ابیاری مدرن

[masi eng 47,044]

تعريف سيستم آبياری قطره ای: دراين سيستم آب بوسيله پمپ از منبع بداخل شبکه پمپ شده وضمن عبور از سيلکون ( ***** گردايی ) شن ومواد خارجی آن ته نشين می گردد. دراين روش آب با فشاری بيش ازيک اتمسفر از منبع تامحل مصرف انتقال مي يابد.

آب بصورت قطرات مجزا و پيوسته ويا بصورت اسپری ريز با فشار کم از طريق قطره چکان درطول خط انتقال آب قرار دارند . آبياری قطره ای روش موثری درتحويل آب مورد نياز گياه درمحدوده توسعه ريشه بداخل خاک است واين امکان را بوجود می آورد که عمل آبياری تاحد رفع نياز آبی گياه انجام می شود .

بنابراين دراين روش به ميزان زيادی ازاتلاف آب بصورت نفوذ عمقی ، ايجاد روان آب سطحی وتبخير درمقايسه با روشهای سنتی وبارانی کاسته می شود. سيستمهای مختلف آبياری قطره ای

1. سيستم آبياری قطره ای قطره چکان درخط

2. سيستم آبياری زيرزمينی بالوله های تراوا

3. سيستم آبياری بابلر

4. سيستم آبياری قطره ای سوپر دريپ

5. آبياری قطره ای ثقلی

 

 

مزايای آبياری قطره ای:

1. صرفه جويی درميزان آب مصرفی

2. افزايش ميزان محصول ،آزمايشات متعددی دلالت برافزايش ميزان محصول در سيستم آبياری قطره ای می نمايد.

3. عدم تماس آب با ميوه وبرگ وساقه وتنه درخت : بعلت عدم تماس آب احتمال توليد خسارت به وسيله بيماريهای گياهی نقصان می يابد.

4. فشار دراين روش آبياری کم ومداوم است وقطر لوله ها مناسب وانجام عمليات آبياری بسيار ساده است .

5. وزش باد دراين سيستم درمقايسه باسيستم آبياری بارانی بی تاثير است .

6. بعلت ثابت بودن اجزاء سيستم آبياری قطره ای احتياج به نيروی کارگر کمتر دارد.

7. ارزان و موثر بودن روش افزودن کود شيميايی محلول ( راندمان توزيع کود دراين روش به حداکثر خود می رسد)

8. مشکلات علف هرز و هزينه مبارزه با آن به حداقل می رسد وچون آب ازصافی دستگاه مرکزی عبور می نمايد . بذر و علف هرز نمی تواند از اين طريق وارد مزرعه شده وپس از سبز شدن ايجاد مزاحمت نمايد.

9. توليد محصول اقتصادی با اين روش آبياری به مدت يکسال زودتر حاصل می گردد( بعنوان مثال درمرکبات از سال پنجم محصول اقتصادی حاصل می گردد درروش ابياری قطره ای به چهار سال تقليل می يابد)

10. بالا رفتن مرغوبيت و کيفيت محصول

 

معايب سيستم آبياری قطره ای:

1. هزينه سرمايه گذاری سيستم آبياری قطره ای زياد است .

2. مساله گرفتگی قطره چکانها (clogging)

3. مساله شوری خاک وکيفيت آبی آبياری

4. محدود شدن ريشه

 

ب - آبياری بارانی:

تعريف آبياری بارانی:

آبياری بارانی روشی است که درآن آب آبياری را با سرعتی مساوی و يا کمتر از نفوذ پذيری خاک به صورت باران برسطح زمين پخش می نمايد.

بطورکلی آبياری به روش بارانی را دراغلب شرايط مانند مناطق شيبدار بيشتر خاکهای سبک ،متوسط وشرايطی که آبياری به طريق ثقلی امکان پذير نيست قابل اجرا می باشد.

 

انواع سيستم آبياری بارانی:

1. کلاسيک ثابت

2. کلاسيک متحرک

3. آبفشان خطی (Wheel move)

4. قرقره ای يا تک گان (big-gon)

5. سنترپيوت يا سيستم دوار مرکزی (center pivot)

6. سنتر پيوت متحرک(mobil pivot)

7. آبياری بارانی خطی (linear)

 

مزايای کلی آبياری بارانی:

1. صرفه جويی درمصرف آب

2. امکان آبياری اراضی دارای شيب زياد بدون احتياج به تسطيح اراضی

3. امکان آبياری با منبع آبی کم که درآبياری سطحی نمی تواند مورد استفاده قرار گيرد.

