی داشتن سیستم رکورد برداری می باشد . یکی از روشهای رکوردبرداری استفاده از تابلوی گردان تولید مثل می باشد. یک تابلوی مدیریت تولید مثل در خیلی از گاوداری ها به عنوان پرونده موقتی اطلاعات و وسیله برای کمک کردن به تصمیم گیری مناسب مورد استفاده قرار می گیرد. تابلو به 12 قسمت تقسیم شده است و هر قسمت یک ماه را نشان می دهد که خود به روزهای آن ماه تقسیم می شود. در هر روز این تابلو به اندازه یک روز چرخانده می شود. هر طرف شماره یا وسیله چسب دار دارای رنگ متفاوتی است. رنگ ها معمولا نکاتی مانند فحلی گاو، گاوهای آبستن، گاوهای آماده برای تلقیح، گاوهای خشک را نشان می دهند. بنابراین گاودار می تواند هر روز با نگاه کردن به تابلو گاوهایی که انتظار می روند فحل شوند را شناسایی می کند.

 

2-

2 - استفاده از دوربین مدار بسته:

استفاده از دوربین و تلویزیون می تواند وسیله ای موثر برای مشخص کردن گاوهای فحل باشد. روشن است که هنگامی این روش نتیجه بهینه می دهد که گاودار بخوبی بتواند گاوهای خود را بشناسد و یا با پلاک شماره گذاری آنها را از یکدیگر متمایز نماید.

 

 

3-استفاده از قدم شمارMovement detector (Pedometer):

در حین فحلی گاو ماده نسبت به سایر دوره ها تحرک بیشتری دارد و مدت کمتری را صرف استراحت و غذا خوردن می کند.لذا در زمان فحلی با استفاده از پدومتری که به پای گاو بسته می شود می توان میزان مسافتی که گاو طی کرده اندازه گیری نمود و غیر مستقیم به فحل بودن گاو ماده پی برد.

 

 

4 -استفاده از قلم علامت گذار(Crayon):

این وسیله مانند یک قلم نشانه گذاری است که بوسیله آن هر بامداد بالای دم گاو ماده علامتگذاری میشود.در صورت سواری گرفتن سایر گاوها،این رنگ پاک شده و دامدار به فحل بودن گاو پی خواهد برد.

 

 

5-اندازه گیری مقاومت الکتریکی واژن (Vaginal resistance measurement):

در هنگام بروز فحلی، حجم مایع مخاطی واژن و همچنین محتویات یونی آن به طور محسوسی افزایش یافته و قابلیت رسانایی بالائی پیدا می کند.با استفاده از نشانگرهای ثبت کننده مقاومت الکتریکی محتویات واژن، از فحلی گاو مذکور می توان اطمینان حاصل کرد.از معایب این روش اینست که وارد کردن این وسیله در واژن باعث التهاب بافتهای مربوطه می گردد و احتمال بروز عفونت را افزایش می دهد.

 

 

6 -اندازه گیری میزان پروژسترون شیر با استفاده ازروش رادیو ایمنو اسی((Radioimmunoassay:

با توجه به اینکه در هنگام فحلی غلظت استروژن خون افزایش و متعاقبا میزان پروژسترون کاهش می یابد .با استفاده از روشهای موجود میزان کاهش پروژسترون خون میتواند یکی از نشانه های تشخیص گاو در حالت فحلی باشد.

 

 

7-استفاده از شاخص یاب( (Heat mount detector:

ایبن وسیله به گاودار نشان میدهد که آیا گاو ماده به گاوهای دیگر سواری داده است یا نه،از لحاظ ساختار این وسیله دارای دوکیسه تو در تو با یک سیلندر پلاستیکی است.هنگامی که سایر گاوها سوار گاوحاوی این وسیله شوند،کیسه داخلی پاره شده و باعث آزاد شدن ماده قرمز رنگی به درون کیسه بزرگتر می شود.

 

 

8- استفاده از خمیر دمی:Tail past

این وسیله،وسیله ای بسیار ارزان و مقرون به صرفه است و در حقیقت خمیری است که ناحیه دم مالیده می شود و پس از خشک شدن در صورت سواری گرفتن سایر گاوها تحت فشار وارده شکسته می شود و فحل بودن احتمالی گاو را اطلاع می دهد.

 

 

 

9- استفاده از تی زر(Teaser):

تی زر به حیوانی گفته می شود که به سوی گاو فحل جذب می شود و در نتیجه امکان شناسایی گاو فحل را به آسانی امکانپذیر می سازد.

 

 

9-1)استفاده از سگ فحل یاب:

در این روش از سگهای تعلیم دیده برای تشخیص بوی ترشحات ماده گاو فحل استفاده می کنند.

 

 

شکل 6- شناسایی گاو فحل با استفاه از سگ دست آموز

 

 

9-2)استفاده از گاو نر اخته یا آندوژنه:

در این روش امکان آسیب دیدن گاو ماده نسبت به روشهای دیگر بسیار زیاد است لذا کمتر توصیه می شود.

