مقاله پرورش تمساح

[Iman-Emperatour 4,937]

پرورش تمساح یك صنعت جدید به شمار می آید كه تولیدات حاصل از این صنعت بیشتر مورد توجه بازار مد و فروشگاه های لوكس می باشد. این صنعت عمدتاٌ وابسته به جمعیت های تمساح های وحشی است كه ممكن است خارج از نفوذ و دسترس مزرعه داران باشد.

 

 

هرگونه اقدام برای پرورش تمساح نیاز به ارزیابی دقیق تمام اجزاء و متغیرهایی دارد كه ممكن است موفقیت زیست شناختی و اقتصادی آن را تحت تاثیر قرار دهد. یك مزرعه دار، باید مطمئن باشد كه طرح او برآورد كننده همه نیازها بوده و به همه موارد در مسیر تولید توجه داشته است. پرورش تمساح نیاز به سرمایه گذاری كافی در زمینه امكانات، وسایل و موجودی گله های پرورشی دارد. علاوه برآن كیفیت پوست گونه های هدف به طور روشن و مشخصی خیلی مهم است. در شرایط یكسان، گونه های با پوست كلاسیك نسبت به گونه های غیر كلاسیك دارای ارزش اقتصادی بیشتر می باشند، زیرا قیمت پوست آنها بطور محسوسی بیشتر است.

گونه ی كلاسیك به گونه هایی اطلاق می شود كه در پوست ناحیه شكمی دارای فلس ها یا به بیان صحیح تر سپرهای كوچك و صفحات استخوانی بسیار كم در زیر آنها می باشند كه از جمله آنها می توان به تمساح آب شور (Crocodylus porosus)، تمساح نیل (C.niloticus) و حتی تمساح مردابی (C.palustris) اشاره نمود (تصویر شماره 1). گونه های غیر كلاسیك گونه هایی هستند كه در زیر بافت پوست ناحیه شكمی دارای صفحات استخوانی نیز می باشند و به همین لحاظ با توجه به اینكه كار پرداخت و تهیه چرم از آن سخت است دارای ارزش كمتری هستند و تنها پوست ناحیه پهلوی این گونه ها مورد استفاده قرار می گیرند و كیمن ها (گونه هایی از خانواده آلیگاتوریده) از این گروه محسوب می شوند.

در حال حاضر 23 گونه تمساح وجود دارد كه در تمام نقاط جهان پراكنده می باشند و شامل: آلیگاتورها و كیمن ها (8 گونه)، تمساح های حقیقی (13 گونه)، گاریال شبه گاریال (2 گونه) هستند كه زیستگاه های آبی مناطق حاره ای را اشغال نموده اند.

سه منبع عمده و اساسی برای پرورش موفقیت آمیز تمساح عبارتند از : گله پرورشی، غذا و پول یا سرمایه. در برخی از كشورها بخصوص كشورهای در حال توسعه ممكن است كه تخم تمساح های وحشی به سادگی و راحتی و با قیمت پائین در دسترس باشد اما غذای ارزان برای غذادهی تمساح ها پرورشی وجود نداشته باشد. در برخی دیگر از كشورها ممكن است منابع مالی جهت توسعه و نیز پروتئین زاید برای غذ ادهی در دسترس باشد ولی منابع تمساح كه بتوان براساس آن یك برنامه بهره برداری پایدار را اجرا نمود وجود نداشته باشد.

تمساح ها به عنوان گونه های كلیدی در زیستگاه خود به شمار رفته و دارای تاثیرات مثبت زیادی بر آن بوده و فعالیت های آنها باعث بقاء و حفظ ساختمان و عملكرد اكوسیستم می شود. تمساح ها دارای جنبه های منحصر به فرد تاریخ طبیعی هستند كه چالش مخصوصی را برای حفاظت آنها به وجود می آورد. اغلب گونه های تمساح ها به خاطر پوست گران قیمت شان مورد بهره برداری قرار گرفته اند كه پشتوانه تجارت جهانی به ارزش سالانه بیش از 200 میلیون دلار آمریكاست. آنها همچنین تحت تاثیر شدید نابودی، تخریب و آلودگی زیستگاه خود هستند. كاهش و نابودی هر یك از گونه های تمساح ها نشانگر افت و نابودی معنی دار تنوع زیستی و پتانسیل اقتصادی و دوام و بقاء اكوسیستم ها است.

