هویت اجتماعی

[spow 44,195]

هـویـت اجـتـمـاعـی

 

هویت اجتماعی به آن ویژگی هایی اشاره دارد که یک جامعه را از جوامع دیگر متمایز می کند. دیدگاه ویژه به پدیده ها و رفتارهای خاص در برابر رویدادها، هر جامعه را از جوامع دیگر متمایز می کند. هویت اجتماعی یک قبیله ابتدایی نسبت به هویت اجتماعی یک جامعه کشاورز یا جامعه صنعتی متفاوت است...

 

او پدیده های طبیعی و حوادث را به صورتی متفاوت از یک اجتماع شهری قرن حاضر درک می کند و واکنش این اجتماع هم که به صورت رفتارهای جمعی ظاهر می شود، خاص همین جامعه است. جالب است بدانیم از نظر هویتی عموما این قبایل تنها خود را انسان می دانند و نامی که بر قبیله خود اطلاق می کنند در عین حال دلالت بر نوع بشر هم دارد. شاید رواج آدمخواری در این گونه جوامع به این دلیل باشد که چون برای مردم قبایل دیگر هویت انسانی قائل نیستند و به اصطلاح آنها را آدم نمی دانند خوردن گوشت آنها را هم مجاز می شمارند.

 

هویت اجتماعی، جامعه ای که دیده خدامحوری دارد با جامعه ای که در آن ماده گرایی رایج است طبعا متفاوت است. جامعه نخست، زندگی را دارای مفهومی عمیق می داند، از دید این جامعه زندگی هدیه ارزشمند خداوند است، هر موجود و در رأس همه، انسان که خداوند او را به زبان و اندیشه از دیگر جانداران متمایز کرده است دارای ارزش است و در برابر گزینش های خود مسوول است و زندگی را وسیله ای برای تقرب به خداوند می داند. هویت اجتماعی در این جامعه منسجم و یکپارچه و اعضای آن برادران و خواهران یکدیگرند که باید با یاری به دیگر اعضای جامعه به خداوند نزدیک تر شوند. اما از دید جامعه ماده گرا و سرمایه داری و مصرفی، حیات زاییده احتمال های کور و وجود بشر ساخته تصادف های طبیعت است بنابراین انسان ارزش ویژه ای ندارد، این جامعه چون برای خود مبداء و مقصد الهی نمی شناسد،

 

سرگردان و آشفته است و چون زندگی این جهان را تنها فرصت ممکن می داند می خواهد تا می تواند بخورد و بیاشامد و خشم و شهوت خود را ارضا کند که نتیجه آن بحران بی هویتی و آشفتگی اجتماعی و نارضایتی و جرم و جنایت و افسردگی و خودکشی بالاست. جالب است بدانیم که مرفه ترین جوامع غرب از نظر رفاه مادی که قاعدتا با معیارهای غربی باید خوشبخت ترین مردم جهان باشند با بالاترین میزان های خودکشی و افسردگی از جوامع دیگر متمایز می شوند و جوامعی که هویت آنها بر مبنای خداجویی است، حتی اگر امکانات مادی زیادی نداشته باشند اما با کمترین میزان های آسیب اجتماعی از جمله خودکشی روبرو هستند.

 

اگر بخواهیم بر مبنای نوع شناسی شخصیت یونگ، روان پزشک نام آور و دیندار معاصر جوامع را با توجه به نوع شخصیتی غالب و مسلط در آنها طبقه بندی کنیم، مردم ایران جزء نوع درونگرای اندیشه ورز قرار می گیرند که در این ویژگی ها با چند کشور اروپایی و آسیایی که گرچه نام نمی برم اما به صفات نیکو مشهورند اشتراک دارند. در مقابل هویت جامعه آمریکایی را برونگرای حواسی تشکیل می دهد که با مردم ایران کاملا متفاوت است. ویژگی های مردم ایران بر عمق و معنی تکیه دارد در حالی که ویژگی های جامعه آن کشور را سطحی بودن و ظواهر تشکیل می دهد. البته هویت اجتماعی گرچه بالنسبه ثابت است اما می تواند تغییر نیز داشته باشد! و در نتیجه به شخصه امیدوارم که اندکی از عمق و معنای هویت اجتماعی ایران، بتواند تغییری مثبت در جوامع سطحی گرای ظاهرپسند و ظاهر فریب به وجود آورد.

 

دکتر فربد فدایی