پیشگیری از پوسیدگی دندان

[EOS 14528]

در اينجا راههاي پيشگيري از پوسيدگي دندان مطرح مي گردد كه هر يك مربوط به كنترل يا از بين بردن يك يا چند عامل ايجاد كننده پوسيدگي است.

به عبارت ديگر با شكستن حلقه هاي چهار گانه عوامل ايجاد كننده پوسيدگي مي توان از ايجاد و پيشرفت پوسيدگي جلوگيري كرد. در ادامه به طور كامل درباره هر يك از شيوه هاي پيشگيري بحث خواهد شد.

 

• از بین بردن میکروب های ایجاد کننده پوسیدگی دندان
  
• انواع مسواک
  
• خمیر دندان
  
• روش صحیح مسواک کردن
  
• تعداد دفعات مسواک زدن در شبانه روز
  
• مسواک زدن را از چه سنی باید شروع کنیم ؟
  
• استفاده از خمیر دندان برای کودکان
  
• روش استفاده از نخ دندان
  

با کلیک بر روی هر یک از لینک های بالا به توضیحات مطلب مورد نظر هدایت خواهید شد

 

منبع : بوعلی

 

[EOS 14528]

سابقاً براي حذف ميكروبها از آنتي بيوتيكها، آنزيمها و ... استفاده مي شد. ولي امروزه همه معتقدند كه استفاده از روشهاي فيزيكي براي برداشتن پلاك ميكروبي بهترين روش است.

 

پلاك دنداني چيست؟

 

بسياري از غذاهايي كه شما مي‌خوريد، موجب مي‌شوند كه باكتريها در دهان شما اسيد توليد كنند.اين مجموعه (غذا+ باكتري+ محصولات توليدي باكتري)پلاك دنداني نام دارد، كه با چشم ديده نمي‌شود.

نه تنها غذاهاي شيرين مثل شكلات وشيريني بلكه مواد نشاسته‌اي مثل نان، بيسكوئيت و غلات نيز باعث توليد اسيد مي‌شوند. اگر شما به دفعات تنقلات ميل كنيد، فعاليت اسيدي را در تمام روز خواهيد داشت و پس از تعداد زيادي از اين فعاليتهاي اسيدي، دندان شما پوسيده خواهد شد.

پلاك دنداني باعث تحريك لثه‌ها، جدا شدن لثه از دندان و نهايتاً تخريب استخوان مجاور دندانها نيز مي‌شود. در چنين حالتي ، دندانها لق شده و از دست مي روند. بيماري لثه دليل اصلي از دست دادن دندان دربالغين است.

هر چند شستشوي دهان با آب ظاهراً دندانها را تميز مي كند، ولي همانطور كه گفته شد پلاك ميكروبي ورقه چسبنده اي است كه به سادگي پاك نمي شود. بنابراين شستشو با آب پلاك ميكروبي را از روي سطح دندان برنمي دارد. پاك كردن پلاك ميكروبي از دندان بوسيله مسواك صورت مي گيرد.

 

 

[EOS 14528]

مسواك خوب داراي مشخصات زير است:

 

1. مسواك بايد رشته هاي نايلوني داشته باشد.

2. رشته هاي مسواك بايد نرم و متوسط باشد. مسواك هاي زير به لثه و دندانها آسيب مي رساند.

3. اندازه سر مسواك بايد متناسب با دهان فرد باشد و همچنين لازم است مسواك كودكان كوچكتر از بزرگسالان باشد. مسواك به طول دو سانتيمتر براي كودكان مناسب است.

4. مدتي كه بايد از يك مسواك استفاده شود، بستگي به ميزان تميزي، محكمي و فرم رشته هاي مسواك دارد. تا وقتي كه رشته هاي مسواك تميز، محكم و صاف است. مي توان از آن استفاده كرد. اگر فردي طور مرتب و با دقت مسواك كند، معمولاً عمر مسواك او چهار تا شش ماه است. اگر مسواك پس از يك هفته فرسوده شود نشانه اين است كه فرد نادرست مسواك مي زند.

 

ويژگيهاي يك مسواك خوب چيست؟

 

مسواك بايستي نرم و از نظر اندازه كوچك باشد. مسواك هاي نرم نايلوني كه انتهايموهاي آن گرد و پخ شده ترجيح داده مي شوند. دستجات الياف مسواك بايد در عرض در 4-3 رديف و در طول در 12-10 رديف قرار گرفته باشند.

