اکتشاف‌طلا از رسوبات آبرفتی

[mani24 29665]

● دستگاهی مورد استفاده در امر اکتشاف‌طلا از رسوبات آبرفتی

روش های مختلفی با استفاده از دستگاه های متفاوت به منظور پی جویی، اکتشاف و استخراج فلز طلا از رسوبات طلا وجود دارد که گذشته از لاوک طلاشویی که شرح مفصل آن در پیش آمده است متداول ترین آنها عبارتند از:

▪ دستگاه یابنده ی طلا(Goldspear)

دستگاه یابنده، وسیله ای است که فقط برای کشف طلا طراحی شده است. این دستگاه شبیه هیچکدام از یابنده های دیگر نبوده و دارای اساس کاری متفاوت از دیگر دستگاه ها می باشد.

این دستگاه در نواحی مختلف از جمله جبال کالیفرنیا، بیابان های آمریکای جنوبی، صحاری استرالیا، رودخانه های آلاسکا، سواحل و خاک های جنگل های اسکاندیناوی، به کار گرفته شده و دقت عمل خوبی از خود نشان داده است.

▪ جعبه ی شن شویی(sluice box)

با استفاده از یک جعبه ی شن شویی در مقایسه با لاوک طلاشویی، مقدار مواد بیشتری را با سرعت زیادتر، می توان شستشو کرد. در رابطه با استفاده از جعبه شویی این مسئله قابل اهمیت است که برای رضایت بخش بودن نتیجه، به جریاناب فراوانی نیاز می‌باشد. بدین منظور آب جویبارهای کوچک اغلب کافی نبوده و در بسیاری از رودخانه ها و رودها سرعت آب برای چنین کاری بسیار پایین است، بنابراین کافی بودن مقدار آب و سرعت آن از نکات قابل توجه است. به هنگام مستقر کردن جعبه، آن را به وسیله ی تعدادی از سنگ های بزرگ محکم کرده و با قرار دادن سنگ در زیر پایه های آن، شیب آن را تنظیم می کنیم. در یک تنظیم صحیح در شیب در جعبه، مگنتیت black sand و طلا در پشت ۴-۳ ریفل (riffle ) جلویی قرار می گیرند و ماسه ها معمولاً در پشت ریفل های عقبی قرار می‌گیرند.

در صورت قوی بودن بیش از حد جریان موجود در جعبه، همه چیز شسته شده و خارج می شود و در صورت ضعیف بودن بیش از حد جریان، فضای موجود در پشت ریفل ها توسط ماسه ها پر شده و در نتیجه ی آن نمی‌تواند یک عملکرد طولانی به عنوان تله برای طلا از خود نشان دهند.

استفاده از جعبه شن شویی در اکتشاف متحمل زیان هایی نیز است استفاده از آن پردردسر بوده و دانه های ریز طلا به راحتی از آن خارج می شوند، با این حال می توان از جعبه ی شن شویی در کارهای اکتشافی طلا استفاده کرد ولی کاربرد آن در در هنگام تولید و استخراج سود بخش‌تر است.

● استخراج معادن طلا

استخراج سنگ معدنی طلادار از معادنی که اکتشاف آنها به طور کامل به اتمام رسیده است، با توجه به اطلاعات زمین شناسی و معدنی که از طریق عملیات اکتشافی حاصل شده طراحی می گردد.

شکل توده یا رگه ی ماده ی معدنی در دل زمین در پایان اکتشافات تکمیلی مشخص و موقعیت آن در ابعاد مختلف سطحی و عمقی معین می شود. در صورتی که معدن از دو بخش زون اکسیده و سولفیدی تشکیل شده و نظر این باشد بخش اکسیده به روشی جدا از روش مورد نظر جهت استحصال طلا از سنگ های سولفیدی عمل شود ( در نتیجه محدوده ی این دو زون هم مشخص شده است) .

لذا با توجه به اطلاعات موجود طرح لازم و مناسب جهت معدن مورد نظر تهیه می شود.

استخراج معدن عموما به یکی از دو طریق روباز و زیرزمینی انجام می گیرد:

الف) روش استخراج روباز(openpite)

این روش در مورد ذخایری که دارای ضخامت قابل ملاحظه ای بوده و در قسمت سطح زمین نیاز به خاک برداری و باطله برداری زیادی نداشته باشد به کار برده می شود. برای استخراج سنگ معدن معمولا معدن را به صورت پلکانی باز می کنند( معدن طلای چاه خاتون موته – اصفهان ). باز کردن معدن و ایجاد پله ها در صورت نرم بودن طبقات تشکیل دهنده ی سنگ معدن به وسیله ی بلدوزر انجام می پذیرد در این حالت پس از آماده شدن پله ها، استخراج و بهره برداری ماده ی معدنی به وسیله ی بلدوزر انجام می پذیرد در این حالت پس از آماده شدن پله ها، استخراج و بهره برداری ماده ی معدنی به وسیله بلدوزر و ماشین آلات بارگیری و حمل و نقل کننده ی مواد معدنی و در بعضی موارد به وسیله ی ماشین آلات مدرن و بهره گیری از نوار نقاله صورت می گیرد در موادی که طبقات تشکیل دهنده ی ماده ی معدنی از سنگ های سخت وسیلیسی باشد استخراج و بهره برداری ماده ی معدنی به وسیله ی حفر چال ها و آتش باری به وسیله ی مواد ناریه انجام می گیرد. روش های روباز از نظر نوع و ارتفاع پله ها به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که هر یک به نام روش خاصی نامگذاری می شوند.