 

 

9-3)ماده گاو مجهز به قلم چانه ایChin ball maker:

در این روش از یک قلم نشانه گذاری که به چانه گاو نصب شده استفاده می کنند.این وسیله حاوی کره ای است که محتوی ماده رنگی است که گاو فحل به طور غیر مستقیم تشخیص داده می شود.

 

 

10- اندازه گیری دمای بدن:

در هنگام فحلی، ابتدا دمای بدن به طور محسوسی کاهش و در نهایت در مدت کوتاهی دمای بدن افزایش می یابد لذا می توان با اندازه گیری دما تا حدودی از فحل بودن گاو ماده مطلع گردید.

تشخیص آبستنی:

تشخیص دقیق آبستنی از نظر به دست آوردن و حفظ حداکثر بازدهی تولید مثل حائز اهمیت است. دانستن این نکته که یک گاو پس از جفتگیری آبستن نشده است برای گاودار از این نظر اهمیت دارد که با کمترین اتلاف وقت گاو را جفتگیری داده یا تلقیح کند. در ذیل تعدادی ار روشهای سنتی و جدید تشخیص آبستنی آورده شده است:

1- بازرسی رکتال

در این روش با وارد کردن دست به درون راست روده محتویات رحم جهت تعیین تعییرات اندازه یکی از شاخهای رحم که به دلیل وجود جنین صورت گرفته است از راه لمس کردن بازرسی می شود. از هفته ششم تا هشتم آبستنی اختلاف اندازه بین دو شاخ رح محسوس تر است.

 

 

2- تشخیص آبستنی با اندازه گیری هورمونها:

اندازه گیری هورمونها برای تشخیص آبستنی بویژه اگر در شیر امکانپذیر باشد به دلیل راحتی نمونه گیری مزیتهای بیشتری از روش بازرسی رکتال دارد.

2-1) پروژسترون

جسم زرد در طول آبستنی پروژسترون تولید می کند. حداکثر غلظت پروژسترون در روز دهم پس از تخمکریزی حاصل می شود. روشهای اندازه گیری پروژسترون مانند رادیو ایمنو اسی و تست الیزا در روز 21-24 با دقت 85-80 درصد قادر به تشخیص آبستنی می باشد.

2-2) سولفات استروژن

تعیین ترکیباتی که به وسیله جنین تولید می شود، نسبت به ترکیبات تولید شده توسط مادر ارزش بیشتری برای تشخیص آبستنی خواهد داشت. جنین استروژن تولید می کند و غلظت سولفات استروژن در پلاسما از روز هفتادم آبستنی افزایش می یابد. تست سولفات استروژن در 15 هفتگی نشانه آبستنی است.

3-بالوتمان:

شکم گاو ماده آبستن تقریبا از ماه هفتم آبستنی بزرگتر می شود. چنانچه دست مشت شده به بخش سمت راست شکم فشار داده شود گاهی می توان برخورد جنین به دست راپس از بازگشت جنین حس کرد.

4-اولتراسوند:

در این روش از میله درون رکتومی استفاده می شود که امواج فراصوتی ارسال کرده و امواج منعکس شده را دریافت می کند. طول موج پس از برخورد با جنین زنده و یا جریان خون جنین تعییر می یابد.

جمع بندی:

یکی از دلایل مهم اقتصادی نبودن پرورش گاو شیری در استان، پایین بودن راندمان تولید مثلی در گله هاست. ضعف در تشخیص بموقع فحلی و آبستنی موجب می شود تا فحلیهای زیادی در زمان طول عمر اقتصادی گاو از دست برود که این امر به خودی خود سبب طولانی شدن فاصله دو زایمان و به تبع آن ضررهای مالی فراوان به دامداران می گردد. با توجه به توسعه تکنیک تلقیح مصنوعی، به جای گاو نر خود گاودار باید عمل فحل یابی را انجام دهد و اینجاست که بسیاری از اشتباهات مدیریتی موثر بر باروری گله آشکار می شود. مشکل مربوط به تشخیص فحلی در گاوهای ماده به خاطر کوتاه و متغیر بودن طول دوره فحلی می باشد تشخیص دقیق آبستنی از نظر به دست آوردن و حفظ حداکثر بازدهی تولید مثل حائز اهمیت است. دانستن این نکته که یک گاو پس از جفتگیری آبستن نشده است برای گاودار از این نظر اهمیت دارد که با کمترین اتلاف وقت گاو را جفتگیری داده یا تلقیح کند. منبع:

[masi eng 47,044]

عقیم کردن

من به شدت به تمامی صاحبان حیوانانی چون (سگ ، گربه خرگوش و ...) تأکید می کنم که حیوان خود را عقیم کنند. سالها دهها هزار حیوان ناخواسته در رنجهای سنی مختلف از هر نوع و نژادی کشته می شوند یا از بی غذایی در جاهای متروکه می میرند. خیلی از آنهایی که اهلی هستند مجبور می شوند دوباره به حیات وحش برگردند واین امر باعث وحشی شدن آنها خواهد شد و می توانند به مردم و دارائی های آنها و چهارپایان صدمه بزنند و همچنین می توانند باعث انتشار بیماریهایی همچون هاری بشوند.

