مقاله رنگ ها: برانگيزاننده احساسات و عواطف

[bandarabasi 373]

ما دانسته يا نادانسته، به رنگ هاي موجود در طبيعت و يا رنگ هاي ساخته دست بشر در محيط اطرافمان، واکنش نشان مي دهيم. از لحاظ احساسي و رواني، انسان ها در برابر اثرات رنگ ها، واکنش هاي متفاوتي از خود بروز مي دهند، که بخشي از اين واکنش ها مربوط به خاطرات انسان است.

 

مبحث روانشناسي رنگ ها، يکي از مباحث مهم در رنگ شناسي و هنر است. در مطلب پيش روي نگارنده به تفکيک، تاثيرات رواني رنگ ها را از منابع مختلف گردآوري و ارائه کرده است.

 

آبي: رنگي آرام و درونگرا است که بيننده را به سمت خود مي کشاند و به او آرامش مي بخشد. آبي چشم را به خود متوجه مي سازد و موجب تقويت آن مي گردد. انسان هايي که رنگ آبي را انتخاب مي کنند بطور کلي آرامش دوست، صميمي و معنوي هستند و دوست دارند عميقا فکر کنند. در رنگ آبي خالص نه نشاني از زرد است نه اثري از قرمز.

 

آبي رنگي شکيبا است که معنوي و روحاني به نظر مي رسد. آبي هميشه سرد و متوجه درون است. رنگ آبي در معماري ايراني-اسلامي نشانه اي از ايمان است.(مثل رنگ آبي که در کاشيکاري ها و گنبدهاي مساجد مشاهده مي کنيم.) رنگ آبي نماد آب و آسمان و نشانه فناناپذيري است. از مشخصات کلي آبي ابراز صميميت، وفاداري، تفکر، سکوت و اتحاد مي باشد. آبي را همچنين مي توان رنگ نظم و ترتيب دانست. اشياء و فضا هاي آبي رنگ، مشخص و منظم به نظر مي رسند. رنگ آبي از نظر مزه شيرين است و در تبليغات در بسته بندي شکر و نظاير آن از بسته هايي به رنگ آبي استفاده مي شود.

 

آبي رنگ حرکت دوراني است و به همين دليل از ميان اشکال هندسي با دايره توافق دارد. موسيقي رنگ آبي با نواي ني و فلوت هماهنگ است. رنگ آبي ضربان قلب و تنفس را آرام مي سازد و حالت استراحت عمومي پس از مشاهده اين رنگ به بيننده دست مي دهد و در او احساس رضايت ايجاد مي کند.

 

در رنگ آميزي بناها، اتاق هاي کوچک و باريک را به رنگ آبي در مي آورند تا بزرگتر و بازتر جلوه کند. اتاق ها در مناطق گرمسيري در رنگ آبي چند درجه خنک تر احساس مي شود. به دليل تاثير رنگ آبي در آرامش انسان و القاي پاکيزگي، مکان هاي خوابيدن و فضاهاي بهداشتي، بهتر است به رنگ آبي باشد. آبي وقتي تيره مي شود، تنزل و سقوط مي کند و معني بيم، اندوه، مرگ و نيستي مي دهد، و وقتي خيلي کمرنگ مي شود حالت افسردگي به خود مي گيرد. آبي، رنگ زمستان و سرماي آن است.

 

سبز: سبز، رنگ طبيعت است. رنگ سبز توان آرامش بخشي فراواني دارد. سبز رنگي است معتدل و يک رنگ آبي ملايم و يک رنگ زرد، در خود دارد. افرادي که خواهان هيجان هستند و اشخاصي که طالب آرامشند، هر دو دسته رنگ سبز را مي پسندند.

 

سبز آميزه اي است از دانش(زرد) و ايمان(آبي). سبز از جمله رنگ هاي اسلامي مي باشد که در پرچم بسياري از کشورهاي اسلامي به کار رفته است. سبز نشانه آباداني، قدرت اراده، اعتماد به نفس، اميدواري، آرامش، اميد رويش، ترقي و جواني است. سبز همچنين نشاندهنده طرز تفکر بهتر و صبر و شکيبايي و پايداري در برابر ناملايمات زندگي و پيش آمدهاي ناگهاني است. وقتي سبز متمايل به زرد مي شود(سبز زرد)، احساس آمدن بهار و نيروي جواني را القا مي کند. در صورتي که رنگ سبز به آبي متمايل شود بر جنبه و احساس روحانيت آن افزوده مي شود.

 

سبز از نظر مزه، طعم سبزيجات را مي دهد(ملس). سبز روشن کمي ترش و سبز تيره، شور به نظر مي رسد. رنگ سبز قابليت ميکروب پذيري اش کم است. موسيقي سبز ويولن است و چون سبز از دو رنگ اصلي تشکيل شده است، موسيقي آن نيز بايد هر دو نت هيجاني و آرام را بنوازد. فرم سبز بين دايره و مثلث است. از آنجايي که رنگ سبز القا کننده آرامش است براي برخي از محل هاي کار و لوازم آن انتخاب مي شود.(مثلا اتاق جراحي و روپوش جراحان به رنگ سبز است.) در فضاهايي که نياز به استراحت و تمرکز است رنگ سبز کاربرد دارد. مانند اتاق خواب، تالارهاي سخنراني و... به رنگ سبزي که دو واحد زرد و يک واحد آبي داشته باشد، سبز زرد مي گويند که بهترين رنگ براي اتاق مطالعه و کتابخانه است.

