استخراج از معادن روباز

[.MohammadReza. 19850]

1- کليات پروژه های استخراج از معادن روباز

بطور كلي مواد معدني بر اساس ماهيت ، حجم ذخيره قابل استخراج و كاربرد آنها در صنعت به روش هاي مختلفي استخراج مي گردند. با توجه به عيار و كيفيت مواد معدني ، شرايط زمين شناسي و توپوگرافي محدوده معدن، مي توان آنها را به بخشهاي مختلفي از جمله معادن سنگ هاي ساختماني، معادن فلزي، معادن غير فلزي وخاك هاي صنعتي و ... تفکيک نمود.

1-1- حدود عمليات

اين عمليات شامل تأمين نيروي انساني، مصالح، تجهيزات و ماشين‌آلات براي استخراج ماده معدني، بارگيري و حمل مواد استخراج شده، برداشت هاي زمين شناسي جهت تعيين كيفيت و عيار مواد قابل استخراج ، رعايت مقررات ويژه و اتخاذ تدابير و اقدامات ايمني در حين اجراي كار، تأمين سيستمهاي هواي فشرده، انرژي الكتريكي ، روشنايي و نصب تلفنهاي كارگاهي، طراحي و اجراي سازه‌هاي تخليه آب و زهكشي آبهاي نفوذي و زيرزميني داخل معدن ، پايدارسازي و حفاظت و تقويت شيب ها و رمپ هاي معدن از طريق تهيه و نصب، سنگ‌مهاريها) (Anchor Bolt پيچ‌سنگها Rock Bolt)) و اجراي بتن‌پاشي، بهسازي توده سنگ پيرامون جاده هاي اصلي و ترانسپورت معدن از طريق حفر چالهاي تزريق، و چالهاي زهكشي و كاهش فشارو ساير عمليات تكميلي بر اساس نقشه‌هاي اجرايي و دستورات دستگاه نظارت مي‌باشد.

1-2 - پياده كردن مختصات معدن

دستگاه نظارت اطلاعات لازم را جهت تعيين موقعيت معدن و لايه بندي مواد معدني ، گشايش معدن و چگوني توسعه جبهه كاري و كارگاههاي استخراج را به پيمانكار ارائه خواهد نمود. پيمانكار موظف است نسبت به پباده سازي نقاط اصلي و كليدي كار اقدام و صحت اين اطلاعات را كنترل و بررسي كند و جهت جلوگيري از بروز هرگونه خطاي ر در حين اجرا، مبادرت به نقشه برداري نمايد. صورتمجلس تحويل و صحت كليه ارقام و اطلاعات لازم تهيه و به امضاي پيمانكار خواهد رسيد.

پياده كردن كارگاه استخراج معدن، ترازيابي و ساير كارهاي داخل محوطه معدن بايستي توسط پيمانكار انجام شود. پيمانكار مكلف است محدوده معدن را به هزينه خود مشخص نموده و اشتباهات احتمالي را اصلاح نمايد.

به منظورتسهيل در امر كنترل برداشت ها، ترازيابي و ساير عمليات اجرايي، نقاط ثابتي در موقعيت هاي مشخص در پله ها، پلات فرم هاي بارگيري و امتداد جاده هاي اصلي معدن توسط پيمانكار نصب خواهد شد.

پيمانكار بايد طبق نظر دستگاه نظارت، گزارشات نقشه‌برداري انجام شده را تهيه و به مشاورتسليم نمايد.

1-3 - مسئوليت پيمانكار

يمانكار بايد قبل از شروع استخراج از معدن ، تصويب دستگاه نظارت را در مورد نحوة اجرا و جزئيات عمليات معدنكاري، نوع تجهيزات و ماشين‌آلات، برنامة اقدامات ايمني و مقررات ويژه را كه بايد در حين كار رعايت شود اخذ نمايد. تصويب دستگاه نظارت در مورد روشهاي پيشنهادي و برنامة كارها به هيچ وجه مسئوليت محض و قطعي پيمانكار را در اجراي صحيح و مطمئن عمليات استخراج از معدن را نقض نخواهد نمود.

1-4 – مقاطع تهيه شده از كارگاههاي استخراج در معدن

هر كارگاه استخراج و پله ها ي معدن به طور كلي به طريقي كه در نقشه‌ها ي مصوب طراحي گرديده است اجرا خواهد شد. مع‌هذا دستگاه نظارت ممكن است تشخيص دهد كه در برخي مقاطع به علت شرايط زمين شناسي سنگ ها و لايه هاي در بر گيرنده مواد معدني در همه جا قابل استفاده نباشد. در اين موارد قسمتي از طرح استخراج مورد نظر مي‌تواند به طريق اصلاح شده‌اي كه توسط دستگاه نظارت به پيمانكار ابلاغ مي‌شود اجرا گردد.

