مونوگرافي محله عباس آباد تهران

[Mohammad Aref 120,438]

تهيه كنندگان : فرحناز ناصري، سارا برازنده ، راشين يادگاري - 1386

 

 

حد و مرز محله

محله عباس آباد تهران منطقه بسيار وسيعي از شهرداري منطقه 7 و 6 تهران بزرگ را در بر ميگيرد كه از طرف غرب به خيابان وليعصر ، از شرق به خيابان شريعتي ، از جنوب به خيابان استاد شهيد مرتضي مطهري و از شمال به محدوده بزرگراه رسالت منتهي مي شود .

 

بافت شهري محله

محور خيابان دكتر شريعتي (جاده قديم شميران) اين منطقه را به دو بخش شرقي و غربي تقسيم كرده است كه تفاوتهاي بارزي از نظر كالبد شهري و همچنين اجتماعي در بين آنها به چشم مي خورد . ساكنين غربي منطقه به لحاظ موقعيت اقتصادي و اجتماعي در طبقه بالاتري نسبت به شرق قرار دارند و كيفيت بناهاي مسكوني آنان تفاوتهاي قابل توجهي از نظر مساحت ، مصالح بكار رفته و امكانات رفاهي با بخش شرقي اين منطقه دارد .

بخش غربي منطقه 7 كه همجوار منطقه 6 تهران است در واقع داراي خصوصيات شهري و اجتماعي مشابه منطقه مذكور است و همانند آن محل استقرار شركتهاي تجاري ، بورس ، واحدهاي بازرگاني و استقرار سفارتخانه ها است . بخش عمده اي از خيابان شهيد بهشتي (عباس آباد) و استاد مطهري در بخش غربي منطقه 7 بوده و خيابانهاي مذكور و خيابان سهروردي در اين بخش تفاوت بارزي با ساير خيابانهاي منطقه دارند . بافت شهري شرق اين منطقه به لحاظ قواعد شهرسازي و معماري داراي بافت شطرنجي و ناهمگوني است كه از واحدهاي تفكيكي بسيار كوچكي تشكيل شده و نشانه اي از وضعيت نابسامان دوران تشكيل خود يعني دهه 20 مي باشد .

بيمارستانهاي 504 ارتش ، امام حسين و جرجاني ، سازمان جغرافيايي ارتش ، ستاد مشترك نيروهاي مسلح ، فرماندهي نيروي زميني و دريايي ، پادگانهاي قصر ، عشرت آباد ، عباس آباد و حشمتيه و زندان قصر ، وزارت پست و تلگراف و تلفن ، سازمان منطقه اي بهداشت و درمان استان تهران و وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح از كاربري هاي دولتي اين منطقه ميباشند .

[Mohammad Aref 120,438]

تاريخچه پيدايش محله عباس آباد

 

تاريخچه پيدايش محله عباس آباد به دوره حكومت پهلوي دوم (1357 – 1320) و در جريان اقدامات انجام شده در خصوص ادغام در هسته مركزي شهر باز ميگردد كه در زير اهم اين اقدامات انجام شده ارائه گرديده است :

 

• تهيه پرو‍ژه احداث شهر بين المللي به نام "شهستان پهلوي در اراضي عباس آباد "
  
• به تبع رشد عمومي شهر تهران (از نظر كالبدي و اجتماعي) توسعه در منطقه هفت نيز از روند دوگانه تبعيت ميكند . اراضي حد واسط بين جاده قديم شميران و امتداد خيابان روزولت (شهيد مفتح) و جاده سوم (بزرگراه مدرس) كه تحت گرايش توسعه به سمت شمال هستند، با توجه به مالكيت عمده اراضي در اين محدوده (اراضي عباس آباد) كه در مالكيت دولتي بود با تفكيكهاي درشت دانه به تملك اقشار شهرنشين جديد با رفاه اجتماعي بيشتر درمي آيد و اراضي حد واسط بين جاده قديم شميران و خيابان دماوند و سبلان كه گرايش به سمت شرق تهران دارند با توجه به كاربري هاي غير شهري پادگان ، زندان و كاربري هاي دروازه اي (تعميرگاههاي خودرو) در پيرامون جاده دماوند ، همچنين همجواري با " مفت آباد " با تفكيكهاي ريزدانه به تملك اقشار شهرنشين جديد (كاركنان ادارات دولتي و كارگران كارخانه ها و صاحبان حرفه هاي شهري) با گرايش عمده به رفاه اجتماعي پايين تر درمي آيد . در نتيجه دو سمت شرقي و غربي جاده قديم شميران داراي بافت مسكوني شهري دوگانه ميشوند ، البته اين دوگانگي به شدت دوگانگي شهري – اجتماعي شمال و جنوب تهران نيست .
  
