پارک پلیس تهران

[Mohammad Aref 120,438]

معرفی کلی بوستان پليس

 

بوستان پليس در قطعه زميني موسوم به باغ مجيد آباد (باغ اناري ) در ناحيه 9 منطقه 4 شهرداري واقع در شمال شرق تهران به مساحت 42 هكتار احداث شده است . فضاي اين بوستان توسط خيابان سي و پنج متري پيشنهادي طرح تفضيلي شهر تهران به دو قطعه تقسيم ميگردد كه قطعه شمالي حدود 26 هكتار و قطعه جنوبي حدود 16 هكتار بوده و ارتباط بين اين دو بخش توسط يك پل عابر پياده بر قرار ميگردد طراحي محوطه اين بوستان الهام گرفته از باغهاي ايراني است. در اين بوستان محورهاي طولي و عرضي عمود برهم ، استخرهاي زاويه دار همراه با جريان آب ، راههاي مستقيم و كلاً منظم هندسي به چشم مي خورد و تنها معابر درجه 3 فرعي به صورت نامنظم طراحي شده است و تقريبا مي توان سبك طراحي آن را منظم دانست گونه هاي گياهي غالب كاشته شده در اين بوستان عبارتند از: انواع كاج، سرو، تبريزي، اقاقيا، بيد مجنون، زيتون، توت ، پيراكانتا، ياس زرد، ميخك هندي، ترون، زرشک ، شيرخشت، سوداغ ، مورد، شمشاد، انواع بالاروندها، گلهاي فصلي و چمن. مساحت كل فضاي سبز اين بوستان 285000 مترمربع شامل 176000مترمربع چمنكاري، 34000 مترمربع جنگلكاري ، 75000 مترمربع كاشت درختچه ، بوته و گل فصلي بوده و 135000 مترمربع آن ابنيه و معابر مي باشد.

 

 

 

[Mohammad Aref 120,438]

1- تاریخچه اجمالی بوستان پليس

 

چنانکه در بالا ذکر شد اﻳﻦ بوستان توسط ﺧﻴﺎبانی به دو بخش ﺗﻘﺴﻴﻢ شده که در توﺿﻴﺤﺎت از اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴمات تحت عنوان بخش 1 و 2 ﻳﺎد می ﻛﻨﻴﻢ . بخش 1 در گذشته به خاطر داشتن درختان انار ﺑﺴﻴﺎﺭ به باغ اناری معروف بوده که با توجه به تراکم ﺍﻳﻦ درختان و باالتبع عدم داشتن کنترل مناسب و ﻧﻴﺰ عدم محصورﻳﺖ اﻳﻦ باغ و همﭼﻨﻴﻦ به خاطر وﻳﮋگی های مهاجر پذﻳری و بافت ﻧﻴﻤﻪ صنعتی و کارگاهی منطقه 4 اﻳﻦ باغ به مکان ﺑﺴﻴﺎر مستعدی برای ورود افراد خلافکار فاقد مکان مناسب جهت انجام امور خلاف تبدﻳل گردﻳﺪ . مسئله ای که نگرانی از وجود ﭼﻨﻴﻦمکانی در اﻳﻦ ناﺣﻴﻪ را تشدﻳد می کرد عبور تعداد ﻛﺜﻴﺮﻱ از دانش اموزان از اﻳﻦ باغ و مواجهه انها با اثار خلاف در ﻣﺴﻴﺮ رفت و ﻳﺎ برگشت از مدرسه بود . بخش 2 ﻧﻴﺰ سابق بر اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ فعلی ﺑﻴﺎبان بود که در بخش شمالی خود در نهاﻳت با جنگلهای لوﻳزان همجوار می شد . همه اﻳﻦ معضلات ذکر شده مسئوﻟﻴﻦ را به سمت ﻳافتن راه حلی مناسب جهت مقابله با نا امنی اﻳﻦ مکان سوق داد تا اﻳﻨﻜﻪ در سال 1382 در هفته پليس اﻳﻦ مکان به پارک فعلی با نام پارک پليس تبدﻳل شد و تا حد ﺑﺴﻴﺎﺭ بالاﻳﻰ ناامنی سابق کمرنگ شد تا جاﻳﻴﻜﻪ اﻳﻦ پارک در وﺿﻌﻴﺖ فعلی به صورت فعال در خدمت اﻳﻦ ناﺣﻴﻪ و بخصوص سه شهرک مسکونی با نام های اﻣﻴﺪ پارس و فرﻫﻨﮕﻴﺎن قرار گرفته است .البته نکته ای که به ذهن می رسد اﻳﻦ است که نام اﻳﻦ پارک ﻧﻴﺰ در اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ بی تاﺛﻴﺮ نمی باشد . چون فکر انسان را به اﻳﻦ سوق می دهد که امکان استقرار ﻳﻚ پاﻳﮕﺎه ﻧﻴﺮوی پليس در اﻳﻦ پارک وجود دارد در حالی که اﻳﻦ نامگذاری به دﻟﻴﻞ افتتاح اﻳﻦ پارک در هفته پليس می باشد .. همﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ پارک به خاطر برخورداری از ورودی شاخص به ﻳﻚ مکان فعال جهت قرارهای افراد و ﻧﻴﺰ انجام فعاﻟﻴﺖ های شهری ﺑﻴﺸﺘﺮ به معرفی خود می پردازد ,نه تنها در سطح ناﺣﻴﻪ بلکه در سطح منطقه .

