حفاظت الکتریکی

[spow 44,195]

سازمان iec در نشریه های خود دو خاصیت فوق برای بدنه ادوات الکتریکی را به وسیله دو عدد نشان می دهد.عدد اول نشان دهنده درجه حفاظت دستگاه است در مقابل ورود اجسام خارجی به داخل بدنه و همچنین تماس با قطعات برق دار یا متحرک، و عدد دوم نشان دهنده درجه حفاظت دستگاه است در مقابل نفوذ آب به داخل آن. دو عدد فوق الذکر همراه با دو حرف ip بکار می روند که طبق تعریف iec جانشین واژه international protection می باشد.

برخی اسناد فنی ip را مخفف ingress protection تفسیر نموده اند و در بعضی از مدارک فنی از آن به عنوان index of protection یاد شده است. آنچه که مسلم است اینست که ip محتوای هر سه واژه فوق را در خود دارد.

بدین طریق با استفاده از دو عدد، درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی در مقابل ورود اجسام خارجی و آب به داخل بدنه آن دقیقاً تعریف می شود.

در صورتیکه دستگاهی فاقد یکی از دو خاصیت فوق باشد، بجای یکی از اعداد حرف x بکار می رود.

در این سیستم علامت گذاری، عدد سومی نیز مطرح است که نشان دهنده مقاومت بدنه تجهیزات الکتریکی در مقابل ضربه خواهد بود. کاربرد عدد سوم فقط در کشور فرانسه متداول است و هنوز در سطح بین المللی به کار نمی رود. عدد سوم در استاندارد فرانسوی ) ute 20010 ( union technique d’electricite تعریف شده و با توجه به اینکه هنوز توسط iec پذیرفته نشده است، از توضیحات بیشتر در این مورد خودداری می گردد.

تعریف دقیق دو گروه اعداد بکار گرفته شده در این سیستم، در نشریه iec 529 مندرج است. خلاصه ای از تعاریف منتصب به هر کدام از اعداد در دو جدول زیر ارائه گردیده است و به منظور حفظ اصالت آنها، اصل جدول iec به زبان انگلیسی نیز به پیوست است.

همانطور که ملاحظه می شود عدد اول که نشان دهنده حفاظت دستگاه در مقابل ورود اجسام به داخل بدنه می باشد، عملاً تعیین کننده درجه حفاظت دستگاه در مقابل تماس و دسترسی به قطعات برق دارو متحرک خواهد بود. در مواردیکه تعریف دقیق تری از این خاصیت یعنی حفاظت در مقابل تماس با قطعات برق دار و متحرک مورد نظر باشد، از چهار حرف که به انتهای علامت ip موردنظر اضافه می شود استفاده می گردد.

این حروف را iec حروف اضافی (additional letter) نامیده است که تفسیر هر یک از حروف مزبور به قرار زیر می باشد.

حرف a : یعنی بدنه دستگاه به گونه ایست که تماس با قسمت های برق دار و متحرک با پشت دست امکان پذیر نیست.

حرف b : یعنی تماس با قسمت های فوق الذکر با انگشت دست یا میله ای به طول 8 سانتی متر و قطر 12 میلیمتر غیر ممکن است.

حرف c : یعنی تماس با قسمت های مذکور توسط ابزار تعمیراتی مثلاً آچار یا میله ای به طول 10 سانتیمتر و قطر 5/2 میلیمتر امکان پذیر نیست.

حرف d : یعنی تماس با قسمت های مذکور توسط تکه سیمی به طول 10 سانتیمتر و قطر یک میلیمتر امکان پذیر نمی باشد.

سازمان iec به منظور نشان دادن اطلاعات بیشتری در مورد بدنه تجهیزات برقی چهار حرف دیگر را تحت عنوان حروف تکمیلی (supplementary letter) پیشنهاد نموده که تفسیر هر کدام از آنها بدین قرار است.

حرف h : یعنی دستگاه مورد نظر دستگاه فشار قوی است (high voltage) .

حرف m : یعنی درجه حفاظت دستگاه در مقابل ورود آب به داخل آن موقعی آزمایش شده است که دستگاه برق دار و در حال کار بوده است (motion) .

حرف s : یعنی درجه حفاظت دستگاه در مقابل ورود آب به داخل آن موقعی آزمایش شده است که دستگاه متوقف بوده است (stationary) .

حرف w : یعنی دستگاه دارای حفاظت اضافی برای شرایط آب و هوایی مشخص می باشد ( weather protected) .

کاربرد حروف اضافی و حروف تکمیلی اختیاری است و در نتیجه در صورت عدم کاربرد این حروف نیاز به استفاده از حرف x به جای آنها نخواهد بود.

