معرفی سیمای درخت در صحیفه سبز وحی

[Ghasem Zare 8757]

[h=2][/h]

● به بهانه روز درختکاری

هر ساله با نزدیک تر شدن به بهار و در پانزدهم اسفندماه روزی به نام روز درختکاری نامیده می شود؛ روزی که اغلب مردم و نیز مسئولان کشور با کاشت نهالی تلاش می کنند که به نوبه خود ضمن تشویق مردم به امر توجه کردن به درخت و درختکاری خودشان هم سهمی در گسترش فضای سبز داشته باشند و همچنین سنت حسنه ای را برپا دارند.

حال که صحبت از درخت و کاشتن این موهبت الهی به میان آمد، قصد داریم به سراغ کتاب نجات بخش خداوندی برویم و از میان آیات نورانی آن سخنی چند در باب درختان نام برده شده در این کتاب بیان کنیم. باشد که مورد قبول واقع شود.

قبل از هر سخنی ذکر این نکته را واجب می دانیم آنچه در باب درختان موجود در قرآن کریم بیان می شود، تنها برخی از این درختان هستند. همچنین خداوند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در آیات مختلف نام درخت یا میوه آن را بیان کرده است که این بیان کردن صورت های گوناگونی دارد؛ چنانچه گاهی در ذکر حادثه یا اتفاقی تاریخی نام درختی ذکر شده و گاهی خداوند با قسم خوردن به درخت یا میوه آن به ذکر سخن نسبت به بندگان خویش پرداخته است.

بی شک اوج ذکر نام درخت در قرآن کریم، آن جایی است که اشاره می شود که درختان نیز به ذکر و تسبیح خداوند می پردازند؛ “و گیاه و درختان هم به سجده او سر به خاک نهاده اند.”

و در کنار آن با ذکر نام درخت به نوعی قدرت لایزال الهی در اذهان بیش از پیش تداعی شده و همگان چون گذشته به این نکته واقف می شوند که هیچ قدرتی جز قدرت الهی وجود ندارد؛ “و هم زراعت های شما را از آن آب باران برویاند و درختان زیتون و خرما و انگور و از هر گونه میوه بپرورد و در این کار آیت و نشانه قدرت الهی برای اهل فکر پدیدار است.”

و گاهی هم از واژه درخت در قرآن برای مثال زدن استفاده می شود؛ چنانچه در آیه ای چنین می خوانیم:

“ای رسول ما ندانستی که چگونه خداوند کلمه پاکیزه را به درخت زیبایی مثل زده که اصل ساقه آن برقرار باشد و شاخه آن به آسمان برشود.”

و نیز در برخی موارد هم در شرح حادثه ای تاریخی به نام درخت یا واژه درخت بر می خوریم که از آن یاد شده است؛آن طور که در شرح حوادث مربوط به حضرت آدم(ع) و حوا می خوانیم:

“باز شیطان در او وسوسه کرد و گفت: ای آدم، آیا تو را بر درخت ابدیت و ملک جاودانی دلالت کنم.”

در ادامه باید متذکر شد که خداوند در برخی آیات به طور مستقیم به نام درخت یا درختانی اشاره می کند که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می شود:

هرگاه خداوند از چیزی در قرآن یاد می کند، هدفی والا در آن نهفته است. فی المثل در سوره بقره آیه ۲۶۶ زمانی که نام چند درخت چون خرما و انگور و باغ های مربوط به آن می آید، هدف مثال زدن برای بندگان است؛ “آیا کسی از شما دوست دارد که باغی از درختان خرما و انگور داشته باشد که از زیر آنها نهرها روان است و برای او در آن باغ از هرگونه میوه ای فراهم باشد و در حالی که او را پیری رسیده و فرزندانی خردسال دارد، گردبادی آتشین بر آن باغ زند و باغ یک سر بسوزد؟و...”

گاهی هم با آمدن نام درختان به نوعی ذکر قدرت الهی می شود؛ که این ذکر قدرت الهی بی شک در آفرینش دیگر موجودات هم قابل رویت است؛ چنانچه می خوانیم:

“و اوست کسی که از آسمان آبی فرو آورد؛ پس به وسیله آن از هرگونه گیاه برآوردیم و از آن گیاه جوانه سبزی خارج ساختیم که از آن دانه های متراکمی بر می آوریم و از شکوفه درخت خرما خوشه هایی است نزدیک به هم و نیز باغ هایی از انگور و زیتون و انار همانند وغیرهمانند خارج نمودیم. به میوه آن چون ثمر دهد و به طرز رسیدن آن بنگرید. قطعا در اینها برای مردمی که ایمان می آورند، نشانه هاست که البته در تمام این ذکر قدرت الهی حکمتی است از روزی رسان بودن خداوند به بندگانش؛

“پس برای شما به وسیله آن باغ هایی از درختان خرما و انگور پدیدار کردیم که در آنها برای شما میوه های فراوان است و از آنها می خورید.”

