آفات درختان میوه

[*Mars* 5,292]

پسيل زيتون

 

olive psyllid

 

euphyllura olivina

 

در برخي از منابع خانواده پسيل مذكور را aphalaridae ذكر كرده‌اند. پسيل زيتون در ايران در استانهاي گيلان، زنجان، فارس و همچنين در اسفندقه جيرفت ديده شده است.

 

پسيل زيتون در اوايل بهار مصادف با رويش شاخه‌هاي جوان و باز شدن گلهاي زيتون بيشترين خسارت را باعث مي‌شود. در اين زمان حشره با ترشح مواد مومي سفيد رنگ در محل اتصال شاخه‌ها و روي خوشه‌هاي گل، به راحتي شناخته مي‌گردد. عسلك دفع شده توسط اين حشره موجب رشد قارچ مولد داده و تجمع گرد و خاك مي‌گردد. اين تجمع مانع كربن‌گيري و نيز تلقيح گلهاي زيتون مي‌شود به طوريكه گلهاي درختان آلوده به شدت مي‌ريزند و بندرت ميوه روي آنها تشكيل مي‌گردد.

 

زيست‌شناسي

اين آفت در شرايط آب و هوايي شيراز زمستان را به حالت حشره كامل بر روي سرشاخه‌ها، در محل اتصال برگ به شاخه، كنار جوانه‌هاي برگ و روي پاجوش‌هاي درختان زيتون به صورت گروههاي 2 تا 6 عدد كه معمولاً نر و ماده هستند به سر مي‌برند. در اوايل فروردين ماه زماني كه متوسط حرارت بالاي 11 درجه سانتيگراد مي‌رسد حشرات زمستان گذران فعال شده و بعد از چند روي جفت‌گيري و تخمريزي مي‌نمايند. تخمريزي از نيمه فروردين ماه شروع و معمولاً تا يك ماه بعد ادامه دارد. تخمريزي حشرات ماده تماماً در داخل جوانه‌هاي برگ و سپس در غنچه گل انجام مي‌گيرد. تعداد تخم به صورت پراكنده از 2 تا 34 عدد متغير مي‌باشد. پوره‌هاي سن يك و دو خسارت خود را به غنچه گل مي‌زنند و ترشحات مومي ناچيز دارند. پوره‌هاي سن سوم در زمان گلدهي و پوره‌هاي سن 4 و 5 در زمان تشكيل ميوه درختان زيتون فعاليت دارند و سبب ريزش گلها و كوچك ماندن ميوه‌ها مي‌گردند. همچنين با ترشحات فراوان رشته‌هاي مومي به درختان منظره تار پنبه‌اي مي‌دهند. حشرات كامل نسل اول در اواخر ارديبهشت و اوايل خردادماه در طبيعت ظاهر مي‌شوند. اين حشرات در نيمه شهريورماه پس از جفت‌گيري، تخمريزي نموده و نسل دوم آفت را ايجاد مي‌نمايند. حشرات كامل نسل دوم اواخر مهر و اوايل آبان ماه در طبيعت ظاهر مي‌شوند و تا بهار سال آينده زمستان گذراني مي‌نمايند. نسل دوم آفت چون مصادف با برداشت محصول مي‌باشد اهميت چنداني ندارد. اين آفت در ساير مناطق كشور يك نسلي است.

 

 

 

کنترل:

1ـ حفظ دشمنان طبيعي در کنترل آفت بسیار حائض اهمیت است.

 

الف‌ـ كفشدوزك‌ها

 

1.exochomus quadripustulatus

 

2.adalia bipunctata

 

3.chilocorus bipustulatus

 

3.oenopia conglobata

 

ب‌ـ زنبورهاي پارازيتوئيد:

 

1- psyllaephagus sp. (hym.: encyrtidae)

 

2- tetrastichus sp. (hym.: eulophidae)

 

ج‌ـ مگس سيرفيد

 

1- sphaerophoria scripta (dip.: syrphidae)

 

2- انجام هرس پائیزه وبهاره

 

3- عدم کاربرد کودهای نیتروژنه

 

4- انجام آبیاری مناسب

 

5- روغن پاشی زمستانه

 

در صورت نیاز به سمپاشی:

 

1. مالاتیون ec57%و 2.5 در هزار

 

2. دیازینون ec60% و 1در هزار

 

 

[*Mars* 5,292]

سنهای پسته

 

1- brachynema segetum

 