• با شروع بهره برداري رسمي از تاسيسات آب تهران در سال 1334 و عدم برنامه و طرحي به منظور حفظ و احياي قنوات واقع در محدوده منطقه 7 كه آب شرب و كشاورزي بخشي از شهر تهران را تامين ميكرد عملا موجبات روند زوال قنوات در اين محدوده فراهم ميشود.
  
• در نتيجه از دهه چهل نقش منطقه 7 بعنوان حد واسط دو هسته شهري به منظور انتقال رفت و آمد شهري رو به افزايش مي گذارد .
  
• هسته مركزي ابتدا به خيابان تخت جمشيد (طالقاني) با نقش تجاري – اداري و سپس به ترتيب خيابان كريمخان با نقش تجاري – اداري ، تخت طاووس (شهيد مطهري) با نقش تجاري و عباس آباد (شهيد بهشتي‌‌‌) با نقش تجاري – اداري امتداد مي يابد ودر نتيجه بخش جنوبي و غربي منطقه 7 به تدريج در هسته مركزي شهر ادغام ميشود .
  
• بر اساس طرح جامع تهران 1348 ، محدوده 25 ساله شهر تهران (تا 1370) تعيين گرديد كه در آن 10 قطب شهري ثانويه بطور عمده بر محور شرقي – غربي پيشنهاد شده است . يكي از قطبهاي ثانويه دهگانه در اراضي عباس آباد ، محدوده بين منطقه 3 و7 در نظر گرفته شد .
  
• تعيين يكي از قطبهاي ثانويه شهر تهران در 554 هكتار از اراضي شمال خيابان عباس آباد براي امور اداري – سياسي و بين المللي .
  
• خروج پادگانها از شهر تهران (محدوده 25 ساله) كه در صورت اجرا دگرگوني بنيادي در منطقه 7 ايجاد مي شود .
  
• در سال 1350 محمدرضا پهلوي از شهرداري تهران خواست كه نحوه شهرسازي در اراضي شمال خيابان عباس آباد را پيش بيني كند و بويژه وزارتخانه ها را كه در عهد رضا شاه در قلب شهر قديم ساخته شده بود و اكنون در تنگنا بودند را به اين اراضي منتقل سازد .
  
• فكر احداث شهر بسيار مدرني در اراضي عباس آباد بنام " شهستان پهلوي " ارائه شد .
  
• با ساخت وزارت پست و تلگراف و تلفن در اراضي متعلق به بيسيم در قريه سابق قصر (در جوار خيابان قديم شميران) در دهه 50 مقدمات شكل گيري يك هسته فراشهري در منطقه 7 فراهم شد . در سال 1357 منطقه 7 بطور كامل به يك بافت مسكوني شهري با تاوت اجتماعي و كالبدي در دو قسمت خيابان قديم شميران (شريعتي) تبديل شده بود . اين بافت مسكوني در دو قسمت جنوب و غرب بدليل همجواري با هسته مركزي شهر تهران و تحت تاثير آن رنگ و بوي هسته مركزي شهر را به خود گرفته بود .
  
• در عمل ، مرز جنوبي منطقه 7 يكي از محورهاي مجموعه شهري تهران تعريف ميشود .
  
• در بخشي از اراضي محدوده طرح شهستان واقع در منطقه 7 ، مصلاي بزرگ تهران و پارك آزادگان طراحي شد و به اجرا درآمد .
  
• طرح تفصيلي منطقه 7 در سال 1372 تهيه و ملاك عمل مديريت شهري قرار گرفت .
  