 

زرد: رنگ زرد نماد خورشيد است و روشن ترين گل ها را به ياد مي آورد. زرد بيان کننده حقيقت و نور است. زندگي در فضايي آراسته با رنگ زرد، انسان را بسيار فعال و پرحرارت مي کند. در رنگ درماني، بيماران درونگرا، گوشه گير و بي حال را با تاثير مداوم رنگ زرد، فعال مي کنند. افرادي که به رنگ زرد علاقه دارند، آدم هايي احساساتي، پر شور، با حرارت، جوينده، اميدوار و پرنشاط هستند. رنگ زرد هيجاني ملايم تر از قرمز القا مي کند به همين دليل رنگي فرح بخش است. زرد، رنگ بيدار ماندن، بي خوابي، هيجان، اضطراب و تلاطم فکري هم هست. زرد همچنين رنگ هوش، ذکاوت، فهم و دانايي است.وقتي رنگ زرد روي زمينه اي تاريک قرار مي گيرد حالتي بشاش و اميدوار کننده پيدا مي کند. رنگ زرد تيره نشاندهنده دروغ، خيانت، بي اعتمادي و شک است. رنگ زرد از آنجايي که جزو رنگ هاي گرم مي باشد، بسياري از خصوصيات رنگ قرمز را داراست.

 

رنگ زرد در تطابق با فرم مثلث و هر شکل نوک تيز و مثلثي شکل است. مزه زرد، مزه ترش و مزه مرکبات است. رنگ زرد از نظر موسيقي به نواي ترومپت يا نواهاي شبيه به آن نزديک است. زرد باعث تحريک قواي فکري مي شود به همين جهت در فضاهايي که مربوط به بحث و تبادل نظر است بيشتر از رنگ زرد استفاده مي کنند. رنگ زرد در انسان، احساس سبکي و راضي بودن بوجود مي آورد. در شمايل ها و پرده هاي نقاشي براي نشان دادن حالت روحاني مقدسان از هاله اي به رنگ زرد طلايي يا طلايي استفاده شده است. رنگ زرد، آغاز بهار است.

 

قرمز: رنگ قرمز مظهر حيات و زندگي و نماد آتش و خون و بطور کلي القا کننده آتش و گرما است. اين رنگ هيجانات، تحرک و فعاليت زياد را القا مي کند. کساني که قرمز را دوست دارند پرانرژي، ورزش دوست و پر قدرت هستند. قرمز اصلي و خالص هيچ گرايشي به زرد وآبي ندارد.

 

در تابستان رنگ قرمز، درجه حرارت هوا را بيشتر جلوه مي دهد. با مشاهده قرمز ضربان قلب شدت پيدا مي کند و فشار خون بالا مي رود. رنگ قرمز بيانگر عشق، اشتياق، پيروزي، موفقيت و غلبه بر مشکلات هم هست. قرمز نارنجي نشاندهنده عشق زميني و قرمز آبي بيان کننده عشق آسماني است. قرمز خالص هميشه گرم و برونگرا و يادآور خون است. قرمز از نظر مزه هم همراه با هيجان و متناسب با مزه هايي مانند مزه تلخ و تند است. رنگ قرمز اشتها به غذا را در انسان تقويت مي کند به همين جهت رنگ قرمز براي دکوراسيون رستوران ها بسيار مناسب است. قرمز از نظر فرم با مربع و مستطيل و اشکال مشابه متناسب است. قرمز از نظر موسيقي با نواي ترومپت و جاز هماهنگي دارد. موارد استفاده رنگ قرمز بيشتر در سالن هاي گرد هم آيي، سخنراني و از اين قبيل اجتماعات است. قرمز، پايان تابستان و آغاز پاييز است.

 

نارنجي: نارنجي، رنگ جواني و شادابي و ميوه هاي تازه رسيده و داراي حد اعلايي از گرماست. نارنجي رنگ سنين 9 تا 16 سال مي باشد. رنگ نارنجي ضربان قلب را افزايش مي دهد. هيجان نارنجي از زرد کمتر و اعتدال آن بيشتر است. نارنجي از نظر فرم با ذوزنقه مطابقت دارد. رنگ نارنجي در نقاشي در تابلو هايي که فضاي پر هيجان دارند، استفاده مي شود. کاربرد مناسب آن در معماري، استفاده در راهرو هاست تا حس تحرک را القا کند و افراد در راهروها سريع تر حرکت کنند. فضاي رستوران ها هم با رنگ نارنجي اشتها برانگيزتر مي شود. نارنجي در مجاورت رنگ قرمز بالاترين درجه گرما را القا مي کند.

 

بنفش: رنگ بنفش از ترکيب دو رنگ آبي و قرمز، يعني سردترين و گرم ترين رنگها بوجود آمده است. پس طبيعت بنفش، هم سرد و هم گرم است. اين ويژگي به بنفش حالتي اسرارآميز مي دهد. رنگ بنفش جذابيت خاصي دارد چرا که از طرفي بيننده را جذب و از سوي ديگر او را پس مي زند. بنفش رنگ ترديد و ناباوري است.

 

ظاهرش زيبا و گيراست و باطنش غمناک. بنفش را اگر در سطوح وسيع به کار گيريم حالت ترس را القا مي کند، خصوصا اگر بنفش متمايل به ارغواني باشد. گوته در مورد بنفش گفته که اين رنگ اشاره اي است به ترس از آخرت. مزه رنگ بنفش گس است. از نظر فرم بنفش با بيضي هماهنگي دارد. در چين باستان لباس هاي عزاداران به رنگ بنفش بوده است.