تاریخ شهر و شهرسازی ایران بعد از اسلام (قرن اول تا چهارم هجری)

[Mohammad Aref 120,438]

این تحقیق درباره تاریخ ایران پس از اسلام (قرن اول تا چهارم) هستش که توسط دانشجویان شهرسازی دانشگاه تهران واسه درس تاریخ شهر و شهرسازی دکتر حبیبی ارائه دادن که امیدوارم مفید باشه.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Ramin sabet 11]

salam,linke download kharabe.

[Mohammad Aref 120,438]

salam,linke download kharabe.

 

چک کردم مشکلی نداشت

[iman tehrani maraam 11]

linke download lharabe safhe morede nazar yaft nashod

[pari.v 10,304]

linke download lharabe safhe morede nazar yaft nashod

چک کردم مشکلی نداشت!

[ziba_znj 27]

نمیشه دانلود کرد

[oyster 461]

نمیشه دانلود کرد

 

می شه من همین الان دانلود کردم مشکلی نداشت...

[Mohammad Aref 120,438]

شهرسازی قرون اولیه اسلامی (قرن اول تا سوم ه.ق یا ۷ تا ۹ م):

نخستین حمله لشکر مسلمانان به سرحدات ایران از سوی خلیج فارس به وقوع پیوست.

اوضاع سیاسی نظامی	اعراب مشتمل بر دو گروه صحرانشین (عدم تبعیت از حکومت مرکزی تا قبل از اسلام و عدم وجود نظام سیاسی پیچیده) و شهرنشین (مستقل و آزاد و تنها تابع رئیس قبیله) بودند. از طرفی در هنگام رویارویی اعراب با حکومت ساسانی، این حکومت از یکدیگر جدا شده و به صورت واحدهای مستقل در آمده بودند. بنابراین اعراب به این سرزمین به عنوان منطقه ای با حکومت مستقل نمی نگریستند. توسل اعراب به دیوان سالاری ایرانی از جمله برمکیان به علت عدم تجربه اعراب از ادراه متمرکز استوار ساختن حکومت خود بر اساس الگوی دیوان سالاری ساسانی به منصب حکومتی رسیدن دبیران ایرانی به علت تجارب خود در کشورداری و اعتماد نسبی عباسیان به آن ها قوت گرفتن عشایر ترک در تامین نیروی نظامی مسلمانان تا حدی که اراده عزل و نصب خلیفه و حتی فرمان قتل او را داشتند. فراهم آمدن زمینه تاسیس سلسله ترک ها مانند غزنویان و سلجوقیان در دوره های بعدی تبدیل حکومت مرکزی عباسیان به قدرتی ظاهری از سده ۵ هجری و اداره سرزمین به صورت ملوک الطوایفی
اوضاع اجتماعی	وجود مساله خویشاوند پرستی و تفاخر به قبیله و نژاد در میان اعراب واحد عرب: قبیله و ایل ایجاد نگرش جامعه ای واحد و برابر بدون نگاه به نژاد و … و در هم شکستن نظام کاستی ساسانی با ورود اسلام حفظ عامل هم قبیله بودن علی رغم شرایط جدید اسلام (تنها تفاوت: طایفه هایی که پیرو یک فرقه مذهبی بودند، به خاطر هم مذهب بودن نسبت به یکدیگر احساس همبستگی بیشتری داشتند) وجود تضادهای اجتماعی میان فرقه ها و گروه‌ها