 

 

 

 

چرا مسواك نرم توصيه مي شود؟

 

عامل ايجاد كننده بيماريهاي لثه و دندان، لايه بيرنگ و چسبنده اي است كه شامل ميكروبها در زمينه اي از بزاق و مواد غذايي بوده كه به سطح دندان مي چسبد و پلاك ميكروبي ناميده مي شود. پلاك با كشيدن ناخن بر روي دندان به زير آن جمع شده و ديده مي شود. هدف از مسواك زدن، تميز كردن دندانها از باقيمانده مواد غذايي و برداشتن پلاك ميكروبي بوده كه با استفاده از مسواك نرم به اين هدف مي توان نائل گرديد.

 

چرا نبايد از مسواك زبر استفاده كرد؟

 

عليرغم تصور مردم جرم رسوب يافته بر دندانها، با عمل مسواك زدن برطرف نمي گردد و نياز به كمك دندانپزشك و استفاده از وسايلي چون قلم و دستگاه جرم گيري دارد. استفاده از مسواك هاي زبر و خشن و يا خمير دندانهاي ساينده علاوه بر اينكه باعث تحليل لثه شده، سبب ايجاد سائيدگي و خراشيدگيهايي بر روي دندانها شده و استعداد گير پلاك ميكروبي و همچنين ريسك ايجاد پوسيدگي را بالا مي برد.

 

آيا مسواك برقي بر مسواك دستي ارجحيت دارد؟

 

خير، هيچگونه تفاوتي از نظر تميز كردن دندان با اين دو روش وجود ندارد. كما اينكه نوع دستي قابليت مانور بيشتري دارد.

 

 

 

زمان تعويض مسواك چه موقع است؟

 

به محض اينكه موهاي مسواك شروع به سائيده شدن نمود، مسواك بايد تعويض شود كه اين مدت معمولاً سه ماه است. اما اين زمان بستگي تام به شدت و نحوة مسواك زدن فرد دارد.

[EOS 14528]

خمير دندان داراي مواد شوينده، پاك كننده، براق كننده، خوشبو و خوش طمع كننده مي باشد، همچنين برخي از خمير دندانها داراي تركيبات فلورايد هستند كه مقاومت دندان را در برابر پوسيدگي افزايش مي دهد. خمير دندان حاوي فلورايد ميزان پوسيدگي دندانها را به مقدار 15 تا 30 درصد كاهش مي دهد.

 

استفاده از نمك خشك، جوش شيرين، و ساير پودرها براي مسواك كردن صحيح نيست و باعث ساييدگي مينا و خراشيدن لثه مي شود .

 

استفاده از آب نمك رقيق (نصف قاشق چايخوري در يك ليوان آب جوشيده سرد شده ) مفيد مي باشد، ولي نمي تواند جايگزين مسواك و خميردندان شود.

 

آيا از خمير دندانها، به اندازه اي كه تمام موهاي مسواك را بپوشاند بايد استفاده نمود؟

 

خير، لازم نيست به مقداري كه در فيلم ها و آگهي هاي تبليغاتي ديده مي شود،از خمير دندان استفاده كرد. استفاده از مقدار كمي خمير دندان كافي است چون در عمل تميز نمودن دندانها، نقش مؤثر و مهم را خود مسواك بر عهده دارد.

 

تركيب خمير دندانها چيست؟

 

اكثر خمير دندانها از مواد زير تشكيل شده اند:

- دترژانها به عنوان شوينده و كف كننده

- مواد خوشبو كننده و طعم دهنده

- مقدار كمي مواد ساينده

- مواد مرطوب كننده(غالباً گليسيرين) (!)

- فلورايد بعضي از خمير دندانها با اهداف درماني ساخته شده و ممكن است حاوي مواد داروئي خاصي باشند.

 

از چه خمير دنداني بهتر است استفاده شود؟

 

اكثريت بيماران دندانپزشكي و مردم بر اين تصورند كه خمير دندانهاي خارجي بهترند، كه به چند دليل جاي ترديد دارد: اكثر اين خمير دندانها به طرق قاچاق وارد شده و از منشاء ساخت، تركيب و تاريخ توليد، شرايط نگهداري و حمل و نقل آنها اطلاع دقيقي در دسترس نيست همچنين قيمت آنها بسيار گرانتر بوده و بسياري از آنها نيز ممكن است تقلبي باشند. علاوه بر اين همانطوري كه قبلاً گفته شد، عمل مسواك زدن از خمير دندان مهمتر است. توصيه مي گردد از خمير دندانهاي استاندارد ساخت داخل استفاده شود.

