انواع روشهای ابیاری

[masi eng 47044]

روش های آبیاری عبارتند از:

الف) روش هایی که آب روی شیب حرکت می کند. ( روش های ثقلی)

1- آب تمام سطح را خیس می کند.( غرقابی)

- آبیاری کرتی

- آبیاری نواری

2- آ ب قسمتی از سطح را خیس می کند. ( نشتی)

- آبیاری فارو

- آبیاری جو پشته ای

- آبیاری طشتکی

- غلام گردشی

 

در روشهای فوق الاشاره بااستفاده از لوله های دریجه دارپلاستیکی به جای کانالهای سنتی میتوان درمصرف آب صرفه جویی کرد.

 

ب) روش های که آب تحت فشار حرکت می کند .( روش های تحت فشار)

1- آب تمام سطح را خیس می کند .( بارانی)

a: کلاسیک

- ثابت

- نیمه متحرک

- متحرک

b: پیشرفته

- عقربه ای-خطی

- تفنگی

- چرخ های غلطان

2- آب قسمتی از سطح را خیس می کند.( قطره ای)

- خطی

- نواری

زیر زمینی

[masi eng 47044]

[h=2]آبیاری قطره‌ای[/h]

آبیاری قطره‌ای عبارتست از روشی که طی آن آب با فشار کم از روزنه یا وسیله‌ای به نام قطره چکان از شبکه خارج و به صورت قطراتی در پای بوته ریخته می‌شود. شبکه‌ای که آب را در سراسر مزرعه توزیع می‌نماید به کمک قطره چکان و با فشار کم در روی زمین پاشیده می‌شود. از مشخصات این روش تحویل آب به گیاه با فشار کم در منطقه ریشه‌ها ، در سطح زمین (در زیر خاک) خواهد بود.

 

 

مقدمه

روش آبیاری قطره‌ای سالیان دراز در فرانسه و در کشورهای دیگر برای آبیاری در گلخانه‌ها مورد استفاده بوده است. در ایران این روش در دهه پنجاه ابداع شد و سطوح بزرگی با این روش آبیاری شدند ولی با مرور زمان مزایا و معایب این روش مشخص شد. هزینه‌های زیاد و تکنیک‌های نسبتا پیشرفته این روش و نمکها و مواد جامد معلق در آبهای ایران از معایب آبیاری قطره‌ای بوده و باعث شده که کشاورزان کمتر از این روش آبیاری استفاده کنند ولی این دلیل نیست که روش آبیاری قطره‌ای را مطرود بدانیم و در پی رفع معایب آن باشیم.

[masi eng 47044]

[h=2]تشکیلات آبیاری قطره‌ای[/h]

منبع آبی ، موتورپمپ ، سیکلون ، صافی شن ، تانک کود ، مرکز کنترل ، صافی توری ، لوله اصلی ، لوله آبرسانی ، لوله‌های جانبی یا لوله‌های فرعی ، قطره چکان.

[masi eng 47044]

[h=2]طرز کار شبکه آبیاری قطره‌ای[/h]

آب توسط پمپ از منبع آب به داخل شبکه پمپ شده و ضمن عبور از سیکلون ، شن و مواد خارجی خیلی درشت آن ته نشین می‌شود. در صافی بقیه مواد جامد معلق در آب گرفته می‌شود. بخشی از آب وارد تانک کود شده با حل مقداری کود در آب این محلول از انتهای دیگر تانک خارج و مجددا وارد جریان اصلی آب می‌گردد. آب پس از عبور از صافی توری وارد لوله‌های توزیع کننده شده و مرکز کنترل این مجموعه را هماهنگ می‌کند. در حال حاضر این روش آبیاری برای محصولات گران قیمت اقتصادی بوده و گیاهان گلخانه‌ای و کلیه گیاهانی که کشت آن زیر پلاستیک صرفه اقتصادی داشته باشد امکان پذیر است. ولی برای غلات ، حبوبات ، گیاهان علوفه‌ای و سایر محصولاتی که قیمت آن پائین است صرف نمی‌کند.

