معرفی يوزپلنگ‌ها چگونه خال‌هاي خود را از دست مي‌دهند

[YAGHOT SEFID 29302]

جام جم آنلاين: يافته‌هاي اخير نشان مي‌دهد موتاسيون يا جهش ژنتيكي در يك ژن بخصوص از گربه‌ساناني همچون يوزپلنگ و گربه‌هاي خانگي مي‌تواند الگوي خال‌هاي روي بدن آنها را تغيير دهد. در هر دو اين گربه‌سانان، جهش ژني در ژن آنزيم تراغشايي آمينوپپتيد كيو يا اصطلاحا تاك‌پپ عامل تغييراتي از اين دست معرفي شده است.

ژن جهش يافته مي‌تواند خال‌هاي روي بدن اين گربه‌سانان را به يكديگر متصل كند. به همين دليل از نظر شكل ظاهري اين گربه‌سانان كاملا با انواع جهش نيافته تفاوت دارند.

 

در يوزپلنگ‌ها ژن تاك پپ نرمال باعث مي‌شود سطح بدن از خال‌هاي سياه، گرد و توپر پوشيده شود، در حالي كه جهش ژني سبب مي‌شود الگوي نواري خيلي نادري جاي خال‌ها را بگيرد.

 

خال‌هاي روي بدن يوزپلنگ‌هاي جهش ژني يافته خيلي درشت‌تر از نوع معمولي است، حتي در ناحيه پشت يعني قسمت ستون فقرات هم اين خال‌ها به صورت نواري سياه و كاملا قابل تشخيص به چشم مي‌آيند.

گربه‌هاي ماكرل نوعي از گربه‌هاي خانگي معمولي هستند. الگوي روي بدن آنها به شكل راه‌راه‌هاي عمودي است كه در پهلوها رفته‌رفته به صورت خط‌هاي خميده و بريده بريده ديده مي‌شود.

 

اين نوارهاي ممتد يا منقطع معمولا خيلي باريك هستند. البته گاهي در پهلوها و نزديك معده اين نوارها به خال تغيير شكل مي‌دهند.

 

گفتني است در قسمت پيشاني گربه ماكرل خطوط و نوارها شكلي همچون ام انگليسي را در ذهن تداعي مي‌كنند كه اين علامت روي پيشاني از مشخصات متمايزكننده گربه‌هاي ماكرل است.

 

گربه‌هاي ماكرل معمولي با ژن كاملا طبيعي مشخصات ظاهري فوق را دارند. جهش ژني عملا باعث محو شدن اين نوارها مي‌شود، به همين دليل گربه‌هاي ماكرل جهش يافته خط و خال‌هاي رنگ و رو رفته‌اي دارند.

در طول تكامل حياتي گربه‌سانان پروتئين تاك‌پپ الگوهاي اوليه را روي بدن ايجاد مي‌كند سپس پروتئيني به نام اندوتلين 3 ظاهر مي‌شود كه مسئول رنگ دادن به خط و خال‌هاست.

 

از آنجا كه الگوي خط و خال گربه‌ها پيش از زمان تولد در آنها شكل مي‌گيرد، لذا اين الگو و طرح در طول مراحل رشد به هيچ‌وجه تغيير نمي‌كند.

 

در حال حاضر دانشمندان بشدت نگران عواقب چنين جهش‌هاي ژنتيكي در گونه‌هاي نادري چون يوزپلنگ‌ها هستند.

 

در گذشته يوزپلنگ‌ها پراكندگي وسيعي از آفريقا تا عربستان و هندوستان داشته‌اند. اما امروزه جمعيت اين حيوان بشدت كاهش پيدا كرده حتي در نواحي شمالي قاره آفريقا كاملا از بين رفته است.

 

در آسيا نيز احتمالا بجز ايران و تركمنستان نسل آن منقرض شده است. يكي از عواقب جهش‌هاي ژنتيكي تاثير بر نحوه استتار حيوان است كه مي‌تواند حيات اين موجودات را كاملا به خطر بيندازد.