 

آيا خمير دندان را بايد مرتب عوض كرد؟

 

جواب اين سؤال به سليقه و ذائقه افراد بستگي دارد. معمولاً استفاده از يك نوع صابون، عطر، غذا، خمير دندان و ... انسان را خسته و بي ميل مي كند. تنوع در استفاده از خمير دندان انگيزه اي براي تداوم عمل مسواك زدن مي شود.

[EOS 14528]

1. مسواك را آب سرد خيس كنيد . سپس با تكان دادن ، آب اضافي آن را بگيريد و به اندازة يك نخود خميردندان روي آن قرار دهيد.

استفاده از خمير دندان زياد باعث ايجاد كف زياد در دهان شده و در نتيجه فرد قبل از اينكه دندانها را كاملا مسواك كند، مجبور به شستن دهان مي شود. براي اينكه خميردندان در تماس با همه دندانها قرار گيرد، خمير دندان را به داخل موهاي مسواك فشار دهيد.

 

2. موهاي مسواك را به طور مايل (با زاويه 45 درجه) روي سطح خارجي دندانها قرار دهيد. به طوري كه نصف موهاي مسواك روي لثه قرار گيرد. به اين ترتيب موهاي وسط مسواك روي طوق دندانها قرار مي گيرد. در هر بار سعي كنيد مسواك روي دو دندان رابه طور كامل بپوشاند.

 

3. مسواك را از روي طوق دندان 10 تا 15 بار به سمت سطح جونده بكشيد.

 

4. اين كار را براي سطح خارجي تمام دندانهاي آن فك انجام دهيد.

 

5. كارهايي را كه در رديفهاي 2 و 3 گفته شد، در سطح هاي زباني (داخلي) دندانهاي آن فك هم انجام دهيد.

 

6. براي سطح داخلي دندانهاي جلو مسواك را به صورت عمودي بر روي دندانها قرار دهيد و با حركات بالا و پائين اين سطح را تميز كنيد.

 

7. بعد از اينكه سطح داخلي و خارجي دندانها را مسواك كرديد، سطح جونده دندانها را مسواك كنيد. براي اين كار مسواك را بر روي سطح جونده دندانها كمي فشار دهيد تا موهاي مسواك به خوبي به داخل شيارهاي سطح جونده وارد شود. بعد چند بار، مسواك را به جلو وعقب بكشيد تا سطح جونده به خوبي تميز شود.

 

8. تمامي اعمالي كه گفته شد، در فك ديگر نيز تكرار كنيد تا تمام دندانهاي آن فك نيز با استفاده از مسواك تميز گردد.

 

9. چون خرده هاي مواد غذايي و ميكروبها روي سطح زبان جمع مي شود بهتر است روي زبان را هم با مسواك تميز كنيد. براي اين كار مسواك را در عقب زبان قرار دهيد و به طرف جلو بكشيد. اين كار را چند بار انجام دهيد. تميز كردن زبان نقش مهمي در از بين بردن بوي بد دهان دارد.

 

10. پس از مسواك كردن دندانها و زبان، دهان را چند بار با آب بشوئيد. ماساژ دادن لثه ها با انگشت پس از مسواك كردن مفيد مي باشد.

 

11. وقتي مسواك كردن دندانها تمام شد مسواك را خوب با آب بشوييد و در جايي دور از آلودگي نگهداري كنيد.

توجه داشته باشيد كه هيچ وقت مسواك خيس را در جعبه سربسته نگذاريد، چون مرطوب ماندن مسواك باعث رشد ميكروب ها روي آن مي شود.

 

آيا همه افراد بايد با يك روش دندانها را مسواك بزنند؟

 

روشهاي متعددي براي مسواك زدن وجود دارند. دندانپزشكان براي اطفال و بيماران معلول جسمي و ذهني روشهاي خاصي را توصيه مي كنند. در مورد اشخاص بالغ نيز روشهاي متعددي براي مسواك زدن وجود دارد.ولي روش را كه متخصصين لثه بيشتر توصيه مي كنند روش Bass مي باشد كه مسواك بطور مايل تقريباً با زاوية 45 درجه نسبت به محور طولي دندانها در ناحيه اتصال لثه به دندان قرار ميگيرد، بطوريكه احساس شود قسمتي از موهاي مسواك به داخل شيار لثه اي فرو رفته است. سپس در همين حالت، حركات لرزشي كم دامنه اي در جهت جلو عقب (حداقل 10 بار در هرناحيه) انجام مي شود. مزيت اين روش آن است كه علاوه بر لبه لثه و سطح دندان حتي الامكان داخل شيار مابين لبه لثه و دندان كه پناهگاه خوبي براي ميكروبهاست، نيز تميز مي گردد. بهتر است پس از اين نحوه مسواك زدن، چند بار نيز مسواك از روي لثه به طرف لبه دندان بصورت چرخشي و جاروئي كشيده شود. براي تميز كردن سطح پشتي دندانهاي قدامي و دندانهاي عقل مي توان از روبرو مسواك را داخل دهان برده و مسواك نمود.