اوضاع اقتصادی	عوامل موثر بر اقتصاد دوران اولیه اسلامی: تجارت، مالیات، اقطاع اقتصاد مبتنی بر تجارت نزد اعراب رواج نظامی جدید برای گرفتن مالیات و عوارض از مسلمانان و غیر مسلمانان در دوران اولیه اسلامی: گرفتن مالیات هایی به نام خراج (پرداخت به صورت جمعی بسته به ثروت خانوارها) زکات به عنوان نوعی مالیات انواع مالیات در زمان امویان: مالیات ارضی (به صورت جمعی از روستا گرفته می‌شد) مالیات سرانه از غیر مسلمین (جزیه) وجوه معینی به نام اعانه برای بینوایان حقوق گمرکی خراج و باجطبق قراردادهای منعقد یک پنجم (خمس) غنائم جنگی به عنوان تشکیل دهنده جزئی ار انفال انواع مالیات در زمان عباسیان: مالیات ارضی (خراج) عشریه یا مالیات بر درآمد و زکات خمس درآمد معادن و چراگاه ها مالیاتی که به ازای عدم شرکت در امور نظامی اخذ می شد حقوق گمرکی مالیات ماهی و نمک مالیاتی که از دکان داران و فروشندگانی که از معبر عام برای فروش اجناس خود استفاده می کردند دریافت می شد مالیات از مراکز تولیدی- پیشه وری مالیات اشیا تجملی رواج اقطاع (هم واگذار کردن زمین و هم اعطای عواید آن به اشخاص) از سده ۳ ه. ق اقطاع التملیک: زمین های خالصه و زمین های بایر و موات و باتلاق هایی که به عنوان املاک معاف از خراج به اعراب واگذار می شد طعمه: واگذار کردن زمین برای مدتی کوتاه یا طولانی به صورت اجاره علل فترت و انحطاط اقتصاد ایران زمین در سده های اول و دوم هجری قمری عدم آشنایی فرمانروایان اموی به روش های موثر اداره سرزمین های تصرف شده خروج بخش عظیمی از خراج ها و مالیات اخذ شده از سرزمین سو استفاده برخی از ماموران و شورش مردم و درگیری ها
اوضاع فرهنگی مذهبی	فرآیند گسترش اسلام در میان اقوام ایرانی به مدت ۵ سده به طول انجامید. علل پذیرش اسلام به عنوان مذهبی جدید: کشمکش های داخلی سال های گذشته بر سر قدرت به همراه سقوط اخلاقی شاهنشاهی ساسانی آزادی تجار، پیشه وران و کارگران که در دوره ساسانی نجس خوانده می شدند. شباهت ها و مشترکات میان زرتشت و اسلام تبادل فرهنگ در ارتباطی دو سویه میان اعراب و ایرانیان عدم پیشرفت آن چنانی ایران به لحاظ فعالیت های معنوی در ابتدای دوره عباسیان (وقوع پیشرفت فرهنگی در سده ۴ هجری قمری در دوران حکومت‌های محلی)
اوضاع اداری	برقرار بودن تشکیلات و سازمان منظم ساتراپی فقط در دوره خلافت حضرت علی علی رغم ادامه یافتن شیوه تقسیم‌بندی سرزمین به ایالات یا ساتراپی، مهم ترین تفاوت در دوره امویان در مقایسه با گذشته در انتخاب والی یعنی عرب بودن والی بود. اداره ایران به صورت متمرکز از بین النهرین عدم وجود آزادی عمل برای خلفای عباسی جهت اداره سرزمین (پایبندی به اصول قبیله ای) واگذاری تشکیلات اداری یک ولایت به یک قبیله عرب و رئیس آن (والی) ایالت: مجموعه ای از چند ولایت تحت حاکمیت امیر و خلیفه وظایف خلیفه: عزل و نصب امیران و والیان، مداخله در امور هر قلمرو تنها در مواردی که از والی شکایت شده بود بالاترین سطح تشکیلات اداری: شامل یک امیر در نقش نائب السلطنه (اداره سیاسی و نظامی هر ایالت) و یک افسر صاحب الخراج (مسئول جمع‌آوری همه مالیات‌های ایالت ها و ولایت ها، مستقل از امیر، رساندن دریافت ها به خلیفه) اداره امور قلمرو اسلامی توسط ۴ نهاد اصلی: دیوان الخراج: مشابه اداره مالیات امروزی