جهانی شدن انیمیشن

[FrnzT 18194]

 

جهانی شدن انیمیشن

 

 

 

 

 

 

 

 

روز جهانی انیمیشن در حالی در ایران پاس داشته می شود كه در چهار گوشه جهان «روز جهانی انیمیشن» برگزار می شود و هركدام از انجمن های تولید انیمیشن (آسیفای آن كشور) برنامه های جذاب و متنوع خاص منطقه خود را به اجرا در می آورند. امسال نیز مانند سال های گذشته روز جهانی انیمیشن با پیام ویژه رئیس آسیفای جهانی (نورالدین زرین كلك) آسیفای جهانی(امسال مراسم اصلی در هند برگزار شد) آغاز به كار كرد.

آسیفای ایران در سه سال گذشته مترصد آن بوده است تا به این صنعت همپای جامعه جهانی انیمیشن، به عنوان یكی از اركان ضروری اجتماعی و فرهنگی توجه داشته و جامعه انیمیشن ایران را دركوران فعالیتها و تولیدات متكثر انیمیشن جهان قرار دهد. روز جهانی انیمیشن فرصتی برای انیمیشن ایران است تا با نگاهی احترام آمیز جامعه جهانی و تاریخ و گذشته ۴۰ ساله خود، نیروهای مولد انیمیشن و خصوصاً جوانان علاقه مند به این حرفه را در مسیر صحیح و با ارزش خود (جهانی شدن) ، قرار دهد.در سه روز برگزاری «روز جهانی انیمیشن » در سینماتك موزه هنرهای معاصر كارگاه های آموزشی آسیفا درمحل كتابخانه موزه برپا بود. این كارگاه ها در دو بخش آموزش انیمیشن كامپیوتری (Flash/۳d-۲d) و كارگاه آموزشی انیمیشن عروسكی (Stop motion) در دو نوبت صبح وعصر برای دعوت كنندگانی كه اطلاعات اولیه و پایه انیمیشن را داشتند، برگزار شد.مراسم افتتاحیه جشن روز جهانی انیمیشن با حضور پیشكسوتان، هنرمندان وعلاقه مندان هنر انیمیشن و در حالی كه كامیاب درویشی (مدیر عامل فعلی آسیفا) بیانیه هیأت مدیره آسیفای ایران را قرائت می كرد، شروع به كار كرد. در بخش هایی از این بیانیه آمده است: «... این هنر راه درازی در پیش دارد. آرزو داریم، به این روند شتاب بیشتری دهیم تا در زمانی نه چندان دور، در زمینه تولید انیمیشن در ردیف كشورهای معتبر باشیم.»پس از آن زرین كلك (رئیس آسیفای جهانی و دبیركل آسیفای ایران) در جایگاه سخنرانی قرار گرفت اوگفت: «ما خواهان دوستی و همبستگی با جامعه بین المللی انیمیشن هستیم. ما می خواهیم با این جامعه رابطه ای مشخص و دوستانه داشته و با آنها یك صدا و شریك باشیم». او ادامه داد: «ما با فیلم های كوتاه، تجربی و دانشجویی به سراسر جهان نشان خواهیم داد خود را در این روز بزرگ شریك می دانیم».زرین كلك گفت: «در این هفته پیامهای بسیاری دریافت كردم كه خواهان تعامل و همكاری با جامعه انیمیشن ایران هستند.امیدوارم سال آینده فیلم های برتر بیش از ۱۰۰ كشور جهان را در این محل به نمایش درآوریم. او همچنین از كمك و همراهی سازمان ها و مؤسسات دولتی و غیردولتی كه در برگزاری این جشن، آسیفا را یاری رسانده بودند، تشكر كرد».

 

ابراهیم حقیقی یكی از سخنرانان مراسم گفت: «انیمیشن زاده گرافیك و سینماست و از هردوی آنها وام گرفته است. اما هم اینك آنقدر استقلال یافته كه از هنرهای متأخرتر پیشی بگیرد». او تولیدات انیمیشن را به دو بخش «تجاری و هنری» تقسیم كرد و تولیدات «بازاری یا تجاری» را آثاری خواند كه بیشتر به رونق اقتصاد انیمیشن و سطح بیرونی شخصیت و شعور مخاطبان توجه دارد.