1-5 – ثبت تنش ها و تغيير شكل ها در شيب هاي موجود در كارگاهها و پله هاي استخراجي

عملياتي كه براي ابزاربندي و اندازه‌گيري تغيير شكلها و تنشها در كارگاههاي استخراج بايد انجام گيرد شامل تأمين نيروي انساني، مصالح، تجهيزات و انجام كارهاي لازم براي آماده‌سازي، تهيه، نصب و رفتارسنجي مورد نياز مطابق نقشه‌ها و تأييد دستگاه نظارت است.

پيمانكار بايد به هزينه خود با وسايل و به طريقي كه به تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد، حركت ديوارها، شيب ها و كف معدن را از زمان خاكبرداري و حين عمليات استخراج با استفاده از انبساط‌سنجها، تنش‌سنجها، نشست سنج ها و امكانات نقشه‌برداري با دقت اندازه‌گيري نموده و ثبت نمايد. اندازه‌گيري تغيير شكل بايد در فواصل كوتاه انجام شود تا اطمينان حاصل گردد كه پروفيل استخراج شده به نحو صحيح روي تكيه‌گاه اوليه قرار داشته و خطر ريزش وجود ندارد. همچنين دستگاه نظارت ممكن است از پيمانكار بخواهد كه بعضي از اندازه‌گيريها را تا بعد از استخراج كامل از جبهه كاري به شكل دائمي ادامه دهد. مشخصات و نوع عمليات اندازه‌گيريها در نقشه‌هاي اجرايي نشان داده ‌شده است. پيمانكار در موقع ارائه قيمت بايد هزينه تهيه، نصب و استفاده از وسايل مذكور را در قيمتهاي پيشنهادي منظور نمايد. به طور كلي موارد زير بايد از طرف پيمانكار رعايت گردد:

1-5-1-

پيمانكار بايد با انتخاب نوع مناسب دستگاههاي اندازه‌گيري، مؤثر بودن روشهاي نگهداري و پايدار سازي شيب ها و رمپ هاي موقت را مورد تأييد قرار داده و از پايداري آن اطمينان حاصل نمايد.

1-5-2-

اندازه‌گيريها بايد تأثير عمليات اجرايي را روي پايدار سازي موقت مشخص نموده تا در صورت لزوم نسبت به طرح و اجراي تقويتهاي لازم اقدام شود.

1-5-3-

اندازه‌گيريها بايد انتخاب مناسب دستگاهها و روش اجرايي حفاري را مشخص و مورد تأييد قرار دهد.

1-5-4-

وسايل اندازه‌گيري بايد داراي حساسيت و دقت بالا باشند تا از ابتدا بروز هر نوع تغيير و حركت را نشان دهند.

1-5-5-

امكان قرائت و تفسير فوري هرگونه تغييرات را فراهم نمايد تا از يك طرف آهنگ طبيعي عمليات اجرايي قطع نشود و از طرف ديگر امكان دخالت سريع فراهم گردد.

1-5-6-

نتايج اندازه‌گيري بايد باعث بالا رفتن ايمني معدن در زمان استخراج و جلوگيري از ريزش شيب ها و رمپ ها در زمان اجرا شود.

1-5-7-

اندازه‌گيري كشيدگي سنجي از جمله اندازه‌گيريهاي زيادي است كه در معادن روباز انجام مي‌گيرد. اين اندازه‌گيري وسيله‌اي مؤثر براي كنترل رفتار توده هاي سنگ در يرگيرنده رمپ هاي دائمي و پله هاي استخراجي تلقي مي‌شود. فاصله اندازه‌گيري كشيدگي سنج ها از 25 الي 100 متربر حسب جنس زمين قابل تغيير مي‌باشد. اگر به مشكلي موضعي برخورد شود در صورت لزوم از دستگاههاي و فشارسنج و نشست سنج نيز استفاده خواهد شد. اندازه‌گيريها در ابتداي كار حداقل روزانه و بعداً هفتگي، و تدريجاً با تواتر و دوره زماني بيشتر انجام مي‌شود. در طول زمان بهره‌برداري از معدن تناوب اندازه‌گيري ساليانه و يا 2 بار در سال خواهد بود.

