بهداشت شير در جايگاه شيردوشي

[پسری از بابلسر 1800]

[h=1][/h] گاوها بري شير دوشي بايستي به محل ديگري غيرازا اصطبل نگهداري دام برده شوند اين امر علاوه بررعايت بهداشت شير دوشي اولين برنامه تحريك گاو براي ترشح هورمون اكسي توسين ( Oxytocine) است كه سبب آزاد شدن شير و شل شدن پستان وعضلات حلقوي اسفنكتر و دوشيدن كامل شير در شير دوشي ميشود.

رعايت بهداشت در سالن شيردوشي مهمترين مرحله توليد شير بهداشتي با بار ميكروبي كم ميباشد از اين لحاظ بايستي دقت داشت كه شير توليدي از دام سالم هميشه فاقد آلودگي است ودر صورتيكه مجراي پستان دام را قبلا”‌خوب ضدعفوني كرده باشيم در اينجا آلودگي شيربستگي به رعايت بهداشت و دستورالعمل هاي بهداشتي دارد. ديوارها و كف شير دوشي بايستي قابل شستشو و ضد عفوني باشد معمولا”‌سيماني يا كاشي كاري ميشود سالن شيردوشي بايستي داراي نور وتهويه كافي و درب و پنجره هاي توري دار داراي سيستم آب سرد وگرم كافي براي شستشو باشد. آب مورد استفاده اهميت زيادي در بهداشت شيردارد واز نظر فيزيكي بايستي پاك و عاري از آلودگيهاي ميكروبي باشد چرا كه بامید شستشو خود عامل انتشار آلودگي در شير وسيستم شيردوشي ميشود. بنابراين آزمايش آب قبل از استفاده ضروري است ودرصورت لزوم آنرا با كلروياسيستم تصفيه بايستي بهداشتي كرد.اگر از سيستم شيردوشي استفاده ميشود لوله هاي انتقال شير بايستي ازنوع استیل و مخازن نيز از نوع استيل باشد سيتم فاضلاب وهدايت آب پس از شستشو داراي شيب مناسب باشد.

 

ضوابط بهداشتي شيردوشي

 

هدف تعيين ضوابط و روشهاي صحيح دوشش شير از نقطه نظر بهداشتي است .

الف- مراحل مقدماتی دوشش:

1- آماده كردن دام 2- شستشو و تميز كردن پستان دام با آب ولرم حدود 40 درجه سانتيگراد همراه ماده ضدعفوني كننده به نحوي كه ضمن پاك كردن مواد خارجي و چربيهاي اطراف پستان دام . صدمه اي به اعضاء‌پوست پستان وارد ننمايد.

3- خشك كردن پستان پس از شستشو و تميز كردن با حوله يا دستمال كاغذي يك بار مصرف.

يادآوري : شستشوي و ضد عفوني پستان بايد در زمان كوتاه انجام گيرد ،‌تميز نگهداشتن محل نگهداري دام شيري بهترين راه كاهش زمان شستشو ميباشد.

4- خارج كردن قطرات اوليه شير از پستان (‌رگ گيري)‌به داخل يك ظرف یا بر روي صفحه مشبك ويا صفحه سياه بمنظور كنترل آلودگي پستان ها ،‌ وجود ناهنجاريها در شيرخام از قبيل خون ، ‌رنگ عادي ولخته انجام ميگيرد.

يادآوري : ‌رگ گيري موجب حصول اطمينان از بازكردن منافذ پستان وخروج شير اوليه كه ممكن است حاوي مقدار زيادي باكتري باشد صورت ميگيرد . بنابراين از ريختن آن برروي كف سالن شيردوشي بايد اجتناب شود.

5- شخص شيردوش بايدسالم وداراي ناخن كوتاه وعاري از هرگونه ابتلاء به بيماريهاي عفوني مزمن ومشترك بين انسان ودام باشد.

6- شخص شيردوش در زمان شيردوشي بايد ملبس به لباس كار مناسب شامل روپوش .كلاه.دستكش وچكمه باشد.

