از كهن‌ترین سنگ‌نگاره تا میل اژدها

[dokhtare sahra 57]

بازدید از آثار ماقبل تاریخ در این منطقه بیشتر به عزیزانی توصیه می‌شود که علاقه ویژه‌ای به این نوع گردشگری دارند، زیرا شاید دیدن این‌گونه محوطه‌ها برای.....

 

 

برای آن دسته از عزیزانی که در سفرهایشان در كنار دیدار از طبیعت به دنبال رد پایی از تاریخ و فرهنگ ایران هم هستند، سفر به شهر نورآباد و شهرستان‌های اطراف آن می‌تواند بسیار خاطره‌انگیز و پربار باشد.

شهر کوچک نورآباد که بیشتر به نورآباد ممسنی شهرت دارد، یکی دیگر از بخش‌های سرزمین ایران است که می‌توانید در آنجا با دیدن آثار و ابنیه فراوان برجای مانده از گذشته با تاریخ کشورمان بیشتر آشنا شوید.

نورآباد ممسنی در استان فارس و غرب شیراز قرار گرفته و آب و هوای آن در شمال، نسبتاً سرد و در جنوب گرم و مناسب برای یک سفر پاییزی است.

این شهر که در شمال غربی استان واقع شده‌ با استان‌های کهگیلویه و بویراحمد همسایه است. همین موقعیت جغرافیایی باعث شده که این منطقه تنوع آب و هوایی جالبی داشته باشد، به گونه‌ای که ارتفاعات شمالغربی آن دارای آب و هوایی بسیار سرد و جنوب غربی آن که با خلیج‌فارس حدود 40 کیلومتر فاصله دارد، بسیار گرم است و از سوی دیگر خودِ شهرستان نورآباد آب و هوایی معتدل و مطبوع دارد.

 

آثار ماقبل تاریخ در نورآباد ممسنی

بازدید از آثار ماقبل تاریخ در این منطقه بیشتر به عزیزانی توصیه می‌شود که علاقه ویژه‌ای به این نوع گردشگری دارند، زیرا شاید دیدن این‌گونه محوطه‌ها برای همه افراد خانواده جذاب نباشد، اما تاکید می‌کنیم که علاوه بر اینها نورآباد و اطراف آن اماکن دیدنی زیادی دارد که می‌تواند سلیقه‌های گوناگون را پاسخگو باشد.

اما آثار مربوط به پیش از تاریخ در نورآباد ممسنی بیشتر در قالب تپه‌های باستانی‌ آشكار است. از جمله آنها می‌توان به تپه نورآباد، ثبت شده در فهرست آثار ملی مربوط به ۴۵۰۰ سال قبل از میلاد، تل (تپه) بختیاری در فاصله 3 کیلومتری نورآباد (هزاره پنجم قبل از میلاد)، تل جوی نورآباد و تپه دیمه میل مربوط به هزاره سوم و چهارم، تپه کوزه‌گران و ده‌ها تپه و نقطه مربوط به آثار و ابنیه‌ قبل از تاریخ اشاره کرد که تاکنون بسیار مورد توجه قرار گرفته و همچنین معرف وجود اقوام و تمدن‌های قبل از تاریخ در این مرز و بوم بوده است.

در این‌میان‌ شاید بتوان گفت تل بندو از بقیه مشهورتر است آن هم به این علت که هر ساله از سوی دانشجویان باستان‌شناسی دانشگاه کازرون، مورد کاوش و تحقیق قرار می‌گیرد. این تپه باستانی در بخش مرکزی شهرستان رستم، در میان زمین‌های کشاورزی روستای تل بندو واقع شده است.

 

کهن‌ترین سنگ‌نگاره دینی

یکی از شهرستان‌های تازه بنیاد در نزدیکی نورآباد که در شمال غربی این استان واقع شده، شهرستان رستم و مرکز آن شهر مصیری است. منطقه رستم در اصل قلمرو طایفه بزرگی به همین نام و از شاخه‌های وابسته به ایل ممسنی است. یکی از دلایل شهرت و سفر به این شهرستان، وجود نگاره‌ای زیبا، مشهور به کورنگون در نزدیکی مصیری است. برای دیدن این نقش برجسته باید سراغ روستاهای بابامیدان و زیردو را بگیرید.