 

راهكارهايي براي افراد با ناتواني اندام كه در گرفتن مسواك مشكل دارند:

 

1) از يك نوار الاستيك براي گرفتن مسواك با دست استفاده كنيد.

2) دسته مسواك را با اسفنج، توپ لاستيكي يا دسته دوچرخه ضخيم نمائيد.

3) طول دسته مسواك را با يك تكه چوب يا پلاستيك مثلاً يك خط‌ كش يا يك چوب زباني افزايش دهيد.

4) نخ دندان را به شكل حلقه درآوريد تا راحت‌تر در دست گرفته شود.

5) از مسواك‌هاي الكتريكي يا نگهدارنده‌هاي نخ دندان كه بطور تجاري در دسترس مي‌باشند، استفاده نمائيد.

[EOS 14528]

بهتر است بعد از هر وعده غذا، دندانها را مسواك كرد. البته چون اين كار براي همه عملي نيست، توصيه مي شود حداقل دوبار، شب قبل از خواب و صبح قبل يا بعد از صبحانه دندانها را مسواك كنيد. نكته مهمي كه وجود دارد اين است كه در مسواك كردن بايد پلاك ميكروبي را از روي دندانها برداشت، در حالي كه بسياري از مردم در هنگام مسواك كردن فقط به حذف خرده هاي غذايي از روي دندانها فكر مي كنند. در واقع خرده هاي باقي ماندة غذا معمولاً با حركت لب، زبان، گونه و جريان بزاق از روي دندانها پاك و شسته مي شوند.

مطلب ديگري كه حائز اهميت مي باشد، اين است كه وقتي سطوح دنداني پاك و براق مي شوند امكان چسبيدن ميكروب ها به آنها كمتر خواهد شد بنابراين اگر شخص حتي يك بار در شبانه روز با دقت و حوصله تمام سطوح دندانهايش را مسواك كند كافي خواهد بود.

اين نكته بخصوص در مورد كودكان اهميت دارد. بسياري از پدر و مادرها كودك خود را در ساعات پاياني شب كه كودك خسته و خواب آلوده است، مجبور به مسواك كردن مي كنند. در حالي كه اگر در هر ساعتي از شبانه روز ، كه كودك آمادگي و نشاط لازم براي مسواك زدن را دارد، اين كار صورت بگيرد علاوه بر تميز شدن دندانها در ايجاد فرهنگ بهداشتي مناسب هم اثر خواهد داشت.

[EOS 14528]

همزمان با رويش اولين دندان، پلاك ميكروبي مي تواند روي آن بنشيند، بنابراين تميز كردن دندانهاي كودك را از همان ابتداي رويش اولين دندان بايد شروع كرد ، البته اين كار با مسواك انجام نمي شود. بلكه با استفاده از پارچه مرطوبي كه روي دندانهاي نوزاد كشيده مي شود مي توان پلاك ميروبي را حذف كرد.

 

از سن دو و نيم سالگي، كه تقريباً همه دندانهاي كودك رويش يافته است، بايد مسواك كردن دندانهاي كودك را شروع كرد. اين كار بايد توسط پدر و مادر انجام گيرد و تا 5-4 سالگي كه كودك خود قادر به مسواك كردن نباشد لازم است پدر و مادر دندانهاي او را تميز كنند و سپس بر مسواك زدن كودكان نظارت كنند.

 

 

 

 

[EOS 14528]

استفاده از خمير دندان براي كودكان مفيد است ولي در كودكاني كه خمير دندان را قورت مي دهند، بهتر است تا رفع عادت، از خمير دندان استفاده نشود و يا از خمير دندان بدون فلورايد استفاده گردد. زماني كه كودك بتواند خمير دندان را از دهان خارج كند، استفاده از خمير دندانهاي حاوي فلورايد توصيه مي شود.

 

در تهيه خمير دندان كودكان بايد دقت كرد. خمير دندانهاي مخصوص كودكان اگر مواد قندي بيشتري داشته باشد براي دندانها مضر بوده و بهتر است استفاده نشود.