مزایای عقیم کردن

سلامت:

عقیم کردن سگ نر ریسک ابتلا به تومورهای بیضه و مشکلات پروستات را از بین می برد. همچنین عقیم کردن از بروز بیماریهایی که در سنین بالا همچون فتخ رخ می دهد جلوگیری می کند. خیلی کم دیده می شود که سگهای نر عقیم شده در فصول جفتگیری حیاط خانه را جهت یافتن جفت ترک کنند ، این امر باعث می شود که دیگر دچار تصادف با ماشین نشده ، دزدیده و گم نشود و با دیگر حیوانات دعوا نکنند. ( به هرحال عقیم کردن سگ به این معنا نمی باشد که دیگر احتیاجی به محوطه محصور ندارند).

سگهای ماده قبل از فحل اول عقیم می شوند ، که این کار ریسک بروز تومور پستان ،سرطان تخمدان و عفونت رحم را در آنها کاهش می دهد (تمامی این بیماریها می توانند کشنده باشند و درمان آنها بسیار پر خرج می باشد). با عقیم کردن سگ ماده خود از آمدن سگهای همسایه و و لگرد در زمان فحل سگ ، به محل زندگیتان جلوگیری می کنید. زاییدن برای سگ شما می تواند خطرناک باشد. بعضی از نژادها نمی توانند بصورت طبیعی زایمان کنند و احتیاج به سزارین دارند که این عمل ریسکی و بسیار پر خرج است.

خلق و خو:

عقیم کردن حیوان قبل از سن بلوغ بر خلق و خوی او تأثیر مثبتی دارد. سگهای نری که زود عقیم می شوند کمتر پرخاشگری می کنند. عقیم کردن سگ نر باعث می شود که علاقه شان به علامت گذاری کمتر بشود ( این مشکل بسیار جدی می شود اگر آنها تصمیم بگیرند در داخل خانه علامت گذاری کنند). سگهای ماده عقیم شده دیگر در زمان فحل خونریزی ندارند. سگ ماده بچه دار می تواند خیلی عصبی و پرخاشگر شود حتی با اعضای خانواده. همچنین عقیم کردن سگ ماده باعث می شود تا او همراه خوبی برای صاحبش بشود.

توله های ناخواسته:

آیا شما می دانید که زادوولد یک سگ نر و ماده و زادوولد بچه های آنها در طول 6 سال منجر به زادوولد هزاران توله سگ می شود. یک سگ ماده می تواند قبل از 6 ماهگی بچه دار و دوباره هر 6 ماه بعد از آن بچه دار شود. هر توله بطور متوسط می تواند 6 عدد زادوولد داشته باشد و هر سگ ماده از این زادوولد می تواند در 6 ماهگی زادوولد کند. یک سگ نر در یک روز می تواند با هر تعداد سگ ماده ای که در دست داشته باشد جفتگیری کند. راحت بنشینید و با این اعداد بازی کنید .... این کار باعث سردرد خواهد شد ... و فقط برای اینکه توله سگ بامزه است! این به این معنا نمی باشد که او برای خود خانه جهت زندگی پیدا می کند. در سال دهها هزار سگ چه با نژاد و چه بی نژاد بی پناه می شوند. بسیاری از آنها در خیابانها می میرند و زندگی بسیار کوتاهی دارند. خیلی وحشناکه.

ریسکهای پرورش:

اگر این شما را متقاعد نکرده است ، بیاید به ریسکهایی که در کار پرورش وجود دارد بنگریم. سگ مادر ممکن است در زایمان با مشکلی برخود کند که احتیاج به مداخله سریع داشته باشد. مادر ممکن است بعد از زایمان بچه ها را رها کند و به آنها رسیدگی نکند ، آنوفت شما باید با فرمول خاصی هر 2 ساعت به آنها غذا دهید ، آنها را تحریک کنید تا دستشویی کنند ، هر روز آنها را وزن کشی کنید و رطوبت و درجه حرارت بدن آنها را بطور مناسب نگه دارید و ... . حتی توله هایی که مادر از آنها نگهداری می کنند ممکن است نیاز به مکمل های غذایی داشته باشند. توله ها می توانند مرده یا ناقص بدنیا بیایند. من یک پرورش دهنده را می شناسم که سگ ماده اش توله هایی بدنیا آور که فقط استخوان بودند. برخی از نژادها می توانند هنگام تولد دچار مشکلاتی از قبیل شکاف در سق دهان ، پر آبى مغز( ئيدروسفالى) و ... باشند. بیماریهایی مانند پاروا ویروس می تواند توله ها را بسرعت بکشد. آیا شما راضی هستید که سگ ماده خوبتان برای محافظت از توله هایش آنها را با دندانهایش بکشد؟ آیا شما حاضرید تا زندگی حیوان خود را به خطر بی اندازید؟