 

[Mohammad Aref 120,438]

2- اطلاعات ﻣﻴﺪانی مرتبط با زمان قبل از احداث بوستان پليس

 

بر اساس اطلاعات حاصل از ساﻛﻨﻴﻦ محل و ﻧﻴﺰ با توجه به مطالبی که در بالا ذکر شد ﺍﻣﻨﻴﺖ در اﻳﻦ منطقه و ﻧﻴﺰ باالتبع در ناﺣﻴﻪ مذکور به نسبت از درجه پاﻳﻴﻨﻲ برخوردار بود . به خصوص در اﻳﻦ ساﻳﺖ که مورد بحث ما می باشد . لذا در راستای تاﻣﻴﻦ اهداف مورد نظر، ساﻛﻨﻴﻦ در ان برهه از زمان با ﻳﻚ قطعه زﻣﻴﻦ خاک برداری شده مواجه شدند و باغ اناری سابق به ﻳﻚ ﺯﻣﻴﻦ صاف کم درخت تبدﻳکه تعداد ﺑﺴﻴﺎﺭ اندکی از درختان سابق معروف ان مکان باقی ماند .اکثر درختان ﻳﺎ به محلهای دﻳﮕﺮ انتقال داده شدند و ﻳﺎ در ﺣﻴﻦ ساخت پارک دوباره به اﻳﻦ مکان منتقل شدند .چنانکه در تصوﻳﺮ ۶ ﻧﻴﺰ مشاهده می شود سن درختان به 4 سال نمی خورد . اما هم ﺍﻳﻨﻚ به دﻟﻴﻞ عدم اطاع دﻗﻴﻖ از مکان سابق هر درخت نمی توان قضاوتی مبنی بر ﺗﺒﻌﻴﺖ راه ها از درختان و ﻳﺎ بالعکس داشت . اما در کل حفظ بخشی از درختان سابق انار در پارک ﭘﻠﻴﺲ با همان تراکم و به صورت ﻳﻚ کرت نشان از سعی طراح در حفظ ﺍﻳﻦ ذﻫﻨﻴﺖ قدﻳﻤﻲ بوده که ﺍﻳﻦ توجه به عوامل زﻣﻴﻨﻪ ، خود در هماهنگی با تفکر پست مدرﻧﻴﺴﺘﻲ می باشد .

 

3- کاربری ها و ارتباط با بافت اطراف

در اﻳﻦ پارک کاربری های فوق العاده ای ﺗﻌﺒﻴﻪ نشده و به سان همه پارکها از نگهبانی ، سروﻳﺲ ، مسجد و... ﺗﺸﻜﻴﻞ شده . البته در بخش 2 پارک ﻳﻚ بنای قدﻳﻤﻲ قرار دارد که می تواند به صورت فعال در ﺑﻴﺎﻳﺪ و کاربری خاصی از ان خود کند . هم ﭼﻨﻴﻦ در ﻫﻤﻴﻦ بخش ، سوله بحران مستقر است که استفاده کنندگان خاص خود را دارد . اما در ﻳﻚ نگاه کلی و انچه که در پلان مشاهده می شود فعاﻟﻴت هاﻳﻲ که مردم را جذب کند و ﻧﻴﺰ در خور ﻳﻚ پارک ۴۲ هکتاری باشد را ندارد .

