مقاله بررسی انواع فرسایش در حوزه آبخیز ماسوله رودخان (استان گیلان)

Ghasem Zare · 19 شهریور، ۱۳۹۲

نویسندگان

محمدرضا ثروتی؛ طاهره فتح ا... زاده

چکیده:

هدف از این تحقیق؛ بررسی انواع فرسایش در حوزه آبخیز ماسوله رودخان؛ بررسی شدت فرسایش؛ تولید رسوب و عوامل موثر در این رابطه است در این رابطه ویژگی های فیزیوگرافی؛ توپوگرافی؛ اقلیمی؛ هیدرولوژی؛ زمین شناسی؛ ژئومورفولوژی؛ پوشش گیاهی؛ خاک؛ فرسایش و تولید رسوب به طور کامل بررسی شد. این حوزه دارای مساحتی در حدود 72/227 کیلومتر مربع است. در رابطه با ژئومورفولوژی منطقه؛ از سه واحد؛ 18 نوع رخساره و 229 واحد کاری اولیه تشکیل شده است. سپس با ادغام این واحدهای کاری اولیه با ساختار سنگ شناسی و مقاومت آنها در برابر فرسایش و تلفیق شیب به آنها؛ 102 واحد کاری به دست آمد. بررسی شدت فرسایش و تولید رسوب در هر واحد کاری با استفاده از روش واحدهای ژئومورفولوژی (کیفی) و نیز روش تجربی E.P.M (کمی) صورت گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده؛ زیر حوزه شماره چهار از نظر شدت فرسایش بیشترین فرسایش را دارا می باشد.

(ضریب فرسایش 1/2) همچنین بیشترین مقدار رسوب زایی را نسبت به سایر زیرحوزه ها به خود اختصاص داده است؛ که در حدود 8/94080 متر مکعب در سال است. از دلایل آن می توان به شیب زیاد و ساختار سنگ شناسی حساس به فرسایش که عمدتاً شیل؛ رس؛ سیلت است و نیز به تغییر کاربری که عمدتاً تخریب جنگل است؛ اشاره کرد. زیر حوزه شماره هشت از نظر شدت فرسایش و گنایش و گابرو می باشد. (ضریب شدت فرسایش 69/0 و مقدار رسوب زایی کل؛ 5/12297 متر مکعب در سال) به طور کلی نتایج این بررسی نشان می دهد که در گستره هر واحد کاری سرشت سنگ از نظر مقاومت در مقابل فرسایش بارزترین عامل بوده است و این مورد تقریبا در کلیه رخساره ها صادق می باشد. عمده ترین عامل ایجاد فرسایش در حوزه تغییر کاربری و تخریب جنگل می باشد. در ضمن ارتباط منطقی مابین واحدهای ژئومرفولوژی و شدت فرسایش واحدهای مذکور وجود دارد. بنابراین مدل پیشنهادی برای منطقه مورد تایید قرار گرفت.

کلیدواژگان