1-5-8-

اندازه‌گيريهاي و كشش سنجي در اوايل كار و نزديك كف يا ديواره شيب ها انجام مي‌شوند تا تغيير شكل ها را در طول زمان نشان دهند. كليه تغييرات ناشي از دوري از جبهه كار، خزش زمين و واكنش عمليات پايدار سازي شيب ها به وسيله اين اندازه‌گيريها بايد مشخص گردد.

1-5-9-

آزمايشهاي كشيدگي سنجي ، جابه‌جايي نسبي دو نقطه روي ديوارهاي معدني را تعيين مي‌كند. جابه‌جايي مطلق ديواره به وسيله دستگاههاي نقشه‌برداري انجام گيرد..

1-5-10-

پس از اتمام پروژه بايد اندازه‌گيريها در معدن توسط كارفرما ادامه يافته و علاوه بر آن اندازه‌گيري از طريق نقشه‌برداري و عكاسي از نيمرخها نيز انجام گيرد.

1-5-11-

با بررسي اندازه‌گيريها، رفتار واقعي زمين با فرضياتي كه محاسبات بر مبناي آن انجام گرفته مقايسه شود.

1-5-12-

در صورت لزوم تأثير عمليات اجرايي بر محيط اطراف سازه‌هاي جنبي بررسي شده و اقدامات احتياطي بر حسب نياز در نظر گرفته مي‌شود.

2- مقررات ويژه و تجهيزات موقت

2-1- مقررات ايمني و بهداشت

اجراي عمليات معدنكاري رو باز در هنگام شب و روزهاي تعطيل با موافقت قبلي دستگاه نظارت بلامانع است. برنامه كار بايد قبلاً به دستگاه نظارت تسليم شود.

كليه كاركنان داخل معدن بايد به وسيله كلاه‌هاي حفاظتي، لباس، ماسك، عينك، چكمه و آنچه كه براي اجراي عمليات در مطمئن‌ترين شرايط لازم است،حفاظت شوند. كليه مقررات رسمي در اين مورد بايستي اكيداً رعايت شود.

پيمانكار موظف است مقررات ايمني و اضطراري مناسبي جهت جلوگيري از آتش‌سوزي، گاز و برق گرفتگي وضع نموده و تعدادي برانكارد و جعبه كمكهاي اوليه در هر جبهه كاري معدن همراه با وسايل نجات و به طور كلي براي هر بخش از كار تهيه نمايد. جعبه كمكهاي اوليه بايد به وضوح علامت‌گذاري شده و نام اشخاص مسئول و آموزش ديده نيز بايد ذكر شود.

يك دستگاه آمبولانس بايد هميشه در محل كارگاه حاضر باشد و امكانات لازم نيز جهت شستشوي افراد و آب سرد و گرم كافي و صابون مورد نياز كارگران تأمين شود. لباسهاي حفاظتي و متناسب با فصول سال براي كارگران الزامي است.

رعايت كليه ضوابط ايمني بر حسب مورد، به شرح دستورالعملهاي ايمني و بهداشت حرفه‌اي در كارهاي معدنكاري در جريان عمليات استخراج از معدن توسط پيمانكار الزامي است.

2-2- روشنايي محوطه معدن

پيمانكار بايد يك سيستم روشنايي مناسب را در مدت استخراج از معدن در شيفت شب تأمين نمايد. سيستم روشنايي بايد نور كافي جهت بازديد و اجراي عمليات را توليد نمايد. براي اين منظور يك خط انتقال نيروي برق دو مداري و برق اضطراري لازم مي‌باشد. پيمانكار بايد كليه احتياجات لازم را با انجام عايقكاري و حفاظت جهت جلوگيري از برق‌گرفتگي به عمل آورد.. سيم كشي برق در موقع آماده كردن خرجها بايد در داخل معدن قطع شود و محوطه‌هاي خارج و داخل معدن بايستي به حد كافي روشن گردد. محوطه بيروني كارگاه در صورت نياز به كار در موقع شب نيز بايد به وسيله نورافكنهاي قوي و كافي روشن شود.

علاوه بر كليات فوق موارد زير بايد توسط پيمانكار رعايت شود.

الف: تمام علائم هشدار دهنده بايد دائماً در روشنايي باشند.

ب: از لامپهاي مخصوص براي روشنايي استفاده شود.

پ: در محلهايي كه امكان نفوذ آب وجود دارد بايد از لامپهاي داراي محافظ براي جلوگيري از نفوذ آب استفاده شود.

ت: لامپها به طور مرتب از گرد و غبار پاك شود.

ث: لامپها در محلهايي نصب شوند كه احتمال برخورد افراد و ماشين‌آلات به آنها وجود نداشته باشد.