 

او انیمیشن های هنری را دارای بعدی انسان شناسانه وجامعه شناسانه دانست كه بشر با این آثار، وادار به تفكر و تعمق درهستی و روابط پیرامونی خود می شود. او ادامه داد: «گرافیك و انیمیشن ارتباط تنگاتنگی با یكدیگر دارند. به طوری كه مثلاً در تیتراژ فیلم های سینمایی، غیرممكن است طراحان و دست اندركاران انیمیشن (كه برای این منظور انتخاب می شوند) از دانش گرافیك بی بهره باشند و مبانی و روانشناسی آن را ندانند.او به عامل «سفارش» به عنوان ركن اصلی، تولید آثار انیمیشن اشاره كرد و افزود: «یك نقاش می تواند در آتلیه اش بنشیند و بدون آن كه كسی به او سفارش داده باشد، آثارش را تولید كند و بر حسب شرایط و حس و حالش، آثارش را به نمایش بگذارد. اما در تولید یك فیلم انیمیشن باید آن فیلم سفارش داده و هزینه های متعدد تولید آن پیش بینی شود. هرچند می توان انیمیشن های انفرادی و كم هزینه ساخت اما ساخت این آثار بسیار توانفرسا خواهد بود». او در پایان عنوان كرد، انیمیشن صرفاً متحرك سازی (كه آن نیز فن مشكلی است) و جان بخشی نیست. یك انیماتور، باید تمپو را بشناسد و با موسیقی آشنا باشد، تا بتواند گرافیك فیلم خود را سامان دهد.

وی از اولین تجربیات تولید انیمیشن یاد كرد و به «جامعه انیمیشن ایران» زینهار داد از این تجربیات (در گذشته، نصب دوربین های تك فریم در اداره فرهنگ و هنر، تأسیس و راه اندازی كارگاه تولید انیمیشن در كانون) پند بگیرد و «به نیروهای خود (ایرانی) اتكا داشته باشد تا بدین وسیله جامعه ما آبادتر شود».در روز دوم از جشن «روز جهانی انیمیشن» استقبال مدعوین بیشتر از روز نخست بود.

مهیمان دومین روز جشن، بهمن فرمان آرا (نویسنده و كارگردان سینما) بودكه «اقتصاد در فیلم انیمیشن» موضوع سخنرانی او را تشكیل می داد. سخنان فرمان آرا بیشتر بر محوریت اقتصاد كلان صنعت انیمیشن قرار داشت. او سیستم پخش، حمایت دولت، آشنایی با قوانین حقوقی، اجتماعی جغرافیایی و بوم شناختی و هدفمند كردن عرضه و تقاضا (براساس شرایط سنی، جنسیتی ، تربیتی و جغرافیایی) را مهمترین عوامل در اقتصاد انیمیشن عنوان كرد.

 

رؤوس صحبت های فرمان آرا را می توان دراین چند نكته خلاصه كرد:

 

۱ - اقتصاد سینمای ایران بسیار شكننده است. دزدی آثار سینمایی (ایرانی) بسیار بالاست و این عمل را خود ایرانی ها انجام می دهند. ما نمی توانیم در آن سوی مرزها (به خاطر دزدی آثار) وكیل بگیریم. چون وكلا رقم بالایی دارند و سینماگران ما نمی توانند مثلاً ۴۰ هزار دلار به حساب یك وكیل خارجی واریز كنند.

 

۲-در سال۲۰۰۱ ، ۴۸۲ فیلم در آمریكا پخش شد كه فقط درآمد ۲ فیلم انیمیشن از میان این ۴۸۲ فیلم (شرك و شركت هیولاها) ۷۹۰ میلیون دلار بود. به طور كلی ۱۲فیلم انیمیشن در این سال پخش شد هر چند از لحاظ تعداد بسیار كم می نماید امااز نظر درصد و میانگین بسیار چشمگیر و جالب توجه بود یعنی ۱۰درصد از كل فروش آن سال را این ۱۲فیلم به خود اختصاص داده اند. همچنین همان ۲فیلم یعنی «شرك و شركت هیولاها»، مكانهای سوم و چهارم جدول فروش را تا پایان سال در اختیار داشتند.

 

۳- سال۲۰۰۲ شركت سونی فقط از صنعت ویدیو گیم هشت میلیون دلار درآمد داشته كه درصد قابل توجهی است.

 

۴- در انیمیشن نیز همانند سینما، دوگروه سازنده وجود دارد كه به A و B تقسیم می شوند. گروه سازنده شركت به فكر قسمت دوم و سوم آن بود اما علاءالدین (گروهB) می خواست قسمت های بعدی را فقط وارد شبكه ویدیو كند. باید خروجی آثار را كاملاً در نظر بگیریم تا دچار مشكل نشویم.

