امنیت شبکه

[anjello 2,427]

امنیت شبکه

 

همانطور که میدانیم زندگی روزمره انسانی، در دنیای فیزیکی غالبا با تهدیدهائی از سوی مهاجمان، متجاوزان و قانون شکنان مواجه بوده است و برنامه‌ریزان و مدیران جوامع با اتخاذ تدابیر و با بکارگیری نیروهای سازمان یافته در پی مبارزه با تهدیدهای مذکور و محافظت از جان و منافع انسانی و نهایتا ایجاد امنیت در جامعه می‌باشند.

 

 

 

طبیعی است با الزام حضور و ورود انسانها به دنیای مدرن ارتباطات و اینترنت ( که توسط متخصصان علوم ارتباطات و رایانه بوجود آمده است) خطرات و تهدید مهاجمان که با بکارگیری روشهای گوناگون درصدد ایجاد اختلال، انهدام و یا وارد آوردن صدمه هستند، همواره وجود خواهد داشت. به همین جهت مبحث امنیت و ایجاد آن در دنیای الکترونیکی ارتباطات، جایگاه ویژه‌ای را در محافل گوناگون علمی فن‌آوری اطلاعات بدست آورده است.

حال در خصوص شبکه‌های اطلاع‌رسانی و بخصوص اینترنت مبحث امنیت را میتوان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد :

*امنیت سرویس دهندگان (Servers Security)

*امنیت کاربران یا استفاده کنندگان (Client Security)

که در هر دو مورد با تهدیدهای بسیار جدی از سوی مهاجمان و مخربین هکرها مواجه هستیم. در حقیقت در این بخش سعی بر این است تا به بررسی جوانب گوناگون امنیت همچون بررسی انواع خطرات و تهدیدهای موجود با در نظر گرفتن زمینه‌های مورد علاقه مخربین، بررسی حفره‌ها و روشهای نفوذ و نحوه تخریب، بیان و معرفی نمونه پایگاه هایی که مورد یورش و تهاجم واقع شده‌اند، بررسی روشهای رویاروئی و مقابله با تهدیدها و خطرات، شناخت نرم‌افزارهای مرتبط و موجود در زمینه حفاظت و امنیت شبکه و ... می پردازیم .

با توجه به گسترش زمینه‌های گوناگون استفاده از اینترنت بخصوص تبادلات بازرگانی و فعالیتهای اقتصادی و علاقمندی شدید مهاجمان به این نوع از تخریب ها در قدم اول سعی بر آنست تا به بررسی مباحث مربوط به تهدیدات سرویس دهندگان وب (Web Servers) و انواع آن پرداخته شود .

وقتی بحث امنیت شبکه پیش می اید ، مباحث زیادی قابل طرح و ارائه هستند ، موضوعاتی که هر کدام به تنهایی می توانند جالب ، پرمحتوا و قابل درک باشند ، اما وقتی صحبت کار عملی به میان می اید ، قضیه یک جورایی پیچیده می شود . ترکیب علم و عمل ، احتیاج به تجربه دارد و نهایت هدف یک علم هم ، به کار امدن ان هست .

وقتی دوره تئوری امنیت شبکه را با موفقیت پشت سر گذاشتید و وارد محیط کار شدید ، ممکن است این سوال برایتان مطرح شود که " خب ، حالا از کجا شروع کنم ؟ اول کجا را ایمن کنم ؟ چه استراتژی را پیش بگیرم و کجا کار را تمام کنم ؟ " انبوهی از این قبیل سوالات فکر شما را مشغول می کند و کم کم حس می کنید که تجربه کافی ندارید و این البته حسی طبیعی هست . پس اگر این حس رو دارید و می خواهید یک استراتژی علمی - کاربردی داشته باشید ، تا انتهای این مقاله با من باشید تا قدم به قدم شما رو به امنیت بیشتر نزدیک کنم.