هزینه عقیم کردن:

هزینه عقیم کردن سگتان بسیار کمتر از هزینه درمان و توله هایش می شود ، هزینه آن کمتر از عمل تومور بیضه و درمان عفونت رحم است ، هزینه آن کمتر از سرهم کردن بدن سگتان که تصادف کرده است می باشد ، موقعی که در حال عبور از خیابانی شلوغ جهت رسیدن به یک سگ ماده فحل عقیم نشده بوده. من سگهای نری را دیده ام که از آزاد راههای 6 لینی برای رسیدن به ماده عبور کرده اند! هزینه عقیم کردن کمتر از دادن مداوم فرشهایتان برای شست و شو است ، که سگ نر شما برروی آنها جهت تعیین کردن قلمرو اش علامتگذاری می کند یا خونی که زمان فحل سگ ماده بر روی فرشها می ریزد.

تصورات اشتباه

 

 

حیوان من چاق و تنبل خواهد شد

عقیم کردن ممکن است باعث شود که سگ شما کمتر بخواهد پرسه بزند. فعالیت کم و دادن غذاهای نامناسب می تواند باعث بالا رفتن وزن حیوان شود. به حیوان خود غذاهای مرغوب داده و او را ورزش دهید و به میزان فعالیت بدنیش به او غذا دهید.

اخلاق و رفتار حیوان من تغییر خواهد کرد

این تغییر همانطور که در بالا گفته شد مثبت و مفید می باشد.

زمان زاییدن بسیار شگفت انگیز است فرزندان من باید آنرا ببینند

یک فیلم ویدئویی بخرید ، هزینه بسیار کمتری دارد. با چیزهایی که در بالا گفته شد ، فرزندان شما ممکن است شاهد چیزهای بیشتری از آنچه شما می خواهید شوند... بهانه نیاورید.

ما می توانیم با فروش توله ها پول خوبی درآوریم

بزرگ کردن توله ها بطور صحیح تمامی سودی که می خواهید از این راه بدست آورید را از بین می برد. بسیاری سگ و گربه هستند که به خانه نیاز دارند. چرا این کار را گسترش دهیم؟ پیدا کردن مکانهای مناسب برای آنها بسیار دشوار است.

من از اینکه حیوان به هوش نیاد می ترسم

این یک نگرانی عامیانه است. همیشه هر کاری که احتیاج به بی هوشی داشته باشد ریسکی است. برخی از دامپزشکیها جهت دیدن ضربان قلب و تنفس از مانیتور استفاده می کنند. با دامپزشک در مورد نگرانی خود صحبت کنید. ریسک عقیم نکردن سگ بیشتر از ریسک عقیم کردنش است.

من امیدوارم که شما را در این مورد به اندازه کافی راهنمایی کرده باشم تا بتوانید راه صحیح را انتخاب کنید. اصیل بودن و خوشگل بودن حیوان شما بر این معنا نمی باشد که باید پرورش داده شود. با عقیم کردن ، حیوان شما بهتر و بیشتر زندگی خواهد کرد

[masi eng 47,044]

[TABLE]

[TR]

[TD]

دوره فحل

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD][/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

نشانه های فحل:

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD] اولین نشانه فحل شدن در فصل جفتگیری تورم مهبل سگ می باشد. این تورم می تواند یک هفته یا یک روز قبل از خونریزی پدیدار شود. دیگر نشانه های فحل شدن ، تغییر رفتار سگ است. سگ شما ممکن است شروع به مالیدن مهبل خود بر روی دیگر سگها ، اشیا یا پاهای شما کند و حتی ممکن است خودش را زیاد بلیسد.

اگر شما بیشتر از یک سگ ماده دارید ، آنها ممکن است باهم فحل شوند ، فحل شدن یکی از آنها ممکن است منجر به فحل شدن دیگری نیز بشود.

یک سگ ماده هرگز نباید در فحل اولش جفتگیری کند (تخمدانها به رشد کافی نرسیده اند) و بهتر است در دوره دوم فحل نیز جفت نخورند. بهترین زمان جفتگیری در دوره سوم فحل یا 1.5 تا 2 سالگی است.

مهبل تورم ندارد ، سگ هنوز فحل نشده است

مهبل تورم ندارد ، سگ هنوز فحل نشده است

مهبل تورم دارد ، سگ فحل شده و آماده جفتگیری می باشد. حالا برای اینکه سگ نر راحتتر با او جفتگیری کند ، دخترتان را بلند کرده و در موقعیت مناسب قرار دهید. اگر با دستکش انگشت خود را درون واژن او کنید می بینید که انگشت شما را به طرف داخل فشار می دهد. وقتی که سگ ماده جفت خورد ، قفل می کند. سگ ماده بوی بسیار شدیدی از خود ترشح می کند که سگها می توانند آنرا از کیلومترها دورتر بفهمند. .