دیوان الخاتع: اداره ای که احکام و فرامین خلیفه در آن رو نوشت شده به مهر و امضا می رسد. دیوان الرسائل: مشابه اداره پست امروزی که کار معاملات ولایات و مکاتبات عمال و فرمانداران تحت نظارت و مراقبت آن بود. دیوان المستغلات یا اتاق درآمدهای مختلف: کار حقوق دادن به پاسبانان و ارتش نیز به عهده اداره جداگانه ای بود. اضافه شدن نهادهای زیادی که وظایف مختلفی از اداره امور مالی و محاسباتی تا رسیدگی به دعاوی و امور عمرانی به عهده داشتند به تشکیلات اداری در ۱۴۲ ه.ق ایجاد شدن منصب شرطه (منصبی مستقل) در عهد عباسیان منظور شدن یک دیوان به طور اختصاصی برای هر ولایت در دوره عباسیان انجام خدمات زیربنایی بسیاری در ممالک مسلمان نشین توسط عباسیان (ساخت جاده، بنا نهادن کاروانسراها و مسافرخانه‌ها، ترویج بازرگانی و همه اقسام پیشه و هنر) حاکم بودن فرهنگ قبیله ای بر روابط اداری
اوضاع کالبدی	شیوه های گسترش شهرها در این دوره: برخی شهرها در آغاز به صورت پادگان برپا و کم کم شهر شدند: کوفه، بصره، فسطاط در مصر، قیروان در افریقا و منصوره در کنار رود سند شهرهای جدیدی که در کنار یک آبادی قدیمی‌ ساخته شدند: شیراز سکونت در اطراف قلعه یا کاخ ساسانی (تغییر نطفه شهر از دژ به مسجد): سپاه مسلمانان دژ یا قلعه را نماد طاغوت می دانستند بنابراین به صورت مجموعه های قبیله ای در بیرون و حاشیه قلعه ها چادر زده و مسجد جامع خود را می ساختند. این اردوگاه های پراکنده نطفه اولیه محله های گروه ها و قبایل مختلف در شهرهای سنتی را به وجود آورد و به یکی از مشخصه های اصلیشهرهای اسلامی تبدیل شد. تبدیل تدریجی اردوگاه ها به محله ها و مجزا بودن آن ها از یکدیگر باعث می شد که شهر به صورت ارگانیک و بدون نقشه پیشین گسترش یابد. تبدیل عامل مذهب به یکی از عوامل مهم همبستگی محلی از سده سوم به بعد همبستگی بیشتر هر محله با روستایی که منشا ساکنان آن بود نسبت به همبستگی های محله ای وجود همبستگی قومی و مذهبی در یک محله و تضاد قومی و مذهبی با محلات دیگر خودکفایی محلات از نظر خدمات عمومی جهت حفظ امنیت خود در برابر دیگران تنها عناصر مسترک میان محله ها: مسجد جامع و بازار عوامل موثر بر رونق تجارت: تشویق دین اسلام به تجارت واقع شدن شهرها بر سر راه‌ها انباشت مالیات‌های جنسی و کالاها در شهرها گردش خانه‌ها به سوی قبله
شهرهای قرون اولیه اسلامی	ابیورد: شهرستانی از خراسان بزرگ بین سرخس و نسا، ساخت بازار شهر و مسجد جامع در دوره اسلامی در آن اردبیل: همزمان نام یک منطقه، یک شهرستان و یک مرکز اداری – نظامی، داشتن مقام نخست در میان شهرهای آذربایجان در اوایل خلافت عباسیان اسفراین: در قرون اولیه دارای ۴ دروازه و ارگ شهر دوره اسلامی دارای ۲ دروازه بوده اصفهان: جی (قلعه‌ای متعلق به دوران ساسانی، در حاشیه زاینده رود) و یهودیه (آبادی بدون بارو) به عنوان هسته های اولیه اصفهان بخارا: در دوران فتح اعراب این شهر فقط شامل شهرستان بوده و باروی اطراف آن ۷ دروازه داشته بم: دارای نقش اداری- نظامی در سده های اولیه اسلامی، تبدیل شدن به مرکز مهم نساجی تا سده ۴ ه.