2-3- زهكشي

پيمانكار در تمام مدت استخراج از معدن مسئول خارج كردن و تخليه آب از داخل كارگاههاي استخراج با توجه به مشخصات هوا شناسي و زمين‌شناسي موجود و شرايط آبهاي زيرزميني و نفوذي، طبق دستورات دستگاه نظارت مي‌باشد تا با تعبيه شيبهاي عرضي و احداث آبراهه‌هاي موقت مناسب در امتداد رمپ ها ، آبهاي جاري با سيستمهاي ثقلي و يا با پمپ به خارج منتقل شود.

پيمانكار بايد مدخل ترانشه و كارگاه استخراج و رمپ هاي اصلي و ترانسپورت را در مقابل ورود آب از خارج، حفاظت نمايد و با پيش‌بينيهاي بموقع نسبت به احداث زهكش، سد كردن و يا انحراف، جريان آب داخل آنها را كنترل و آن را به آبراهه خارج از محوطه مورد نظر هدايت كند.

ممكن است وجود آب در زمينهاي اطراف معدن فشارهاي اضافي به شيب ها و پلهه هاي داخل معدن وارد آورد، در اين صورت پيمانكار بايد با راهنمايي دستگاه نظارت و پيش‌بيني زهكشهاي مناسب و دفع آبها از ميزان فشار آن بكاهد. در صورت وجود آب در كف پله ها و كارگاهها ي استخراج ، بايد با چال‌زني عميق از فشار آب كاسته و آن را به داخل جويهايي كه در طرفين تعبيه شده است هدايت نمايد در غير اين صورت امكان دارد آب به داخل كارگاهها جاري گرديده و مشكلات زيادي جهت اجراي كار فراهم شود.

اغلب اوقات در حين اجراي عمليات لازم به نظر مي‌رسد كه براي تخليه جريان آبهاي جاري از شكافها و گسلها به خارج از كارگاهها ي استخراج ، اقدامات اساسي انجام گيرد. جريان آبهاي مزبور كه عموماً از طريق تركها جاري مي‌شود بايد به وسيله لوله جمع‌آوري شده وتركها نيز به كمك ملات و افزونه‌هاي شيميايي مسدود گردند.

در قسمتهايي از معدن كه شيب آنها امكان زهكشي آزاد را نمي‌دهد، آب بايستي به وسيلة پمپ تخليه شود. پيمانكار بايد پمپ يدكي اضطراري با ظرفيت مناسب در اختيار داشته باشد تا چنانچه در هر قسمتي از معدن كه زهكشي به طور آزاد انجام نمي‌شود و يا ميزان تراوش آب از ظرفيت سيستم پمپ عادي تجاوز نمايد و يا در صورت كار نكردن پمپهاي در حال كار، مورد استفاده قرار گيرد.تجهيزات يدكي بايد در تمام طول مدت اجراي كار به نحوي رضايتبخش، سرويس و نگهداري شود.

پيمانكار بايد در مواقع ضروري براي كاهش نفوذ آب به داخل كارگاههاي استخراج ، به ايجاد پرده آب‌بند كه طرح آن به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد اقدام نمايد. در مقاطع پر آب لازم است پس از هر مرحله پيشروي به منظور كاهش نفوذ آب، اقدام به تزريق شود.

3- حفاري و استخراج از معادن روباز

3-1- كليات

پيمانكار بايد معدن را با فرض هر نوع مصالحي كه با آن در جريان حفاري مواجه مي‌شود، حفاري نمايد و لذا بايد قبلاً از ويژگيهاي كلي مواد معدني ، سنگ هاي در بر گيرنده مواد معدني و لايه بندي آنها و ساير موادي كه حفاري در آنها انجام مي‌شود، اطلاع حاصل نمايد.

3-2- محدوده كار

استخراج در معادن روباز شامل تأمين نيروي انساني، مصالح، تجهيزات و ماشين‌آلات براي حفاري، بارگيري، باراندازي مواد حاصل از حفاري و آماده‌سازيهاي لازم براي انجام عمليات بعدي و ساير كارهاي حفاظتي و تكميلي است.

