آشنایی با منطقه نفتخيز گچساران

[محمــد 4,415]

منطقه نفتخيز گچساران در سالهاى ١٣٠٢ و ١٣٠٣ هجرى شمسى مورد مطالعه قرار گرفت. در سال ١٣١٠ عمليات حفارى براى چندمين بار آغاز شد و پس از حفر چاههاى بسيار در لايه آسمارى ميزان توليد نفت به ٢١ هزار بشكه در روز رسيد. برنامه هاى حفارى تا قبل از ملى شدن صنعت نفت ادامه يافت و در اين مدت به ١٦ حلقه چاه و ٦٠ هزار بشكه نفت در روز افزايش يافت. پس از ملى شدن صنعت نفت، شركت اكتشاف و توليد نفت ايران در سالهاى ٣٦ و ١٣٣٥ عمليات حفارى را بار ديگر در اين منطقه آغاز كرد. اين برنامه نيز تا سال ١٣٤٥ ادامه داشت و تعداد چاههاى حفارى شده به ٤٦ حلقه افزايش يافت.

ميدان نفتى گچساران در فاصله ٢٢٠ كيلومترى جنوب شرقى اهواز قرار گرفته و شامل سازندهاى شكاف دار كربناتى آسمارى و بنگستان بوده كه در جهت عمومى شمال غربى، جنوب شرقى طاقديس هاى ميادين نفتى جنوب ايران واقع شده است. اين ميدان طاقديسى بطول حدود ٧٠ كيلومتر و عرض ٦ تا ١٥ كيلومتر است. توليد عمده نفت از سازند آسمارى اين ميدان صورت مى گيرد كه عمدتا از سنگهاى كربناتى تشكيل گرديده است. توليد از مخزن از سال ١٣١٨ با چاه شماره ١٣ آغاز گرديد. حجم نفت در جاى مخزن در سال ١٣٥٦ بالغ بر ٣/٤٦ ميليارد بشكه تخمين زده شده است. تاريخچه توليد از مخزن بيانگر آن است كه ميزان توليد روزانه همواره افزايش داشته و در سال ١٣٥٥ به حداكثر ميزان خود بالغ بر ١١٨٠ هزار بشكه در روز رسيده است. تزريق گاز در مخزن از سال ١٣٥٦ آغاز گرديده كه هم اكنون نيز با ميزان تزريق بيش از يكهزار ميليون فوت مكعب در روز از طريق ١٦ حلقه چاه تزريقى ادامه دارد.

شركت بهره‌بردارى و گاز گچساران بر اساس سياستها و برنامه‌هاى وزارت نفت مبنى بر ايجاد كيفيت و تحول در نحوه اداره فعاليتهاى مبتنى بر سياست شكل گيرى بنگاههاى اقتصادى و بمنظور كارائى و اثر بخشى سازمانها و همچنين ايجاد بهره جوئى از فن آورى و آماده سازى بستر لازم براى مديريت در جهت ارتقاى سطح كيفى و كمى صنعت نفت بعنوان يكى از شركتهاى فرعى تابعه شركت ملى مناطق نفت خيز در سال ١٣٧٨ تشكيل گرديد.

اين شركت به لحاظ موقعيت ممتاز جغرافيائى و گستردگى آن در استانهاى كهگيلويه و بوير احمد، فارس، بوشهر، خوزستان و اصفهان از ويژگى خاصى برخوردار است و فعلا داراى توانائى توليد ٧٣٦ هزار بشكه در روز از ميادين فعال گچساران ، بى بى حكميه ، رگ سفيد-٢ ،پازنان-٢ ، بينك‌،گلخاري‌، نرگسى، چلينگر، گرنگان، سباهمكان و سولابدر مي‌باشد و همچنين مسئوليت توسعه و توليد از ميادين نفتى تحت برنامه خويز، كيلوركريم، زاغه، رودك و چهاربيشه با ظرفيت مجاز توليد ١٧ هزار بشكه در روز را نيز بر عهده دارد. به طور كلى شركت گچساران وسئوليت توليد صيانت شده از ١٦ ميدان نفتى با استفاده از ٥٨٨ حلقه چاه ، ١٠ واحد بهره بردارى، ٣ كارخانه نمكزدائى ، ١٠ ايستگاه تقويت فشار و تزريق گاز ، ٣ كارخانه گاز و گاز مايع(دو كارخانه ١٢٠٠ و ١٣٠٠ در حال احداث) ، سيستم توليد و تزريق گازپازنان، سيستم گازآغار / دالان ، ٥ آزمايشگاه شميائى و ٥ واحد آبرسانى را بر عهده دارد.