7- محل شيردوشي بايستي داري نوركافي و تهويه مناسب بوده و دوشش شير درمحيطي تميز وعاري از هرگونه گردو غبار و بو انجام گيرد.

8- شيردوشي بايد در محيطي ساكت وآرام انجام گيرد.

يادآوري : از هرگونه تغذيه دام درحين شيردوشي به منظور جلوگيري از ايجاد گردو خاك خودداري گردد.

 

ضوابط بهداشتي وفني تاسيسات شيردوشي

 

1- ميزان دوشش با دستگاه بستگي به وزن خوشه شيردوشي وارتفاع ظروف شيشه اي مدرج دارد.كه توصيه شده وزن خوشه شيردوشي بين 5/3-5/1 كيلوگرم وظروف شيشه اي پايين تراز سطح پستان دام واقع شوند.

يادآوري : ‌شير باقيمانده پس از دوشش در پستان دام ميتواند موجب بروز بيماري ورم پستان گردد.

2- به منظور جلوگيري از انتقال عفونت بين پستانها بايد با قطع مكش قبل از خارج سازي خوشه شيردوشي از جريان معكوس شيرداخل خوشه شيردوشي ممانعت كرد.

3- دستگاه شيردوشي بايد مرتبا”‌مورد بازرسي قرارگيرد.

4- حداقل يكبار در سال كل تاسيسات شيردوشي به وسيله يك فرد متخصص كنترل وبازرسي شود گزارش آن بمنظور رفع نواقص به دامدار و دامپزشكي ارائه گردد.

5- ابعاد سالن شيردوشي بايد متناسب با ظرفيت تعداد دام كه در هر وعده بايد دوشيده ميشوند بوده ودام بتواند به راحتي رفت آمد نمايد.

6- ديوارها بايد سطحي صيقلي وصاف داشته وقابل تميز كردن و غير قابل نفوذ بودن وداراي رنگ روشن باشد.

7- سالن شيردوشي بايد داراي تهويه مطلوب بوده ،‌در صورت استفاده از پنجره ها به اين منظور پنجره ها بايد مجهز به توري براي جلوگيري از ورود حشرات باشند .

8- كف سالن نيز قابل شستشو و ضدعفوني بوده وداراي كانال فاضلاب با شيب مناسب باشد.

9- چاله شيردوشي بايد داراي طول وعرض و ارتفاع مناسب وفاضلاب آن بقسمي باشد كه شستشوي سالن بسهولت انجام گرفته و بهيچوجه آب در محل جمع نگردد.

10- داراي آب گرم وسردكافي قابل شرب وتصفيه شده جهت شستشوي مرتب وسائل شيردوشي وحمل شير وهمچنين شستشوي پستان دام باشد.

11- موتور دستگاه دوشنده بايد دراتاق مخصوص كه دور از سالن شيردوشي بوده نصب ومجهز به سيستم صداگير باشد كه صداي آن دام را در موقع دوششي ناراحت ننمايد.

12- دستگاههاي شيردوشي بايد دراتاق شيردوشي متناسب با مقدار توليد شيرروزانه نصب شود.

13- سالن شيردوشي بايد مجهز به فضاي جهت توقف دام بوده تا در هنگام دوشش دام بدون حركت دراين اتاقكها قرار بگيرد.

14- كف سالن شيردوشي غير قابل نفوذ وقابليت تحمل بار اضافي به طور مثال مقرهاي شيردوشي را داشته باشد (‌مقر شير دوشي عبارت است از جايگاهي كه دام شيري در هنگام دوشش درآن مستقر ميگردد).

15- كف بايد با پوشش سخت مفروش شده غير لغزنده ومقاوم به مواد شيميائي باشد.

16- كليه سطوح داخلي ديوارها وسقف ها بايد كاملا”‌صاف و بدون پستي وبلندي بوده و به گونه اي طراحي شوندكه داراي استحكام كافي باشد و بار اضافي را بدون تغيير شكل تحمل كند.

