نقشه برداري خاک ها

[spow 44197]

نقشه برداري خاک ها

نقشه برداري خاک ها فرآيند تشخيص جوامع متفاوت خاک هاي موجود در منطقه مورد مطالعه ، تعيين پراکنش و توزيع واحدهاي خاک و خصوصيات فيزيکي ، شيميايي و بيولوژيکي آنهاست که به صورت نقشه واحدهاي خاک و داده هاي کمي خصوصيات مربوطه ارائه مي شود. در اين فرآيند از علم ژئومرفولوژي براي تشخيص جوامع خاکها ، از علم تاکسونومي براي نامگذاري و تفکيک کوچکترين واحد آنها (معادل گونه هاي موجودات زنده) و از تجزيه هاي آزمايشگاهي براي ارائه کميت خصوصيات وابسته استفاده مي شود. در حقيقت نقشه برداري تنها فرآيندي است که طي آن مي توان داده ها و اطلاعات لازم براي ساخت هرم اطلاعاتي خاک ها (پايگاه داده ها) در سطح جغرافيايي کل کشور را فراهم آورد. نقشه ها و اطلاعات ارائه شده براساس نياز برنامه هاي کشوري و اهداف متفاوت در مقياس هاي متعددي تهيه مي شوند.

هر چه مقياس کوچکتر در نظر گرفته شود ، نقشه ها با استفاده از نمونه هاي کمتري تهيه مي شوند (نمونه هاي کمتر با فاصله بيشتر برداشته شوند) ، لذا از خلوص و صحت کمتري برخوردارند. کاملا معلوم است اگر نياز به اطلاعات و داده هاي دقيق تري باشد ، بايد مطالعات در مقياس بزرگتري انجام شود (نمونه هاي بيشتر با فواصل کمتر برداشته شوند) ، در نتيجه احتياج به صرف هزينه و زمان بيشتري خواهد بود.

اصول نقشه برداري خاک

در نقشه برداري مرسوم با استفاده از تفسير عکسهاي هوايي ، واحدهاي اراضي با توجه به شکل ، پستي و بلندي و موقعيتشان تشخيص داده شده و توسط ترسيم مرز از هم تفکيک مي شوند. از گستره خاک هاي هر واحد اراضي به صورت شبکه ، نمونه برداري مي شود. در نقاط مشخص شده مقطع خاک تا عمق 1.5 متري تشريح و از خصوصيات لايه هاي مختلف يادداشت برداري مي شود. واحدهاي خاک براساس شواهد ژنتيکي و با استفاده از کليد تاکسونومي نامگذاري مي شوند.

خاک شناس با توجه به دانشي که از چگونگي تشکيل و تکامل خاک ها در ذهن دارد ، به صورت کاملا نظري ، مجموعه هاي مقاطع خاک با کليت ژنتيکي يکسان را مرزگذاري و حاصل را به صورت نقشه خاک ارائه مي کند. از بين نمونه هاي محاط شده در هر واحد تعريف شده ، نمونه هاي يک مقطع خاک به آزمايشگاه ارسال و نتيجه آزمايش ها به عنوان خصوصيات کمي آن واحدها ارائه مي شود. در اين فرآيند ، دقت و صحت نقشه هاي حاصل ، شديد به دانش خاک شناس ، تجربه و توانايي او در درک فرآيندهاي تشکيل دهنده خاک و زمين نما وابسته است.

[spow 44197]

تکنيک هاي رياضي در خاک شناسي

طي دهه اخير ، روشهاي تشريح و طبقه بندي کمي و مطالعه الگوهاي توزيع مکاني خاک ها به صورت کاملا عملي توانسته است به انتقادهاي وارده به خاک شناسي مرسوم فايق آيد. اين شاخه علمي نوين در حال رشد به نام «خاک آمار» معروف است. به کارگيري تکنيک هاي رياضي و آماري براي مطالعه چگونگي تکامل و تکوين خاک ها ، ارائه نقشه توزيع و پراکنش خاک ها و خصوصيات وابسته است.