 

۵- ۷۸درصد این تولیدات (درجهB) مربوط به بخش ویدیو است، چرا كه خانواده ها دوست دارند فیلم ها را به خانه شان ببرند و تماشاكنند. در این میان انیمیشن یك ماركت چشم نواز است. البته من وارد حوزه اینترنت و انیمیشن نمی شوم زیرا جایگاه جدید و قابل بحثی دارد.

۶- یك كتاب (كمیك بوك و كمیك استریپ) ایرانی در بازار وجود ندارد. با توجه به این مسأله كه كشورمان مورد تهاجم فرهنگی است. كاری نیز برای نسل آینده و نسل جوان این مملكت صورت نمی پذیرد. باید یكسری آثار تصویری را جایگزین داستانهای تن تن، هالك و زیبای خفته كنیم.

 

۷- كشورهای آمریكا و كانادا در ماركتهای جهانی بسیار قدرتمند ظاهر می شوند. خصوصاً در حوزه سینما از سیستم «پخش» فوق العاده منسجمی برخوردارند. پخش كننده ها نیز فاكتورهای ریز و درشت به استودیو می دهند. حالا معلوم نیست در نهایت چقدر دست سازندگان را می گیرد.

 

۸- دولت كانادا استودیوهایی همچون؛ Groupe Cine و غیره را مجبور كرده حتماً مضامین و شكل آثارشان كانادایی باشد. آنها در مقابل شكل و محتوای آمریكایی ایستادگی می كنند.

 

۹- در ژاپن انیمیشن را برخلاف دیگر نقاط جهان صرفاً برای كودكان نمی سازند. آنها بزرگسالان را نشانه رفته اند و همین مسأله باعث شده با مضاعف شدن نرخ سنی و گستردگی بیننده، بازارهای خود را نیز ارتقا داده و تایم تولیدی شان را چندبرابر كنند. آنها برایشان مهم است از شخصیت های Live action استفاده كنند. وقتی در قالب انیمیشن درمی آیند عمر جاودانه می یابند، انگار هیچ وقت رشد نمی كنند و پیر نمی شوند. این برخلاف اشخاص معروف در فرمت سینمایی است.

 

۱۰- دیزنی تمام پولش را خرج كرد و امتیاز داستانهای معتبر و غیرآمریكایی فراوانی را خریداری و ثبت كرد. آنها حالا زوم كرده اند كه كسی از این آثار اقتباس نكند والا سر و كارشان با وكلای دیزنی می افتد.

 

۱۱- در ژاپن سالانه ۱۸۰۰ ساعت فیلم می سازند كه تنها ۲۳فیلم سینمایی در میان فیلمهای تولید شده قرار دارد. ۳۰۰ شركت انیمیشن وجود دارد كه مشغول فعالیت هستند. در تمامی فرمها انیمیشن تولید می كنند. سریع ترین رشد ماركت را در این بخش شاهد هستیم. در كره نیز ۱۰۰استودیو وجود دارد كه معروف ترین آنها «آلوم» است. آنها نیز برای تولید و مشاركت در بازار جهانی سرعت گرفته اند و طی چندسال آینده از ژاپن پیشی خواهند گرفت.

 

۱۲- چین با سرمایه گذاری عظیم در این صنعت، استودیوها را از تایوان و هنگ كنگ به شانگهای و چند شهر دیگر چین كشانده و با توصل به قصه ها و افسانه های خود سعی دارد، در بازارهای جهانی مكانی برای خود دست و پا كند. در آینده شاهد آثار و حضور وسیع آنها خواهیم بود.

 

۱۳- ۸‎/۵میلیارددلار سهم تولیدات مالتی مدیا و گیم است كه از سقف فروش فیلمهای هالیوودی ۱‎/۵میلیارد بیشتر به نظر می رسد.

 

پس از سخنرانی فرمان آرا نوبت به پخش انیمیشن های كوتاه (نامزدان جشن خانه سینما سال،۱۳۸۴ كه در شهریورماه برگزار شده بود) رسید. این فیلمها عبارت بودند از ماهی (محمود فخری نژاد)، چت ایرونی (امیر سحرخیز)، رستوران متروك (مریم عباسپور و رامك امین كاظمی) اتاق جیغ (شیدا زرین فام) نگه دار پیاده می شم (معین صمدی).