3-3- برنامه عمليات استخراج

پيمانكار بايد حداقل يك ماه قبل از شروع استخراج از معدن شرح كاملي از برنامه كار، تجهيزات، ماشين‌آلات، روش اجرايي، مصالح و كاركناني را كه در نظر دارد براي اجراي حفاري مورد استفاده قرار دهد، جهت تصويب به دستگاه نظارت ارائه نمايد. پيمانكار بايد با توجه به نوع و كيفيت لايه‌هاي خاك و سنگ موجود در تونل مناسب‌ترين روش ساختماني، ابزار و تجهيزات را كه منطبق با مشخصات فني اين فصل باشد انتخاب نموده و مورد استفاده قرار دهد. اگر طرح پيشنهادي مورد قبول قرار نگيرد، پيمانكار بايد برنامه و روش اجرايي جديدي را ارائه كند. چنانچه كيفيت لايه‌ها در جريان پيشرفت كار تغيير كند، ممكن است روش حفاري تغيير داده شود. همچنين به منظور تكميل عمليات بر طبق برنامه و يا به دلايل ايمني، تغيير روش كار ممكن است ضرورت يابد. بابت اين تغييرات پرداخت جداگانه و اضافي انجام نخواهد شد.

شروع عمليات حفاري منوط به تأييد روشهاي اجرايي و برنامه پيشنهادي پيمانكار توسط دستگاه نظارت است، ضمن آنكه تصويب دستگاه نظارت، مسئوليت پيمانكار را در اجراي صحيح، مطمئن و ايمن عمليات نقض نخواهد نمود.

3-4- تدابير ايمني

مسئوليت ايمني كليه حفاريها به عهده پيمانكار است.

ضمن تأمين تمام الزامات خاص ايمني که در مشخصات فني خصوصي ذكر گرديده است، كليه فعاليتهاي پيمانكار در جريان استخراج از معدن بايد با مقررات و آيين‌نامه‌هاي ايمني ملي و بين‌المللي مطابقت داشته باشد.

پيمانكار بايد كليه حفاريها را بازرسي نموده و هرگونه موادي را كه خود يا دستگاه نظارت، سست و يا ناپايدار تشخيص مي‌دهند، در اسرع وقت پاكسازي و نسبت به پايدارسازي آنها اقدام نمايد.

كليه پيچ‌سنگهاي تزريق نشده بايد بازرسي شود و در صورت لزوم دوباره تحت كشش قرار گيرد و چنانچه تجهيزات اين پيچ‌سنگها نظير صفحه باربر و مهره‌ها آسيب ديده باشد، بلافاصله تعويض شوند.

دستگاه نظارت مي‌تواند هرگونه فعاليتي را كه براي اطمينان از پايداري شيب ها و جاده هاي اصلي و فرعي معدن ضروري تشخيص مي‌دهد از پيمانكار درخواست نمايد و پيمانكار ملزم به رعايت آنها است.

پيمانكار بايد كليه اقدامات لازم براي كاهش ميزان كلي صدا را تا حد 85 دسيبل به شرح زير به عمل آورد:

الف: پوشش‌گذاري روي منبع توليد صدا

ب: به كار بردن صداخفه‌كنهاي مناسب براي دستگاههاي حفاري و ديگر تجهيزات

پ: احداث ديوارهايي براي جداسازي منبع توليد صدا و محوطه كار نظير ساخت اطاقك ژنراتور يا كمپرسورخانه و ...

پيمانكار بايد وسايل اندازه‌گيري ميزان صدا را فراهم آورد و نتايج اندازه‌گيريها را به طور منظم يا هر زمان كه دستگاه نظارت درخواست كند ارائه نمايد، و همچنين براي كليه كارگران و بازديدكنندگان از كارگاه، گوشي حفاظتي فراهم نمايد.

پيمانكار بايد در استخراج از معدن يك سيستم روشنايي مورد تأييد را مطابق با بند 2-2 تأمين نمايد.

پيمانكار بايد كليه راههاي دسترسي به كارگاههاي استخراج را بازبيني و دستورات دستگاه نظارت را در اين مورد انجام دهد.

پيمانكار بايد كليه موارد ايمني در مورد انبار كردن، جابه‌جا نمودن و بكارگيري مواد منفجره را مطابق قوانين كشوري و بخشنامه‌هاي صادر شده توسط ستاد مشترك ارتش، سپاه پاسداران و كارفرما و فصل دوم اين مشخصات رعايت كرده و يك نسخه از آنها را در مورد حمل و نقل و انبار كردن و استفاده از مواد منفجره در دفتر كار خود در كارگاه داشته و يك نسخه را نيز در اختيار دستگاه نظارت قرار دهد.

پيمانكار بايد موقعيت مناسب انبار مواد ناريه را باتوجه به كليه قوانين و مقررات ايمني انتخاب نمايد و طرح مناسب را براي اين منظور به كار گيرد.