نشانه های دیگر دوران جفتگیری این است که سگ ماده تمایل پیدا می کند برای سگ نر بایستد و دمش را برای او کنار نگه می دارد. او ممکن است برخی اوقات پشت باسن خود را به پاهای شما بمالد.

بعد از فحل اول شما متوجه خواهید شد که پستان آن برجسته تر می شود.

سگ ماده 9 ماهه قبل از فحل ، پستانها بسیار ریز می باشند

بعد از فحل ، پستانها کمی صورتی شده و برجسته تر شده اند

چه زمانی سگ فحل می شود

بطور طبیعی سگ ماده در 6 ماهگی و بعد از آن هر 6 ماه فحل می شود.

برخی اوقات فحل اول در برخی از آنها در 4 ماهگی و برخی دیگر در 12 ماهگی رخ می دهد.

برخی هر 6 ماه و برخی دیگر هر 5 تا 8 ماه. زمانهای فحل با یکدیگر متفائتند. شما باید آگاه باشید که سگتان چه زمان فحل می شود.

اکثر پرورش دهندگان سگهای ماده خود را از فحل سوم یا در 1.5 تا 2 سالگی جفت می اندازند. زمانی که آزمایش ژنتیکی آنها کامل شده باشد و دامپزشک بالغ و آماده بودن سگ را تصویب کند.

چه زمانی سگ باردار می شود

اگر شما سگ نر دارید ، او زمان را به شما خواهد گفت. بطور طبیعی 12 روز پس شروع خونریزی ، وقتی که خونریزی کم و رنگ آن صورتی شد. سگ نر خواهد فهیمد ، او مرتباً سگ ماده را می لیسد و بررسی می کند.

توله سگها 63 روز بعد از تخمگذاری بدنیا می آیند ( نه اینکه 63 روز بعد از جفتگیری ، سگ نر می تواند ماده را چند روز قبل یا چند روز بعد از تخمگذاری باردار کند).

اسپرم تازه می تواند تا 5 روز زنده باشد (حداکثر تا 7 روز). اسپرم سرد شده می تواند 12 (حداکثر 24) ساعت بعد از داخل شدن زنده بماند. اسپرم یخ زده می تواند 2 ساعت بعد از داخل شدن زنده بماند.

تخمدانها 5 زور بیشتر زنده نمی باشند. اما در روز اول آنها رشد کافی پیدا نکرده اند و نمی توانند باردار شوند ، در روز 3 آنها رشد کافی کرده اند و بهترین زمان برای باردار کردن سگ می باشد. در روز 4 تخمدانها هنوز رشد یافته اند. در روز 5 می میرتد. [/TD]

[/TR]

[/TABLE]

[masi eng 47,044]

دوران بارداری و زایمان

سگ ماده معمولاً بین 12-8 ماهگی بالغ می شود. در بعضی موارد ممکن است زودتر (6 ماهگی) یا دیر تر (18 ماهگی) رخ دهد. اگر سگ ماده برای اولین بار تا سن 20 ماهگی فحل نشد به دامپزشک مراجعه کنید.

فحل شدن

مدت فحل سگ ماده معمولاً 21-18 روز طول می کشد ، سگ ماده فقط سگ نر را در چند روز اول زمان فحل قبول می کند و باردار می شود. اولین نشانه فحل شدن ، پُف کردن لبه مهبل می باشد. سپس بزودی خونریزی شروع می شود ( مشابه فحل در انسانها نمی باشد). خونریزی می تواند 14-4 روز ادامه داشته باشد ( 10 روز میانگین آن است) در زمانی که سگ ماده خونریزی دارد سگ نر بسیار زیاد جذب او می شود اما سگ ماده به آنها اجازه جفتگیری را نمی دهد. تا زمانی که خونریزی کم یا قطع شود و مهبل تا حد ممکن بزرگ شود ، در آن زمان سگ ماده سگ نر را برای جفتگیری قبول می کند. این فحل بارور است و 12-5 روز ادامه دارد. در 3-2 روز اول زمانی مناسبی برای جفتگیری می باشد ، این زمانی است که اگر قصد دارید توله سگ داشته باشید باید عمل جفتگیری شروع شود. برای اینکه مطمئن شوید عمل لقاح بخوبی انجام شده است باید جفتگیری 2 روز بعد تکرار شود. اگر سگ ماده حامله شده باشد فحل او زودتر به پایان می رسد.

سگهای خانگی بطور معمول دوبار در سال فحل می شوند ، بجز در باسنجی ها (Basenji) ، سگهای وحشی ، گرگها و روباه ها ، که فقط یکبار در سال جفتگیری می کنند. اکثر سگهای ماده در فصل بهار (ماههای دی-اسفند) و فصل پاییز (ماههای مرداد- شهریور) فحل می شوند. استثناء هم وجود دارد ، برخی از ماده ها ممکن است وقفه طولانی تر یا کوتاه تری بین مدت زمان فحلشان داشته باشند.

