رنگینه های مستقیم

[mani24 29,665]

رنگ های مستقیم

علت اینکه این رنگ ها را مستقیم نامیده اند این است که این کلاس رنگی اولین کلاسی بود که قابلیت رنگرزی الیاف پنبه به صورت مستقیم را دارا بود. رنگرزی با این رنگ به دقت فراوانی نیاز دارد زیرا رنگ مستقیم از یکنواختی خوبی هنگام رنگرزی برخوردار نیست.

اين دسته از رنگها داراي گروهها و عوامل قطبي مانند عوامل اسيدي و بازي هستند و با استفاده از اين گروهها ، رنگ با الياف ترکيب مي‌شود. براي رنگرزي پارچه با اينگونه رنگها فقط کافي است که پارچه را در محلول آبي و داغ رنگ فرو ببريم. اسيد پيکريک و ماريتوس زرد از جمله اين رنگها هستند. هر دو رنگ ، اسيدي بوده و با گروههاي آمينه الياف پروتئيني ترکيب مي‌شوند. نايلون نيز که يک پلي‌آميد است، با اين رنگها قابل رنگرزي است. این رنگها بدلیل داشتن گروههای اسید سولفونیک یا نمکهای سدیم آنها به رنگهای اسیدی شباهت دارد و بطور کلی ، از ترکیبات سولفونه شده آزو می‌باشند. این رنگها مستقیما برای رنگرزی الیاف سلولزی بکار گرفته می‌شود. اما برای الیاف پروتئینی شرایط ویژه‌ای لازم است. این رنگ ها دارای ثبات ضعیف تا متوسط در روی پشم هستند و معمولاً پشم را در حمام خنثی یا اسیدی ضعیف رنگ می کنند. مهمترین این سری رنگها عبارتند از :

 

 

• رنگهای مستقیم منو آزو مانند دی‌آزوامین اسکارلت B
  
• رنگهای مستقیم دی‌آزو
  
• رنگهای مستقیم تریس آزو مانند قهوه‌ای دی‌آزو
  
• رنگهای مستقیم تترا آزو
  

 

ماهیت اتصال مولکولهای رنگ به الیاف عمدتا پیوند هیدروژنی است که بین هیدروژن گروه OH الیاف سلولزی با گروههای NH2O — OH و NH = NH موجود بر روی رنگهای مستقیم برقرار می‌شود. با افزایش دما تمایل رنگ پذیری الیاف ،کاهش می‌یابد.

رنگینه های مستقیم در حمام به صورت ذرات مجتمع وجود دارند. ان امر باعث کاهش میزان رنگ پذیری الیاف خواهد شد زیرا اولاَ بزرگ بودن ذرات باعث کاهش سطح تماس بین لیف و رنگ می شود و دوماَ منافذ الیاف آنقدر بزرگ نیست که بیش از 2 یا 3 مولکول مجتمع شده به آن نفوذ کنند. با افزایش دمای حمام تا c°90 الی c°100 هم مولکولهای رنگ به صورت تکی در می آیند و هم منافذ لیف بازتر می شود و ورود رنگ به لیف آسانتر می گردد.

در رنگرزی با رنگ های مستقیم با افزایش زمان رنگرزی، رنگ کالا یکنواخت تر خواهد شد ولی نباید زمان آنقدر زیاد باشد که رنگ مستقیم تجزیه گردد. همچنین با افزایش L : R سرعت رمق کشی کم می شود که این امر نیز به یکنواختی بهتر، کمک می کند.

نمک در رنگرزی با این رنگ ها اولاَ بار سطحی منفی سلولز را خنثی کرده و امکان جذب سطحی رنگ را افزایش می دهد، دوماَ امکان رنگرزی یکنواخت را فراهم می کند. با افزایش غلظت رنگ، مقدر نمک نیز باید زیادتر شود. نمک همچنین باعث کاهش حلالیت رنگ می شود، در نتیجه در هنگام رنگرزی باید به این نکته نیز توجه شود. در مورد حلالیت این رنگ ها ذکر این نکته ضروری است که رنگینه های با حلالیت بالاتر در فرآیند رنگرزی به L : R پایینتری نیاز دارند. همچنین با افزایش PH محیط، سرعت رنگرزی افزایش می یابد.

برای رنگرزی با رنگ های مستقیم بر روی الیاف ابریشم بهتر است از صابون (Detergent) استفاده شود. صابون دارای یون های مثبت (هیدروفیل) و منفی (هیدروفوب) می باشد که یونهای منفی، گروه بزرگتر هستند. در هنگام رنگرزی بهتر است از صابون های نانیونیک یا آنیونیک استفاده شود زیرا صابون های کاتیونیک باعث کاهش رمق کشی می شوند در حالی که صابون های آنیونیک به جذب بیشتر رنگ کمک می کنند؛ چون تعداد گرو های جاذب الرطوبه الیاف ابریشم کمتر از پشم می باشد، استفاده از صابون های آنیونیک سرعت نفوذ رنگ را افزایش می دهند. وجود صابون در حمام باعث می شود که پس از اتمام عملیات رنگرزی و در هنگام استفاده از محصول ابریشمی، اصطکاک بین الیاف ابریشم و بدن کم شود؛ به عبارت دیگر باعث کاهش الکتریسیته ساکن می شود. به طور کلی ابریشم، هادی الکتریکی خوبی نمی باشد.