 

نامگذاری بدنه ها طبق iec

[table]

[tr]

[td=width: 472] درجه حفاظت بدنه در مقابل ورود ذرات خارجی به داخل آن

[/td]

[td=width: 94] عدد اول ip

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] بدون حفاظت

[/td]

[td=width: 94] [/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] محافظت شده برای ورود ذرات 50 میلیمتری و بزرگتر

[/td]

[td=width: 94] 1

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] محافظت شده برای ورود ذرات 5/12 میلیمتری و بزرگتر

[/td]

[td=width: 94] 2

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] محافظت شده برای ورود ذرات 5/2 میلیمتری و بزرگتر

[/td]

[td=width: 94] 3

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] محافظت شده برای ورود ذرات یک میلیمتری و بزرگتر

[/td]

[td=width: 94] 4

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] محافظت شده برای ورود گرد و غبار به میزان نا مطلوب

[/td]

[td=width: 94] 5

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 472] محافظت کامل در مقابل ورود گرد و غبار

[/td]

[td=width: 94] 6

[/td]

[/tr]

[/table]

 

 

 

[table]

[tr]

[td=width: 484] درجه حفاظت بدنه در مقابل ورود آب به داخل آن

[/td]

[td=width: 82] عدد دوم ip

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] بدون حفاظت

[/td]

[td=width: 82] [/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای چکه های عمودی آب

[/td]

[td=width: 82] 1

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای چکه های عمودی آب وقتی دستگاه تا 15 درجه جابجا شود

[/td]

[td=width: 82] 2

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای باران عمودی آب با زاویه تا 60 درجه

[/td]

[td=width: 82] 3

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای بارش آب از هر جهت و هر زاویه ای

[/td]

[td=width: 82] 4

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای پاشیدن آب با فشار از هر جهت

[/td]

[td=width: 82] 5

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای پاشیدن آب با فشار زیاد از هر جهت

[/td]

[td=width: 82] 6

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] مناسب برای غوطه ور شدن موقتی دستگاه در آب

[/td]

[td=width: 82] 7

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 484] بدنه کاملاً آّب بندی شده و مناسب استفاده دائم در زیر آب

[/td]

[td=width: 82] 8

[/td]

[/tr]

[/table]

 

 

 

با توجه به توضیحات فوق، اگر بدنه دستگاهی ip 31 علامت گذاری شده باشد، درجه حفاظت دستگاه به منظور جلوگیری از ورود اجسام خارجی به داخل آن در حد 3 و درجه حفاظت همان دستگاه جهت جلوگیری از ورود آب به داخل آن در حد یک است.

طبق تعریف iec عدد 3 یعنی بدنه دستگاه الکتریکی به طریقی ساخته شده است که از ورود اجسامی با بزرگی بیش از 5/2 میلیمتر به داخل آن جلوگیری می کند، و عدد یک بدین معنی است که قطرات آب به صورت چکه های عمودی در روی بدنه دستگاه مورد نظر، در عملکرد آن خللی ایجاد نخواهد کرد.

بدنه دستگاهی که با ip 3x مشخص شده باشد در مقابل ورود ذرات بزرگتر از 5/2 میلیمتر حفاظت شده، ولی هیچگونه حفاظتی جهت جلوگیری از ورود آب به داخل آن ندارد.

در صورتیکه دستگاهی با ip31d علامت گذاری شده باشد کلیه خواصی را که برای ip 31 تعریف شده را دارا خواهد بود، به علاوه اینکه اگر تکه سیمی به طول 10 سانتیمتر و قطر یک میلیمتر از درون سوراخهای بدنه به داخل آن رانده شود، به قطعات برق دار و یا متحرک برخورد نخواهد کرد.

در صورتیکه، بر حسب شرایط عملیاتی یک صنعت، در نظر است بدنه دستگاهی به گونه ای باشد که گرد و غبار به میزان نامطلوب به داخل دستگاه نفوذ نکند و همچنین بارش باران و یا پاشیدن آب از زوایای مختلف خللی در عملکرد آن بوجود نیاورد در این صورت، درجه حفاظت دستگاه می باید ip 54 تعیین گردد، که در اینجا عدد اول که 5 انتخاب شده و عدد دوم که 4 انتخاب شده تمام خواص مورد نظر فوق را دقیقاً مشخص نموده و حتی طریقه آزمایش دستگاه را در جهت حصول اطمینان از خواص فوق نیز معین می نماید.

درجه حفاظت بدنه دستگاهی که ip 21 cs علامت گذاری شده است بدین قرار است.

· عدد دو یعنی ذرات بزرگتر از 5/12 میلیمتر به داخل دستگاه نفوذ نمی کند.

· عدد یک یعنی چکه های عمودی آب بر روی دستگاه آسیبی به آن وارد نخواهد کرد.

· حرف c یعنی آچار یا میله 10 سانتیمتری به قطر 5/2 میلیمتر در صورتیکه به داخل دستگاه راه یابد به قطعات برق دار و یا متحرک برخورد نمی کند.

· حرف s یعنی درجه حفاظت دستگاه موردنظر در مقابل ورود آب به داخل آن هنگامی آزمایش شده که دستگاه خاموش بوده است.

این سیستم نامگذاری و علامت گذاری بدنه تجهیزات الکتریکی در نشریه iec 529 به تفصیل توضیح داده شده است.

همانگونه که فوقاً توضیح داده شد، سیستم پیشنهادی سازمان iec انواع بدنه های تجهیزات الکتریکی را مشخص نموده است. انتخاب بدنه مناسب برای کاربردهای مختلف، وظیفه مهندس طراح خواهد بود که با توجه به امکانات بازار صنعتی و فضای عملیاتی هر صنعت صورت می پذیرد.

 

به نقل از وبلاگ برق کنترل اتوماسیون