عصر سرمستی هنر: سبک روکوکو

[دل مانده 7714]

دوران روکوکو از مهمترین ادوار تاریخ هنر قرن 18میلادی است که این مقاله به توصیف آن می پردازد....

روکوکو (Rococo) سبکی در هنر و معماری است که مشخصه آن درخشندگی، شکوه، نشاط و صمیمیت است.

این واژه در سالهای 7-1796 توسط یکی از شاگردان "داوید" ابداع شد و ترکیبی هوشمندانه از دو واژه rocaille (اثر سنگی) و barocco (باروک) بود که به طور تحقیر آمیز به سلیقه رایج در دوره سلطنت لویی پانزدهم اشاره دارد.

همانطور که گفته شد روکوکو به واژه فرانسوی روکای به معنی سنگریزه نیز اشاره دارد .این واژه به سنگریزه‌هایی رنگی اطلاق می‌شد که برای تزئین غارهای مصنوعی به کار می‌رفت.

 

این شیوه، نام روش تزئین با گوش ماهی و قلوه سنگ بود که در ایتالیای سده ی هفدهم و سپس در فرانسه اغلب در ساخت باغها و غارهای مصنوعی به کار می بردند .اما کلمه خود معنای دقیقی ندارد و شاید تنها در وزن هجاهای ان خلاصه شود که حرکت پلکانی مقطعی مانند اب فواره زننده یا شاخ و برگ گسترنده تزئینات این سبک دارد . نه صفت روکوکو و نه سبک متصف بدان هیچ یک دقت عقلایی ندارند و هر دو بیانگر لذت آن (لحظه) اند خواه در نوای کلمه خواه در پیچیدگی تزئینات.

 

این سبک در حدود سال 1700 میلادی در فرانسه ظهور کرد و طی قرن هجدهم در سراسر اروپا گسترش یافت.

در تاریخ هنر منظور از روکوکو شیوه هنری است که بعد از مرگ لوئی چهاردهم سال ( 1715 ) در فرانسه به وجود آمد ، در واقع واکنشی بود بر علیه شکوه و جلال و تجمل افراطی کاخ ورسای و اصولاً بر ضد زندگی شاهانه .

روکوکو سبکی است که با رشد طبقه متوسط و بورژوای اروپا به وجود آمد و خاستگاه آن فرانسه بود. این سبک در ادامه باروک و در واقع به عنوان واکنشی علیه شکوه و جلال افراطی آن در کاخ‌ها پدید آمد .

 

 

از نخستین نتایج آن ساختن خانه‌های شهری کوچک و راحت تر از کاخ،با تزئینات و ریزه‌کاری فراوان در فضاهای داخلی بود . هنر روکوکو با طراوت و مملو از سرزندگی است .

هرچند این واژه نخستبه تمسخر به کار رفت اما اکنون با مفهومی عینی و بدون بار معنایی تحقیر آمیز آن، در میان تاریخ نگاران هنر، مصطلح شده است و برای توصیف یک سبک هنری و تزئینی که دارای انسجام و ثبات خاصی است، به کار گرفته می شود.

 

 

این سبک به دلیل تزئینات ظریف و پر آب و رنگ، تمایل به موضوعات کوچک به جای موضوعات برجسته دارد.

روکوکو به نوعی ادامه و شکل تحول یافته سبک سنگین تر باروک است و هم واکنشی است در برابر آن.

نقاشی و پیکره سازی روکوکو علاوه بر بهره گیری منحنی های کوچک صدف ، از عناصری طراوت و سرزندگی و شوخ طبعی برخوردار است و با هنر درباری و خشگ باروک تضاد دارد . بطور کلی روکوکو هنری است تزئینی که ظرافت و حساسیت را بجای ابهت و واقعگرایی باروک قرار می دهد . اما روکوکو به جنبه های تجملی و افراط کارانه باروک می تازد اما خود با احساساتیگری افراطی به هنر اجتماعات مرفه تمایل پیدا میکند ..

 

هر دو سبک در علاقه شان به پرداختن فرم های پیچیده وجه اشتراک دارند؛ با این تفاوت که روکوکو به جای پرداختن به حجم، وسواس و دقت بیشتری در سطح داشت و بیشتر از رنگ های آبی، صورتی، سبز و با سفیدی بیشتر استفاده می کند.