به تعريفي ديگر ، خاک آمار مطالعه خاک ها با در نظر گرفتن عدم قطعيت در اندازه گيري هاي متغيرهاست.

در عمده کشورهاي پيشرفته جهان ، علم کاربردي خاک شناسي در سطوح بالايي از سازمان هاي اجرايي قرار دارد

 

خاک آمار فضاي تعاملي بين خاک شناسي ، آمار و رياضيات کاربردي و علم زمين داده نگاري يا داده هاي مکاني است. توسعه اين فضاي علمي در حال رشد انعکاس به کارگيري تئوري مجموعه هاي فازي و زمين آمار در مدل کردن داده هاي خاک و همچنين حاصل توسعه فناوري ، مخصوصا تکنيک هاي سنجش از دور و نزديک و تکامل سخت افزاري و نرم افزاري رايانه هاست.

نقشه برداري خاک آماري

نقشه برداري خاک آماري عبارت از توليد کمي نقشه و اطلاعات خاک به روشهاي آماري ، رياضي و زمين آماري است.

چون در اين روشها نقاط مشاهده نشده به صورت رقومي تخمين زده مي شود ، به آنها روشهاي نقشه برداري تخميني يا نقشه برداري رقومي خاک ها اطلاق مي شوند. در سالهاي اخير ، به دليل افزايش منابع داده هاي کمکي يا محيطي ، نقشه برداري رقومي خاک ها پيشرفت سريعي کرده است. در اين مقوله ، پارامترهاي سرزمين و تصاوير ماهواره اي ، نقش تعيين کننده داشته اند. روشهاي خاک آماري يا به عبارت ديگر، خاک شناسي کمي ، با استفاده از بينش خاک زمين نما در هسته مرکزي فعاليت هاي خود ، آن را با تئوري هاي رياضي و آمار در قالب سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي درهم آميخته ، سعي در ايجاد داده و اطلاعات متراکم مورد نياز تمامي شاخه هاي علمي فعال در محيط جغرافيايي دارد.

تکنيک هاي علمي جديد

هدف از به کارگيري روشهاي کمي و عددي جديد اين نيست که آنها جانشين تمام دانش صحرايي و کل بينش خاک زمين نماي خاک شناس شوند ، بلکه سعي بر آن است که ضمن ارتقاي علم خاک شناسي ، تمام دانش خاک شناس به صورت ساده و قابل فهم براي بخشهاي مختلف ارائه شود و داده هاي وابسته به تنوع ، تغييرات و توزيع و پراکنش زماني مکاني خاک ها در دسترس همه قرار گيرد.

خاک شناس براي ادراک اين که در محدوده مورد نظر بايد چه نوع خاکي انتظار داشته باشد ، با استفاده از تجربه و دانش خود و در هم آميختن تمام اطلاعات موجود از فاکتورهاي خاک سازي و تجزيه و تحليل داده هاي ژنتيکي خاک ها در ذهن خود نتيجه گيري و محدوده هايي را براي تک تک خاک ها ترسيم مي کند.

يک رساله و روش نوين نقشه برداري خاک ها

در مطالعه انجام گرفته ، با تبديل تجزيه و تحليل هاي ذهني خاک شناس به روابط رياضي ، ذهن خاک شناس بازسازي مي شود. از آنجا که روش مرسوم مطالعات خاک ها نقشه و داده ها را به صورت غيررقومي ارائه مي کند ، امکان نگهداري و تجميع داده ها در کشور را بسيار مشکل کرده ، فرآوري و ارتقاي اطلاعات را نيز تقريبا غيرممکن مي سازد. با اجراي اين رويکرد در کشور مي توان نقشه و داده هاي مطالعات قبلي را ارتقا داد و همراه با داده هاي جديد ، هرم اطلاعاتي مناسبي در سيستم هاي مکاندار اطلاعات جغرافيايي ايجاد کرد و براي هرگونه تصميم گيري و برنامه ريزي آنها را نمايش داد و تجزيه و تحليل کرد.