به آنها از طریق دهان یا تزریق کردن می توان هورمون داده تا فحلشان متوقف یا عقب انداخته شود. اگر می خواهید برای سگ ماده خود از این هورمونها استفاده کنید حتماً با دامپزشک خود مشورت کنید .

بارداری

مدت زمان بارداری بطور متوسط 63 روز می باشد. ورم شکم از هفته پنجم بیشتر آشکار شده و شکم بطرف جلو می رود ، حتی اگر فقط 2-1 توله سگ را حامله باشد یا چاق باشد. تشخیص دادن نشانه های نزدیک شدن زمان زایمان ممکن است بسیار دشوار باشد.

از 35 روزگی زمان بارداری ، سینه ها بزرگ می شود و نوک سینه ها بزرگتر و صورتی تر می شوند. 4-3 روز قبل از زایمان ، از نوک سینه ترشح آبدار می آید. در سگهای ماده ای که فقط چند عدد توله برای زایمان دارند ، بزرگی سینه ها ممکن است تا هفته آخر شروع نشود. شیر واقعی اغلب 6-5 روز قبل از زایمان تولید می شود.

در مدت بارداری سگ ماده ، شما باید به مقدار زیاد غذای مناسب به او بدهید ، مولتی ویتامین و کلسیم را به مقدار توصیه شده توسط دامپزشک به رژیم غذایی او اضافه کنید. و با ملایمت به او ورزش دهید. به سگ ماده باید سه مرتبه: از همان اول بارداری ، 10 روز قبل از زایمان و 10 روز بعد از زایمان قرص ضد انگل داده شود.

همه چیز را برای ورود توله سگها آماده کنید. یک پرستار برای زایمان ، مکان تمیز مانند جعبه یا سبد ، روزنامه بعنوان تختخواب. اگر شما در این بازی تازه وارد هستنید حتماً قبل از این روز بزرگ با یک پرورش دهنده مورد اطمینان یا دامپزشک صحبت کنید.

1- در اولین مرحله زایمان ، سگ ماده با آرامش می خوابد.

2- وقتی که توله از رحم وارد لگن خاصره می شود ، توله سگ بزودی بدنیا خواهد آمد.

3- کیسه آب شامل توله سگ از مهبل نمایان می شود. این توله سگ از پشت خارج می شود، فقط دم و یک پنجه اش نمایان می شود.

4- توله سگ پوشیده شده از پوسته کیسه آب بدنیا آمده.

5- سگ ماده پوسته کیسه آب را از بدن توله ها پاک می کند و بند ناف را با گاز گرفتن می برد.

6- با لیسیدن توله سگها ، مادر آنها را تحریک می کند تا شروع به نفس کشیدن کنند.

7- سگ ماده بین آنها استراحت کرده و بر توله های شیر خوار خود نظارت می کند.

8- نوزاد توله سگ ، که فقط 1 دقیقه سن دارد.

 

راه صحیح مداخله کردن انسان در زایمان سگ

[TABLE=width: 482]

[TR]

[TD][/TD]

[TD][/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]1- با دقت و به آرامی در بیرون کشیدن توله او را کمک کنید. [/TD]

[TD]2- توله را وارونه بگیرید و مواد لزج را از سوراخ بینی او بیرون بیاورید [/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

[/TD]

[TD]

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD] [/TD]

[TD][/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]3- توله را با قدرت بمالید تا شروع به نفس کشیدن کند. [/TD]

[TD]4- اگر مادر بند ناف را گاز نگرفته و نبریده است ، شما باید آنرا با نخ یا بند ببرید. [/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

[/TD]

[TD]

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=colspan: 2, align: center][/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]5- هر چه زودتر توله را بغل مادرش بگذارید تا بتواند آنرا را بلیسد.[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

[masi eng 47,044]

متداولترین مشکل در دامداریهای مدرن اختلال در امر باروری و بارداری آنان میباشد. علت این اختلالات بترتیب وقوع آنها شامل موارد ذیل میباشد:

 

• آشکارنشدن دوره فحل و بی تشخیص ماندن آن

• واردنشدن گاو بدوره فحل

• واردشدن گاو بدوران فحل بعداز تلقیح مصنوعی و یا جفتگیری ناموفق

• سیستهای تخمدان

• التهابات تخمدان و رحم گاو

• اختلالات در رفتار بعداز زایمان (دوره نفاس) و سقط جنین

 

بعبارتی دیگر میتوان علل این اختلالات را در اجرای موارد ذیل قید کرد:

 

• روش نگهداری و تغذیه دام

• مدیریت دامداری

• اختلال در تلقیح مصنوعی مانند رعایت نکردن تدابیر بهداشتی در این امر و یا نامطلوب بودن کیفیت اسپرمهای تلقیحی

• اختلالات و اشتباهات درتغذیه

• کنترل ناکافی از دوره فحل

• مامایی شتابزده و رعایت نشدن دقیق اقدامات بهداشتی مامایی

 