 

انتخاب قطره چکان

انتخاب قطره چکان مهمترین کاری است که در یک شبکه آبیاری قطره‌ای باید انجام گیرد. انتخاب صحیح باعث می‌شود که هزینه‌های نگهداری به مقدار زیاد کاهش می‌یابد و زیانهای ناشی از مسدود شدن مجرا (هزینه تعویض قطره چکان ، آبیاری نشدن بوته‌هایی که قطره چکان آن بند آمده و در نتیجه کاهش محصول) در بر خواهد داشت.

[masi eng 47044]

[h=2]انواع قطره چکانها[/h]

ساده‌ترین قطره چکان لوله‌ای است که در طول آن بفواصل مختلف روزنه‌های بسیار ریزی ایجاد شده و آب از این روزنه‌ها خارج می‌شود.

 

قطره چکان دکمه‌ای

این قطره چکانها کوچک بوده و دارای دهانه کوچکی به قطر کمتر از یک میلیمتر هستند. با سوراخ کردن لوله‌های آبرسانی فرعی این قطره چکانها در آن سوراخها قرار می‌گیرند. آب از دهانه وروی داخل قطره چکان شده و پس از طی بدنه از دهانه خروجی آن به سطح خاک می‌چکد. از مزایای این قطره چکان ارزانی قیمت آن و سرعت نصب و ساده بودن کار با آنهاست.

 

 

 

 

قطره چکان با مجرای طولانی

این نوع قطره چکان در مسیر لوله فرعی قرار گرفته و آب از دهانه ورودی وارد قطره چکان شده و پس از طی مسیر مارپیچ طولانی از دهانه خروجی خارج می‌گردد. عیب عمده این قطره چکان احتمال مسدود شدن مسیر در اثر رسوبات نمکی و یا ذرات جامد معلق در آب می‌باشد. این قطره چکان قابل تعمیر نبوده و در اثر انسداد مجرا باید با آب اسید شسته و یا تعویض شود.

 

قطره چکان صفحه‌ای

‌این قطره چکان از چند صفحه منطبق بر هم تشکیل شده بطوریکه هر صفحه دارای دیواره عرضی عمودی بر صفحات است. آب در مسیر خود ‌این دیواره‌های عرضی را دور زده و از سوراخ انتهایی به صورت قطره خارج می‌شود. مجموعه این صفحات روی هم قرار گرفته و به قطره چکان شکل صندوقی کوچکی می‌دهد.

 

قطره چکان چند دهانه‌ای

برای آبیاری درختان در باغهای میوه اجبارا از قطره چکانهایی که با فشار زیادتر و با چند دهانه خروجی آب را به پای درخت برسانند استفاده می‌شود. به هر یک از دهانه‌ها لوله باریکی وصل شده و آب را تا فاصله چند متری منتقل می‌نماید. بدین ترتیب با یک یا دو قطره چکان می‌توان نسبت به آبیاری یک درخت اقدام نمود. تعداد این خروجی‌ها از 5-1 متغیر است.

[masi eng 47044]

[h=2]تجمع نمک در آبیار ی قطره‌ای[/h]

آب آبیاری دارای مقداری نمک محلول است که ممکن است موجب مسدود شدن مجرای قطره چکانها شود. بعضی وقتها هم این نمکها همراه آب آبیاری وارد منطقه ریشه‌ها شده و زیان فراوانی به گیاه وارد می‌سازد. برای شست و شوی این نمکها به دو روش عمل می‌کنند:

 

 

در زمستان از آب رودخانه‌ها و یا جریانهای سطحی حاصله از بارندگی یا آبهای اضافی موجود در منطقه برای شست و شوی نمکهای فوق استفاده می‌شود.

 

هر دو سال یکبار زمینهای آبیاری قطره‌ای را با روش کرتی کشت و آبیاری می‌کنند.