[Mohammad Aref 120,438]

وضعيت محله از نظر خدمات عمومي و حمل و نقل شهري

اين محله از نظر آب لوله كشي ، برق و گاز شهري از رفاه خوبي برخوردار است و ميتوان گفت در زمره اولين محله هايي است كه از خدماتي نظير سيستم گاز شهري و نظاير آن بهره مند گرديده است و از نظر دسترسي به ساير مناطق با استفاده از خدمات حمل و نقل عمومي يكي از بهترين مناطق محسوب ميشود . صرفنظر از سيستم تاكسيراني اين محله همانند بسياري از محله هاي ديگر داراي دو نوع سيستم حمل و نقل است كه شامل حمل و نقل ريلي (مترو) و خطوط اتوبوسراني مي شود .

 

ايستگاههاي مترو موجود در محله

 

• ايستگاه مصلي واقع در بزرگراه رسالت ، ضلع شمالي مصلاي بزرگ امام خميني
  
• ايستگاه شهيد بهشتي واقع در تقاطع خيابان مفتح شمالي و خيابان شهيد بهشتي
  
• ايستگاه شهيد مفتح واقع در تقاطع خيابان مفتح شمالي و خيابان شهيد مطهري
  

باتوجه به وجود دو ايستگاه مترو در طول خيابان مفتح شمالي حدفاصل خيابان شهيد بهشتي و خيابان شهيد مطهري ، همچنين شروع منطقه طرح ترافيك از ضلع جنوبي خيابان مطهري سبب ايجاد پايانه خطوط اتوبوسراني در شمال خيابان مفتح گرديد كه شامل مسيرهاي زير ميباشد :

 

• 
  
  • اختياريه – پايانه شهيد بهشتي
    
  • قيطريه – پايانه شهيد بهشتي
    
  • ميدان امام خميني – پايانه شهيد بهشتي
    
  • چهارراه وليعصر – پايانه شهيد بهشتي
    

   

·ميدان امام حسين – پايانه شهيد بهشتي

 

• 
  
  • ميدان انقلاب – پايانه شهيد بهشتي
    
  • شهيد محلاتي – پايانه شهيد بهشتي
    
  • ايستگاه اتوبوس خط سيدخندان – ميدان امام خميني و رسالت – بزرگمهر و ....
    

   

 

پاركينگهاي عمومي

·انديشه (طبقاتي) واقع در خيابان سهروردي شمالي تقاطع خيابان شهيد قندي

·مقدم واقع در خيابان شريعتي روبروي خيابن ملك

·آهنچي واقع در خيابان شهيد قنبرزاده ( ضلع شرقي مصلي)

·پاركينگ همگاني مصلاي بزرگ امام خميني

[Mohammad Aref 120,438]

وزارتخانه ها ، ادارات و سازمانها

با توجه به بافت شهري و موقعيت مناسب از لحاظ جغرافيايي ومركزيت شهري اين محله تقريبا تجاري ، اداري محسوب شده و سازمانها ، وزارتخانه ها و ادارات زيادي را در خود جاي داده است كه مهمترين آنها عبارتند از :

·وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات

·وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح

·وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (مركز مطالعات و تحقيقات)

·استانداري تهران

·فرمانداري تهران

·اداره كل مبارزه با مواد مخدر

·بنياد حفظ اثار و ارزشهاي دفاع مقدس

·اداره نهضت سوادآموزي

·سازمان سروش (وابسته به صدا و سيما)

·سازمان جنگلها و مراتع

·سازمان اوقاف

·سازمان جغرافيايي

·تاكسيراني

·سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي

·سازمان قضايي نيروهاي مسلح

·ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي (ساختمان اداري)

·سازمان مديريت و برنامه ريزي استان تهران

·سازمان تامين اجتماعي شعبه 27 تهران

·سازمان ميادين ميوه و تره بار

·سفارتخانه هاي متعدد نظير هند

 

فضاي سبز و بوستانها

مهمترين بوستانهاي منطقه عبارتند از :

·آهنچي واقع در خيابان شهيد بهشتي ، خيابان قنبرزاده ، جنب پاركينگ طبقاتي

·اركيده واقع در خيابان شهيد بهشتي ، خيابان پارسا

·انديشه 5 واقع در خيابان شهيد بهشتي ، خيابان انديشه 5

·برزگر واقع در خيابان دكتر شريعتي ، نرسيده به خيابان معلم

·پارك شهي آويني واقع در انتهاي خيابان شهيد مطهري بعد از تركمنستان

·بوستان افرا واقع در خيابان مفتح شمالي و ....