17- سالن شيردوشي بايد قابليت دسترسي به تسهيلات جمع آوري وتوزيع دام شيري را داشته باشد.

18- ورودي وخروجي هاي سالن شيردوشي بايد به گونه اي ساخته شوند كه فقط يك دام شيري هم زمان قادر به عبور از آنها باشد واز هرگونه انقطاعي در حركت دام ممانعت بعمل آيد.

19- تعبيه حوضچه ضد عفوني در محل ورودي به سالن شيردوشي به طوري كه دام مجبور به عبور از آن باشد.

20- سالن شيردوشي بايد درمكاني احداث گردد كه خطر آلودگي شيرخام به حداقل برسد .

21- كليه ورودي هاي سالن شيردوشي بايد سنگفرش شده وقابليت شستشو و ضد عفوني را داشته وآب روي آن به طرف تجهيزات دفع فاضلاب الزامي است.

يادآوري : ‌شير گاو هائيكه تحت درمان با آنتي بيوتيك يا مواد هورموني ويا داروئي ديگر قرار گرفته اند تا زمان دفع باقيمانده دارو (‌براساس دستور كارخانه سازنده )‌قابل مصرف نمي باشد ونبايد با شير ساير دامها مخلوط گردد.

22- شير توليدي پس از دوشش بايستي ازصافي عبورداده شود تا ذرات خارجي موجود در شير گرفته شود

23- پس از انجام شيردوشي سالن و دستگاههاي شير دوشي بايستي شستشو و ضدعفوني گردد.

 

ضوابط شستشو و ضد عفوني دستگاههاي شيردوش

شستشوي دستگاههاي شيردوش ممكن است با دست يا با سيستم CIP شستشو در مدار بسته )CLEANINIG IN PLACE انجام گيرد كه درهرحال بايد نكات ذيل رعايت گردد:

1- قسمتهاي كه امكان بازكردن آنها وجود دارد مثل خرچنگي ،‌پستانك ها غلاف پستانك بايد پس از آخرين دوشش بازكرده وقطعه قطعه شستشو شوند.

2- در آب مورد مصرف براي شستشوي دستگاههاي شيردوشي نبايد به هيچ وجه از مواد كف كننده استفاده شود.

3- مواد شستشو و ضدعفوني كننده بايد در دمائي كه سازنده مواد توصيه نموده استفاده شود

4- شستشو داراي نظم مخصوص بوده كه ميبايستي توسط شخص شيردوش رعايت وانجام گردد.

5-درابتدا خط مسير عبور شير با آب سرد براي مدت چند دقيقه ،سپس با آب گرم وبعد با محلولهاي شيميائي شستشو كننده مخلوط با ضد عفوني كننده ويا بطور جداگانه شستشو وضدعفوني گردند.

6- در مرحله آخر با آب تميز وسالم وسردآثار وبقاياي مواد شستشو و ضد عفوني كننده را از مسيرخارج نمود.

7- عمل شستشو و ضد عفوني دستگاه در هروعده شيردوشي بلافاصله انجام شود .

يادآوري :آب مورد مصرف شستشوي دستگاههاي مورد استفاده دامداري بايد آب آشاميدني ومطابق استاندارد باشد. چنانچه شير توليدي را نتوان حداكثر ظرف مدت 2 ساعت به مراكز جمع آوري ويا كارخانجات منتقل نمود بايد هرچه سريعتر شيررا جهت سرد كردن به اتاق نگهداري شير انتقال داد وتا 8 درجه سانتيگراد خنك نمود واگر جمع آوري شيرروزانه نيست بايد دردماي 6 درجه سانتيگراد نگهداري شود. وقتي شير به كارخانجات صنايع لبني منتقل ميشود نبايد دماي آن بيش از 10 درجه سانتيگراد باشد.

 

سازمان دامپزشکی استان فارس

 

منتشر شده توسط گروه علمی فارمنا