مبلمان شهری

[HOSEIN MOHAMADI 18]

طراحی مناسب و به كارگیری مبلمان شهری متناسب با محیط در بخش هایی از شهر كه به آنها فضاهای شهری می گوییم - فضاهایی همچون پارك‌ها، برخی میادین، پیاده‌روها، مراكز تجاری - تأثیر زیادی در كیفیت زندگی شهری بر جای می‌گذارد.

عناصری از مبلمان شهری تأثیری اساسی در مناسب‌سازی فضاهای شهری دارند.

نیمكت در مبلمان شهریابتدایی‌ترین روش برای احساس آرامش و راحتی در پارك‌ها، استفاده از نیمكت است. این نیمكت‌ها باید به شكلی قرار بگیرند كه دسترسی به آنها آسان و راحت باشد و در سراسر پارك و به تعداد زیاد موجود باشند. صندلی‌ها باید روبه‌روی مناظر زیبا قرار بگیرند اما در در مسیر رفت و آمد افراد نباشند.

نیمكت‌های مراكز عمومی شهر را نیز می‌توان برای آسایش و راحتی شهروندان، نزدیك مراكز ویژه‌ای مانند ایستگاه‌ها،‌كیوسك‌ها، باجه‌های تلفن، سطل‌های زباله و شیرهای آب قرار داد. مهم‌ترین محل برای قرار گرفتن نیمكت‌ها در سطح شهر، مراكزی است كه مردم در آنجا زیاد رفت و آمد می كنند؛ به ویژه مكان‌هایی كه برای استراحت و تفریح مردم در نظر گرفته شده است.

فضای باز زیبا و مناسب عمومی به شهروندان این امكان را می‌دهد كه در كنار یكدیگر از طبیعت اطراف لذت ببرند و با داشتن مكانی مناسب برای نشستن، احساس رضایت آنها چندین برابر شود. افراد مختلف، انواع متفاوتی از نیمكت‌های پارك یا فضاهای سبز را می‌پسندند كه این سلایق متفاوت، چگونگی طراحی نیمكت‌های پارك را تعیین می‌كند و به نوع طراحی آن‌‌ها تغییراتی می‌دهد.

 

 

برای نمونه، جوانان بیشتر روی قسمت بالای نیمكت یعنی تكیه‌گاه آن می‌نشینند تا روی خود نیمكت و این مورد باید در طراحی نیمكت‌های پارك یا فضاهای باز شهری مورد توجه قرار گیرد. همچنین نیمكت‌هایی كه به این مراكز اختصاص می‌یابد، باید از استحكام بیشتری در ناحیه پایه‌ها برخوردار باشد.

همچنین برای افراد مسن، نیمكت‌های دارای پشتی یا تكیه‌گاه ، راحت‌تر از نوع بدون تكیه‌گاه آن است، در حالی كه در مورد سایر افراد، صندلی‌های بدون پشتی این امكان را فراهم می‌كند كه در دو طرف نیمكت بنشینند.

ایستگاه‌های اتوبوس وجود یك ایستگاه اتوبوس مناسب، برای تمام سیستم‌های حمل و نقل درون شهری، امری واجب و ضروری است، اما میزان مناسب بودن این ایستگاه‌ها، بستگی به نظر شهروندانی ‌دارد كه از آن استفاده می‌كنند.

از دید مدیران شهری كه مسؤولیت رسیدگی به این موارد را بر عهده دارند، یك ایستگاه مناسب، ایستگاهی است كه به مراقبت و نگهداری كمتری احتیاج دارد اما ‌از دید شهروندان، یك ایستگاه خوب، محیط دید بالایی دارد و امكان سوار شدن راحت به اتوبوس را فراهم می‌كند.

مكان های بدون سایه‌بان، مكان‌های تجاری پر رفت و آمد، مكان‌هایی كه آمد و شد افراد سالمند در آنجا بیشتر است و مكان‌هایی كه در آن آب و هوا اعتدال مناسبی نداشته باشد، برای رفاه شهروندان نیازمند به نصب ایستگاه‌های درون‌شهری است.

بهترین مكان برای قرار گرفتن ایستگاه‌های اتوبوس،‌ نزدیك به مغازه‌ها و تقاطع‌ها است كه در این صورت، باید سه متر عقب‌تر از مسیر عبور و مرور قرار گیرد تا موجب بروز ترافیك و مزاحمت برای افراد پیاده نشود. چنانچه ایستگاه از تقاطع دور باشد، سایه‌بان ایستگاه باید 2 متر از پیاده‌رو عقب‌تر قرار گیرد تا برای ایستادن اتوبوس مشكلی ایجاد نشود.

میدان دید مناسب، مردم را قادر می‌سازد كه آمدن اتوبوس را ببینند. ایستگاه‌هایی كه از نظر طراحی ضعیف هستند به سبكی طراحی شده‌اند كه برای دیدن رفت و آمد اتوبوس، باید ایستگاه را ترك كرد و لب پیاده‌رو رفت.

مردم به اطلاعاتی در مورد زمان ورود و خروج اتوبوس به ایستگاه نیاز دارند. وجود تابلوهای اطلاع‌رسانی در ایستگاه‌ها، برای شهروندان و توریست‌ها بسیار جالب و مفید است؛ به ویژه در بسیاری از مراكز شهری كه افراد، به امنیت بیشتری نسبت به دیگر مراكز احتیاج دارند، مراكزی مانند پارك‌ها، مراكز خرید و دیگر مكان های عمومی، باید از تعداد بیشتری چراغ روشنایی استفاده شود.