بهره برداری از هر كدام از منابع حیات وحش باید بهره برداری پایدار باشد، بدین مفهوم كه استفاده از آن منبع باید در حد ظرفیت آن منبع باشد. در زمینه استفاده از تمساح ها، بهره برداری پایدار باید طوری باشد كه هم به حفاظت از خود گونه و هم زیستگاه آن در طبیعت كمك نماید. بخش كلیدی برای موفقیت برنامه های بهره برداری پایدار در گرو فواید اقتصادی است كه از انجام فعالیتهای حفاظتی بر روی جمعیتهای حیات وحش عاید مردم محلی می شود. برنامه های مدیریت پایدار كه منجر به فواید حفاظتی مستقیم می شوند را می توان به دو دسته تقسیم نمود:

1- برداشت:

منظور از برداشت استحصال مستقیم تمساح هایی از طبیعت است كه در حد اقتصادی بزرگ شده اند. برداشت بطور سنتی و مرسوم روشی بوده كه برای برداشت حیوانات به منظور استفاده از پوست آنها به كار می رفته و به خاطر اینكه با روش های معمول برای شكار روزمره (امرار معاش) یكسان می باشد، غالباٌ بیشترین ارتباط را با جوامع بومی داشته است. این روش سود اقتصادی مستقیم برای مردم در بر دارد. این روش ممكن است دربرگیرنده استحصال تعدادی از افراد بالغ و زاد آور نیز باشد بنابراین از نقطه نظر مدیریتی توصیه نمی شود.

2- پرورش:

1-2) پرورش یا گله داری (Ranching)

گله داری نوعی برنامه برداشت تغییر شكل یافته است كه در آن تمساح های جوان یا تخم هایی كه از طبیعت برداشت شده اند در اسارت مورد پرورش قرار می گیرند. حیوانات در حالت اسارت تا اندازه تجارتی (2-1 متر) ، بسته به نوع گونه و وضعیت بازار، پرورش داده شده و پس از كشتار پوست و محصولات آن بصورت اقتصادی فروخته می شوند.

2-2) مزرعه داری (Farming) :

این روش به سیكل بسته پرورش تمساح ها در اسارت اطلاق می شود. حیوانات بالغ و زادآور در اسارت نگهداری می شوند و تخم های گذاشته شده توسط تمساح های ماده جمع آوری شده و بطور مصنوعی تفریخ می شوند و سپس نوزادان تا اندازه تجاری پرورش داده می شوند. این روش از نظر اقتصادی نیز دارای نكات مثبتی است.

قوانین و مقررات بین المللی

تجارت تمساح ها و محصولات آنها در سطح جهانی و بین المللی از طریق كنوانسیون منع تجارت جهانی گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض(سایتیس (CITES كنترل می شود. روش اعمال مقررات سایتیس در مورد تمساح ها بسیار پیچیده تر از اعمال این روشها در مورد سایر گونه ها است. اكثر گونه های تمساح ها در ضمیمه شماره یك كنوانسیون گنجانیده شده اند كه اجازه هیچگونه تجارتی را به دولت ها نمی دهد مگر اینكه آنها در اسارت پرورش یافته باشند. سایر گونه هایی كه در ضمیمه شماره 2 قرار دارند منعی برای تجارت آنها وجود ندارد به شرطی كه مجوز لازم را برای صادرات اخذ كرده باشند.

در حال حاضر با توجه به قوانین سایتیس4 سطح مختلف كنترل تجارت وجود دارد:

1- ضمیمه شماره I : این بخش شامل كلیه گونه های در معرض تهدید است كه ممكن است وضع حفاظتی آنها تحت تاثیر تجارت قرار گیرد. تجارت هر یك از این گونه ها باید تنها در شرایط خاص صورت پذیرد. صادرات حیوانات وحشی برای استفاده مولد جهت اهداف پرورشی مجاز نیست مگر اینكه هدف انگیزش برنامه های پرورشی جهت اطمینان از بقاء گونه ها باشد.

2- ضمیمه شماره یك (تولید در اسارت برای اهداف پرورشی):

در مورد گونه هایی كه در ضمیمه شماره یك قرار دارند ولی برای اهداف اقتصادی در اسارت تولید و پرورش یافته اند، مقررات ضمیمه شماره دو اعمال می شود و شامل تمساح هایی می شود كه در اسارت متولد شده و یا والدین آنها در اسارت جفت گیری كرده اند یعنی تمساح هایی كه از تخم هایی كه در اسارت گذاشته و تفریخ شده اند بوجود آمده اند. اهداف چنین كارگاه هایی نباید شامل حفظ جمعیت طبیعی باشد و باید بدون چشم داشت از طبیعت اداره شوند.