بزگترين ميدان نفتى اين شركت، ميدان گچساران مي‌باشد كه با ابعاد ٧٠ كيلومتر طول و ٦ تا ١٥ كيلومتر عرض يكى از بزرگترين مخازن كربناتى ايران مي‌باشد. اين مخزن طى سالهاى ١٣٠٢ و ١٣٠٣ هجرى شمسى مورد مطالعه قرار گرفت و پس از حفارى تعدادى چاه در سال ١٣١٦ با توليد از چاه شماره-٣ با ميزان ٢٦ هزار بشكه در روز آغاز گرديد. بر اساس مطالعات انجام شده بمنظور تثبيت فشار مبناى نفت بر روى ١٤٣ بار تزريق گاز در اين مخزن با هدف رعايت نسبت تزريق ١٦٠٠ ميليون فوت مكعب به ازاى هر بشكه نفت توليدى از سال ١٣٦٥ آغاز و هم اكنون به دليل پائين بودن فشار مبناى نفت تزريق گاز در ١٦ حلقه چاه با نسبت حدود ٢٠٠٠ فوت مكعب گاز به ازاى هر بشكه نفت توليدى ادامه دارد.

توليد نفت و گاز:

شركت بهره‌بردارى نفت و گاز گچساران به لحاظ موقعيت ممتاز جغرافيايى و گستردگى آن در استانهاى كهكيلويه و بوير احمد، فارس، بوشهر، خوزستان و اصفهان از ويژگى خاصى برخوردار است اين شركت با توان توليدى بيش از ٧٥٠ هزار بشكه در روز نفت از حدود ٣٢٠ حلقه چاه توليدى يكى از شركتهاى فرعى تابع شركت ملى مناطق نفت

خيز جنوب بشمار مى رود. عمده چاههاى تحت مسئوليت اين شركت در مخازن نفتى گچساران، بي‌بي‌حكيمه، رگ سفيد، پازنان، گلخارى، بينك، چلينگر، نرگسى، گرنگان، كيلوركريم، سولابدر، سياهمكان، خويز، رودك، زاغه، چهاربيشه و كوه‌كاكى حفارى شده‌اند. از ميان ١٠ حوزه نفتى در مدار توليد تحت مسئوليت اين شركت هم اكنون مخزن

گچساران با توليد روزانه ٥٠٠ هزار بشكه در روز بيشترين و مخزن سياهمكان با توليد ٤ هزار بشكه در روز كمترين سهم توليدى نفت را بعهده دارند.

تاسيسات و واحدهاى تابعه

اين شركت مسئوليت راهبرى ١٠ واحد بهره‌بردارى، ٣ واحد نمكزدائى، ١١ ايستگاه تقويت فشار، ٣ كارخانه گاز و گاز مايع (كارخانه هاى ١٢٠٠ و ١٣٠٠ در حال احداث مى باشند) منطقه تفكيك گاز پازنان، سيسستم گاز آغاردالان، ٩٠ مجموعه تفكيك سرچاهها، ٥ آزمايشگاه شيميايى، ٥ كارخانه آبرسانى با ظرفيت حدودا ٣٢٥٠٠ متر مكعب در روز، قريب ٢٠٠ كيلومتر طول خط آبرسانى، ٦٠٠ كيلومتر طول خطوط انتقال و توزيع برق، ١٠ مولد برق اضطرارى به قدرت ٩ مگاوات، ١٠٥ دستگاه توربوالكتروپمپ مخصوص نفت خام، ٤١ دستگاه توربوكمپرسور و ٢٢ دستگاه الكتروكمپرسور و حدود ٣٣٧٣ كيلومتر خطوط لوله جريانى و انتقال نفت و گاز در اندازه‌هاى ٤ اينچ تا ٤٦ اينچ از اهم واحدها و تاسيسات اين شركت به شمار مي‌رود. از كل نفت توليدى مخازن شركت، روزانه حدود ٥٠ هزار بشكه نفت به پالايشگاه شيراز ارسال شده و مابقى به پايانه صادراتى جزيره خارك ارسال مي‌گردد. شركت بهره‌بردارى نفت و گاز گچساران با مجموعه تاسيسات و واحدها تابعه و در در اختيار

داشتن ٣٢٢٧ نفر شاغل در بخشهاى عملياتى و پشتيبانى، بيش از ٢٥ نفت خام كشور را توليدنفت و گاز كارون مقام دوممجموع شركتهاى تابع شركت ملى مناطق نفت خيز جنوب دارا است. ذخائر عظيم گازى نيز در منطقه از موقعيت ممتازى برخوردار بوده و محل مناسبى براى ايجاد صنايع جانبى مي‌باشد. توليد انباشتى از مخازن تحت مسئوليت اين شركت تا پايان سال ٧٨ برابر ٠٢٧٨/١٣ ميليارد بشكه نفت بوده كه ١٦٣/٨ ميليارد بشكه آن متعلق به مخزن گچساران مي‌باشد. حجم نفت در جاى اوليه ١٠٤٦١٦ ميليون بشكه از مجموع ٤١ ميدان در مدار توليد، برنامه شده و برنامه نشده بود كه با ١٩٣٨٤ ميليون بشكه بازيافت اوليه مورد انتظار، توليد مجاز تا يك ميليون و هفت هزار بشكه در روز را امكان پذير مى سازد. تزريق گاز در مخازن گچساران وبي‌بي‌حكيمه بطور متوسط روزانه ٥١١١ ميليون فوت مكعب صورت مي‌پذيرد كه حدودا ١١١٥ ميليون فوت مكعب آن از طريق گاز همراه مخازن فوق و ٨٣٠ ميليون فوت مكعب آن از مخزن پازنان تامين مى گردد.