2- brachynema germari

در هر دو گونه حشره كامل به رنگ سبز و داراي لكه سفيد در انتهاي سپرچه است. داراي 5 سن پورگي و 3 تا 5 نسل در نسل مي‌باشند. زمستان گذراني به صورت حشرات كامل و قهوه‌اي رنگ و در مناطق كوهستاني در زير انواع بوته‌هاي وحشي نظير اسپند، شور، درمنه، قيچ و غيره مي‌باشد. حشرات كامل از اواسط فروردين از محلهاي زمستان گذران خارج و بر روي ميزبان‌هاي تازه روييده تغذيه و تخمريزي مي‌نمايند. اين حشرات در صورت نامساعد شدن شرايط طبيعي و خشك شدن ميزبانهاي وحشي در اواخر خرداد و اوايل تير به سمت باغ‌هاي پسته هجوم مي‌آورند.

 

3- acrosternum millieir

 

4- acrosternum hegeeri

حشرات كامل به رنگ سبز يكدست و فاقد لكه سفيد در انتهاي سپرچه مي‌باشند. زمستان گذراني به صورت حشرات كامل به رنگ قرمز آجري يا مسي رنگ و در زير پوستك تنه درختاني نظير گز، پده، سنجد و… مي‌باشد. داراي 3 تا 5 سن پورگي مي‌باشد. اين حشره از مرحله تشكيل ميوه تا رسيدن و برداشت محصول در باغ‌هاي پسته مشاهده مي‌شود.

 

5- apodiphus amygdali

 

سن قهوه‌اي داراي يك نسل در سال بوده و از ميزبان‌هاي مختلف مانند پسته، توت، نارون، زردآلود و غيره تغذيه مي‌نمايد و نسبت به گونه‌هاي قبلي داراي جمعيت و اهميت اقتصادي كمتري مي‌باشد.

 

 

 

6- lygaeus pandurus

 

hem: lygaeidae

 

اين آفت در سالهاي اخير حالت طغياني پيدا كرده است. حشرات كامل قرمز رنگ و داراي 3 تا 5 نسل در سال مي‌باشند. زمستان گذراني به صورت حشرات كامل در مكانها و پناهگاههاي مختلف مي‌باشد. حشرات كامل در اوايل ارديبهشت به سمت باغ‌هاي پسته هجوم آورده و تغذيه آنها در اين مرحله به علت حساسيت ميوه‌ها سبب ايجاد خسارت شديد مي‌گردد. با سخت شدن پوست استخواني، اين حشره تمايل به تغذيه از ميوه‌هاي پسته را از دست داده و به سمت ميزبان‌هاي ديگر مهاجرت مي‌نمايد.

 

نحوه خسارت سن‌ها با توجه به مراحل رشدي ميوه به شرح زير است:

 

الف‌ـ از مرحله تشكيل ميوه تا سخت شدن پوست استخواني:

 

تغذيه سن‌ها در اين مرحله سبب سياه شدن تمام ميوه در ابتداي فصل مي‌گردد. ميوه‌ها خسارت ديده بر روي درختان خشكيده و ريزش مي‌نمايند. در اين مرحله در اثر تغذيه سن‌ها در روي پوست سبز ميوه شيره گاهي به صورت قطرات شفافي خارج شده و محل تغذيه كاملاً مشخص مي‌باشد. همچنين در سطح داخلي ميوه‌ها شبكه‌هاي تور مانند سفيدرنگي مشاهده مي‌شود. در روي پوست سبز ميوه‌ها در مرحله شروع سخت شدن پوست استخواني تا سخت شدن كامل آن لكه‌هاي قهوه‌اي رنگي مشاهده مي‌گردد.

 

ب‌ـ از مرحله سخت شدن پوست استخواني تا مغزبندي ميوه‌ها:

 

در اين مرحله ديگر علائم تغذيه و لكه‌هاي قهوه‌اي رنگ در روي پوست سبز رويي مشاهده نمي‌شود و محل تغذيه سن‌ها در سطح داخلي پوست استخواني به صورت نقاط سياه رنگ ديده مي‌شود. تغذيه سن‌ها در اين مرحله از جنين در حال رشد سبب پوكي و اسفنجي شدن جنين و از مغز ميوه‌ها سبب ايجاد لكه‌هاي نكروزه فرو رفته قهوه‌اي رنگ بر روي مغز ميوه‌ها مي‌گردد. در اين مرحله سن‌ها به ويوه سنهاي سبز، قرمز و قهوه‌اي پسته قادر به انتقال قارچ nematospora coryli نيز بوده و بيماري ما سوي پسته را منتقل مي‌نمايند.