4. امکان آبياری دربيشتر خاکها با بافت مختلف ( خاکهای سبک تا سنگين )

5. امکان آبياری درخاکهای کم عمق که اغلب قابل تسطيح نيستند.

6. درشرايط آب و هوايی مختلف و برای انواع مختلف گياهان می تواند مورد استفاده قرا رگيرد.

7. با اين روش می توان جريان سطحی آب وفرسايش خاک را به صفر رساند.

8. مقدار نيروی کارگری لازم در مقايسه با آبياری سطحی کم بوده ودرموارد لازم می توان سيستم را مکانيزه کرد.

9. با سيستم آبياری بارانی ميزان آب براحتی قابل اندازه گيری می باشد.

10. درمقايسه با آبياری سطحی زمين کمتری جهت انتقال آب از دست می رود.

11. بعضی از گياهان عکس العمل بسيار مناسبی نسبت به آبياری بارانی نشان می دهند وعملکرد محصول افزايش می يآبد.

12. آبياری بارانی را می توان طوری طراحی نمود که درعمليات زراعی ايجاد مزاحمت ننمايد.

13. درصورتی که بتوان فشار لازم برای آبياری بارانی را با استفاده از اختلاف ارتفاع تعيين نمود درمصرف انرژی صرفه جويی می شود.

14. علاوه بر تامين آب مورد نياز جهت تبخير وتعرق ، سيستم آبياری بارانی می تواند به منظور تامين اهداف جانبی ديگری مورد استفاده قرار گيرد برای مثال درهوای گرم ، محيط گياه را خنک ويا درهوای سرد از يخبندان جلوگيری بعمل می آورد.

[masi eng 47,044]

معايب کلی آبياری بارانی:

۱. هزينه اوليه سيستم زياد است .

2. درمواردی که کشاورزان دارای حق آب می باشند ونوبتی از آب استفاده می نمايد استفاده از اين سيستم بدون داشتن مخزن ذخيره آب با دشواری مواجه است .

3. درآبياری بارانی کيفيت آب محدوديت زيادتری را ايجاد می نمايد به عبارت ديگر بسياری از آبهايی که درروش ثقلی قابل استفاده اند درآبياری بارانی نمی توان مورد استفاده قرار داد.

4. درمناطق با ذخيره مقدار تلفات آب زياد ويکنواختی آبياری پايين است به طورکلی بايد باد را بزرگترين عامل بازدارنده آبياری بارانی بشمار آورد.

5. درهوای گرم وخشک شدن تبخير درمواقع آبياری باعث تلفات آب ناشی از آن می گردد ذکر اين نکته ضروری است که اين تبخير تاحدودی باعث خنک شدن محيط برگ شده و از صدمات ناشی از گرمای زياد جلوگيری می کند.

6. درنقاط دور افتاده ايران که کمتر دسترسی به متخصص و لوازم يدکی می باشد . درصورتی که موتورپمپ يا الکتروپمپ وساير قسمتهای سيستم آبياری نياز به تعميرات داشته باشد ، ممکن است انجام تعميرات باعث تاخير درامر آبياری شده وبه محصول خسارت وارد شود.

 

ارزيابی ومديريت سيستم آبياری تحت فشار:

هدف ارزيابی استفاده از نتايج آن جهت بالا بردن راندمان آبياری وبهبود مديريت مزرعه می باشد بنابراين پس از اجرای سيستمهای مختلف آبياری تحت فشار درسطح مزارع لازم است دراولين فصل کار مزرعه موارد ارزيابی قرار گيرد تا نقاط ضعف سيستم مشخص ونسبت به رفع آن اقدام گردد.

درصورتی که ارزيابی انجام بگيرد چه بسا يک مشکل کوچک درمزرعه تا مدت زيادی به همان حال باقی بماند واين خود باعث کاهش شديد راندمان می گردد.

 

تحليل اقتصادی اجرای آبياری تحت فشار درسطح استان فارس:

طبق برآورد بعمل آمده نياز آبی يک هکتار جهت کشت محصولات زراعی درسال، 14600 مترمکعب درسال با راندمان 35-30 درصد می باشد که می توان با اجرای صحيح سيستم آبياری تحت فشار ومديريت صحيح مزرعه حداقل راندمان را تا 50 درصد افزايش دادکه نتيجتاً مصرف آب در هکتار به 10220 مترمکعب تقليل خواهد يافت .