همیشه در امنیت شبکه موضوع لایه های دفاعی ، موضوع داغی هست و نظرات مختلفی وجود دارد . عده ای فایروال را اولین لایه دفاعی می دانند ، بعضی ها هم Access List رو اولین لایه دفاعی می دانند ، اما واقعیت پنهان این هست که هیچکدام از اینها ، اولین لایه دفاعی نیستند . یادتون باشد که اولین لایه دفاعی در امنیت شبکه و حتی امنیت فیزیکی ، Policy هست . بدون policy ، لیست کنترل ، فایروال و هر لایه دیگر ، بدون معنی می شود و اگر بدون policy شروع به ایمن کردن شبکه کنید ، محصول یک آبکش واقعی از کار در می اید .

با این مقدمه ، و با توجه به این که شما policy مورد نظرتان را کاملا تجزیه و تحلیل کردید و دقیقا می دانید که چه چیزی رو می خواهید و چی را احتیاج ندارید ، کار را شروع می کنیم . ما باید پنج مرحله رو پشت سر بگذاریم تا کارمان تمام بشود . این پنج مرحله عبارتند از :

 

 

 

-1 بازرسی Inspection

2 -حفاظت Protection

-3 ردیابی Detection

-4 واکنش Reaction

5 – بازتاب Reflection

 

در طول مسیر ، از این پنج مرحله عبور می کنیم ، ضمن اینکه ایمن کردن شبکه به این شکل ، احتیاج به تیم امنیتی دارد و یک نفر به تنهایی نمی تواند این پروسه رو طی کند و اگر هم بتواند ، خیلی طولانی می شود و قانون حداقل زمان ممکن را نقض می کند .

1- اولین جایی که ایمن کردن رو شروع می کنیم ، ایمن کردن کلیه authentication های موجود هست . معمولا رایج ترین روش authentication که مورد استفاده قرار می گیرد ، استفاده از شناسه کاربری و کلمه رمز هست.

مهمترین جاهایی که باید authentication را ایمن و محکم کرد عبارتند از :

- کلمات عبور کاربران ، به ویژه مدیران سیستم .

- کلمات عبور سوییچ و روتر ها ( من روی سوییچ خیلی تاکید میکنم ، چون این device به صورت plug and play کار می کند ، اکثر مدیرهای شبکه از config کردن ان غافل می شوند ، در حالی که می تواند امنیت خیلی خوبی به شبکه بدهد ، به مدیران امنیتی توصیه میکنم که حتما این device رو کنترل کنند ) .

- کلمات عبور مربوط به SNMP .

- کلمات عبور مربوط به پرینت سرور .

- کلمات عبور مربوط به محافظ صفحه نمایش .

آنچه که شما در کلاسهای امنیت شبکه در مورد Account and Password Security یاد گرفتید را اینجا به کار می برید . که من به خاطر طولانی نشدن بحث به انها اشاره نمیکنم .

2- قدم دوم نصب و به روز کردن آنتی ویروس بر روی همه دسکتاپ ، سرور و میل سرورها هست . ضمن اینکه آنتی ویروس های مربوط به کاربران باید به طور اتوماتیک به روز رسانی بشود و آموزشهای لازم در مورد فایلهای ضمیمه ایمیل ها و راهنمایی لازم جهت اقدام صحیح در صورت مشاهده موارد مشکوک یا اضطراری به کاربران هم داده بشود .

-3مرحله سوم شامل نصب آخرین به روز رسانی های امنیتی سیستم عامل و سرویسهای موجود هست . در این مرحله علاوه بر کارهای ذکر شده ، کلیه سرورها و device ها و دسک تاپ ها با ابزار های شناسایی حفره های امنیتی بررسی می شوند تا علاوه بر شناسایی و رفع حفره های امنیتی ، سرویس های غیر ضروری هم شناسایی و غیرفعال بشوند .