برآورد آرمان سالانه یک گوساله سالم از گاو در گاوداری های مدرن مستلزم اجرای دقیق و صحیح و آگاهانه موارد ذیل میباشد:

 

• نگهداری و تغذیه صحیح

• مدیریت مسئولیت شناس و مسئولیت پذیر

• شناخت کافی از دوره فحل

• اقدامات صحیح مامایی

• رعایت دقیق بهداشت زایمان

• تلقیح مصنوعی صحیح

 

مبارزه با این اختلالات و مساعد کردن دوران بارداری یکی از مهمترین وظایف دامدار، دامپزشک و مسئولین مراکز تلقیح مصنوعی میباشد. بهینه سازی این امر تحت یک مدیریت صحیح قابل اجرا میباشد.

چه بسا که با پرهیز در استفاده بی رویه دارو (بخصوص داروهای هورمونی) و در نهایت دلیل اختلالات را یافتن و آنها را از میان بردن بسیار موفقیت آمیزتر است.

در این امر دامپزشکان، مسئولین مراکز تلقیح مصنوعی، انستیتوهای درمانی و دانشگاهها خدمات شایانی را ارائه میدهند.

 

سعی بر آن است که ابتدا نگرشی سطحی و سیستماتیک از دوره فحل داشت.

 

به امید اجرای هدف دامداریها در باروری و بارداری سالانه یکبار گاوهای شیرده !

 

دوره سیکل جنسی

 

بطور معمول گاو از 9 – 12 ماهگی توانایی تولیدمثل دارد و دارای سیکل تخمدانی و سیکل رحمی است که تغییرات قابل تشخیص بیرونی و درونی را دوره فحل میگویند. یک دوره جنسی 21 روز میباشد که به زیرگروههای ذیل تقسیم میگردد:

 

• دوره قبل فحل (Pre estrus)

• دوره فحل (estrus)

• دوره بعد فحل (Post estrus)

• دوره میان فحل (Inter estrus)

 

روز اول دوره جنسی (دوره فحل) با تغییرات رفتاری همراه است که در گاو حدود 18 ساعت به درازا میکشد و در این دوره گاو آمادگی جفتگیری توسط گاونر را نشان میدهد. لوبهای فرج و مهبل متورم و آبکی و سرخ هستند و دارای یک مایع مخاطی هستند که آویزان است.

در دوره بعدفحل که 2 – 3 روز به درازا میکشد گاو آمادگی جفتگیری ندارد و تورم و تولید مایع شفاف مخاطی کاسته میشود و امکان ریزش مقداری خون وجود دارد. این خون از دیواره رحم که توسط رگهای خونی متورم گشته منشاً میگیرد و نشانگر به انتها رسیدن دوره فحل میباشد که در نهایت تخمک از تخمدان رها گشته و تغییرات رفتاری برونی کاسته میگردد (بهترین زمان برای تلقیح مصنوعی).

دوره میان فحل حدود 14 روز به درازا میکشد و در این دوره جسم زرد روی تخمدان تشکیل میشود.

دوره قبل فحل که بین روز 18 – 21 میباشد نشانگر پیدایش مجدد دوره فحل با علائم آن میباشد در این دوره گاو بی آرامی و علاقه به نزدیکی با دیگر دامها را دارد.

 

دوره جنسی در تخمدان

 

بموازات تغییرات برونی در رفتار دام، تخمدانها و دیواره پوست مخاطی رحم هم تغییراتی در طی دوره جنسی دارند . رشد فولیکول در دیواره تخمدان همزمان با دوره فحل میباشد که کمی بعداز آن سبب رهاشدن تخمک از تخمدان (Ovulation)و ورود آن به ابتدای لوله رحمی میباشد. فولیکول قابل لمس و حس کردن رکتال میباشد ولی این امر میبایست بسیار با احتیاط انجام گیرد زیرا لمس تحت فشار سبب رها شدن تخمک از تخمدان خواهد شد.

در محل فولیکول بعداز خروج تخمک سنتز جسم زرد شروع میشود که عمل جسم زرد مدت دوره میان فحلی را معین میکند.

 

جسم زرد Corpus luteum :

 

به غده ای اطلاق میگردد که تحت تحریک هیپوفیز قدامی (آدنوهیپوفیز) پس از رها شدن تخمک از تخمدان تشکیل میشود و عمدتا ترشح هومون پروژسترون را بعهده میگیرد.

درصورت بارورنگشتن به آن جسم زرد دوره ای ((Corpus luteum periodicum گفته میشود.

در صورت بارورگشتن به آن جسم زرد بارداری (Corpus luteum graviditatis) گفته میشود.

انحلال تدریجی آن تحت تحریک پروستاگلاندین میباشد که رنگ آن سفید میگردد.

درصورت بارورگشتن و پس از تشکیل نهایی جفت (Placenta)و طی دوره بارداری هورمون پروژسترون در جفت هم ساخته میشود.