 

 

ساير پروژه هاى دردست اجرا در بخش نفت و گاز

١- تسهيلات اوليه بهره بردارى از حوزه نفتى گلخارى

٢- تزريق گازبينك از منشأ گازهاى همراه بينك، گلخارى و پارس

٣- تسهيلات بهره بردارى از ميدان نفتى نرگسى

٤- تسهيلات بهره بردارى از ميدان نفتى كيلوركريم

٥- توسعه شبكه تزريق گاز گچساران

٦- طرح توسعه تسهيلات جديد بهره بردارى

٧- احداث واحد گاز و گاز مايع ١٣٠٠ بى بى حكيمه

٨- احداث واحد شيرين سازى بازيافت گوگرد و كارخانه گاز و گاز مايع ٢٠٠

٩- احداث ايستگاه تقويت فشار ضعيف و قوى گاز بينك

١٠- پروژه هاى جمع آورى گازهاى همراه نفت

١١- پروژه هاى بزرگ خدماتى، پشتيبانى و رفاهى (خانه سازى، توسعه بيمارستانها، آموزشى، راهسازى و تداركات)

١٢- بهينه سازى واحدها و استاندارد نمودن آنها

١٣- طرحهاى والفجر در راستاى افزايش توليد

١٤- برداشت از مخازن جديد مثل كيلوركريم، سياهمكان و...

١٥- پروژه هاى آبرسانى

 

اهداف و نوع پروژه هاى انجام شده و دردست اقدام:

١- تسهيلات اوليه بهره بردارى از حوزه نفتى گلخارى

٢- تزريق گازبينك از منشأ گازهاى همراه بينك، گلخارى و پارس

٣- تسهيلات بهره بردارى از ميدان نفتى نرگسى

٤- تسهيلات بهره بردارى از ميدان نفتى كيلوركريم

٥- توسعه شبكه تزريق گاز گچساران

٦- طرح توسعه تسهيلات جديد بهره بردارى

٧- احداث واحد گاز و گاز مايع ١٣٠٠ بى بى حكيمه

٨- احداث واحد شيرين سازى بازيافت گوگرد و كارخانه گاز و گاز مايع ٢٠٠

٩- احداث ايستگاه تقويت فشار ضعيف و قوى گاز بينك

١٠- پروژه هاى جمع آورى گازهاى همراه نفت

١١- پروژه هاى بزرگ خدماتى، پشتيبانى و رفاهى (خانه سازى، توسعه بيمارستانها، آموزشى، راهسازى و تداركات)

١٢- بهينه سازى واحدها و استاندارد نمودن آنها

١٣- طرحهاى والفجر در راستاى افزايش توليد

١٤- برداشت از مخازن جديد مثل كيلوركريم، سياهمكان و...

١٥- پروژه هاى آبرسانى

 

توان و قابليت ها:

وجود منابع عظيم نفت، بطوريكه بيش از ٢٥ درصد نفت توليدى كشور در اين منطقه ميباشد.

٢- وجود خطوط اصلى صادرات نفت و تلمبه خانه بزرگ گوره.

٣- تاسيسات نفتى و گاز نظير كارخانه هاى بهره بردارى، نمكزدايى، ايستگاههاى تقويت و تزريق گاز، كارخانه گاز و گاز مايع، خط لوله "٤٢ سراسرى انتقال گاز آغاردالان.

٤- وجود منابع عظيم گاز

٥- وجود منابع عظيم سنگ فسفات كه بر اساس مطالعات انجام شده تنها در معدن فسفات كوه لار واقع در ٥٠ كيلومترى شمال شهرستان گچساران حدود ٣٨٠ ميليون تن مواد تخمين زده ميشود. اين معدن از نظر اقتصادى بسيار حائز اهميت بوده و بعنوان يك ماده اوليه در صنعت پتروشيمى براى توليد كود فسفات بكار ميرود.

٦- امكانات ترانزيتى براى عبور نفت و گاز از منطقه

 

منبع:وبلاگ مهندسی شیمیhttp://chemicaleng.persianblog.ir/