[EOS 14528]

با مسواك كردن نمي توان سطوح بين دنداني را تميز كرد براي اين كار بايد از نخ دندان استفاده شود. نخ دندان نخ مخصوصي است كه از ابريشم يا نايلون ساخته شده و مي توان آنرا از داروخانه تهيه كرد.

 

قبل يا بعد از مسواك كردن دندانها، بايد با استفاده از نخ دندان سطوح بين دنداني را تميز كرد. براي استفاده از نخ دندان بايد :

 

1. قبل از استفاده از نخ، دستها را با آب و صابون خوب بشوييد.

2. حدود 35 سانتي متر از نخ دندان را ببريد.

3. دو طرف نخي را كه بريده ايد، در هر دو دست، به دور انگشت وسط بپيچيد .

4. سه انگشت آخر را ببنديد و دو دست را از هم دور كنيد تا نخ محكم كشيده شود. به اين ترتيب انگشت نشانه و شست هر دست آزاد مي ماند.

5. قطعه اي از نخ به طول 2 تا 5/2 سانتي متر را مطابق شكل، بين انگشتان شست و اشاره هر دست نگاه داريد.

6. نخ را باحركتي شبيه اره كشيدن به آرامي به فضاي بين دندانها وارد كنيد. مواظب باشيد نخ لثه را زخم نكند.

1/6 _ براي وارد كردن نخ بين دندانهاي فك پايين از دو انگشت اشاره استفاده كنيد.

 

2/6 _ براي وارد كردن نخ بين دندانهاي فك بالا از دو انگشت شست يا انگشت شست و اشاره استفاده كنيد.

 

7. نخ را به كناره يكي از دندانها تكيه داده و با ملايمت به زير به لثه ببريد. وقتي نخ را تا آنجا كه ممكن است به زير لثه برديد، آنرا به سطح كناري دندان بچسبانيد و چند بار به طرف بالا و پايين حركت دهيد.

8. نخ را كمي حركت داده قسمت تميز نخ را در همان محل، به سطح بين دنداني مجاور بچسبانيد و همين كار را تكرار كنيد. بعد از آن نخ را از بين دندانها خارج كنيد. آن قسمت از نخ را كه براي اين دندانها استفاده كرده ايد جابجا كنيد و نخ كشيدن دندان بعدي را شروع كنيد. اين كار را براي تمام سطوح بين دندانها تكرار كنيد.

9. پشت آخرين دندان هر فك را نيز مثل دندانهاي ديگر نخ بكشيد.

براي تميز كردن سطوح بين دنداني هيچ وقت از چيزهاي سخت و نوك تيز مثل سنجاق و چوب كبريت استفاده نكنيد.

 

اگر استفاده از مسواك و نخ دندان باعث درد و خونريزي از لثه ها شود، نبايد آن را ترك كرد. در اكثر مواقع با ادامه اين كار و سالم شدن لثه، درد و خونريزي هم از بين مي رود . اگر درد و خونريزي پس از يك هفته از بين نرود. لازم است به دندانپزشك مراجعه شود.

 

 

توصيه هاي مهم:

 

1 - فاصله انگشتاني كه براي كنترل نخ در حين پاك كردن سطوح بين دنداني بكار مي روند از يكديگر نبايد بيشتر از 1/5 سانتي متر باشد.

2 - نخ را به آرامي و با حركتي اره مانند و بدون فشار از بين دندانها عبور دهيد و سپس آن را با كمك هر دو انگشت بكار گرفته شده به مدت چند بار (متوسط 6 بار) در جهت بالا و پايين در يك طرف دندان و در تماس با دندان حركت دهيد. اين عمل را براي دندان كناري نيز انجام دهيد.

3 - نخ را تا مدخل شيار لثه اي (شيار موجود بين دندان و لبه لثه) برده، ولي نبايد داخل لثه فرو برده و باعث زخمي شدن آن شويد.

4 - سعي كنيد به هنگام تميز نمودن، نخ تمام سطوح جانبي دندان را در برگيرد.

5 - وقتي نخ ريش و يا كثيف شد با چرخاندن و انتقال مقداري از آن به دور انگشت وسط يك دست توأم با آزاد كردن قسمت مساوي از آن كه به دور انگشت وسط دست ديگر پيچيده شده است ، مي توانيد از قسمت تازه نخ استفاده كنيد.

6 - بهتر است بعد از هر وعده غذا از نخ دندان استفاده شود.

[royan aria 2423]

مرسی طلا جونم بابت مطالب مفیدت