تاکتیک جنگ شهری

[.Godfather. 1441]

منبع : ماهنامه تخصصی جنگ افزار / به همراه بخش های اضافه شده توسط noandishaan.com

جنگ شهری

جنگیدن در مناطق شهری و ساختمانی به سبب محدودیت استفاده از هواپیماها و خودروهای زرهی ، عدم توانایی برخی از جنگ افزارها و کم شدن میدان دید و تیر یگانهای درگیر ، شرایط خاصی ایجاد میکند و نبرد در این مناطق با بکارگیری تاکتیک ویژه امکان پذیر است که به آن جنگ شهری ( urban guerrilla warfare ) گویند.

در عملیات نظامی پیروزی کامل با جنگ زمینی بدست می آید و با گسترش دامنه جنگ ، صحنه نبرد و درگیری به داخل شهرها کشیده می شود ، هدف از تصرف شهرها دست یابی به اهداف استراتژیک و منابع اقتصادی آن است و تسلط و یا عدم تسلط بر شهر تاثیرات سرنوشت سازی را به دنبال خواهد داشت که در پیروزی یا شکست نبردهای بعدی موثر می باشد. اکنون نگاهی مختصر به تاریخچه و تاکتیک جنگ شهری در دوران مختلف تاریخ می اندازیم :

از ابتدای حیات بشر تاکنون انسان در معرض خطرهایی همچون حمله هم نوعان ، حیوانات وحشی و شرایط بد جوی قرار می گرفت ، انسان های اولیه به جست و جوی محلی امن جهت سکونت پرداخته و غار را بعنوان اولین مسکن خویش انتخاب کردند ، پی از گذشتن سالیان دراز انسان دارای تجربه و توانایی بیشتری شد و کم کم دشت را به جای غار جهت سکونت برگزید ، ذات اجتماعی زیستن انسان باعث بوجود آمدن دهکده ها و روستاها شد و برای دفاع در برابر حمله قبایل دیگر و دزدان و جلوگیری از ورود حیوانات وحشی اطراف روستاها را دیوار یا خندق می کشیدند ، ولی با این وجود ساکنین از گزند حمله مهاجمان در امان نبوده و می بایست محل های سکونت مستحکمی طراحی می شد و این امر سرآغازی برای ساخت قلعه ها ( citadel ) گشت.

 

 

راه نفوذ و تسخیر به قلعه با داشتن دیوارها و دروازه های بلند و مستحکم و پست های نگهبانی در اطراف آن بسیار دشوار بود و مهاجمین با توجه به شرایط از تاکتیک های زیر جهت تصرف قلعه استفاده می کردند :

- جنگیدن و از بین بردن مدافعان

- خراب کردن دیوارها یا دروازه ها با روش های گوناگون

- نقب زدن و ورود از راه های مخفی

- نفوذ ستون پنجم به داخل قلعه

- استفاده از ادوات جنگی مانند منجنیق

- محاصره های طولانی و قطع ارتباط با بیرون

- بیمار کردن مردم قلعه توسط عوامل میکروبی

- قطع مسیر جریان آب رودخانه به قلعه

- اجرای جنگ روانی جهت ترساندن و تسلیم مدافعان

- آتش زدن قلعه

در قرن پنجم میلادی ، کوروش هخامنشی تصمیم به فتح بابل می گیرد ، آن زمان استحکامات و برج های آن شهر مشهور آفاق بود ، پارسی ها با بابلی ها در نزدیکی شهر جنگ کرده و آنها را شکست دادند و پادشاه مغلوب با عده زیادی از سپاهیان خود به داخل شهر گریخت. تصرف بابل با حمله محال بود و با وجود مزارع وسیع درون شهر محاصره آ« هم به درازا می کشید ، در این وضعیت کوروش تاکتیک ویژه ای را بکار برده و دستور می دهد مسیر آب رود فرات که به داخل شهر جریان داشت را برگردانند ، پس از کم شدن آب در مجرای ورودی به شهر سپاهیان پارس از آن محل به داخل یورش برده و بدون کشتار و غارت بابل را فتح می کنند.

 

 

[.Godfather. 1441]

 

طی سالیان دراز و گذشت زمان ساختمانها و شهر ها تکامل یافته و با ورود تجهیزات و تسلیحات جدید در تاکتیک جنگ شهری نیز تغییرات عمده ای حاصل شده است ، در جنگ جهانی دوم آلمانی ها دارای تاکتیک برتر در زمینه جنگ شهری بودند ، آنها در ابتدای جنگ به دلیل وجود خط دفاعی مستحکم ماژینو ( maginot line ) که فرانسوی ها آ« را در سراسر مرزهای مشترک خود با آلمان کشیده بودند ، نمی توانستند به فرانسه حمله کنند ، اما دیری نپایید که آلمان ها با تصرف بلژیک در سال 1940 میلادی از طریق مرزهای آن کشور به منطقه استراتژیک آدرن در شمال شرق فرانسه حمله و شهر سدان ( sedan ) را تصرف کردند و به این طریق جبهه فرانسوی ها را شکافته و وارد آن کشور شدند ، لازم به ذکر است این شهر در طول تاریخ جنگ های زیادی به خود دیده و همان شهری است که در سال 1870 میلادی در آن از قوای پروس شکست خورده و ناپلئون سوم سقوط کرد. البته همیشه نیز پیروزی نصیب آلمانها نمی شد.