ضمیمه شماره 2 (منتقل شده از ضمیمه شماره یك برای گله داری) :

در این بخش، گونه های ضمیمه شماره یك كه به نظر اعضاء در آینده نه چندان طولانی در معرض خطر قرار خواهند گرفت و ممكن است از طریق فعالیت های گله داری امیدی برای ادامه بقائشان باشد را می توان به ضمیمه شماره 2 منتقل نمود به شرط آنكه معیارهای مدیریتی قاطع و علمی با آن همراه باشد.

ضمیمه شماره دو (انتقال از ضمیمه شماره یك بر اساس سهمیه)

در این گروه تنها به بخش محدودی از پوست های حیوانات ضمیمه شماره یك اجازه صادرات داده می شود. میزان سهمیه توسط توافق های بین المللی تعیین می شود و باید براساس مطالعاتی كه اثرات احتمالی چنین برداشتی را پیش بینی كرده است باشد. این سهمیه ممكن است برای حیوانات حاصل از صید از طبیعت یا پرورشی و یا پوست به صورت مجزا تعیین گردد.

برای صادرات پوست (براساس هر یك از روشهای مذكور) ، پوستها باید توسط برچسب هایی علامت گذاری شوند كه دربرگیرنده یك شماره انحصاری باشد.

 

تولیدمثل در اسارت

نگهداری تمساح های زادآور از آنجایی كه محوطه زیادی از زمین را اشغال می كند و هزینه های ساخت و ساز زیادی در بر دارد گران تمام می شود. علاوه برآن هزینه هایی نظیر غذا، آب، نگهداری و مراقبت دائم را نیز باید مد نظر قرار داد. اگر امكان تهیه این گروه از حیوانات از طبیعت میسر نباشد، فراهم سازی و تامین گله پرورشی در اسارت ممكن است یك الزام طولانی مدت و پرخرج باشد زیرا بیشتر تمساح هایی كه دارای اهمیت اقتصادی هستند 6 سال یا بیشتر طول می كشد تا با موفقیت تولیدمثل كنند. رژیم غذایی در این زمینه نقش بسیار مهمی را ایفا می كند و در برخی موارد ثابت شده كه گوشت قرمز نسبت به گوشت ماهی، دارای تاثیرات بهتری می باشد، لذا الزاماً و اجباراً برنامه غذائی مناسب متشكل از منابع پروتئینی مناسب باید در اختیار تمساح های پرورشی قرار گیرد . بنابر این مواردی نظیر آنچه كه برخی افراد غیر مطلع ، مبنی بر استفاده از ضایعات كشتارگاهی اظهار می كنند مردود و غیر قابل استفاده خواهد بود. این بدان معنی است كه تامین غذای مورد نیاز تمساح ها نیز در بر گیرنده هزینه قابل توجهی خواهد بود. موفقیت اقتصادی و زیست شناختی نگهداری تمساح های پرورشی در اسارت بطور عمده به نوع گونه ها بستگی دارد كه عواملی نظیر نسبت جنسی، میزان آب، زمین و گله پرورشی در بین گونه ها بسیار متفاوت است. در ارزیابی موفقیت تولیدمثل در اسارت، تعداد نوزادان زنده هر والد شاید تنها معیار اندازه گیری قابل قبول و معنی دار برای این موفقیت باشد. كیفیت تخم های گذاشته شده نیز بطور فاحشی با هم فرق می كند و در بسیاری از موقعیت های پرورش در اسارت ناباروری و مرگ زود هنگام جنین می تواند باعث نابودی و عدم بقاء 70-60 درصد تخمها شود.