در تزئینات آن از خطوط منحنی اشکال صدفی رنگ‌های صورتی آبی و سبز روشن به وفور استفاده می شود. در زمینه نقاشی شیوه‌های گوناگونی در این دوران پدید آمد . نقاشان به شیوه‌های فردی گرایش پیدا کردند و دست به آزمون‌های تازه‌ای زدند که به رومانتیسیسم منتهی شد .

 

در واقع این سبك با تزیینات ظریف و پر آب و رنگ و با نشاط ، تمایل به موضوعات كوچك به جای موضوعات برجسته دارد .

در هر كشوری سبك روكوكو ویژگی و مشخصة ملی به خود گرفت . این سبك از طریق هنرمندان فرانسوی كه در خارج به فعالیت مشغول بودند و نیز به وسیلة آثار «چاپ سنگی» با طرح های فرانسوی از این كشور به نقاط دیگر سفر كرد ..

استعاره های دور از ذهن و عاشق پیشگی بازیگوشانه و با استفاده زیاد از گچ بری های پیچكی ابرهایی با ته رنگ سرخ كمانهای پیچیده و تو در تو و عدم تقارن كاملا مشهود ، از مهمترین خصایص هنر روکوکو است.

 

از مهمترین نقاشان این دوره می توان به آنتوان واتو اشاره کرد که گرچه صحنه هایی از زندگی روستائی را به تصویر کشیده اما شخصیت هایش همگی اشراف زاده های خوش گذرانی هستند که محیط روستائی را تفرجگاه خود قرار داده اند.

گذشته از انتوان واتو عده ای دیگر از نقاشان درباری وجود داشتند که موضوعاتی چون عشق زیرکانه و خوشگذرانیهای اعیان را ترسیم می کردند . اما در کنار این سبک روکوکو ی درباری نقاشانی بودند که بیشتر مطابق ذوق طبقه متوسط نقاشی می کردند . یکی از مشهور ترین انها سیمون شاردن ( Chardin ) ( 1669- 1779) است که در شبیه سازی از فضای داخلی و طبیعت بی جان مهارت داشت . در تابلو ی اداب غذا خوری اتاق ساده ای را می بینیم که مادری همراه دو فرزندش می خواهند در ان غذا بخورند . در دقت و ارامش پیکره ها نورپردازی مختصر و اشیای بی جان کمکی فرسوده احساس لطیفی موج می زند که ساختگی و غیر واقعی نیست بلکه حاکی از صداقت ژرف بینی و نوع دوستی نقاش است .شاردن به شیوه ی خاص خود شاعر امور پیش پا افتاده و استاد نمایش نوسان های جزیی است.

از هنرمندان بسیار مطرح در بار فرانسه می توان به فرانسوا بوشه اشاره کرد . وی تحت حمایت خانم مارکیز دوپمپادور بود.

مشهورترین معشوقه ی لویی پانزدهم ، خانممارکیز دو پمپادور از موثرترین حامیان هنرمندان روکوکو در دربار بود و ساختمان ها و نقاشی هایی که سفارش می داد برجسته ترین دستاورد های هنر رو کوکو را تشکیل می دهند . تکچهره ی او به قلم فرانسوا بوشه هم نیرومندی و هم شکنندگی موقعیت او را نشان می دهد . مادام دو پمپادور بی هیچ زیوری مگر زیبایی خودش و چین های فاخر جامه اش به نمایش در می اید . این پهنه ی درخشنده ی ساتن به اندازه ی هر جزئ دیگر اثر موضوع ان را تشکیل می دهد . جانمایه اثر فریبندگی زنانه است . او با فریبندگی و هوشمندی خود به قدرت رسید و بوشه را مطرح ترین نقاش زمان خود ساخت .

از دیگر هنرمندان مهم در عصر روکوکو می توان به فراگونار در فرانسه . تیه پولو در ایتالیا و گینز بارو در انگلستان اشاره کرد.

 

 

 

 

منبع:تبیان

فراوری:سمیه رمضان ماهی

[Mina Yousefi 24161]

سقف کلیسای کاتولیک اشلیرباخ در اتریش ، به سبک روکوکو