و نیز؛ “و در آن [زمین] باغ هایی از درختان خرما و تاک قرار دادیم و چشمه ها در آن روان کردیم تا از میوه آن و از کارکردهای دستان خودشان بخورند. آیا بازهم سپاس نمی گذارند؟”

که تمام اینها در این مبحث خلاصه می شود که انسان باید هماره شکرگزار خداوند و نعمت های او باشد و نیز ضمن اسراف نکردن به فکر دیگران هم باشد؛

“و اوست که باغ هایی با داربست و بدون داربست و خرما بن و کشتزارها با میوه های گوناگون آن و زیتون و انار، شبیه به یکدیگر و غیرشبیه پدیدار کرد. از میوه آن چون ثمرداد بخورید و حق [بینوایان از] آن را روز بهره برداری از آن بدهید. ولی زیاده روی مکنید که او اسراف کاران را دوست ندارد.”

اما سوای آنچه گفته شد، در بسیاری از آیات الهی نام درختان همراه با ذکر یک حادثه تاریخی است؛ حادثه ای که ریشه در دل تاریخ دارد و در شکل گرفتن آن درخت یا درختانی هرچند کوچک نقش داشته اند. به عنوان مثال در برخی آیات زمانی که لحظه تولد حضرت عیسی(ع) بیان می شود و به دنبالش لحظه تنهایی حضرت مریم(س) می آید، این چنین از درختی که در پیرامون آن بانوی بزرگوار است، یاد می شود؛

“پس [مریم] به او [عیسی] آبستن شد و با او به مکان دورافتاده ای پناه جست. تا درد زایمان او را به سوی تنه درخت خرمایی کشانید. گفت: “ای کاش، پیش از این مرده بودم و یک سر فراموش شده بودم.” پس از زیر [پای] او [فرشته] وی را ندا داد که: غم مدار، پروردگارت زیر پای تو چشمه آبی پدید آورده است و تنه درخت خرما را به طرف خود بگیر و بتکان تا بر تو خرمای تازه فرو ریزد.”

و نیز در جایی صحنه مواجهه موسی(ع) با فرعون ذکر می شود که خداوند از درختان بهشتی یاد می کند.

و باز خداوند در جایی که حادثه مربوط به حضرت یوسف(ع) و زلیخا را متذکر می شود، از میوه نارنج سخن به میان آورد.

اما سوای آنچه گفته شد، مقدس شمردن برخی درختان و میوه های آنان است؛ چنانچه خداوند در کتاب نجات بخش قرآن در شرح حوادث واتفاقات دوران حضرت موسی(ع) چنین می گوید:

“و چون موسی آن مدت را به پایان رسانید و همسرش را [همراه] برد، آتشی را از دور در کنار طور مشاهده کرد. به خانواده خود گفت: “[اینجا] بمانید که من [از دور] آتشی دیدم. شاید خبری از آن یا شعله ای آتش بیاورم برایتان. باشد که خود را گرم کنید. پس چون به آن [آتش] رسید از جانب راست وادی، در آن جایگاه مبارک از آن درخت ندا آمد که: “ای موسی، منم، من، خداوند، پروردگار جهانیان” و [فرمود:] “عصای خود را بیفکن. پس چون دید آن مثل ماری می جنبید، پشت کرد و برنگشت. ای موسی، پیش آی و مترس که تو در امانی.”

به هرحال آنچه بیان شد، تنها قطره ای بود از دریای بی کران معانی قرآنی، باشد که راهنمای ما در زندگی مان باشد.

در ضمن ذکر این نکته ضروری می باشد که کاشت درخت و رونق درختکاری در دین اسلام، همچون دیگر ادیان الهی حائز اهمیت است؛ چنانچه وجود احادیثی مبنی بر اینکه کاشت درخت و نگهداری از آن باعث زیاد شدن عمر می شود، کاشت نهال در مواقع ضروری از اهم واجبات است و... مبین این ادعاست.