- 4در این مرحله نوبت گروه بندی کاربران و اعطای مجوزهای لازم به فایلها و دایرکتوری ها میباشد . ضمن اینکه account های قدیمی هم باید غیر فعال شوند . گروه بندی و اعطای مجوز بر اساس یکی از سه مدل استاندارد Access Control Techniques یعنی MAC , DAC یا RBAC انجام می شود . بعد از پایان این مرحله ، یک بار دیگه امنیت سیستم عامل باید چک بشود تا چیزی فراموش نشده باشد .

-5حالا نوبت device ها هست که معمولا شامل روتر ، سوییچ و فایروال می شود . بر اساس policy موجود و توپولوژی شبکه ، این box ها باید config بشوند . تکنولوژی هایی مثل NAT , PAT و filtering و غیره در این مرحله مطرح می شود و بر همین اساس این مرحله خیلی مهم هست. حتی موضوع مهم IP Addressing که از وظایف مدیران شبکه هست می تواند مورد توجه قرار بگیرد تا اطمینان حاصل بشود که از حداقل ممکن برای IP Assign به شبکه ها استفاده شده است.

-6 قدم بعد تعیین استراژی backup گیری هست . نکته مهم که اینجا وجود دارد این هست که باید مطمئن بشویم که سیستم backup گیری و بازیابی به درستی کار می کند و بهترین حالت ممکن باشد .

-7 امنیت فیزیکی . اول از همه به سراغ UPS ها می رویم . باید چک کنیم که UPS ها قدرت لازم رو برای تامین نیروی الکتریکی لازم جهت کار کرد صحیح سخت افزار های اتاق سرور در زمان اضطراری رو داشته باشند . نکات بعدی شامل کنترل درجه حرارت و میزان رطوبت هست. همینطور ایمنی در برابر سرقت و آتش سوزی. سیستم کنترل حریق باید به شکلی باشد که به نیروی انسانی و سیستم های الکترونیکی آسیب وارد نکند . به طور کل آنچه که در مورد امنیت فیزیکی یاد گرفتید را در این مرحله به کار می برید .

 

 

 

 

8 – امنیت وب سرور یکی از موضوعاتی هست که روش باید وسواس داشته باشید. به همین دلیل در این قسمت کار ، مجددا و با دقت بیشتر وب سرور رو چک و ایمن می کنیم . در حقیقت ، امنیت وب رو اینجا لحاظ می کنیم . ( اسکریپت های سمت سرویس دهنده رو هیج وقت فراموش نکنید.

-9 حالا نوبت چک ، تنظیم و تست سیستم های Auditing و Logging هست . این سیستم ها هم می تواند بر پایه host و هم بر پایه network باشد . سیستم های رد گیری و ثبت حملات هم در این مرحله نصب و تنظیم می شوند. باید مطمئن شوید که تمام اطلاعات لازم ثبت و به خوبی محافظت می شود . در ضمن ساعت و تاریخ سیستم ها درست باشد ، مبادا که اشتباه باشه که تمام زحماتتان در این مرحله به باد میرود . و امکان پیگیری های قانونی در صورت لزوم دیگر وجود ندارد .

-10 ایمن کردن Remote Access با پروتکل ها و تکنولوژی های ایمن و Secure قدم بعدی رو تشکیل می دهد. در این زمینه با توجه به شرایط و امکانات ، ایمن ترین پروتکل و تکنولوژی ها رو به خدمت بگیرید .

-11 نصب فایروال های شخصی در سطح host ها ، لایه امنیتی مضاعفی به شبکه شما میدهد . پس این مرحله رو فراموش نکنید .

-12 شرایط بازیابی در حالت های اضطراری رو حتما چک و بهینه کنید . این حالت ها شامل خرابی قطعات کامپیوتری ، خرابکاری کاربران عادی ، خرابی ناشی از بلایای طبیعی ) زلزله - آتش سوزی - افتادن - سرقت - سیل و ... ) و خرابکاری ناشی از نفوذ هکرها ، میباشد . استاندارد های warm site و hot site را در صورت امکان رعایت کنید.

یادتون باشد که " همیشه در دسترس بودن اطلاعات " ، جز، قوانین اصلی امنیتی هست .

