انتقال مركز ، تمركززدایی

[Mohammad Aref 120452]

ایران، سرزمین كهنی است كه از زمان هخامنشیان تاكنون بارها و بارها نسبت به تعویض و انتقال مركز حكومت خود اقدام كرده است.

از پایتختی شوش تا تهران ۳۹ بار انتقال مركز صورت گرفته كه طی آن ۲۹ شهر به پایتختی برگزیده شده*اند؛ شوش، پاسارگاد، شیراز، دامغان، اشك*آباد، تیسفون، بیشاپور، كازرون، بخارا، نیشابور، مرو، زرنج، بخارا، طبرستان، اصفهان، همدان، ری، غزنین، سمرقند، هرات، گرگانج، مراغه، تبریز، اردبیل، قزوین، ساری، مشهد، كرمان و تهران، مراكز حكومتی ایران كهن سال بوده*اند كه به آنها گاهی دارالخلافه، گاهی آستانه، گاهی حضرت و گاهی پایتخت گفته*اند. به طور متوسط هر ۶۵ سال یكبار پایتخت ایران عوض شده است. اما تهران شهری است كه بیش از ۲۲۰ سال پایتخت سه حكومت قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی بوده و در*حال*حاضر با مسائلی مواجه است كه نظر كارشناسان را به انتقال مركزیت از آنجا به جایی دیگر معطوف كرده است.

در گذشته هر ۳۹ بار انتقال مركز حكومت به دلیل مسائل امنیتی و سیاسی صورت گرفته است؛ ولی این بار به نظر می*رسد كه مسائل اقتصادی اجتماعی و فرهنگی هستند كه ضرورت انتقال را مطرح می*كنند.

تمركز بیش از حد جمعیت در كلانشهر تهران به هر دلیلی كه باشد مشكلات عمده*ای مانند گره*های ترافیكی غیرقابل حل، اتلاف انرژی غیرمتعارف، افزایش مضاعف هزینه*های شهری، اتلاف میلیون*ها ساعت وقت منابع انسانی، خطر بالقوه خسارات ناشی از زلزله، مشكلات زیست محیطی و آلودگی*های هوا و صدا و مشكلات بهداشتی ناشی از انفجار جمعیت در كلانشهر تهران از مهمترین عواملی هستند كه انتقال پایتخت را به عنوان یكی از راه*حل*های موجود مطرح می*كنند.

انتقال مركز به نقطه دیگر به شكلی كه اكنون مطرح است و پایتخت آینده حداقل تا ۵۰ سال آینده نباید جمعیتی بیش از ۲۵۰.۰۰۰ نفر داشته باشد، گره*ای از مشكلات موجود را برطرف نخواهد كرد. لذا دولتمردان بیش از انتقال سیاسی مركز باید به فكر برنامه*ریزی برای انتقال ظرفیت*های اقتصادی و تجاری تهران به جای دیگر باشند، در واقع تمركززدایی بیش از آن كه از پایتخت مطرح باشد، از تهران بزرگ مطرح است، آمار نشان می*دهد:

۱) مصرف بنزین ۲۵۰۰.۰۰۰ خودرو در تهران حدود ۱۳میلیون لیتر در روز است؛ یعنی ۲/۵لیتر برای هر خودرو كه البته استاندارد جهانی آن ۲ لیتر برای هر خودرو است.

۲) تردد ۲.۵۰۰.۰۰۰ دستگاه خودرو در مساحتی كه حداكثر ظرفیت تردد خودرو در آن ۷۵۰.۰۰۰ دستگاه است.

۳) مقدار آلاینده*های هوا در تهران روزانه ۱۴۰۰ تن است.

۴) میزان اتلاف وقت در ترافیك تهران ۲میلیارد ساعت در سال است (آمار سال ۱۳۸۲).

۵) طبق تحقیقات به عمل آمده در زمانی كه موتور ماشین*های تهرانی*ها روشن می*شود، تنها ۴۴درصد آن واقعا صرف رفت و آمد ضروری شده و ۵۶درصد آن در ترافیك یا جست*وجوی پاركینگ هدر می*رود.

اگر چه برخی از كارشناسان انتقال مركز را از تهران به علت پیچیدگی*های خاص موجود در ساختار اقتصادی اجتماعی و فرهنگی فقط در حد پاك كردن صورت مساله مطرح می*كنند، ولی به نظر می*رسد كه همین پیچیدگی*های خاص به علاوه عدم وجود زیر ساخت*های مناسب شهری در تهران جهت خدمات*رسانی به جمعیت چندین میلیون پایتخت، خود دلیلی برای تمركززدایی از این كلان شهر باشد.

نقاط قوت انتقال پایتخت در قبال محدودیت*های آن مانند كمبود منابع آبی در سایر نقاط به قدری هست كه دولتمردان و مدیران كلان اقتصادی را به طور جدی به این مهم مشغول سازد.

 

نظر شما در مورد طرح انتقال پایتخت چیست؟