ب) روش استخراج زیرزمینی(underground)

این روش در مورد ذخایری که دارای ضخامت قابل ملاحظه نبوده و در قسمت های عمقی زمین قرار گرفته و برای رسیدن به ماده ی معدنی نیاز به باطله برداری زیادی دارد به کار برده می شود. روش های زیرزمینی عموما به دو دسته تقسیم می شوند، یکی روش های زیرزمینی با استفاده از حفر تونل های استخراجی، دوم روش های استخراجی زیرزمینی با استفاده از حفر چاه های استخراجی.

۱) استخراج با استفاده از تونل های استخراجی

این روش در مواردی به کار می رود که معدن از نظر توپوگرافی به حالت کوهستانی و تپه ماهور های مرتفع باشد که افراد لازم جهت حفر تونل را داشته باشد در این حالت در افق های مختلف اقدام به حفر تونل های استخراجی مناسب می شود، در صورت وجود تونل های اکتشافی در داخل ماده ی معدنی و مناسب بودن آنها برای انتخاب در طرح استخراج معدن ضمن عریض‌تر کردن تونل ها و اقدام در مورد نگهداری آنها از وجود همین تونل ها به عنوان تونل های استخراجی استفاده می شود.

در بعضی موارد که ضخامت رگه ی طلادار حدود چند ده سانتی متر بوده اما از نظر عیار طلا به میزانی است که استخراج و بهره بردری آن مقرون به صرفه می باشد و از نظر مورفولوژی هم به نحوی است که استخراج آن بایستی به طریقه ی زیرزمینی و با استفاده از حفر تونل های استخراجی صورت گیرد. اجبارا برای استخراج این رگه ی کم ضخامت لازم است تونل هایی با سطح مقطع چند متر مربعی حفر شود تا تنها همین رگه ی کم ضخامت را استخراج کرد.

۲) استخراج با استفاده از چاه های استخراجی

این روش در مواردی به کار می رود که معدن از نظر توپوگرافی طوری نیست که بتوان برای استخراج ماده ی معدنی از حفر تونل های استخراجی استفاده کرد مثلا در مواقعی که ذخایر مورد نظر در زیرزمین در یک ناحیه ی مسطح (دشت) قرار گرفته و همچنین مواقعی که ذخیره ی آن قسمت از معدن که در قسمت های مرتفع واقع بوده استخراج شده و نوبت به ذخایر پایین تر از افق تونل های استخراجی رسیده است، در این حالت ها از وجود حفر چاه های قائم و مورب استفاده می شود.

در مورد چاه های مورب این گونه چاه ها به نحوی طراحی می شود که رگه یا توده ی ماده ی معدنی را در اعماق قطع کرده و سپس از افق های مختلف تونل های افقی حفر می شود که با استفاده از این تونل ها ماده ی معدنی استخراج و از طریق چاه به بیرون از معدن حمل می شود.

در مورد چاه های قائم هم طراحی به نحوی صورت می پذیرد که چاه در محل مناسبی نسبت به توده ی ماده ی معدنی به صورت قائم حفر شده سپس در افق های مختلف از داخل چاه تونل های افقی استخراجی ایجاد می شود در این حالت هم عمل استخراج با استفاده از تونل های افقی انجام و ماده ی استخراج شده از طریق چاه قائم به بیرون از معدن حمل میشود.

متناسب با چاه های قائم و مورب ماشین آلات استخراج و بابری معدنی نصب و مورد استفاده قرار می گیرند

● چگونگی عمل طلاشویی:

لاوک ها با جنس های مختلف عرضه می شوند مثل لاوک هایی از جنس چوب، فلزات ورقه ای، پلاستیک، بعضی لاوک ها دارای شیارها و یا برآمدگی های مخصوصی اند که به صورت یک تله برای طلا عمل می کنند. لاوک های چهارگوش و لاوک هایی از پلاستیک های قابل انعطاف نیز وجود دارد.

● طلا شویی: برای انجام عمل طلاشویی موارد زیر مورد نیاز است:

یک لاوک ، ده گلوله ی سربی کوچک، چند لیتر ماسه ( ترجیحا به رنگ روشن و ریزدانه ) و آب، البته وجود یک نهر مطلوب تر است.یک محل مناسب با جریان ملایم و آرام آب را، جهت انجام عملیات انتخاب کرده سپس لاوک توسط ماسه پر می شود. ده گلوله ی سربی را در بالا قرار داده طوری که لاوک کاملا در آب فرو رفته و ماسه ها از آب اشباع شوند.

▪ مرحله ی اول

در حالی که لاوک در زیر آب قرار دارد آن را به شدت از پهلویی به پهلوی دیگر تکان داده طوری که مخلوط خاک موجود در آن محفوظ بماند. در همین حال باید به چگونگی ناپدید شدن گلوله های سربی به طرف پایین و رفتن آنها در داخل ماسه ها توجه شود. شدت تکان دادن باید به حدی باشد که همه ی ماسه ها حرکت کنند، نه این که فقط قسمت های بالایی جابه جا شوند. در صورت انجام طلاشویی به نحو غیر اصولی نه تنها خاک ها، بلکه ماسه های سفید نیز به همراه جریان آب شسته و خارج می شوند.

عمل تکان دادن را آنقدر ادامه داده تا توده ی ابری دودی شکل کاملا شسته شده و مواد موجود در لاوک ها کاملا تمیز شوند. در هر تکان، گلوله های سربی که دیگر ناپدید شده اند، به خاطر جرم حجمی بالایشان حتی پایین تر از ماسه ها، در ته لاوک قرار می گیرد.

▪ مرحله ی دوم

عمل تکان دادن را برای یک لحظه قطع کرده به طوری که مواد داخل لاوک به حالت سکون برسند، لاوک را تا اندازه ای سرازیر کرده طوری که مواد داخل آن از کناره ها بیرون نریزد. بدین طریق چند قاشق از مواد سبک بالایی شسته می شوند. مراحل ۱و ۲ را باید آنقدر تکرار کرد تا یک قاشق از مواد در داخل لاوک باقی بمانند.

▪ مرحله ی سوم

در این مرحله ذرات ریز و کوچک شسته شده و مواد متمرکز شده، به وسیله ی عمل تکان دادن، به گوشه ای از لاوک ها هدایت می شوند، لاوک را از آب خارج کرده به طوری که نیم لیتر آب در داخل آن باقی بماند سپس لاوک را به سرعت از پهلو تکان داده ( با مختصری تغییر مکان ) تا مواد باقی مانده پخش و گسترده شوند. حال گلوله های سربی شمرده می شوند، در این حال تعداد آنها باید به اندازه ی اولیه باشد.

▪ مرحله ی چهارم

دراین مرحله آب را دایره وار به حرکت درآورده در نتیجه در هنگامی که ماسه های باقی مانده شسته می شوند، گلوله های سربی ساکن می شوند. نهایتا گلوله های سربی از ماسه ها جدا می شوند. گلوله ها را برداشته، در صورتی که تعداد آنها به اندازه ی یک یا بیشتر کم شده باشد، عمل طلاشویی به خوبی انجام نگرفته است.

● لاروب(The Dredge)

لاروب یا ماشین مکش گراول در حقیقت یک نوع جعبه ی شن شویی است که به وسیله ی موتورپمپ کار می کند. اختلاف بین جعبه ی شن شویی و دستگاه لاروب این است که دستگاه لاروب احتیاج به حفاری ندارد.

یک دستگاه لاروب در مدت زمان کوتاهی قادر است مقادیر زیادی از مواد را شسته و در حقیقت قادر است کار ۱۰۰ کارگر را انجام دهد.

یکی از مزایای لاروب این است که توسط آن طلا از لابه لای ترک های سنگ مبنا که دسترسی به آنها مشکل است مکیده می شود.

گرچه لاروب هایی با وزن کم هم توسط بعضی کارخانه ها ساخته می شود ولی با این حال لاروب به خاطر سنگین بودن وزنش بیشتر برای تولید و استخراج طلا مناسب است.

انواع متنوعی از ماشین های طلاشویی نیز وجود دارد که عبارتند از: تمرکز دهنده های مارپیچی (spiral concertrator) و drypan .

● جمع بندی مطالب

- لاوک طلاشویی ساده، ارزان و حمل آن آسان است اما به طور مایوس کننده ای کند است.

- جعبه شویی تقریبا سریع بوده و ساختمانی ساده دارد ولیکن طلاهای ریزدانه را به سختی در تله ی خود نگه می دارد.

- وسایل شستشودهنده ی موتوری گران، بزرگ و سنگین است این گونه وسایل در حقیقت فقط در هنگامی مناسب بوده که یک مکان خوب با مقادیر بالایی از گراول های طلادار کشف شده و هدف، استخراج و تولید آنهاست. این وسایل، طلاهای ریزدانه را نیز با اشکال به دام می اندازد.

در هنگام اکتشاف تلفیق دو دستگاه لاوک طلاشویی (goldpan) و goldspear بسیار نتیجه بخش است. دستگاه یابنده (goldspear) به تنهای بیش از ۱۰۰۰ برابر سریع تر از لاوک طلاشویی است.

منبع پاتوق