در میانه‌‌ جاده‌ای که از مصیری به این روستاها می‌رسد، یک راه فرعی به سمت جنوب کشیده می‌شود. سمت راست این جاده فرعی، کوه‌ها و صخره‌های بلند و کوتاه زیادی را خواهید دید که روی یکی از این کوه‌ها به نام کوه کورنگون و به ارتفاع تقریبی 100 متر، نگاره‌ای از دوره عیلامیان (17 قرن پیش) برجای مانده است.

این نقش برجسته که بخش اصلی آن نمایانگر پرستش یک زوج مقدس است، 72 تصویر کوچک و بزرگ دیگر نیز دارد که به مرور زمان دچار فرسایش شده‌اند. سنگ‌نگاره کورنگون، قدیمی‌ترین نگاره مذهبی شناخته شده است.

آتشکده میل اژدها

در 7 کیلومتری غرب شهر نورآباد و در شمال غرب استان فارس، بنایی وجود دارد كه مربوط به دوره اشکانی است و در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

این بنا کنار یکی از راه‌های مهم باستانی و در دامنه کوهی سنگلاخ و نسبتا سرسبز، در حوالی روستایی به نام آهنگری قرار گرفته و داستان جالبی درباره آن‌که چرا به آن «میل اژدها» گفته می‌شود، در میان مردم شنیده می‌شود.

میل اژدها که به «برج نورآباد» نیز مشهور و از معدود مناره‌های باقیمانده از دوران پیش از اسلام است، به لحاظ ظاهری، بنایی است شبیه به برج زندان پاسارگاد یا کعبه زرتشت در نقش رستم. بلندای این برج بیش از 7 متر و پهنای هر ضلع آن در پایین 4 متر است که از سنگ رگه سفید به طول‌های مختلف به طورکاملا دقیق، منظم و با مهارت ساخته شده ‌است.

طبق یافته‌های باستان‌شناسی در این عمارت، آتش مقدس نگهداری می‌شده و از آنجا آتش را به سایر نقاط می‌بردند.

داخل برج و در قسمت بالایی آن، پلکانی وجود دارد. این بخش در سمت جنوب و در ارتفاع 3 متری از زمین واقع شده و چنین به نظر می‌رسد که با نردبان به این قسمت می‌رسیدند و سپس از پلکان بالا می‌رفتند، اما گویا این کار فقط مختص روحانیان بوده؛ چراکه این پرستشگاه فقط به روی روحانیان باز بوده و نیایش‌کنندگان، تنها می‌توانستند از بیرون برج، آتش را ببینند.

برخی از قدیمی‌های این منطقه می‌گویند در آنجا اژدهایی وجود داشته که در دره‌ای با نام تنگ اژدها، در نزدیکی این برج زندگی می‌کرده است. در آن زمان رودخانه‌ها و چشمه‌های پرآبی نیز در آن حوالی جاری بوده که گهگاه اژدها برای رفع تشنگی خود از آب آنها می‌نوشیده و هرگاه قرار بوده که این اژدها به سوی آب‌ها بیاید یک نفر از اهالی بر طبل بزرگی می‌کوبیده و مردم را خبردار می‌کرده تا از سر راه اژدها کنار بروند و طعمه او نشوند.

این طبل بزرگ تا چندسال پیش در نزدیکی برج قرار داشت، اما بعداً به موزه ملی ایران منتقل و برای پایتخت‌نشینان نیز قابل رویت شد، اما نکته جالب‌تر آن‌که هم اکنون قبری بزرگ در 100 کیلومتری برج، واقع در یک گورستان قدیمی وجود دارد که مردم محلی، آن را متعلق به همین اژدهای برج می‌دانند!

از این افسانه شیرین که بگذریم، برخی از باستان‌شناسان این برج را که مدت طولانی در آن آتش روشن بوده، فانوس پرنوری می‌دانند با کاربردهایی نظیر راهنمایی کاروانیان و دیده‌بانی. این شیوه روشن‌سازی راه‌ها در عهد باستان بسیار رایج بوده است.