در ایستگاه‌هایی كه چراغ‌های روشن دارند، شهروندان هنگام انتظار كشیدن، بیشتر احساس امنیت و آرامش می‌كنند. وجود چراغ‌ در كنار درهای ورودی ساختمان‌های مسكونی نیز برای رفت و آمد افراد مهم است. حتی هنگام تعطیل بودن مراكز نیز وجود چراغ از اهمیت بسزایی برخوردار است.

ظروف زباله ظروف زباله‌ای كه در سطح شهر قرار می‌گیرد به مصارف مختلفی اختصاص دارد. سطل‌های زباله‌ای كه در سطح شهر قرار می‌گیرد، باید به آسانی قابل دسترس، به تعداد زیاد و بی نیاز از محافظت باشد.

یكی از اشتباهات مهم در شهرسازی این است كه سطل‌های زباله را در جایی قرار می‌دهند كه بتوان به راحتی آنها را خالی كرد، نه این‌كه به راحتی برای شهروندان قابل دسترسی باشد. نتیجه این كار، خیابان های پر از زباله و سطل‌های خالی است، زیرا مردم وقت خود را برای یافتن سطل زباله صرف نمی‌كنند.

برای تعیین اینكه سطل زباله در چه جاهایی باید قرار بگیرد، مواردی را باید در نظر داشت؛ مانند نوع مبلمان شهری در خیابان و نوع و موقعیت طبقات اول ساختمان‌هایی از قبیل فروشگاه‌ها و رستوران‌ها. همچنین باید نوع و میزان زباله‌های این مراكز نیز با سطل‌های گذاشته شده متناسب باشد.

بهترین مكان برای گذاشتن سطل‌های زباله، مكان‌های تجاری و پررفت و آمد در حاشیه پیاده‌روها، نزدیك به اغذیه‌ فروشی‌ها و كنار صندلی‌های ایستگاه‌ها است.

برخی موارد را نیز در طراحی سطل‌های زباله باید در نظر داشت، مانند تفاوت در طراحی سطل‌های زباله با توجه به نوع زباله، داشتن دریچه برای دور نگاه داشتن از خطر واژگونی و نفوذ حیوانات به آن و در نظر گرفتن اندازه سطل به تناسب میزان استفاده و استحكام آن.

این موارد نیز در طراحی سطل‌‌های زباله باید در نظر گرفته شود: استقامت و دوام، موارد ضد حریق، رنگ، مقاومت در برابر آلودگی، لعاب داشتن سطل كه شامل رنگی می‌شود كه به راحتی ورقه نشود، استفاده از پلاستیك‌های مقاوم و ورقه‌های استیل گالوانیزه.

معیارهای رنگ‌آمیزی مبلمان شهری تقسیمات منطقه‌ای، عناصر مختلف شهری، معماری و بافت منطقه‌ای، از معیارهای اصلی رنگ‌آمیزی مبلمان شهری محسوب می‌شوند. در تقسیمات منطقه‌ای، عناصری مانند ویژگی‌های منطقه به لحاظ اقلیمی و آب و هوایی، ویژگی‌های فرهنگی، مبلمان، علائم هدایتی، كیوسك‌ها، جدول‌ها، نرده‌ها و پل‌های عابر، مورد توجه قرار می‌گیرد.

همچنین نوع رنگ بر پایه پژوهش‌های رنگ از منظر روان‌شناسی شهری، پژوهش‌های روانكاوانه هر منطقه و طبقه‌بندی نیازهای رنگی بر اساس فرهنگ هر منطقه، رنگ فضای سبز و رنگ‌بندی گل‌آرایی ، هارمونی رنگ‌های طبیعی فضای سبز با رنگ حصارها و عناصر جنبی موجود در فضا و معماری، پژوهش‌های تكنولوژیك و شیمیایی رنگ و مصالح ماندگار و سازگار با شرایط محل و شرایط اقلیمی آن، تعیین می‌شود. همچنین كارشناسان به لحاظ شرایط اقلیمی، فصل‌های تابستان و بهار را برای این كار پیشنهاد می‌كنند.

تهران از جمله شهرهایی است كه به لحاظ بصری و منظر عمومی، دارای اغتشاشات و بی‌نظمی‌های فراوانی است و با كمی دقت می‌توان وجود این بی‌نظمی‌ها را در تمام نقاط و سیمای شهر احساس كرد.

كارشناسان، وجود رنگ مناسب در یك محیط شلوغ با مبلمان فرسوده و بی‌روح مانند تهران را برای ایجاد نشاط و آرامش در شهروندان ضروری می‌دانند و همچنین این عنصر را عاملی برای كمتر به نظر رسیدن این خرابی‌‌‌ها و فرسودگی‌‌ها به شمار می‌آورند.كیفیت رنگ‌آمیزیبا توجه به شواهد و مدارك موجود، موضوع رنگ در تهران هیچگاه ـ چه در گذشته و چه در حال حاضرـ به شكل تخصصی دنبال نشده و كیفیت كاربرد رنگ در شهر از سوی اغلب كارشناسان ضعیف ارزیابی می‌شود. به گفته كارشناسان رنگ‌های استفاده شده در تهران از نوع رنگ‌های روغنی است و به ندرت از رنگ‌های ماشینی استفاده می‌شود.