 

سعید توكلیان كه (استاد دانشگاه صدا و سیما و رئیس سابق آسیفا) برگزاری جلسه با كارگردانان (فیلمهای پخش شده) را بر عهده گرفته بود، از این آثار به عنوان نمونه های شایسته و قابل احترام انیمیشن های ایرانی(در سالهای اخیر) یاد كرد.

 

اما در این جلسه تنها سه نفر (امیر سحرخیز و دوكارگردان رستوران متروك) بر روی صحنه ظاهر شدند و در مورد فیلم هایشان حرف زدند.اما انیمیشن ایران در سومین روز برگزاری جشن، كه حكم اختتامیه این برنامه را داشت از جوش و خروش و استقبال نسبتاً كمتری برخوردار بود.

 

در یكی از جمعه های مطبوع بارانی پاییزی، سومین روز از جشن «روز جهانی انیمیشن» با سخنان دكتر زرین كلك آغاز شد تا خاتمه ای باشد بر فعالیتی سه روزه كه «آسیفای ایران» مجری و برگزار كننده آن بود.

 

دكتر زرین كلك از جایگاه هنر انیمیشن در روابط اجتماعی و فرهنگی جهان به عنوان یكی از مهمترین دست افزارهای بشری یاد كرد كه، بشر از آن سود می برد. پس از آن، او مرور تاریخ نانوشته انیمیشن ایران و نقل فراز و نشیب های متعدد آن، به سراغ اسفندیار احمدیه (از نسل اول انیمیشن ایران) رفت و با ذكر زحمات و تلاشهای احمدیه و هم نسلانش، خصوصاً نصرت الله كریمی و اسانلو، (در راه اندازی اولین دوربین های تك فریم، استندهای متحرك سازی)، تلاشها و كوشش های آنها را مایه مباهات و افتخار جامعه هنری و فرهنگی ایران دانست.

 

پس از آن اسفندیار احمدیه در میان تشویق فراوان حضار بر روی صحنه حاضر شد و لوح یادبود آسیفا را دریافت كرد.دكتر زرین كلك آنگاه (طبق جدول برنامه اعلام شده) از پنج نسل فیلمسازان انیمیشن ایران دعوت كرد، به روی صحنه بیایند.

زرین كلك از اسفندیار احمدیه و هم نسلانش به عنوان نسل اول انیمیشن ایران یاد كرد و خود، (زرین كلك) صادقی، مثقالی، نفسیه ریاحی، ممیز، به عنوان نسل دوم، وجیه الله فرد مقدم، علیمراد، نصر آزادانی، قریشی به عنوان نسل سوم، جواهریان، جواهری، یغمائیان نسل چهارم و از ساسان پسیان (تنها نماینده نسل پنجمی ها كه امروزه جایگاه شاخصی در تولید انیمیشن و جهانی سازی این حرفه دارند) معرفی كرده و از آنها خواست مطالب خود را بگویند.

 

هر كدام از دعوت شدگان علایق، شرایط كارآموزی، تجربیات فیلمسازی، آزمون و خطاها و تولیدات خود شرح مفصلی دادند كه بسیار مورد توجه حضار قرار گرفت.

در این میان، پسیان با حرارت و هیجانی كه كمتر از او سراغ داریم، از كیفیت در انیمیشن حمایت كرد و آن را تنها نقطه ثقل و قابل توجه دانست. او گفت: «وقتی كیفیت فیلم هایمان پایین است، تبعیض جهانی و عدم دسترسی به بازارهای جهان و عدم حمایت دولت، مدام غر می زنیم. همین نكته زرین كلك را وا داشت، سخنان پسیان را (كه طنز را چاشنی آن كرده بود) به چالش فرا خواند. زرین كلك از مشوقان و دوستداران انیمیشن های هنری و دوستدار ارتقای این اثر هنری در سطح جهانی است.

اما به دلیل طولانی شدن جلسه و خستگی حضار، زرین كلك را وادار ساخت جلسه را به پایان برد و تمامی دعوت شدگان را به تماشای فیلم «انیمیشن و حقوق كودك» (با ارائه مقدمه ای توسط روچیرا گاپتا) دعوت كرد. این فیلم كه توسط بیش از ۳۰انیماتور برجسته جهان (از سراسر كشورهای جهان) برای روز جهانی كودك براساس مفاد پروتكل جهانی یونیسف در رابطه با حقوق كودكان تولید شده است. زرین كلك یكی از اپیزودهای این فیلم را ساخته است.

 

 

 

روزنامه ایران