آنها در سال 1942 میلادی بر خلاف نظر ژنرال هالدر رئیس وقت ستاد ارتش آلمان که طراح اصلی حمله به روسیه بود و بنا به دستور مستقیم هیتلر به استالینگراد ( Stalingrad ) حمله کردند ، ژنرال پاولوس مامور فتح استالینگراد گردید وی در آن شهر با مقاومت سرسختانه روس ها مواجه شد و تصرف شهر با نبردهای خانه به خانه و کوچه به کوچه به کندی پیش میرفت و سرانجام نیز در حلقه محاصره گرفتار شدند ، فیلد مارشال پاولوس به همراه 23 ژنرال دیگر و 20 هزار نفر از سربازان باقیمانده اش به دلیل تلفات سنگین و نرسیدن کمک خود را تسلیم قوای روس کردند.

پس از پایان جنگ جهانی دوم قوانین بین المللی تا حدودی عملیات نظامی را در شهرها با محدودیت مواجه می سازد هر چند که در مواردی مانند ویتنام این قوانین توسط مجریان خود نقض گردید!!!

آمریکایی ها پس از جنگ ویتنام با بهره گرفتن از تجارب و ایجاد تغییر در تاکتیک های خود توانستند در عملیات های بعدی مانند نبرد عادلانه در پاناما 1989 میلادی و نبرد موگادیشو در سومالی 1993 میلادی موفقیت نظامی بدست آورند. هر چند که در عملیات های گسترده بعدی در افغانستان و عراق با وجود پیروزی نظامی نتوانستند ثبات و امنیت را به ارمغان بیاورند و امروز جهان شاهد ناامنی و اقدامات گسترده تروریستی در این کشورها است. اکنون تاکتیک جدید جنگ شهری جایگزین روش های سنتی پیشین شده است ، البته در بعضی از مواقع نیز دولت هایی مانند صدام حسین دیکتاتور سابق عراق ترجیح می دهند برای رسیدن به اهداف خود به هر روش غیر انسانی متوسل شده و قوانین بین المللی را زیر پا گذاشته و با بکاربردن سلاح های ممنوعه شیمیایی در مناطق شهری موفقیت های پوشالی نصیب خود کنند. موفقیت در جنگ شهری مستلزم رعایت اصول و قواعد آن است که به صورت مختصر به بیان پاره ای از آن می پردازیم.

قبل از اجرای عملیات جنگ شهری بایستی اطلاعات و برآوردهای زیر را بدست آورد و شناسایی های لازم را انجام داد:

- نقشه شهر را تهیه نمود و کلیه نقاط حساس ، مرتفع و مستحکم را در آن علامت گذاری کرد ، بدون داشتن نقشه عملیات با مشکل مواجه خواهد شد.

- وضعیت دشمن از لحاظ تعداد نفرات ، تجهیزات و امکانات شناسایی شود ، باید توان رزمی دشمن را سنجید و نقاط ضعف و قوت او را در نظر گرفت.

- جنبه های تاکتیکی زمین شامل وضعیت و کلیه عوارض حساس شناسایی شود.

- وضعیت جوی را از قبیل سردی و گرمی هوا ، میزان روشنایی و بارش احتمالی در نظر داشت و قبل از عملیات وضعیت کامل جوی پیش بینی شود.

- حضور غیر نظامیان در شهر باعث حساسیت اجرای عملیات می شود ، تدابیر لازم جهت حفاظت از جان آنها اتخاذ گردد.

اطلاعات فوق را می توان از طریق نقشه ها ، عکس های ماهواره ای ، عکسبرداری ، ستون پنجم ، زندانیان جنگی ، غیر نظامیان و... بدست آورده و اقدام به طراحی عملیات کرد ، سپس نیروها را نسبت به وظایف خود توجیه نمود و هنگام نبرد نیز به موارد زیر توجه داشت :

- دستورات فرماندهی را اجرا کرده و یگان ها از هماهنگی لازم برخوردار باشند.

- کلیه ساختمانها و نقاط حساس ، مرتفع و مستحکم را جهت داشتن میدان دید و تیر بهتر در اختیار گرفت.

- با رعایت قواعد اختفا و پوشش به دقت سمت دشمن تیراندازی کرد.

- در صورت امکان عملیات با آتش دقیق سلاح های سنگین و نیمه سنگین پشتیبانی شده و از مواد منفجره جهت رخنه به ساختمان ها استفاده گردد.

- برای ارتباطات از بیسیم ، پیک و ارتباط بصری استفاده شود.

- راه هایی را که به آن نیاز ندارید جهت جلوگیری از استفاده دشمن مسدود کنید.

- نسبت به پاکسازی ساختمانها از وجود دشمن اقدام شود.

- در سطح شهر اقدام به گشت زنی و برپایی ایست و بازرسی گردد.

نکته مهم برخورد با غیرنظامیان است که بایستی با آنها طبق مقررات بین المللی و اصول انسانی برخورد شود و نیروهای نظامی اقداماتی از قبیل خلع سلاح ، سرشماری ، رفع نیازها (( مسکن ، غذا ، دارو و... )) و پاکسازی شهر از مواد منفجره عمل نکرده و تله های انفجاری را انجام دهند ، موافق یا مخالف بودن غیر نظامیان تاثیر بسزایی در اوضاع دارد و باید با اجرای عملیات روانی فضای آرامی را حاکم ساخت و اقداماتی را جهت شناسایی و دستگیری ستون پنجم به عمل آورد.

امروزه مسایل سیاسی و قوانین بین المللی به سبب حضور غیر نظامیان باعث محدودیت استفاده از برخی جنگ افزارها و ادوات نظامی در شهرها شده و انعکاس اخبار به سراسر دنیا هم واکنش مختلف مجامع بین المللی و جهانی را نسبت به موضوع در پی دارد و همین امر تغییراتی را در تاکتیک جنگ شهری ایجاد کرده است.

 

 

توجه : برداشت از مطالب این تاپیک تنها با ذکر منبع آن مجاز می باشد.