[masi eng 47044]

[h=2]آبیاری بارانی[/h]

در این روش آب با فشار به وسیله موتور پمپ وارد لوله ها می شود و به وسیله آبپاش به شکل قطرههای باران روی محصول ، پاشیده می شود . وسایل لازم برای آبیاری بارانی عبارت است از : مو تور پمپ ، لوله های آبرسان ، ابپاشها.

[masi eng 47044]

مقدمه

 

روش آبیاری قطره‌ای سالیان دراز در فرانسه و در کشورهای دیگر برای

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

در گلخانه‌ها مورد استفاده بوده است. در ایران این روش در دهه پنجاه ابداع شد و سطوح بزرگی با این روش آبیاری شدند ولی با مرور زمان مزایا و معایب این روش مشخص شد. هزینه‌های زیاد و تکنیک‌های نسبتا پیشرفته این روش و نمکها و مواد جامد معلق در آبهای ایران از معایب آبیاری قطره‌ای بوده و باعث شده که کشاورزان کمتر از این روش آبیاری استفاده کنند ولی این دلیل نیست که روش آبیاری قطره‌ای را مطرود بدانیم و در پی رفع معایب آن باشیم.

 

تشکیلات آبیاری قطره‌ای

 

منبع آبی ، موتورپمپ ،

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

، *****شن ، تانک کود ، مرکز کنترل ، *****توری ، لوله اصلی ، لوله آبرسانی ، لوله‌های جانبی یا لوله‌های فرعی ، قطره چکان.

 

طرز کار شبکه آبیاری قطره‌ای

 

آب توسط پمپ از منبع آب به داخل شبکه پمپ شده و ضمن عبور از سیکلون ، شن و مواد خارجی خیلی درشت آن ته نشین می‌شود. در ***** بقیه مواد جامد معلق در آب گرفته می‌شود. بخشی از آب وارد تانک کود شده با حل مقداری کود در آب این محلول از انتهای دیگر تانک خارج و مجددا وارد جریان اصلی آب می‌گردد. آب پس از عبور از *****توری وارد لوله‌های توزیع کننده شده و مرکز کنترل این مجموعه را هماهنگ می‌کند. در حال حاضر این روش آبیاری برای محصولات گران قیمت اقتصادی بوده و

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

و کلیه گیاهانی که کشت آن زیر پلاستیک صرفه اقتصادی داشته باشد امکان پذیر است. ولی برای

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

، حبوبات ، گیاهان علوفه‌ای و سایر محصولاتی که قیمت آن پائین است صرف نمی‌کند.

 

انتخاب قطره چکان

 

انتخاب قطره چکان مهمترین کاری است که در یک شبکه آبیاری قطره‌ای باید انجام گیرد. انتخاب صحیح باعث می‌شود که هزینه‌های نگهداری به مقدار زیاد کاهش می‌یابد و زیانهای ناشی از مسدود شدن مجرا (هزینه تعویض قطره چکان ، آبیاری نشدن بوته‌هایی که قطره چکان آن بند آمده و در نتیجه کاهش محصول) در بر خواهد داشت.

 

 

انواع قطره چکانها

 

ساده‌ترین قطره چکان لوله‌ای است که در طول آن بفواصل مختلف روزنه‌های بسیار ریزی ایجاد شده و آب از این روزنه‌ها خارج می‌شود.

 

قطره چکان دکمه‌ای

 

این قطره چکانها کوچک بوده و دارای دهانه کوچکی به قطر کمتر از یک میلیمتر هستند. با سوراخ کردن لوله‌های آبرسانی فرعی این قطره چکانها در آن سوراخها قرار می‌گیرند. آب از دهانه وروی داخل قطره چکان شده و پس از طی بدنه از دهانه خروجی آن به سطح خاک می‌چکد. از مزایای این قطره چکان ارزانی قیمت آن و سرعت نصب و ساده بودن کار با آنهاست.

