ویروئیدها

[امیـــــر علی 174]

تفاوت ویروس با ویروئید:

1- ویروئید ها در محیط Invivo(بدن جاندار) بصورت بدون کپسید موجود هستند،RNA از لحاظ جرم مولکولی پایین است.

2- بافت های عفونت کرده شامل ذره های شبه ویروس نیستند.

3- فقط یک تک گونه از RNA با جرم مولکولی پایین برای عفونت زایی ضروری است.

4- ویروئید ها هیچ پروتئینی را کد نمی کنند.

5- با وجود جثه کوچکشان بصورت خودگردان درون سلول های حساسی با این حال که ویروس نیستند همانند سازی می کنند .

 

ساختمان ویروئید:

ویروئید ها بطور اختصاصی نزدیک RNA تک رشته حلقوی که در مناطقی دو رشته ای هم می شود تشکیل شده اند.این بدلیل ساختار ساده ای است که دارند هم ویروئید ها وهم پریون ها(پروتئین های تغییر شکل یافته ای که دیگر عمل اصلی خود راانجام نمی دهند.) بعضی مواقع به عنوان زیرویروس ها خوانده می شوند.ویروئید ها همانطور که گفتیم اساساً بیماری گیاهی را موجب می شوند،ولی اخیراً در بیماریزایی انسانی گزارش شده اند.ویروئید ها کاتالیزگر هستند(ریبوزوم) که RNA را می شکنند و قطعاتی شامل 5 هیدروکسیل و 2و3 فسفات حلقوی را تولید می کنند.این یک واکنش غیر هیدرولیتیک است .این واکنش ها نقش اساسی را برای عمل همانند سازی انجام می دهند.

همانند سازی:

RNA پاتوژنیک (بیماری زا) حلقوی بصورت مکانیسم حلقه چرخان(Rolling circle mechanism) در بدن موجود زنده همانند سازی می شود.این مکانیسم به دو صورت صورت می گیرد:

-در نوع اول ،رشته مثبت حلقوی بوسیله RNA پلیمراز مربوط به ویروئید کپی برداری می شود و یک رشته کانکاتومر منفی بوجود می آورد. محل اختصاصی تقسیم این رشته یک مونومر تولید می کند که بوسیله RNA ligase میزبان بصورت حلقوی در می آید و بوسیله RNA Polymerase برای تولید یک رشته مثبت کپی می شود.

تقسیم این رشته مونومرهایی تولید می کند که باعث می شود یک RNA حلقوی مثبت تولید شود.

-در نوع دیگر حلقه کانکاتومر منفی مرحله اول تقسیم نمی شود،اما بصورت مستقیم به یک رشته مثبت کپی می شود که بصورت شفاف مخصوصاً به مونومرها برای تولید حلقه جدید است.RNA آنها(ویروئید ها)که خودش تقسیم می شود فقط در رشته مثبت و در محیط آزمایشگاه از این راه مطرح شده پیروی می کند.

ژنوم ویروئید هپاتیت D که رشته منفی است که به دم گونه ی RNA ناشی می شود.یکی از اینها mRNA برای Delta Ag است و دیگری یک کپی کامل است(حلقه مثبت یا آنتی-ژنوم).آنتی ژنوم بعنوان یک الگو برای ساخت تعداد بیشتر رشته منفی (حلقه منفی) خود تقسیم می شود و خودش نیز بحالت حلقوی در می آید(دو سوی رشته ی خودش به هم جوش می خورد).

همانند سازی ویروئید هپاتیت D (HDV) در هسته اتفاق می افتدولی همانند سازی Delta Ag در سیتوپلاسم رخ می دهد.دلتا آنتی ژن تنها پروتئینی است که بوسیله mRNA ،HDV ساخته می شود.دلتا آنتی زن بار 12+ در PH فیزیولوژی در هسته متراکم می شود و به رشته RNA بعنوان یک دایمر باند می شود. دلتا آنتی ژن برای جور شدن (Assembly) ویروئید ها ضروری است،اما این مکانیسم نا مشخص است.

حرکت درون سلولی:

آلوده سازی سیستمیک توسط ویروئید ها دارای چند مرحله است.ویروئید وارد سلول میزبان شده،به هسته سلول می رود در آنجا همانند سازی می کنند،تقسیم می شوند،سلول را مبتلا می کند و از سلول خارج می شود.

گونه ی Pospiviroid و احتمالاً دیگر ویروئید های راد شکل در هسته سلول میزبان همانند سازی می کنند ولی ویروئید های آلوده کننده آووکادو و موزائیک نهفته هلو در کلروپلاست همانندسازی می کنند.

بیماری انسانی که توسط ویروئید ها ایجاد می شود:

تنها بیماری انسانی که در حال حاظر سبب آن ویروئید ها بوده اند هپاتیت D است . قبلاً فکر می کردند این توسط یک ویروس ناقص که اسمش را ذره Delta گذاشته بودند رخ می دهد که در کپسید هپاتیت B ضمیمه شده است.برای اینکه شخصی دچار هپاتیت D بشود ، باید ویروس هپاتیت B و ویروئید هپاتیت D با هم فرد را آلوده کنند. یک توالی پهن مکمل همدیگر بین RNA ویروئید هپاتیت D وRNA 7S سلول های کبدی وجود دارد که جزئی از SRP یا شناسایی کننده سیگنال ذره ای است. هپاتیت D بواسطه جدا کردن یا شکستن همین RNA 7S باعث مرگ سلول های کبدی می شود.

مکانیسم پاتوژنیک:

به حتم بیش از یک مکانیسم برای بیماریزایی ویروئید وجود دارد. شواهد اخیر نشان می دهد که وقتی RNA ویروئید فعال می شود دیگر کل RNA مشغول همانند سازی برای ویروئید می شوند و در نتیجه پروتئین سازی در سلول میزبان پایین می آید و این کار باعث مرگ سلول میزبان می شود.