 

کنترل سنهای پسته:

 

1ـ حمايت از دشمنان طبيعي به ويوه زنبورهاي انگل تخم سن‌ها (از خانواده scelionidae) با كاهش تعداد دفعات سم‌پاشي و عدم سم‌پاشي‌هاي بي‌رويه

 

2ـ اجتناب از كندن و از بين بردن ميزبان‌هاي وحشي در مناطق كوهستاني و دشت‌هاي اطراف باغ‌هاي پسته

 

3ـ اجتناب از كندن و از بين بردن علف‌هاي هرز ميزبان اطراف و داخل باغ‌هاي پسته در زمانيكه سن‌ها به سمت باغ‌هاي پسته هجوم آورده‌اند زيرا در اين مرحله كندن علف‌هاي هرز سبب انتقال سن‌ها بر روي خوشه‌ها شده و خسارت شديدتر مي‌گردد.

 

4ـ از بين بردن علف‌هاي هرز در اوايل فصل قبل از هجوم سن‌ها به سمت باغهاي پسته و در اواخر فصل پس از برداشت محصول جهت از بين بردن كانونهاي زمستان گذران آفت با شخم‌هاي بهاره و پاييزه.

 

5ـ کنترل شيميايي :

 

در صورتيكه نياز و با توجه به تراكم جمعيت و مرحله رشدي ميوه پسته، حشره‌كش‌هاي اندوسولفان (تيودان) به نسبت 2 تا 2.5 در هزار يا فنتيون (لبايسيد) به نسبت 1 تا 1.5 در هزار و يا فنيتروتيون (سوميتيون) به نسبت 1.5 تا 2 در هزار توصيه مي‌گردد

[*Mars* 5,292]

پسيل پسته (شيره خشك)

agonoscena pistaciae

به پسته اهلي و وحشي خسارت فراوان مي‌زند. اين حشره عسلك فراواني دفع مي‌نمايد كه به سرعت در مجاورت هوا خشك شده و سفيد مي‌شود به همين لحاظ اين آفت را به زبان محلي شيره خشك مي‌نامند.

 

زيست‌شناسي:

حشرات كامل زمستان گذران پسيل از اوايل فروردين ماه روي درختان مستقر مي‌شوند. اين حشرات نسب به حشرات كامل تابستانه قدرت پرواز بيشتري داشته، آلودگي گسترده‌تري در باغها ايجاد مي‌كنند. پس از جفت‌گيري به محض باز شدن جوانه‌هاي خوشه و برگ روي آنها تخمريزي مي‌نمايند. تخم‌ها به تعداد 50 تا 60 عدد، به صورت انفرادي يا دسته‌اي و به اشكل مختلف مانند نيم دايره، مارپيچ و غيره در سطح برگ و بيشتر نزديك به رگبرگها گذاشته مي‌شوند.

 

تخم‌ها معمولاً 5 تا 10 روز بعد تفريخ مي‌شوند. پوره‌ها از اوايل ارديبهشت شروع به فعاليت و تغذيه مي‌كنند. طول دوره پورگي معمولاً 20 روز بوده و حشرات كامل نسل اول از اواخر دهه دوم ارديبهشت ماه به تعداد زياد در باغ ظاهر مي‌شوند. ارقام مختلف پسته نسبت به آلودگي پسيل پسته حساسيت متفاوت دارند. به طور كلي هر چه برگ درختان نازك‌تر، لطيف‌تر، پهن‌تر و بزرگتر باشد گرايش بيشتري براي جذب حشرات كامل پسيل و تخمريزي ايجاد مي‌كند. رقم اكبري نسبت به ساير ارقام حساستر و رقم اوحدي مقاوم‌تر است. پوره‌هاي نسل دوم از اوايل خرداد تا اواخر دهه دوم خردد فعاليت و تغذيه مي‌كنند. تحمل درختان در اين زمان نسبت به ساير نسلها در برابر خسارت پوره كمتر است. زيرا رشد رويشي درختان پايان يافته و ميوه شروع به مغز رفتن كرده و جوانه‌ها ظاهراً شكل كامل يافته‌اند. در نتيجه خسارت آفت باعث پوكي و ريزش برگ و جوانه مي‌شود.