 

تمساح برای رسیدن به سن مناسب كشتار نیازمند مدت زمان طولانی است

 

 

پوست تمساح

قسمتی از پوست تمساح كه دارای بیشترین ارزش می باشد و در تولید انواع محصولات مورد استفاده قرار می گیرد پوست ناحیه شكمی تمساح های كلاسیك ( بدون دكمه های استخوانی زیر پوست) و ناحیه پهلوها در گونه های غیر كلاسیك نظیر كیمن ها (دارای دگمه های استخوانی زیر پوست ناحیه شكم) می باشد و در كل به ناحیه زمینه یا بافت مشهور است. این ناحیه بخشی از پوست بین گلو، تمامی شكم و نیم یا بخشی از دم را در برمی گیرد. معمولاٌ پوست ها به سه دسته تقسیم می شوند كه به پوست های درجه 2 و درجه 3 به ترتیب 75 درصد و 50 درصد كل قیمت تعلق می گیرد. پوست ها زیر درجه 3 اغلب مشتری خاصی ندارند. در صورتی كه پوست ها دارای لكه، پارگی، گندیدگی، سوراخ و یا هر نوع آسیب باشند قیمت نازلتری خواهند داشت.

تبدیل پوست به چرم خود فرآیند بسیار حساس و طولانی است كه دربرگیرنده مواردی نظیر خیساندن، تراشیدن گوشت، آب آهك زدن، آهك زدایی، شست و شو، سفیدكاری و در نهایت دباغی (كه خود شامل چندین مرحله است) و رنگرزی است. هزینه های مربوط به این بخش، مهارت ها و فنون لازم برای انجام آنها و مدت زمان مورد نیاز برای آن را نیز حتماٌ باید مدنظر قرار داد و اقتصادی یا مقرون به صرفه بودن انجام این مراحل خود بسته به عوامل و شرایط مختلف، جای سؤال خواهد داشت. این در حالی است كه انجام این عملیات علاوه بر مهارت و تجربه نیاز به امكانات و تجهیزات ویژه آن دارد. به بیان دیگر اینكه امكان ایجاد یك كارخانه دباغی پوست تمساح در ایران مستلزم هزینه بسیار زیاد، آنهم در صورت امكان خرید تكنولوژی، و تقریباً در حد غیر ممكن خواهد بود. نتیجه اینكه تمام پوست های تولیدی می بایست به صورت خام به فروش برسد كه قیمت آن در صورت داشتن شرایط مذكور در بالا حدود 500-400 دلار خواهد بود.

مفهوم دیگر این واقعیت آنكه ذكر قیمت هایی نظیر 5 یا ده هزار دلار برای یك تخته پوست در برخی سایت ها كه پرورش تمساح را تبلیغ می كنند نشان از بی اطلاعی و عدم آگاهی آنها و شاید رسیدن به اهداف شخصی دیگر با به خطر انداختن سرمایه دیگران می باشد. البته این نیز خود جای سوال و تعجب دارد كه چگونه برخی كه نه تجربه عملی و علمی دارند و نه از نزدیك تمساح را دیده یا لمس كرده اند چگونه می خواهند به دیگران پرورش آن را بیاموزند؟

 

 

 

 

تولید پوست و محصولات با كیفیت بالا نیاز به تخصص، تبحر و داشتن امكانات و تكنو لوژی لازم دارد.

 

 

 

شرایط و ویژگیهای محیط پرورش:

تمساح ها جزو گونه هایی هستند كه پراكنش آنها عمدتاٌ در مناطق حاره های و گرمسیری و مرطوب متمركز است و مهمترین شرط برای دستیابی به حداكثر میزان رشد فراهم ساختن محیطی مناسب از نظر دمایی و رطوبت است.

مهم ترین ویژگی های یك محیط مناسب برای پرورش و نگهداری تمساح در سطح اقتصادی عبارتند از:

- تامین دمای مناسب (دمای ثابت 30 درجه سانتیگراد)

- تامین رطوبت مناسب

- تامین محیطی عاری از هر گونه استرس و فشار كه منجر به وقفه در رشد نشود.

لذا با توجه به شرایط مذكور و نیز شرایط اقلیمی ایران هرگونه اقدام جهت انجام فعالیت های پرورشی روی این گونه ها حداقل در بخش عمده ای از سال می بایست در فضای سرپوشیده بصورت سوله یا گلخانه انجام پذیرد كه امكانات تنظیم دما و رطوبت در آن مهیا باشد.

تعبیه و ساخت استخرهای پرورش در داخل سالن ها نیز بسته به نوع و روش مورد استفاده جهت انجام فعالیت متفاوت خواهد بود. بدیهی است كه احداث و اداره یك مزرعه پرورش تمساح نیاز به داشتن آگاهی كافی از زیست شناسی این گونه ها و نیز فرایند نگهداری و پرورش خواهد بود.