ارگونومی چیست

[Hossein.B 3666]

ارگونومی چیست

ارگونومی از دو بخش یونانی Ergos به معنای کار و Nomos به معنای قاعده و قانون تشکیل شده و عبارتست از اصول روابط انسان با کار. در فرهنگ لغت ، ارگونومی عبارتست از آشنائی علمی از انسان در ارتباط با محیط . دانش ارگونومی یک بخش مطالعات چند شاخه ای بوده و از علوم متفاوت فنی ،روانشناسی، آناتومی، طراحی ، فیزیک ، بیولوژیکی، مدیریت، اقتصادی، ریاضیات و آمار و… تشکیل شده است.

هدف اصلی دانش ارگونومی یا مهندسی فاکتورهای انسانی(Human Factors Engineering) به بررسی روابط انسان با محیط کارش با محور بهبود شرایط زندگی و کاری او مرتبط می شود ، به این معنا که ویژگی ها و توانایی های ارگانیزم انسانی به منظور تطبیق کار با انسان و بلعکس مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد.

ارگونومی به شکل آکادمیک ، یکی از مباحث رشته های مهندسی صنایع ، بهداشت صنعتی ، طراحی دکوراسیون، معماری ،طراحی صنعتی ، مهندسی پزشکی و… می باشد. ارگونومی در کشورهائی مانند آمریکا، کانادا، ژاپن، اسکاندیناوی و… به صورت یک رشته تحصیلی مستقل نیز تدریس می شود.

اهداف ارگونومی به دو بخش تقسیم می شوند :

بخش اول بالابردن کارایی و بازده انجام کار است. ایجاد سهولت بیشتر در کاربرد ، کاهش خطا و افزایش بهره برداری .

بخش دوم بها دادن به برخی از ارزش های انسانی همچون افزایش ایمنی، کاهش خستگی و استرس، افزایش و ایجاد آسایش و راحتی، افزایش پذیرش و مقبولیت نزد کاربر ، افزایش میزان رضایت شغلی ، بر انگیختن جذابیت های احساسی و بهبود کیفیت زندگی است.

این دو عامل عموما ً به هم وابسته می باشند و می توان گفت در هر کاربرد خاص تنها دسته ای از اهداف بیشترین اهمیت را دارند .

موارد کاربردی ارگونومی

با توجه به موارد ذکر شده معلوم می شود که کارکرد یک وسیله به تنهائی نمی تواند ملاک قرار گیرد و کالاها و محصولات تولید شده باید برای استفاده انسان مطابق با خواسته ها، آسایش ، قابلیت و شرایط او سازگار و منطبق گردند . حال وظیفه کارشناسان ارگونومی یا مهندسین فاکتورهای انسانی شامل ایجاد حداقل آلودگی صوتی ، حداقل درگیری و فشار جسمی و در پی آن فشار ذهنی ، بالاترین بهره وری از شرایط طبیعی همچون نور خورشید ، شرایط اقلیمی ، ایجاد شرایطی برای حداقل مصرف انرژی انسانی و رسیدن به بیشترین میزان بهره وری ، ایجاد الگو های جدید برای ایجاد شرایط بهتر جهت احساس و درک کاربرد وسایل به هدف سرعت در انتقال مفاهیم ، با حداقل امکان خظا و دقت در پاسخ های اخطارهای رو به کاربر ، دردسترس بودن و آسان بودن کلید ها و دگمه ها و همین طور سهولت در جابه جائی دسته ها و اهرم ها بر حسب اهمیت و الویت و همچنین انطباق با منطق هر عضو به دور از افعال و اطلاعات غیر لازم .

تولید کننده موفق با تطبیق تولیدات خود با اصول ارگونومی بر اساس ویژگی های جسمانی درصد بیشتر افراد در بازار هدف فروشش را به سمت کالای تولیدی خود جذب می کند .

به طور مثال آمار درصد افراد چاق ، لاغر ، قد بلند / متوسط / کوتاه ، یا حتی رنگ پوست و دیگر مشخصات فیزیکی افراد جامعه و همین طور دسته بندی گروه های سنی و صنفی جامعه

به طور مثال در تحقیقاتی که در سال ۱۹۸۵ انجام شد، معلوم شد که یک طرح موفق و مناسب از کلاه ایمنی که در اروپا با استقبال بسیار خوبی روبه رو شده بود، تنها برای حدود ۴۰ درصد از مردم سریلانکا قابل استفاده بود .همینطور وقتی استانداردهای آنتروپومتری آمریکا تعیین شد ، این استاندارها فقط برای ۹۰% آلمانی ها ، ۸۰% فرانسوی ها ، ۶۵% هندی ها، ۴۵% ژاپنی ها و ۱۰% از ویتنامی ها مناسب بوده است.