Hazop هزاپ

[mim-shimi 25686]

هزاپ ساده :

اساسا در مطالعه هزاپ تعریفی کلی از فرایند مورد نظر صورت گرفته و هر قسمت طراحی بصورت اصولی مورد سوال قرار میگیرد تا مشخص شود چگونه انحرافات در طراحی مورد نظر پدید می آیند و علاوه بر آن معین گردد چگونه این انحرافات منجر به بروز خطرات میشوند .

برای هر قسمت از طراحی پرسش ها به نوبت مطرح میگردند . این پرسش ها با استفاده از یک سری کلمات راهنما برای هر قسمت تنظیم میگردند . کلمات راهنما نیز در روش هزاپ معین و مشخص میباشند .

از کلمات راهنما عملا استفاده میشود تا توسط پرسش های مناسب ، انحراف از طراحی مورد نظر در هر حالتی پدیدار گردد . پرسش های مذبور به منظور آزمون یکپارچگی هر قسمت از طراحی بکار میروند با استفاده از پرسش ها معمولا یک سری انحرافات نظری مشخص میگردند . انحرافات سپس مورد بررسی قرار گرفته تا معلوم شود که چگونه آنها سبب شده و پیامدهای آنها چه میباشند .

علتهای بعضی از انحرافات ممکن است غیر واقعی باشند لذا پیامدهای مربوط به آنها حذف گشته زیرا معنی دار نمیباشند . در ضمن بعضی از پیامدها نیز ممکن است جزیی باشند ، که مورد رسیدگی بیشتری قرار نمیگیرند . با این وجود ممکن است دسته ای از انحرافات به صورتی باشند که هم علتهای آنها قابل فهم بوده و هم پیامدهای آنها نیز بالقوه خطرناک باشند . در اینصورت اینگونه خطرات بالقوه به منظور اقدامات اصلاحی بعدی در نظر گرفته میشوند .

پس از بررسی یک قسمت از طراحی و ثبت هر گونه خطرات بالقوه مربوط به آن ، مطالعه هزاپ ادامه می یابد و بر روی قسمت بعدی طراحی ، تمرکز حاصل میگردد . این بررسی مرتب تکرار میشود تا اینکه تمام قسمت های کارخانه مورد مطالعه قرار گیرد .

اگرچه در روش بیان شده به نظر میرسد که انحرافات فرضی بسیار زیادی به شکل مکانیکی ظاهر شوند ولی موفقیت و یا ناکامی اعضای گروه در انجام هزاپ بستگی به چهار مورد زیر دارد :

 

1. صحت نقشه ها و دیگر داده هایی که به عنوان مبنای مطالعه مورد استفاده قرار میگیرند.
   

1. مهارت های فنی و آگاهی های اعضای گروه
   

1. توانایی گروه در استفاده از روش بیان شده به منظور تقویت قوه تخیل خود در به نظر آوردن انحرافات
   

1. توانایی گروه در تشخیص متناسب ، مخصوصا هنگامیکه وخامت خطرات شناسایی شده مورد ارزیابی قرار میگیرد
   

چون که بررسی هزاپ بسیار اصولی و سازمان یافته میباشد ضروری است که افراد شرکت کننده در گروه مذبور ، از عبارات تعیین شده بصورت دقیق و منظم استفاده کنند. در این رابطه لازم است که افراد گروه آموزشهای مناسب را در شیوه ارزیابی فراگرفته باشند و در ضمن تعداد کافی از افراد باتجربه در زمینه هزاپ ، در گروه مذبور حضور داشته باشند.

 

هزاپ اصلاحی

در روش هزاپ ساده ، جنبه های اجرایی عملیات بصورت موثر بررسی نمیگردند ، لذا اغلب لازم است که از یک مدل اصلاح شده برای هزاپ استفاده کرد بطوریکه هم تجزیه و تحلیل دستگاهها و هم تجزیه و تحلیل دستورالعملها ی اجرایی را در بر گیرد . در سال های اخیر مدل های اصلاح شده هزاپ برای کاربردهای خاص ارائه شده است . برای مثال از هزاپ حفاری به منظور ارزیابی ایمنی عملیات حفاری چاه های نفت استفاده میشود . هزاپ تخمینی مدل اصلاح شده دیگری از هزاپ است که هدف آن شناسایی خطرات بزرگ (شامل اعمال متقابل خطرناک و بالقوه در بین واحدهای مختلف ) در مرحله اولیه توسعه پروژه میباشد . به منظور استفاده از این روش ، پارامترهای کلی پروژه بایستی معین شده باشد ، این پارامترها عبارتند از :

 

1. مواد خام ، واسطه ، محصول و پساب
   

1. عملیات واحدها
   

1. جانمایی
   

این پارامترهای عمومی به نوبت و با استفاده از یک چک لیست خطرات بالقوه ، مورد بررسی قرار میگیرند . چک لیست مفیدی که در اغلب کارخانجات شیمیایی بکار رفته ، شامل موارد زیر میباشد :

 

1. حریق
   

1. انفجار
   

1. انفجار ضربه ای
   

1. سمیت
   

1. خوردگی
   

1. تابش
   

1. سر و صدا
   

1. ارتعاش
   

1. مواد زیان آور
   

1. برق گرفتگی
   

1. خفگی
   

1. نقص مکانیکی
   

البته برای انواع فرایندهای خاص خطرات دیگری نیز اضافه میشود . هنگامیکه خطرات بالقوه به نوبت برای پارامترهای کلی مشخص میشوند هر گونه ترکیب معنی داری از خطرها ممکن است نشانگر یک خطر بزرگ باشد . با استفاده از یک گروه کوچک از افراد با تجربه ، انجام هزاپ تخمینی به سرعت امکان پذیر است .