ق به علت کشت پنبه در زمین های پیرامون بلخ بیشاپور تبریز: کوره ای بی اهمیت در این دو سده جرجان: عبور رود گرگان از وسط شهر و واقع شدن شهر در دو سوی رودخانه به نام های دهستان (شیعه نشین) و بکرآباد (سنی نشین)، قرار گیری ارگ شهر در دهستان و به شکل ۶ ضلعی جهرم دامغان: کرسی، مرکز و شهر مهم ایالت قومس طی سده ۳٫ ۴ه.ق، ساخت مسجد تاریخانه توسط سپاهیان اسلام (از نخستین و مهم ترین مساجد صدر اسلام در ایران) در زمان خلافت حضرت علی، اراضی اطراف نهر زرجوی و حوالی مسجد تاریخانه به عنوان هسته اولیه این سکونتگاه دربند: مرمت دیوار دفاعی سنگی تخریب شده در دوره ساسانیان توسط مسلمانان ری: باقی گذاشتن آتشکده به علت صلح با مردم بومیایجاد ری زیرین در سده های نخست اسلامی زنجان ساوه: دارای برج ها و باروی مستحکم و خانه های عالی و گرمابه های متعدد و کتابخانه ای بزرگ در اوایل اسلام سمرقند: نام کوره ای از ولایت سغد دوران اسلامی و جز ساتراپی باکتریا پیش از اسلام سمنان: شکل گیری محلات ثلاث (آبادی‌های کدیور، زاوغان و کوشغان واقع در غرب سمنان) در دوره اولیه اسلام شوشتر: محدود شدم عملکرد قلعه سلاسل به قلعه ای نظامی پس از سقوط ساسانیان، دارای حصاری تنها از یکسو و محافظت از ۳ سوی دیگر با رودخانه در این دوران شیراز: یکی از امیران امویان برای تغییر مرکز حکومت خود از استخر، دشت شیراز را به عنوان مقر فرمانروایی برگزید و شیراز را در جنوب استخر بنا نهاد، تبدیل شیراز از مقر سپاهیان عرب به مقر امیرانی که از جانب خلف انتخاب می شدند قزوین: پایگاهی برای جلوگیری از حمله های دیلمان و منطقه ای مرزی و سنگری برای مسلمانان قم: جدا شدن قم از اصفهان در تقسیم بندی آن زمان و تبدیل به کوره (شهرستان) شدن آن، به خاک سپردن حضرت معصومه در این شهر به عنوان مهم ترین عامل گسترش شهر قم، گسترش شهر به سوی قبرستان و مدفن حضرت معصومه کاشان: وجودمقبره ابولولو در چهل حصاران کرمان: ساخت مسجد جامع عتیق به فرمان غصبان، رخ دادن اختلاف مذهبی بین عرب های مسلمان و ایرانیان زرتشتی و جدایی این دو گروه و ساخت محله ای جداگانه توسط زرتشتیان در بخش شمالی کرمان به نام گبر محله مراغه مرند مرو: گسترش مرو در سده های اولیه دوران اسلامی، ام القری خراسان، پایگاهی برای فتح مناطق دیگر، پایتخت رسمی دنیای اسلام در زمان مامون مشهد: محل دفن حضرت به عنوان هسته اولیه شهر مشهد، بارگاه و حصار آن دارای نقش ارگ نائین: ساخت مسجد جامع در زمان امویان یا در قرن ۴ ه.ق نسا نیشابور: شهرت نیشابور به ابر شهر در اوایل حکومت اسلامی هرات همدان یزد: در قرون اولیه یزد به عنوان یک آبادی وجود داشته اما شهرت و آبادانی مکان هایی مانند میبد، فهرج، عقدا بیشتر از یزد بوده اما از سده ۵ یزد به عنوان یک شهر مهم در منطقه خود را معرفی می‌کند.

منبع: کیمیافکر بزرگ