 

قطره چکان با مجرای طولانی

 

این نوع قطره چکان در مسیر لوله فرعی قرار گرفته و آب از دهانه ورودی وارد قطره چکان شده و پس از طی مسیر مارپیچ طولانی از دهانه خروجی خارج می‌گردد. عیب عمده این قطره چکان احتمال مسدود شدن مسیر در اثر رسوبات نمکی و یا ذرات جامد معلق در آب می‌باشد. این قطره چکان قابل تعمیر نبوده و در اثر انسداد مجرا باید با آب اسید شسته و یا تعویض شود.

 

قطره چکان صفحه‌ای

 

‌این قطره چکان از چند صفحه منطبق بر هم تشکیل شده بطوریکه هر صفحه دارای دیواره عرضی عمودی بر صفحات است. آب در مسیر خود ‌این دیواره‌های عرضی را دور زده و از سوراخ انتهایی به صورت قطره خارج می‌شود. مجموعه این صفحات روی هم قرار گرفته و به قطره چکان شکل صندوقی کوچکی می‌دهد.

 

قطره چکان چند دهانه‌ای

 

برای آبیاری درختان در باغهای میوه اجبارا از قطره چکانهایی که با فشار زیادتر و با چند دهانه خروجی آب را به پای درخت برسانند استفاده می‌شود. به هر یک از دهانه‌ها لوله باریکی وصل شده و آب را تا فاصله چند متری منتقل می‌نماید. بدین ترتیب با یک یا دو قطره چکان می‌توان نسبت به آبیاری یک درخت اقدام نمود. تعداد این خروجی‌ها از 5-1 متغیر است.

 

تجمع نمک در آبیار ی قطره‌ای

 

آب آبیاری دارای مقداری نمک محلول است که ممکن است موجب مسدود شدن مجرای قطره چکانها شود. بعضی وقتها هم این نمکها همراه آب آبیاری وارد منطقه ریشه‌ها شده و زیان فراوانی به گیاه وارد می‌سازد. برای شست و شوی این نمکها به دو روش عمل می‌کنند:

 

 

 

 

• در زمستان از آب
  برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  • ورود
  • یا
  • ثبت نام
  و یا جریانهای سطحی حاصله از بارندگی یا آبهای اضافی موجود در منطقه برای شست و شوی نمکهای فوق استفاده می‌شود.
  
• هر دو سال یکبار زمینهای آبیاری قطره‌ای را با روش کرتی کشت و
  برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  • ورود
  • یا
  • ثبت نام
  می‌کنند.
  

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[masi eng 47044]

[h=2]مزایای و معایب آبیاری بارانی[/h]

مزایای آبیاری بارانی

*امکان استفاده در زمنیهای پر شیب.

*توزیع یکنواخت آب آبیاری در تمام نقاط مزرعه.

*کمک به رشد بهتر گیاهان با لطیف کردن محیط اطراف گیاهان.

 

معایب آبیاری بارانی

*سموم آفت کش و قارچ کش را از روی برگها می‌شوید.

*تاثیر نامطلوب باد در توزیع یکنواخت آب در این نوع از روشهای آبیاری.

*هزینه سرمایه گذاری اولیه نسبتا زیاد.

[masi eng 47044]

[h=2]روشهای کهن آبیاری بدعتی تحسین برانگیز[/h]

آسیابهای شوشتر با 1700 سال قدمت، تجلی گاه هنر ایرانیان در استفاده از توان آب

 

در میان 57 پدیده شگفت انگیز بازمانده از فرهنگ بشری كه بعنوان نخستین میراث جهانی از سوی یونسكو

ارزش گذاری شده است سه پدیده معماری ایران یعنی معبد چغاز نبیل (3300 سال قبل) و آثار باستانی تخت جمشید و میدان نقش جهان اصفهان بعنوان میراث فرهنگی ثبت شده است و چهارمین آثاری كه در این رابطه در دست اقدام یونسكو قرار دارد مجموعه آسیابهای شوشتر است كه تعیین قدمت آن هنوز دقیق امكان پذیر نشده است.