جسم زرد شبه بارداری Corpus luteum pseudograviditatis چیست ؟

 

 

لقاح(Fertilization)

 

عمل ترکیب و ادغام هسته های اسپرم و تخمک و تشکیل نطفه یا زیگوت (Zygote) لقاح نامیده میشود(Impregnation , Conjugation) .

تحت ترشح هورمون پروژسترون دوره بارداری حمایت میشود و ابتدا دیواره رحم قبل از لانه گزینی و جایگزین شدن نطفه در رحم (Nidation & Implantation) تغذیه و پوشش حفاظتی نطفه را بعهده میگیرد.

عمل لقاح در لوله رحم انجام گشته و نطفه در دیواره رحم جایگزین میگردد که از این زمان تغذیه و حمایت جنین توسط جفت (Placenta) آغاز میگردد. زمان تشکیل جفت و کاشته شدن نطفه در رحم بین روز 11 تا 40 بعداز عمل لقاح میباشد و جفت کارآیی مطلق خود را همراه با تشکیل گردش خون جنینی بدست آورده است. دوره بارداری در گاو بین 270 تا 290 روز میباشد.

 

روند دوره فحل و کنترل آن

 

یکی از اساسی ترین و اقتصادی ترین تدابیر مدیریتی در دامداریهای مدرن شناسایی بموقع دوره فحل و در قبال آن تلقیح مصنوعی گاو در زمان مناسب است.

دو مشکل مهم در کنترل و نظارت دوره فحل شامل موارد ذیل میباشد :

الف: غفلت کردن در شناسایی و عدم دقیق کنترل توسط پرسنل دامداری

ب: اشتباه ، تعبیر و تفسیر نادرست در تشخیص فحل

نتیجه آن زمان نادرست تلقیح مصنوعی در دامداری میباشد.

پرسنل مجرب و کاردان دامداری میدانند که شناسایی دوره فحل بسته به چند علامت تغییررفتاری برونی دام نمیباشد بلکه علائم متعددی نیز در این امر وجود دارند که در ذیل سعی بر شناسایی آنها خواهد بود.

هرچه علائم تشخیص بیشتر بهمان میزان تشخیص بارزتر و سهل تر !!!!

 

مطمئن ترین علائم

 

• پرش بر روی دامهای گله (برخی مواقع روی انسانها)

• تحمل جفتگیری گاو فحل هنگام پرش گاوهای دیگر

• لیسیدن خود و گاوهای جانبی یا دست افراد (دست خود را پیش صورت گاو نگاه دارید)

• مالیدن گاو فحلی به گاوهای دیگر

• تورم فرج

• سرخ، آبکی و تربودن دیواره دهلیز مهبلی

• آویزان شدن مایع مخاطی و شفاف از دهانه مهبل

• در ابتدای دم گاو لکه های سفت و خونی دیده میشود.

 

بعضی از این علائم قابل تشخیص از دور نیز هستند ولی برای تشخیص دقیق میبایست از نزدیک کنترل گردند .

 

علائم دیگر (اطمینان کمتر)

 

• بی آرامی و کشیدن حلقه گردنی در اصطبل

• شیهه کشیدن

• کم اشتهایی

• کاهش شیردهی

• خم کردن ناگهانی کمر در اثر فشارآوردن روی کمر گاو

 

کنترل روزانه

نه تنها شناسایی علائم دوره فحل مهم برای تشخیص میباشند بلکه تدابیر مدیریتی و هدفدار و منحصر به هر دامداری نیز در امر تشخیص نقش بسزایی اجرا میکنند.

در برخی از دامداریها کنترل روزانه دام تلف شدن زمان تلقی میگردد ولی مشاهدات نشانگر آن است که کنترل روزانه حداقل دو بار بطور مرتب (صبح و عصر) نتایج مثبتی را دارد.

در دامداریهای مدرن تشخیص ندادن دوره فحل بعنوان یک زیان اقتصادی برای آن دامداری محسوب میگردد بنابراین کنترل دقیق و مرتب روزانه امری است استلزامی و اقتصادی.

از اقدامات مدیریت مدبرانه در دامداریهای مدرن موظف کردن یک شخص برای تشخیص دوره فحل است این شخص دامها و حرکات و رفتار آنها را میشناسد و اغلب تقویم فحل در کنار خود دارد و مشاهدات خود را نگارش میکند (نگارنده حافظه و ذهن خود را محافظت میکند). او میداند کدام گاو مشکوک به فحل است و آن را علامت گذاری میکند تا مجددا در طی روز حرکات و رفتار آن را تحت کنترل داشته باشد.

هدف اصلی در دامداریهای مدرن شناسایی بموقع فحل و تلقیح مصنوعی دام میباشد زیرا شناسایی صحیح فحل و موفقیت در اولین تلقیح مصنوعی از دیدگاه اقتصادی بسیار مفید میباشد. (باروری و بارداری مرتب و منظم دامها در دامداریهای مدرن آرزوی هر دامدار میباشد).

نويسنده دكتر نيكرو