پيمانكار بايد مواد منفجره را فقط در مورد رديف كارها، زمان و محلي كه مورد تأييد دستگاه نظارت باشد، به كار ببرد. چنين تأييدي سبب سلب مسئوليت پيمانكار در رابطه با مجروح كردن، مرگ، نارضايتي افراد، صدمه زدن به كار، ساختمانها، جاده‌ها، اماكن، اشيا، حيوانات و اموال نمي‌گردد. پيمانكار قانوناً مسئول هرگونه حوادث احتمالي ناشي از عمليات آتشكاري است و كارفرما بابت هرگونه غرامت و ادعايي كه ناشي از عدم رعايت موارد ايمني باشد، مسئوليتي ندارد.

اگر دستگاه نظارت احتمال وقوع حادثه‌اي را در اثر انفجار بدهد، مي‌تواند از ادامه كار ممانعت كند و از اين بابت پيمانكار حق هيچ گونه اعتراضي را نخواهد داشت. پيمانكار بايد قبل از هر انفجار آژير اعلام خطر كشيده و افرادي را در جاده‌ها و محدوده‌هاي خطر با پرچم، سوت يا بلندگو بگمارد، تا از توقف و رفت و آمد افراد، حيوانات و وسايل نقليه در اين محدوده‌ها جلوگيري كنند. فقط در ساعاتي كه دستگاه نظارت تعيين و تأييد مي‌نمايد انفجار انجام مي‌شود.

پيمانكار بايد انبار مواد ناريه را با رعايت ضوابط ايمني براي انبار كردن آماده و نسبت به نگهداري و حفاظت آن مطابق مقررات ايمني اقدام نمايد.

پيمانكار بايد كليه نكات ايمني را در مورد انبار كردن و استفاده از مواد ناريه مطابق با مندرجات اين فصل و فصل دوم اين مشخصات و قوانين كشوري، رعايت نموده و تابلوهاي خطر و آگهي‌هايي را كه شامل دستورالعملهاي لازم زمان انفجار باشد در محل نصب نمايد. چنين آگهي‌هايي بايد به تمام زبانهايي كه معمولاً افراد كارگاه بدان تكلم مي‌كنند نوشته شده باشد.

در مواردي كه از چاشنيهاي الكتريكي استفاده مي‌شود، جهت جلوگيري از انفجار ناقص بايد كنترل و دقت لازم به عمل آيد.

طي مدت عمليات آتشكاري فقط اكيپ آتشكار مجاز است كه در محل حضور داشته باشد و قبل از زمان انفجار كليه افراد اكيپ آتشكار در محل امني پناه گرفته و سپس انفجار توسط مسئول اكيپ آتشكار با اطمينان از اينكه كليه موارد ايمني رعايت شده است، صورت مي‌گيرد. بعد از انفجار بازديدي توسط اكيپ آتشكار جهت اطمينان از اينكه انفجار به طور كامل انجام شده باشد، صورت مي‌پذيرد. مسئول اكيپ آتشكار بايد داراي مجوز از مراجع رسمي ذيصلاح باشد و افراد اكيپ بايد با تجربه بوده و مورد تأييد باشند.

در مواقع طوفاني و رعد و برق، عمليات آتشكاري به روش الكتريكي نبايد صورت گيرد.

پيمانكار بايد به طريقي كه مورد تأييد دستگاه نظارت باشد، كليه مدارك مربوط به آتشكاري را براي مقايسه با سوابق زلزله‌نگاري جمع‌آوري نمايد. مدارك آتشكاري بايد شامل زمان دقيق، محل، نوع مواد منفجره، مقدار آن، نحوه انفجار و نتيجه آتشكاري باشد.

3-5 - روشهاي استخراج از معادن روباز

روشهاي حفاري بايد متناسب با نوع و كيفيت مواد معدني ، ابعاد سنگ هاي استخراجي ، نحوه استقرار دستگاهها و نحوه تخليه مصالح انتخاب گردد. پيمانكار بايد برنامه و روش عمليات استخراج را قبلاً به تأييد دستگاه نظارت برساند.

به طور كلي روشهاي استخراج از معادن روباز شامل انواع زير است:

الف: استخراج با استفاده از حفاري و آتشباري(انفجاري)

ب: استخراج با روشهاي غير آتشباري (انفجاري)

پيمانكار بايد، مطابق با مشخصات فني و نيازهاي اجرايي يكي از روشهاي حفاري و يا هر دو شيوه حفاري را انتخاب و به تأييد دستگاه نظارت برساند.