-13و قدم آخر این پروسه که در حقیقت شروع یک جریان همیشگی هست ، عضو شدن در سایتها و بولتن های امنیتی و در جریان آخرین اخبار امنیتی قرار گرفتن هست .

 

یکی از مهم ترین فعالیت های مدیر شبکه، تضمین امنیت منابع شبکه است. دسترسی غیر مجاز به منابع شبکه و یا ایجاد آسیب عمدی یا غیر عمدی به اطلاعات، امنیت شبکه را مختل می کند. از طرف دیگر امنیت شبکه نباید آنچنان باشد که کارکرد عادی کاربران را مشکل سازد.

 

برای تضمین امنیت اطلاعات و منابع سخت افزاری شبکه، از دو مدل امنیت شبکه استفاده می شود. این مدل ها عبارتند از: امنیت در سطح اشتراک (Share-Level) و امنیت در سطح کاربر (User-Level). در مدل امنیت در سطح اشتراک، این عمل با انتساب اسم رمز یا Password برای هر منبع به اشتراک گذاشته تامین می شود. دسترسی به منابع مشترک فقط هنگامی برقرار می گردد که کاربر اسم رمز صحیح را برای منبع به اشتراک گذاشته شده را به درستی بداند.

به عنوان مثال اگر سندی قابل دسترسی برای سه کاربر باشد، می توان با نسبت دادن یک اسم رمز به این سند مدل امنیت در سطح Share-Level را پیاده سازی کرد. منابع شبکه را می توان در سطوح مختلف به اشتراک گذاشت. برای مثال در سیستم عامل ویندوز ۹۵ می توان دایرکتوری ها را بصورت فقط خواندنی (Read Only)، برحسب اسم رمز یا به شکل کامل (Full) به اشتراک گذاشت. از مدل امنیت در سطح Share-Level می توان برای ایجاد بانک های اطلاعاتی ایمن استفاده کرد.

 

در مدل دوم یعنی امنیت در سطح کاربران، دسترسی کاربران به منابع به اشتراک گذاشته شده با دادن اسم رمز به کاربران تامیین می شود. در این مدل کاربران در هنگام اتصال به شبکه باید اسم رمز و کلمه عبور را وارد نمایند. در اینجا سرور مسئول تعیین اعتبار اسم رمز و کلمه عبور است. سرور در هنگام دریافت درخواست کاربر برای دسترسی به منبع به اشتراک گذاشته شده، به بانک اطلاعاتی خود مراجعه کرده و درخواست کاربر را رد یا قبول می کند.

 

تفاوت این دو مدل در آن است که در مدل امنیت در سطح Share-Level، اسم رمز به منبع نسبت داده شده و در مدل دوم اسم رمز و کلمه عبور به کاربر نسبت داده می شود. بدیهی است که مدل امنیت در سطح کاربر بسیار مستحکم تر از مدل امنیت در سطح اشتراک است. بسیاری از کاربران به راحتی می توانند اسم رمز یک منبع را به دیگران بگویند. اما اسم رمز و کلمه عبور شخصی را نمی توان به سادگی به شخص دیگری منتقل کرد.

[anjello 2,427]

مفاهیم امنیت شبکه

برای درک بهتر مباحث مطرح شده در این بخش ابتدا به طرح بعضی مفاهیم در امنیت شبکه می پردازیم.

 

1- منابع شبکه

در یک شبکه مدرن منابع بسیاری جهت محافظت وجود دارند. لیست ذیل مجموعه ای از منابع شبکه را معرفی می کند که باید در مقابل انواع حمله ها مورد حفاظت قرار گیرند.

1- تجهیزات شبکه مانند روترها، سوئیچ ها و فایروالها

2- اطلاعات عملیات شبکه مانند جداول مسیریابی و پیکربندی لیست دسترسی که بر روی روتر ذخیره شده اند.

3- منابع نامحسوس شبکه مانند عرض باند و سرعت

4- اطلاعات و منابع اطلاعاتی متصل به شبکه مانند پایگاه های داده و سرورهای اطلاعاتی

5- ترمینالهایی که برای استفاد هاز منابع مختلف به شبکه متصل می شوند.

6- اطلاعات در حال تبادل بر روی شبکه در هر لحظه از زمان

7- خصوصی نگهداشتن عملیات کاربرن و استفاده آنها از منابع شبکه جهت جلوگیری از شناسایی کاربران.

مجموعه فوق به عنوان دارایی های یک شبکه قلمداد می شود.

 

2- حمله

حال به تعریف حمله می پردازیم تا بدانیم که از شبکه در مقابل چه چیزی باید محافظت کنیم. حمله تلاشی خطرناک یا غیر خطرناک است تا یک منبع قابل دسترسی از طریق شبکه ، به گونه ای مورد تغییر یا استفاده قرار گیرد که مورد نظر نبوده است.برای فهم بهتر بد نیست حملات شبکه را به سه دسته عمومی تقسیم کنیم:

1- دسترسی غیرمجاز به منابع و اطلاعات از طریق شبکه

2- دستکاری غیرمجاز اطلاعات بر روی یک شبکه

3- حملاتی که منجر به اختلال در ارائه سرویس می شوند و اصطلاحا Denial of Service نام دارند.

کلمه کلیدی در دو دسته اول انجام اعمال به صورت غیرمجاز است. تعریف یک عمل مجاز یا غیرمجاز به عهده سیاست امنیتی شبکه است، اما به عبارت کلی می توان دسترسی غیرمجاز را تلاش یک کاربر جهت دیدن یا تغییر اطلاعاتی که برای وی در نظر گرفته نشده است، تعریف نمود اطلاعات روی یک شبکه نیز شامل اطلاعات موجود بر روی رایانه های متصل به شبکه مانند سرورهای پایگاه داده و وب ، اطلاعات در حال تبادل بر روی شبکه و اطلاعات مختص اجزاء شبکه جهت انجام کارها مانند جداول مسیریابی روتر است. منابع شبکه را نیز می توان تجهیزات انتهایی مانند روتر و فایروال یا مکانیزمهای اتصال و ارتباط دانست.

هدف از ایجاد امنیت شبکه ، حفاظت از شبکه در مقابل حملات فوق است، لذا می توان اهداف را نیز در سه دسته ارائه کرد:

1- ثابت کردن محرمانگی داده

2- نگهداری جامعیت داده

3- نگهداری در دسترس بودن داده

 

3- حلیل خطر

پس از تعیین دارایی های شبکه و عوامل تهدیدکننده آنها ، باید خطرات مختلف را ارزیابی کرد. در بهترین حالت باید بتوان از شبکه در مقابل تمامی انواع خطا محافظت کرد، اما امنیت ارزان به دست نمی آید. بنابراین باید ارزیابی مناسبی را بر روی انواع خطرات انجام داد تا مهمترین آنها را تشخیص دهیم و از طرف دیگر منابعی که باید در مقابل این خطرات محافظت شوند نیز شناسایی شوند. دو فاکتور اصلی در تحلیل خطر عبارتند از :

1- احتمال انجام حمله

2- خسارت وارده به شبکه درصورت انجام حمله موفق

 

4- سیاست امنیتی

پس از تحلیل خطر باید سیاست امنیتی شبکه را به گونه ای تعریف کرد که احتمال خطرات و میزان خسارت را به حداقل برساند. سیاست امنیتی باید عمومی و در حوزه دید کلی باشد و به جزئیات نپردازد. جزئیات می توانند طی مدت کوتاهی تغییر پیدا کنند اما اصول کلی امنیت یک شبکه که سیاست های آن را تشکیل می دهند ثابت باقی می مانند.در واقع سیاست امنیتی سه نقش اصلی را به عهده دارد:

1- چه و چرا باید محافظت شود.

2- چه کسی باید مسئولیت حفاظت را به عهده بگیرد.

3- زمینه ای را بوجود آورد که هرگونه تضاد احتمالی را حل و فصل کند.

سیاستهای امنیتی را می توان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد:

1- مجاز (Permissive) : هر آنچه بطور مشخص ممنوع نشده است ، مجاز است.

2- محدود کننده (Restrictive) : هر آنچه بطور مشخص مجاز نشده است ، ممنوع است.

معمولا ایده استفاده از سیاستهای امنیتی محدودکننده بهتر و مناسبتر است چون سیاستهای مجاز دارای مشکلات امنیتی هستند و نمی توان تمامی موارد غیرمجاز را برشمرد. المانهای دخیل در سیاست امنیتی در RFC 2196 لیست و ارائه شده اند.

 

5- طرح امنیت شبکه

با تعریف سیاست امنیتی به پیاده سازی آن در قالب یک طرح امنیت شبکه می رسیم. المانهای تشکیل دهنده یک طرح امنیت شبکه عبارتند از :

1- ویژگیهای امنیتی هر دستگاه مانند کلمه عبور مدیریتی و یا بکارگیری SSH

2- فایروالها

3- مجتمع کننده های VPN برای دسترسی از دور

4- تشخیص نفوذ

5- سرورهای امنیتی AAA ( Authentication، Authorization and Accounting) و سایر خدمات AAA برای شبکه

6- مکانیزمهای کنترل دسترسی و محدودکننده دسترسی برای دستگاههای مختلف شبکه

 

6- نواحی امنیتی

تعریف نواحی امنیتی نقش مهمی را در ایجاد یک شبکه امن ایفا می کند. در واقع یکی از بهترین شیوه های دفاع در مقابل حملات شبکه ، طراحی امنیت شبکه به صورت منطقه ای و مبتنی بر توپولوژی است و یکی از مهمترین ایده های مورد استفاده در شبکه های امن مدرن ، تعریف نواحی و تفکیک مناطق مختلف شبکه از یکدیگر است. تجهیزاتی که در هر ناحیه قرار می گیرند نیازهای متفاوتی دارند و لذا هر ناحیه حفاظت را بسته به نیازهای امنیتی تجهیزات نصب شده در آن ، تامین می کند. همچنین منطقه بندی یک شبکه باعث ایجاد ثبات بیشتر در آن شبکه نیز می شود.

نواحی امنیتی بنابر استراتژی های اصلی ذیل تعریف می شوند.

1- تجهیزات و دستگاههایی که بیشترین نیاز امنیتی را دارند (شبکه خصوصی) در امن ترین منطقه قرار می گیرند. معمولا اجازه دسترسی عمومی یا از شبکه های دیگر به این منطقه داده نمی شود. دسترسی با کمک یک فایروال و یا سایر امکانات امنیتی مانند دسترسی از دور امن (SRA) کنترل می شود. کنترل شناسایی و احراز هویت و مجاز یا غیر مجاز بودن در این منطقه به شدت انجام می شود.

2- سرورهایی که فقط باید از سوی کاربران داخلی در دسترس باشند در منطقه ای امن ، خصوصی و مجزا قرار می گیرند. کنترل دسترسی به این تجهیزات با کمک فایروال انجام می شود و دسترسی ها کاملا نظارت و ثبت می شوند.

3- سرورهایی که باید از شبکه عمومی مورد دسترسی قرار گیرند در منطقه ای جدا و بدون امکان دسترسی به مناطق امن تر شبکه قرار می گیرند. درصورت امکان بهتر است هر یک از این سرورها را در منطقه ای مجزا قرار داد تا درصورت مورد حمله قرار گرفتن یکی ، سایرین مورد تهدید قرار نگیرند. به این مناطق DMZ یا Demilitarized Zone می گویند.

4- استفاده از فایروالها به شکل لایه ای و به کارگیری فایروالهای مختلف سبب می شود تا درصورت وجود یک اشکال امنیتی در یک فایروال ، کل شبکه به مخاطره نیفتد و امکان استفاده از Backdoor نیز کم شود.