 

خسارت

پوره‌هاي پسيل با فرو بردن خرطوم در سطح برگها از شيره گياهي تغذيه مي‌كنند. مواد پروتئيني شيره گياهي را جذب نموده و مواد قندي را به صورت شيره دفع مي‌نمايند. اين مواد قندي در مجاورت هوا خشك شده و به آن شكرك گويند. اين مواد چسبنده باعث جذب گرد و خاك شده و شاخه و برگهاي درختان را بدمنظره مي‌نمايد. از دست رفتن شيره گياهي باعث ضعف عمومي درختان پسته و ريزش برگها، جوانه‌ها، دانه‌اي كوچك و افزايش درصد بوكسي و دهان بستگي ميوه مي‌شود. خسارت پوره‌هاي پسيل پسته روي درختان در دو زمان بيشتر از ساير مواقع سال است. يكي در خرداد ماه كه باعث ريزش برگها، خوشه‌ها، جوانه‌ها و افزايش ميزان بوكسي و ديگري در مردادماه كه باعث افزايش مقدار دهان بستگي مي‌گردد.

 

در صورتيكه جمعيت آفت پسيل حالت طغياني پديدا كند شديداً تداخل نسل يافته و نمي‌توان تاريخ مشخص براي مراحل زندگي و نسلها اعلام نمود. در شرايط معمولي در نيمه اول هر ماه مرحله پورگي و نيمه دوم هر ماه حشرات كامل در باغها وجود دارند. از نيمه دوم شهريور ماه به تدريج حشرات كامل زمستان گذران در ميان جمعيت آفت ظاهر مي‌شود. اين حشرات در شكاف درختان، زير پوستكها، لابه‌لاي كلوخه‌ها، شكاف ديوارها و ساختمانهاي قديمي اطراف باغها زمستان گذراني مي‌كنند. اين آفت در سال 5 تا 6 نسل ايجاد مي‌كند.

 

عوامل و شرايطي كه باعث رشد و افزايش جمعيت پسيل پسته در باغها مي‌گردد:

 

1ـ اجراي نوبت اول سم‌پاشي يا سم‌پاشي در زمان گلدهي: اين سم‌پاشي عليه آفاتي مانند پروانه چوبخوار پسته، پروانه ميوه خوار، شپشكهاي پسته، زنجره شيره تر و غيره انجام مي‌شود. چنانچه در اين سمپاشي از سمومي استفاده شود كه روي آفت پسيل تأثير نداشته باشند باعث افزايش مقاومت و رشد جمعيت پسيل مي‌گردد.

 

2ـ چنانچه در نوبت اول از سمومي استفاده شود كه باعث تحريك تخمريزي پسيل و كوتاهتر شدن طول دوره يك نسل گردد (مانند سموم تيوديكارب، متاسيستوكس و فنتيون) پسيل طغيان خواهد كرد.

 

3ـ سم‌پاشي مكرر و اختلاط سموم با هم كه باعث حذف كامل دشمنان طبيعي و افزايش جمعيت آفات پسته مي‌شود.

 

4ـ اگر از سمومي عليه پسيل پسته استفاده شود كه تأثير كافي در ميزان تلفات آفت نداشته باشد (مانند زولون) باعث افزايش جمعيت مي‌شود.

 

5ـ چنانچه سم‌پاشي باغ در زماني انجام شود كه تمام مراحل زندگي آفت اعم از تخم، پوره و حشره كامل ديده مي‌شود و همچنين شكرك زيادي در سطح برگها توليد شده باشد تأثير سم كاهش پيدا مي‌كند و بعد از مدتي جمعيت آفت افزايش پيدا مي‌كند.

 

6ـ استفاده زياد از كودهاي شيمايي ازته مخصوصاً اوره و سولفات آمونيوم در ماههاي گرم سال در سطوح كرتها و همچنين كود شيميايي كلروپتاسيم شرايط را براي ازدياد جمعيت فراهم مي‌كند.

 

7ـ استفاده از كود مرغي به تنهايي و به مقدار زياد نيز باعث افزايش جمعيت پسيل مي‌گردد.

 

8ـ فقير بودن خاك از نظر مواد غذايي و نامناسب بودن بافت خاك نيز از عوامل افزايش جمعيت است، خاكهاي شني و خاكهاي رسي و سخت به دليل عدم جذب و نگهداري رطوبت به اندازه كافي به علت طولاني بودن دوره آبياري سريعتر به آفت آلوده مي‌گردند.