در صورتي كه استخراج بروش آتشباري براي اجراي پروژه در نظر گرفته شود، پيمانكار بايد كليه امكانات و تجهيزات لازم براي حفاري با چال و انفجار و عمليات آتشكاري را در اختيار داشته باشد. حفاري با هريك از دو روش اصلي فوق، ممكن است با توجه به شرايط ژئوتكنيكي ساختگاه معدن در يك يا چند مرحله، انجام گيرد كه جزئيات مربوط براي هر پروژه بايد در مشخصات فني خصوصي قيد شود.

3-5-1- استخراج معدن با حفاري چال و انفجار

در اين روش پيمانكار بايد از روشهاي آتشكاري مناسبي استفاده نمايد كه بتواند سنگ ها و مواد استخراج شده را با ابعاد و مشخصات تعيين شده و با حد اقل پرت و با بدسا آوردن سطوحي صاف و عاري از مواد ناپايدار و با حداقل درز و ترك ايجاد نمايد.

در اين سيستم از دستگاه دريل واگن براي حفاري چال هاي انفجاري استفاده مي‌شود كه در واقع باتوجه به جنس زمين و مقطع حفاري تعداد و عمق چالها تعيين و با دستگاه مذكور چال‌زني انجام مي‌شود.

در اين روش، مشخصات چال ها شامل قطر و عمق بر اساس طرح استخراج و مشخصات سنگ مورد نظر به لحاظ ماهيت و ابعاد فيزيكي مورد نياز در سيستم هاي بارگيري و باربري محاسبه شده و در مرحله فوقاني، مياني و تحتاني با توجه به انسجام ذرات و فشردگي جنس زمين خرج‌گذاري مي‌شود.

در روش استخراج معدن با چال و انفجار رعايت موارد زير توسط پيمانكار الزامي است:

الف: پيمانكار بايد با انجام آزمايشهاي مختلف، روشهاي آتشكاري كنترل شده محيطي را بهبود بخشد تا بتواند اضافه حفاري و شكستگي فراتر از خطوط نشان داده شده در نقشه‌ها را به حداقل برساند و نهايتاً سنگهايي با ابعاد تعيين شده در مشخصات فني و با حد اقل پرت در مواد معدني و مصرف مواد ناريه ايجاد نمايد.

ب: پيمانكار بايد با تغيير دادن ضخامت بار، الگوي حفاري، عمق چالها، مقدار و نوع مواد منفجره، توالي انفجار و الگوي تأخيرها، آزمايشهاي لازم به منظور تعيين طرح بهينه آتشكاري را انجام دهد و به تأييد دستگاه نظارت برساند.

پ: روشهاي چال‌زني و آتشكاري كنترل شده محيطي در صورتي قابل اجرا خواهد بود كه:

1- بعد از انجام لق‌گيري در هر پاس انفجار، حداقل 50 درصد اثر چالها در سطح نهايي قابل رؤيت بوده و توزيعي يكنواخت داشته باشد.

2- رواداريهاي نشان داده شده در نقشه‌ها، رعايت شده باشد.

پيمانكار بايد به دنبال آزمايشهاي آتشكاري، طرح آتشكاري و تغييرات احتمالي مورد نياز آن را به دستگاه نظارت ارائه نمايد.

ت: پيمانكار بايد حداقل 24 ساعت قبل از شروع عمليات چال‌زني الگويي شامل تعداد، عمق و قطر چالها، توالي تأخيرها، نوع چالها، مقدار و نوع ماده منفجره در هر چال و مدار آتش را براي كسب مجوز اجراي آتشكاري كتباً به تأييد دستگاه نظارت برساند.

ث: در هر پاس آتشكاري اگر سطوح به دست آمده از پاس قبلي با مشخصات فني آتشكاري كنترل شده محيطي تطبيق ننمايد، پيمانكار بايد پيشنهادات خود را براي اصلاح طرح آتشكاري به دستگاه نظارت ارائه نمايد.

ج: براي كنترل مؤثر آتشكاري محيطي مطابق با مشخصات فني، رواداريهاي تعيين شده براي طول، موقعيت و شيب در حفر چالهاي محيطي رعايت شود.

چ: طول چالها بايد با در نظر گرفتن روش آتشكاري و ابعاد سنگ هاي استخراجي تعيين و به تأييد دستگاه نظارت برسد.

ح: در صورت بالا بودن سطح آب زيرزميني، بايد از مواد ناريه ضد آب استفاده شود.

دستگاه نظارت مجاز است پيمانكار را ملزم نمايد تا رفتارسنجي قسمتي يا تمامي عمليات آتشكاري را با استفاده از لرزه‌نگار و يا وسايل ديگر كه مستقيماً سرعت ارتعاش ناشي از عمليات انفجار را اندازه‌گيري مي‌نمايد، انجام دهد. لذا پيمانكار بايد در نصب، بهره‌برداري، قرائت ابزار دقيق در اين مورد با دستگاه نظارت همكاري كند.