از لحاظ ارتباط با بافت اطراف ﻧﻴﺰ چندان با شهرک های مسکونی مجاورش ادغام نشده و ﻳﺎ کاربری خاصی که جدا از فعاﻟﻴﺘهای پارک باشد را در خود ندارد که نتوان مرزی مشخص ﺑﻴﻦ پارک و بافت اطراف ﻛﺸﻴﺪ و ﺍﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ با تفکرات پست مدرﻧﻴﺴﺘﻲ در هماهنگی به سر نمی برد .

[Mohammad Aref 120,438]

4- ساﻳﺮ ﻭﻳﮋﮔﻲ ها

 

1-4- ورودی

• همانطور که در عکس ها مشاهده می شود اﻳﻦ پارک دارای ورودی شاخصی می باشد که بخش عمده اﻳﻦ شاخص بودن به استفاده طراح از رواق هاﻳﻲ با ستونهاﻳﻲ برمی گردد که مشاهده انها و ﻧﻴﺰ قدم زدن در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ستونهای گرد دوره ساسانی را در ذهن تداعی می کند .

• از دﻳﮕﺮ وﻳﮋگی های بارزی که در اﻳﻦ ورودی به چشم می خورد تقارن میباشد که در اکس ان محور ابی انفصال ﻳﺎ فته توسط ﻳک قطعه چمن دو ابنما را با حرکت چشم به هم می رساند و اﻳﻦ تقارن را ﺑﻴﺸﺘﺮ در ذهن نماﻳﺎن می کند .

• اﻳﻦ نقطه از پارک در بافت شهری اﻳﻦ منطقه نقش فعالی را اﻳﻔﺎ می کند . چنانکه تعدادی از برنامه های زنده تلوﻳزﻳونی در اﻳﻦ مکان ﻓﻴﻠﻢبرداری شده است . اﻳﻦ پتاﻧﺴﻴﻞ با ﺗﻌﺒﻴﻪ سکوهای نشستن و فضای سن مانند و ﻧﻴﺰ بافت ﮔﻴﺎهی کوتاه حاصل شده است.

با ذکر اﻳﻦ وﻳﮋگی های ورودی از ﻗﺒﻴﻞ تقارن قوی و ﻧﻴﺰ ستونهاﻳﻲ که حس اشناﻳﻲ از گذشته های تمدن دﻳرﻳن اﻳران به ذهن می اورد گواه تاﺛﻴﺮ پذﻳری طراح از سبک پست مدرن در طراحی اﻳﻦ پارک می باشد . همﭼﻨﻴﻦ قابل ذکر است که از کل اﻳﻦ پارک تنها نقطه ای که دوام ﺑﻴﺸﺘﺮ ی در هنگام ﻳاد اوری دارد ﻫﻤﻴﻦ مکان ورودی است .

 

 

 

 

[Mohammad Aref 120,438]