[Mohammad Aref 120,438]

اماكن و هيئتهاي مذهبي

·مصلاي بزرگ تهران واقع در خيابان شهيد بهشتي روبروي خيابان ميرعماد

عليرغم آنكه ساخت اين مكان هنوز به اتمام نرسيده است ، ليكن به جهت موقعيت و امكانات عالي محل از نظر ظرفيت بالا و وجود پاركينگ بزرگ و امكانات حمل و نقل عمومي برگزاري مهمترين مراسم مذهبي و نمازهاي ايام ا... نظير نماز عيد سعيد فطر ، نماز عيد سعيد قربان و برگزاري نمايشگاه قرآن در ايام ماه مبارك رمضان ، مراسم شبهاي قدر و احيا در اين محل صورت ميگيرد . نكته قابل توجه وجود يك مسجد كوچك (مسجد وليعصر) در همسايگي مصلاست كه تنها در اعات اذان ظهر و مغرب درب آن براي نمازگزاران باز مي گردد . اين محل به علت قداست خاصش در جريان ساخت مصلي تخريب نگرديده است .

·مسجد خاتم واقع در خيابان شريعتي انتهاي خيابان پليس

 

هيئتهاي مذهبي :

هيئتهاي مذهبي صنوف مختلف نظير هيئت مذهبي استانداري و فرمانداري ، هيئت مذهبي پادگانها و مهمتر از همه هيئت مذهبي خوزستاني هاي مقيم تهران در اعياد و مراسم مذهبي نقش قابل توجهي را ايفا مي كنند .

 

امكانات ورزشي :

بزرگترين باشگاههاي ورزشي موجود در محله عبارتند از :

·باشگاه پيام واقع در خيابان شريعتي روبروي فرهنگسراي انديشه

·باشگاه 502 ارتش

·باشگاه 504 ارتش

·باشگاه بانك سپه واقع در خيابان شهيد مطهري بعد از تقاطع خيابان سهروردي

·باشگاه پارسيت واقع در خيابان شهيد بهشتي نرسيده به خيابان سهروردي و ....

 

امكانات بهداشتي و درماني:

محله عباس آباد از لحاظ امكانات پزشكي و بيمارستاني يكي از بهترين محله هاي تهران است . برخي از اين بيمارستانها عبارتند از :

·بيمارستان 502 ارتش

·بيمارستان 504 ارتش

·بيمارستان مهراد ( خ مطهري خ ميرعماد)

·بيمارستان مادران ( خ بهشتي خ تختي) و ....

همچنين سرتاسر خيابان شهيد مطهري تابلوهاي فراوان پزشكان و متخصصان ، آنهم زبده ترينشان نشان از امكانات بي نظير پزشكي در اين محله دارد بطوريكه ميتوان به مزاح اين خيابان را راسته بهترين پزشكان تهران دانست .

[Mohammad Aref 120,438]

امكانات اموزشي و پژوهشي :

دانشگاههاي موجود در اين محله عبارتند از :

·دانشكده الهيات و معارف اسلامي متعلق به دانشگاه تهران

·دانشكده فرهنگ و هنر

·دانشكده پرستاري

·دانشگاه علوم اجتماعي

با توجه به بافت تقريبا تجاري منطقه ، تعداد مدارس غير انتفاعي اين محله نسبت به محله هاي مسكوني كمتر مي باشد .

 

امكانات فرهنگي :

1 .فرهنگسراها :

·فرهنگسراي انديشه واقع در خيابان شريعتي نرسيده به پل سيد خندان

·فرهنگسراي نابينايان واقع در خيابان شريعتي نرسيده به پل سيدخندان بوستان انديشه

·فرهنگسراي كاج واقع در خيابان شريعتي

 

2. تالارهاي تئاتر :

·تالار تئاتر فرهنگسراي انديشه واقع در خيابان نيلوفر شهيد قندي

 

3. سينماها :

سينما آزادي كه اخيراً تجديد بنا شده. يكي از معروفترين و ممتازترين سينماهاي تهران بوده و خواهد بود .

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام