متن اعلامیه جهانی حقوق بشر

[S a d e n a 11,333]

اعلامیه حقوق بشر شامل یك دیباچه و 30 ماده، در تاریخ 10 دسامبر 1948 مطابق با 19 آذر 1327 شمسی در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد و همه ساله جهانیان این روز را به نام " روز حقوق بشر" جشن می گیرند.با توجه به اهمیت جهانی این اعلامیه واینکه امروزه میزان پایبندی کشورها نسبت به حقوق بشر با این سند سنجیده می شود متن کامل آن ارائه می گردد.

 

مقدمه

از آنجا كه شناسایی حیثیت ذاتی كلیه اعضای بشری و حقوق یكسان و انتقال ناپذیر آنان اساس آزادی، عدالت و صلح را در جهان تشكیل می دهد.

از آنجا كه عدم شناسایی و تحقیر حقوق بشر منتهی به اعمال وحشیانه ای گردیده است بشریت را كه رو به عصیان واداشته و ظهور دنیایی كه درآن افراد بشر در بیان عقیده، آزاد و از ترس و فقر، فارغ باشند به عنوان بالاترین آمال بشر اعلام شده است.

از آنجا كه اساسا" حقوق انسانی را باید با اجرای قانون حمایت كرد تا بشربه عنوان آخرین علاج، به قیام بر ضد ظلم و فشار مجبور نگردد.

ازآنجا كه اساسا" لازم است توسعه روابط دوستانه بین ملل را مورد تشویق قرار داد.

از آنجا كه مردم ملل متحد، ایمان خود را به حقوق اساسی بشر و مقام و ارزش فرد انسانی حقوق مرد و زن و تساوی مجددا" در منشور، اعلام كرده اند و تصمیم راسخ گرفته اند كه به پیشرفت اجتمایی كمك كنند و در محیطی آزادتر وضع زندگی بهتری بوجود آورند.

از آنجا كه دول عضو متعهد شده اند كه احترام جهانی و رعایت واقعی حقوق بشر و آزادیهای اساسی را با همكاری سازمان ملل تامین كنند.

از آنجا كه حسن تفاهم مشتركی نسبت به این حقوق و آزادیها برای اجرای كامل این تعهد، كمال اهمیت را دارد، مجمع عمومی این اعلامیه جهانی حقوق بشر را آرمان مشتركی برای تمام مردم و كلیه ملل، اعلام میكند و افراد همه اركان اجتماع، این اعلامیه را دایما"، در مد نظر داشته باشند و مجاهدت كنند كه به وسیله تعلیم و تربیت, احترام این حقوق و آزادیها توسعه یابد و با تدابیر تدریجی ملی و بین المللی، شناسایی و اجرای واقعی و حیاتی آنها چه در میان خود و چه در بین مردم كشورهایی كه در قلمرو آنها می باشد، تامین گردد.

ماده 1- همه افراد بشر آزاد و با حیثیت و حقوق یكسان زاییده می شوند و دارای موهبت خرد و وجدان می باشند و با یكدیگر با روحیه برادری رفتار كنند.

ماده 2- هركس می تواند از كلیه آزادیها كه در اعلامیه حاضر به آن تصریح شده، بی هیچگونه برتری، منجمله برتری از نظر نژاد و رنگ و جنس و زبان و دین یا هر عقیده دیگر، و از نظر زاد و بوم یا موقعیت اجتماعی، و از نظر توانگری یا نسب یا هر وضع دیگر بهره مند گردد. نیز هیچ امتیازی بر اساس نظام سیاسی یا قانونی یا بین المللی مربوط به كشور یا سرزمینی كه شخص از تبعه آن محسوب است وجود نخواهد داشت، خواه سرزمین مزبورمستقل باشد یا زیر سرپرستی خواه فاقد خود مختاری باشد یا سرزمینی كه حاكمیت آن به شرطی از شروط محدود شده باشند.

ماده 3- هر كس حق دارد از زندگی و آزادی و امنیت شخصی خویش برخوردار باشد.

ماده 4- هیچ كس را نمی توان به بنده گی یا برده گی گرفت. بنده گی و سوداگری بنده در هر شكل كه باشد ممنوع است.

ماده 5- هیچ كس را نمی توان شكنجه كرد یا مورد عقوبت با روش وحشیانه و غیر انسانی یا اهانت آمیز قرار داد.

ماده 6- هر كس دارای این حق است كه شخصیت حقوقی او در همه جا مراعات گردد.

ماده 7- همه افراد در پیشگاه قانون یكسانند و حق دارند كه بی هیچ تفاوت از پشتیبانی قانون بطور برابر استفاده كنند.

هر كس حق دارد در مقابل هرگونه تبعیض كه ناقض این اعلامیه باشد ودر مقابل هرگونه عملی كه چنین تبعیضی را تشویق كند، از حمایت یكسان قانون برخوردار گردد.

ماده 8- هركس می تواند از تعدی به حقوق اصلی كه به موجب قانون اساسی یا قانونهای دیگر برای او شناخته شده است به دادگاههای صلاحیت دار ملی متوسل گردد تا حقش استیفا شود.

ماده 9- هیچ كس را نمی توان خودسرانه بازداشت كرد یا زندانی ساخت یا تبعید نمود.

ماده 10- هركس حق دارد با استفاده كامل از تساوی حقوق با دیگران، دعوای او در یك دادگاه مستقل و بی طرف عادلانه و علنی رسیدگی شود و آن دادگاه در باره حقوق و تعهدات او، یا صحت هرگونه اتهام كیفری كه به او متوجه باشد حكم دهد.

ماده 11- الف) هركس متهم به ارتكاب جرمی باشد, تا وقتی تقصیر او طی محا كمه علنی كه در آن هر گونه تضمین ضروری برای دفاع تامین شده باشد قانونا" به ثبوت نرسد، بیگناه محسوب می شود.

ب) همچنین هیچكس به علت ارتكاب عملی یا خودداری از عملی محكوم نخواهد شد مگر وقتی كه آن كار بموجب قوانین ملی یا بین المللی در هنگام ارتكاب، جرم محسوب باشد.نیز هیچكس به مجازاتی بیش از مجازات مقرر در هنگام ارتكاب جرم محكوم نخواهد شد.

ماده 12- زندگانی خصوصی یا امور خانوادگی یا محل سكونت، یا مراسلات كسی نباید در معرض دخالت خود سرانه واقع شود.نیز به حیثیت و حسن شهرت هیچكس نمی توان حمله كرد.هركس حق دارد در این گونه دخالت ها یا این گونه تجاوزها, از پشتیبانی قانون برخوردار باشد.

ماده 13- الف) هركس حق دارد در داخل هر كشور آزادانه نقل مكان كند و هر كجا بخواهد اقامت گزیند.

ب) هركس می تواند هر كشوری را كه بخواهد، منجمله كشور خود را،ترك كند و می تواند به كشور خود باز گردد.

ماده 14- الف) هركس حق دارد برای گریز از هر گونه شكنجه و فشار به جایی پناهنده شود. نیز می تواند در سایر كشورها از پناهندگی استفاده كند.

ب) در جرایم غیر سیاسی یا اموری كه مخالف با اصول و هدفهای ملل متحد باشد نمی توان از حق پناهندگی استفاده كرد.

ماده 15- الف) هركس می تواند هر ملیتی را بخواهد بپذیرد.

ب) هیچ كس را نمی توان خود سرانه از ملیت او محروم ساخت یا حق تغییر ملیت از اورا سلب نمود.

ماده 16- الف) زن و مرد وقتی به سن ازدواج برسند می توانند بدون هیچ قید نژادی و ملی و دینی ازدواج كنند، و خانواده بنیاد گذارند. آنان به هنگام زناشویی و در اثنا و هنگام انحلال آن، دارای حقوق متساوی می باشند.

ب) عقد ازدواج جز با رضای آزادانه همسران آینده، قانونی نیست.

ج) خانواده عنصر طبیعی و اساسی اجتماع است و باید از پشتیبانی جامعه برخوردار باشد.

ماده 17- الف) هركس به تنهایی یا با شراكت دیگری دارای حق مالكیت است.

ب) مالكیت هیچ كس را نمی توان بر خلاف قانون از وی سلب كرد.

ماده 18- هركس دارای حق آزادی فكر و ضمیر و دین است. لازمه این حق آن است كه هر كس خواه به تنهایی یا با دیگران علنی یا خصوصی از راه تعلیم و پیگیری و ممارست، یا از طریق شعاییر و انجام مراسم دینی،بتواند آزادانه،دین و یقینیات خود را ابراز كند.

ماده 19- هر كس آزاد است هر عقیده ای را بپذیرد و آن را به زبان بیاورد و این حق شامل پذیرفتن هرگونه رای بدون مداخله اشخاص می باشد و می تواند به هر وسیله كه بخواهد بدون هیچ قید و محدودیت به حدود جغرافیایی، اخبار و افكار را تحقیق نماید و دریافت كند و انتشار دهد.

ماده 20- الف)هر كس حق دارد آزادانه در احزاب و جماعت های مسالمت آمیز شركت جوید.

ب) هیچ كس را نمی توان وادار ساخت به حزبی بپیوندد.

ماده 21- الف) هركس حق دارد مستقیما" یا به وسیله نمایندگانی كه آزادانه انتخاب شده باشند در اداره امور عمومی كشور خود شركت جوید.

ب) اراده ملت اساس قدرت اختیارات ملی است,این اراده به وسیله انتخابات شرافتمندانه صورت می گیرد كه دوره به دوره از طریق انتخابات عمومی یكسان, با رای مخفی یا بنا به روشی مشابه با آن كه آزادی رای را تامین , انجام می یابد.

ماده 22- هر كس از حیث اینكه عضو جامعه محسوب است حق دارد از تامین اجتماعی برخوردار گردد، و می تواند به كمك كوشش ملی و یاری بین المللی با توجه به سازمان و امكانات هر كشور از حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی كه با حیثیت و تكامل آزاد شخصیت انسانی ملازمه داشته باشد بهره ور گردد.

ماده 23- الف) هر كس حق كار و حق برگزیدن آزادانه كار با شرایط عادلانه و ارضا كننده دارد، نیز حق دارد كه در مقابل بیكاری حمایت شود.

ب) هر كس در مقابل كار مساوی، بدون هیچ گونه رعایت امتیاز، حق دستمزد مساوی دارد.

ج) هر كس در مقابل كار، حق دارد دستمزدی منصفانه و ارضا كننده دریافت كند كه برای او و خانواده اش وجه معیشتی فراهم آورد كه شایسته حیثیت كمال یافته انسانی باشد و در صورت مقتضی حق دارد از كلیه وسایل حمایت اجتماعی استفاده نماید.

د) هر كس حق دارد برای پشتیبانی از منافع خود، با دیگران تشكیل سندیكا بدهد و عضو سندیكایی شود.

ماده 24- هر كس حق استراحت و استفاده از ایام فراغت دارد، منجمله حق دارد ساعات كارش بطور معقول محدود باشد و از مرخصی نوبتی با دریافت حقوق استفاده كند.

ماده 25- الف) هركس حق دارد از سطح یك زندگانی برخوردار باشد كه سلامت و رفاه او و خانواده اش، منجمله خوراك و لباس و مسكن و رسیدگی های پزشكی آنان را تامین كند. همچنین حق دارد از خدمات ضروری اجتماعی در هنگام بیكاری و بیماری و درمانده گی و بیوه گی و پیری یا در سایر مواردی كه بنا به اوضاع و احوالی بیرون از اراده او، وسایل معاش وی مختل گردد استفاده كند.

ب) مادر بودن و فرزند بودن، استفاده از كمك و مساعدت مخصوص را ایجاب می كند.هر كودك خواه حاصل زناشویی قانونی باشد یا غیر قانونی، از حمایت اجتماعی برابر برخوردار می گردد.

 

ماده 26- الف) هر كس حق دارد از تعلیم و تربیت استفاده كند. تعلیم و تربیت باید دست كم در مورد آموزش ابتدایی و اساسی رایگان باشد. تعلیمات فنی و حرفه ای باید برای همه ممكن باشد. دسترسی به تعلیمات عالیه باید برای همه و بنا به شایستگی هر كس امكان پذیر باشد.

ب)هدف تعلیم و تربیت باید شكوفایی كامل شخصیت بشری و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی باشد. تعلیم و تربیت باید حسن تفاهم و گذشت ودوستی بین همه ملتها و همه گروهها از هر نژاد یا هر دین، همچنین گسترش فعالیتهای ملل متحد را برای حفظ صلح تسهیل كند.

ج) پدر و مادر برای تعیین نوع تعلیم و تربیت فرزند خود حق اولویت دارند.

ماده 27- الف) هر كس حق دارد آزادانه در زندگانی فرهنگی اجتماع شركت جوید و از اقسام هنرها استفاده كند و در پیشرفت علمی و بركات حاصل از آن سهیم باشد.

ب) هر كس حق دارد از منافع اخلاقی و مادی ناشی از هرگونه دستاورد علمی و ادبی یا هنری كه بوجود آورده باشد حمایت شود.

ماده 28- هركس حق دارد بكوشد تا در سطح اجتماعی و جهانی چنان سامان و نظمی حكمفرما شود كه حقوق و آزادیهایی كه در این اعلامیه اعلام شده است در آن سطح به نتیجه كامل برسد.

ماده 29- الف) هركس نسبت به اجتماعی كه فقط در آن اجتماع رشد آزاد و كامل شخصیت او امكان پذیر است تكالیفی بر عهده دارد.

ب)هركس در اجرای حقوق و در مقام برخورداری از آزادیهای خویش، تنها از محدودیت هایی پیروی می كند كه قانون منحصرا" به منظور تامین شناسایی و حرمت به حقوق و آزادیهای دیگران، بالجمله برای تحقق بخشیدن به مقتضیات عادله اخلاق و نظام اجتماعی و مصلحت عمومی، در یك جامعه دموكرات وضع كرده باشد.

ج) در هیچ حال نمی توان حقوق و آزادیهای مزبور را به نحوی بكار برد كه با هدفها و اصول ملل متحد منافی باشد.

ماده 30- هیچ یك از مقررات اعلامیه حاضر را نمیتوان بنحوی تفسیر كرد كه برای دولتی یا گروهی یا فردی متضمن حقی شود كه بنا بر آن، بتواند به فعالیتی دست زند یا كاری انجام دهد كه هدف آن از بین بردن حقی از حقوق و آزادیهای مذكور در این اعلامیه باشد.

 

منبع:

1- سایت سازمان ملل؛

2-هاشمی، سیدمحمد؛ حقوق بشر وآزادیهای اساسی، تهران، نشرمیزان، 1384، چاپ اول، ص150.