 

9ـ ناهموار بودن سطوح كرتها كه باعث مي‌شود درختاني كه در بلندي قرار دارند به خوبي آبياري نشده و رطوبت كمتري در اختيار داشته باشند.

 

10ـ عدم استفاده از كودهاي دامي و چاله‌زني و شخم عميق در باغها به مدت طولاني

 

11ـ كشت متراكم درختان و رعايت نكردن فواصل مناسب و عمليات هرس

 

12ـ وجود علف‌هاي هرز زياد از خردادماه به بعد در باغ

 

کنتــــرل پسیل پسته:

الف‌ـ استفاده از كارتهاي چسبنده زرد رنگ

كارتهاي زرد رنگ مورد استفاده در باغهاي پسته از جنس‌هاي مختلف و عمدتاً از جنس پلي اتيلن و پي وي سي است. اندازه كارتها 20*10 سانتيمتر، به قطر 5/0 تا 1 ميليمتر و به وزن حدود 15 گرم است. سطح كارتها به وسيله چسب مخصوص كه از مواد پولي بوتن‌ها همراه با واكس مخصوص و يا اس تي پي و يا مواد ديگري كه حالت چسبندگي خود را 10 تا 15 روز حفظ نمايند آغشته مي‌گردد. حشرات كامل پسيل به طرف رنگ زرد جلب و به تعداد زياد به سطح كارتها مي‌چسبند. شكار انبوه حشرات بايد قبل از تخمريزي در سطح برگها انجام شود تا از توليد نسل بعدي آفت جلوگيري به عمل آيد. در هر هكتار 100 تا 400 عدد كارت به كار مي‌رود. محل نصب كارت در سمت بيروني تاج و به ارتفاع نصف تاج در جهت‌هاي مختلف است. دو نوبت كارت‌گذاري در سال كافي به نظر مي‌رسد. يكي در دهه دوم فروردين ماه كه اين نوبت آفت زنجره پسته را نيز كنترل مي‌كند و ديگري در نيمه دوم تيرماه مي‌باشد. پس از پايان دوره كارت‌گذاري بايد كارت‌ها را از روي درختان جمع‌آوري و سطح آنها را در صورت استفاده از چسب مخصوص توسط آب گرم همراه با مقدار كمي الكل اتيليك و در صورت استفاده از اس تي پي با دستمال آغشته به چند قطره نفت تميز كرد.

 

ب‌ـ دشمنان طبيعي

داراي دشمنان طبيعي گوناگوني است كه زنبور پارازيتوئيد psyllaephagus pistaciae از خانواده ‌encyrtidae همزمان با ظهور پوره‌هاي نسل اول در باغها ظاهر و به پوره‌هاي پسيل به خصوص در سنين 4 و 5 حمله نموده و آنها را موميايي مي‌كند.

 

ج‌ـ عمليات زراعي

1ـ شخم زمستانه و پاشكني درختان 2ـ كوددهي و چاله زني 3ـ اصلاح بافت خاك 4ـ آبياري مناسب 5ـ تغذيه مناسب 6ـ رعايت فاصله كشت و تراكم 7ـ هرس و خشك‌بري 8ـ مبازه با علفهاي هرز 9ـ كاشت رقم مناسب 10ـ استفاده از سيستم آبياري تحت فشار

 

دـ کنترل شيميايي

دارتون يا مارشال به نسبت 2 تا 2.5 در هزار يا مايع ظرفشويي به نسبت 3 در هزار به تنهايي پوره‌هاي پسيل پسته را كشته و از بين مي‌برد، همچنين تا حدودي روي تخم نيز تأثير دارد. آمیتراز و کنسالت خاصیت ناباروری حشرات کامل را دارد. از مخلوط كردن مايع ظرفشويي با سموم خودداري شود زيرا ph آن قليايي است و باعث كاهش تأثير كشندگي سموم مي‌گردد.در صورت امکان از اواسط مرداد به بعد سمپاشی انجام نگیرد.

 

1. آمیتراز(مایتاک) ec20% و 1.5- 1 در هزار

 

2. ایمیداکلوپراید(کونفیدور) sc35% و 4/. در هزار

 

3. فلوفنوکسورون(کاسکید) dc5% و 5/. در هزار

 

4. هگزافلومورون(کنسالت) ec10% و 7/.- 5/. در هزار

 

5. دارتون ec21.7% و 1.5 دهزار

 

6. اندوسولفان ec35% و 1.5 درهزار