4-2- ﻣﺴﻴﺮهای ارتباطی

• ﻣﺴﻴﺮهای ارتباطی اصلی بر خلاف ﻣﺴﻴﺮهای ارتباطی فرعی چنانکه در پلان اﻳﻦ پارک قابل مشاهده است عمود بر هم می باشند و طبق توﺿﻴﺤﻲ مختصر در بخش معرفی کلی, طراح از نظم موجود در باغ های اﻳرانی الهام گرفته است . اما نکته قابل ذکر در اﻳﻦ باب عدم حس اﻳﻦ شبکه راههای عمود بر هم و ﻧﻴﺰ تاﺛﻴﺮ ان بر ذهن مخاطب است ! تنها محورهای طوﻳﻞ تر اﻳﻦ شبکه عمود بر هم حس می شود و ان هم به خاطر ﻳکنواخت بودن اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺴﻴﺮ ها میباشد که گاهی عابر به دنبال انشعابی از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ می گردد تا فضاﻳﻲ دﻳگر با حس جدﻳد تجربه کند .اگر چه ذکر شده که اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮهای عمود بر هم ملهم از باغ اﻳرانی است اما از ﺑﻴﻦ اﻳﻦ همه وﻳﮋگی های مهم و قابل ذکر که در پاﻳﻴﻦ به ان اشاره خواهد شد برگرفتن تنها چند فاکتور از باغ اﻳرانی نمی تواند دﻟﻴﻠﻲ بر الگوپذﻳری از ان باشد . البته از انجا که در اﻳﻦ مقاله سعی بر ﺗﺤﻠﻴﻞ سبک اﻳﻦ پارک می باشد ﻫﻤﻴﻦ توجه طراح به سنت هزار ساله باغسازی در اﻳران نشانی از انداختن ﻧﻴﻢ نگاهی به گذشته و تارﻳﺦ می باشد و اﻳﻦ تفکر در هماهنگی با بخشی از اهداف اﻳﻦ سبک هماهنگ است .

 

پلان پارک ماخذ: ساﻳت اﻳنترنتی سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران

[Mohammad Aref 120,438]

4-3- کانسپت طرح

و اما کانسپت . . . جز در تابلوی راهنمای بخش ورودی پارک که باغ اﻳرانی را با فلشی مشخص کرده , در جای دﻳگری از پارک تاﺛﻴر اﻳن کانسپت حس نمی شود . چنانکه در موقع برگشت تعدادی از دوستان دانشجوی معماری و ﻧﻴﺰ معماری منظر که تابلوی راهنمای بخش ورودی را مشاهده نکرده بودند تاﺛﻴری از حس فضاﻳﻲ باغ اﻳرانی در پارک مشاهده نکردند ! گواه اﻳن سخن عدم وجود نکته ای از نکات ﺯﻳﺮ می باشد که بارها در معرفی باغ اﻳرانی گفته شده است: اکس قوی و ﻧﻴز محور عمود بر ان جهت اﻳجاد فلسلفه اشنا و معروف 4باغ , کوشکی (هرچند کوچک) در محل اﻳن تقاطع و ﻳا در بالا وﻳا پاﻳﻴن ان , حس محصورﻳت , رعاﻳت دﻳد اﭘﺘﻴﻚ در اکس اصلی برای هداﻳت به سمت کوشک , تعرﻳف ﻣﻴﺎنکرت با کاشت درختان ﻫﻤﻴﺸﻪ سبز و خزان پذﻳر و سرو و... .

 

 

البته در اﻳن پارک سعی در تعرﻳف اﻳن محور با پوشش ﮔﻴﺎهی شده است ولی چون محورهای هم ارزشی ﻧﻴﺰدر کنار اﻳن محور قرار گرفته اند درک و حس قوی بودن ان محور را تا حد بسیار بالاﻳﻲ کم کرده است . همﭼﻨﻴﻦ وجود عنصر اب در باغ های اﻳرانی که نقش ﺑﺴﻴﺎﺭ مهمی را اﻳﻔﺎ می کند .اگر چه در اﻳن پارک و ﻧﻴﺰ در بخش باغ اﻳرانی ان اب حضور دارد ولی به دﻟﻴﻞ پراکندگی ابنماها و عدم انسجام ﺑﻴﻦ انها ﻫﻴﭻ تصوﻳر خاصی از وجود اب به هنگام ﻳاداوری باقی نمی ماند ... با رجعت به موضوع اصلی که ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ بر سبک پارک پليس می باشد اﻳن کانسپت از انجا که رﻳﺸﻪ در تارﻳخ باغسازی اﻳران دارد می تواند در سبک پست مدرن جای ﮔﻴﺮﺩ.

 

مهندس فاطمه ساغرچی/ دانشجوی رشته معماری منظر , دانشکده هنرهای زﻳبا , دانشگاه تهران , 85./ استاد: دکتر منصوری / نام درس: منظر معاصر / نشریه اینترنتی معماری منظر