باتوجه به مقدار 732360 هکتار اراضی زراعی آبی دراستان چنانچه حداقل 50 درصد از اراضی قابليت اجرای سيستم آبياری تحت فشار را داشته باشد وبا احتساب مازاد آب قبل ازاجرای سيستم وبعد ازآن که به ازاء هر هکتار 4380 مترمکعب می باشد حجم کل آب صرفه جويی شده دريک سال زراعی بالغ بر ۶/۱ميليارد مترمکعب خواهد شد که اين حجم تقريباً برابر حجم سد درودزن خواهد بود . ضمناً اين مقدار آب صرفه جويی شده بدون درنظر گرفتن آب قابل صرفه جويی درسطح باغات استان ( 144600 هکتار) می باشد.

[masi eng 47,044]

آبياری سطحی با استفاده از لوله های دريچه دار پلاستيکی:

تعريف:

لوله های دريچه دار پلاستيکی ، لوله بدون درزی است که به سادگی روی زمين قرار گرفته بار فشاری قابل تحمل اين لوله ها حدود 5/0 اتمسفر است (لازم بذکر است که از اتصال مستقيم اين لوله ها به پمپ به علت قابليت کم تحمل فشار بايستی خود داری گردد)

وبا هر منبع آب اعم از حوضچه - چاه ويا کانال آب قابل استفاده می باشد ودرواقع جايگزين کانالهای درجه 4 مزرعه می باشد.

درآبياری سطحی به منظور حذف عمليات نهر کشی ، مبارزه با علف های هرز، فرسايش ، نفوذ عمقی وتبخير درطول کانال وهمچنين سهولت ورود آب تنظيم شده به شيارها از لوله های دريچه دار استفاده می نمايند.اين لوله ها از جنس پلی اتيلن نرم وبا قطر بزرگ می باشند که آب را با افت ناچيز وفشار کم انتقال می دهند وسپس با يکنواختی قابل قبولی در مزرعه توزيع می کند . همچنين از مزايای اين لوله ها کاهش هزينه های کارگری وتکنولوژي ساده نصب وبکارگيری و هزينه اوليه کم آب نسبت به روش های آبياری تحت فشار می باشد.

 

نتايج حاصل از مطالعات انجام گرفته درکشور چين نشان می دهد استفاده از لوله های دريچه دار 39-19 درصد راندمان مصرف آب را نسبت به آبياری کرتی بهبود بخشيده است .

همچنين نتايج يک تحقيق درهمين کشور نشان می دهد استفاده از لوله های دريچه دار زمان آبياری يک هکتار گندم را از 1199 دقيقه در روش کرتی به 905 دقيقه در روش استفاده از لوله های دريچه دار کاهش داده است که اين کاهش زمان باعث شده حجم آب مصرفی يک هکتار دريک نوبت آبياری از 704 مترمکعب در روش کرتی به 531 مترمکعب در روش آبياری با لوله های دريچه دار کاهش يابد که باعث کاهش 5/32 در صدی انرژی مصرفی شده است .

درسال زراعی 84-83 باتوجه به نياز مبرم دربهبود راندمان های آبياری ، طرح های الگويی آبياری با لوله های دريچه دار درمناطق مختلف استان فارس به اجرا درآمد. نتايج حاصل از بازديدهای صورت گرفته واطلاعات بدست آمده درجهت چگونگی کارکرد سيستم وهمچنين وضعيت آبياری ذرت دراستان به شرح زيرارائه می گردد.

 

مزايای استفاده از لوله های دريچه دار: 1. وجود املاح محلول وغير محلول تاثيری درکارکرد سيستم ندارد حتی می توان ازآب های گل آلود در آبياری استفاده نمود.

2. نيازی به حفر ونگهداری نهر وجوی نيست .

3. انعطاف پذير وقابل نصب درهر مزرعه

4. دريچه های قابل تنظيم برداشت آب

5. قابل دسترس بودن وخشک بودن سرمزرعه

6. حداقل استهلاک به علت صيقلی بودن جداره لوله، انتقال بيشتر آب را ممکن می کند.

7. باتوجه به ورودی آب شيب های جزيی حدود سه درهزار مانع عبورآب نخواهد بود.

8. کمترين سرمايه گذاری درمقايسه با ساير روش های مدرن آبياری

9. عدم نياز به مصرف انرژی واستفاده از موتور وپمپ درامر آبياری ودرنتيجه حداقل هزينه وتعمير ونگهداری وعدم نيازپرسنل متخصص درمزرعه

10. تقليل کارگران موردنياز آبياری به يک سوم همچنين توجيه سريع کارگران وسهولت نصب وجمع آوری واستفاده مجدد.

11. حفاظت خاک وعدم ايجاد رطوبت ناخواسته ودرنتيجه ايجاد قارچ وهمچنين علف های هرز در کشت