 

در خوزستان و در حوزه رودخانه های پر آبی همچون، رودخانه دز، كرخه، مارون، بهمن شیر و بخشهای دیگر رودخانه كارون، شبكه آبیاری مینو (میان آب) ممتاز است و ماندهای بناها و تاسیسات آبی این مجموعه در ارتباط با یكدیگر و با برنامه أی یكپارچه كار می‏كرده است آنچنانكه كلیه تدابیر و بناهائی كه هر یك در حوزه های كویری و كم آب به تنهائی دیده شده در شبكه آبیاری پیرامون شوشتر بطور مجتمع و یكپارچه دیده می شود و آبشارهای شوشتر پدیده‏أی مربوط به بخشی از این شبكه عظیم آبیاری است.

 

چنین بنظر می رسد كه یكی از اهداف برپا شدن این شبكه و بخصوص دستگاههای اصلی فضای آبشارهای زیبای شوشتر، توانمند كردن قطره های آب و بهره گیری از نیروی پنهان در آنها برای چرخانیدن سنگهای آسیاب باشد، آسیابهائی كه در پشت پل بند گرگر در دل سنگ جاسازی شده بودند و قطره های نیرومند آب از پشت پل بند و از طریق چاههای شتر گلوی زیربند به آسیابها هدایت می‏شده است این قطره های آب پیش از رسیدن به پل بند گرگر از پل بند میزان گذشته و از طریق رودخانه گرگر به پل بند گرگر رسیده اند و پیش از آن نیزار آب رودخانه در پخشاب‏بند میزان جدا شده و از بند میزان گذشته اند.

 

آشنائی با بناهای اصلی شبكه آبیاری

- بناهای شبكه آبیاری در شمال شرقی شهر.

- پل بند میزان.

 

پل بند میزان در جهت شرقی – غربی در مقابل جریان شمالی – جنوبی رودخانه كارون قرار گرفته است. آنچنانكه راستای رودخانه كارون پیش از رسیدن به پل بند به دو بخش تقسیم می شود كه بخش بزرگتر آن به سمت غرب منحرف می گردد.

 

ساختمان پل بند میزان از سنگ و ساروج است و بجز فروریختگی پوشش برخی از دهانه های روبه رودخانه گرگر كه تعمیر شده اند، خللی بر ساختمان پل بند وارد نیامده و از استحكام كافی برخوردار است. احداث پل بند میزان را به نیمه اول قرن سوم میلادی نسبت داده اند و تاكنون روایات و نظریه های گوناگونی برای ساختمان آن ابراز شده است.

 

پل بند و آسیابهای گرگر

پل بند گرگر در فاصله هفتصد متری جنوب پل بند میزان بر پا است. یك تونل انحرافی آبهای مازاد و طغیانی رودخانه گرگر را از شمال پل بند و از مشرق آن به حوزه جنوبی مجموعه آسیابهای گرگر به رودخانه می ریزد.

 

مجموعه آسیابها درجنوب پل بند جای دارد و چاههای مخزن انباشت انروی آب و شبكه آبرسانی به آسیابها در دل صخره طبیعی دو سمت محور رودخانه كنده و جا سازی شده اند.

 

تا نیم قرن پیش از این تعداد چهل آسیاب در پشت بند گرگر ، گندم شهروندان شوشتری و شهرهای دور و نزدیك پیرامون آنرا با بهره گیری از انروی آب، آرد می كرده اند در آن هنگام فضای سه باب آسیاب به كارخانه برق اختصاص یافت كه در آن برق مورد نیاز شهر شوشتر تامین می شده است.

 

از چندی پیش ، با متروك شدن آسیابها و نیز كارخانه برق قدیمی، گردش آب در این مجموعه صنعتی از كنترل خارج شده و اینك در اغلب مجاری فرسوده این شبكه صنعت به هرز می رود. پس آب آسیابها از كار افتاده بصورت آبشارهای زیبائی از جای جای صخره بیرون می ریزد كه جذابیت چشمگیری دارد.