در صورتي كه نتايج رفتارسنجي نشان دهد كه عمليات آتشكاري، سازه‌ها و شيب ها و پايداري ديواره ها را را تهديد مي‌نمايد، پيمانكار بايد روش آتشكاري خود را اصلاح نموده و كليه تاسيسات خسارت ديده را به هزينه خود ترميم نمايد.

3-5-1- استخراج با روشهاي غير آتشباري (انفجاري)

اين روشها اغلب براي معادن سنگ هاي ساختماني كاربرد داشته و شامل روشهاي حفر چال و استفاده از پارس گوه و همچنين روش استفاده از سيم هاي برش الماسه مي باشد.

امروزه روشهاي جديدي در امر استخراج از معادن سنگ هاي ساختماني متداول گرديده است كه از آن جمله مي توان به استفاده از جت آب جهت برش سنگ اشاره نمود. از آنجا كه عمده فعاليت هاي معدني در كشور و همچنين زمينه هاي فعاليت موسسه حرا در بخش معدن بر اساس روشهاي انفجاري استوار مي باشد، در ادامه به موارد مرتبط با استخراج معادن با اين روش پرداخته مي شود .

3-6- لق‌گيري و صاف كردن برآمدگيها

در طول مدت اجراي كار، پيمانكار بايد كليه مواد سست و ريزشي را كه ايمني كارگران يا سازه‌ها و يا دستگاهها را تهديد مي‌كند، پاكسازي نمايد.

پاكسازي سطوح بايد مطابق نظر دستگاه نظارت انجام شود. اين فعاليتها شامل پاكسازي به وسيلة تجهيزات مكانيكي، لوازم دستي و جتهاي آب يا هوا است.

پيمانكار بايد كليه برآمدگيهاي داخل خطوط و رقوم تعيين شده در نقشه‌ها را با تأييد دستگاه نظارت صاف نمايد.

3-7- پاكسازي سطوح دائمي و تثبيت آنها

پيمانكار بايد سطوح پله ها و شيب هاي مجاور به رمپ هاي اصلي و موقت در كارگاههاي استخراج را ، با آب يا هواي فشرده پاكسازي و آماده نمايد. روش پاكسازي بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد.

محل مورد نظر بايد ابتدا براي بازرسي سطوح حفاري شده به تأييد دستگاه نظارت برسد و بار ديگر قبل از بتن‌پاشي يا ساير تمهيدات نگهداري، پاكسازي نهايي انجام شود. شستشوي اوليه بايد هنگامي انجام شود كه عمليات آتشكاري و برداشت بيرون‌زدگيهاي داخل خطوط حفاري مطابق دستورالعمل دستگاه نظارت خاتمه يافته باشد.

پاكسازي نهايي سطوح در محل بتن پاشي بايد بلافاصله قبل از بتن‌ريزي يا بتن‌پاشي انجام شود. درز‌ها و شكافها بايد طبق دستورالعمل دستگاه نظارت تا عمق مشخص شده پاكسازي و تميز گردد و سپس مطابق با مشخصات فني خصوصي با بتن پر شود.

براي شستشوي سطوح حفاري شده و پاكسازي آنها بايد از جريان آب با فشارحداقل 5/3 و حداكثر 5 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع و يا طبق نظر دستگاه نظارت استفاده شود.

در مواردي كه آب، سبب نرم شدن و يا تورم توده سنگها مي‌گردد، طبق نظر دستگاه نظارت بايد تمامي آب مصرفي براي چنين سطوحي هرچه سريعتر از محل دفع گردد. علاوه بر اين، دستگاه نظارت مجاز است پيمانكار را ملزم نمايد تا سطح چنين موادي را پس از پاكسازي در اسرع وقت با يك لايه بتن پاشيده بپوشاند.

در مواردي كه امكان استفاده از آب وجود نداشته باشد، با موافقت دستگاه نظارت بايد از هواي فشرده براي پاكسازي سطوح استفاده شود.

3-8- گمانه‌هاي اكتشافي

در جريان استخراج از معدن همواره بمنظور توسعه و اكتشاف تكميلي معدن ، عمليات حفاري گمانه‌هاي اكتشافي به تشخيص دستگاه نظارت توسط پيمانكار اجرا خواهد شد و هرگونه هزينه اضافي ناشي از حذف گمانه‌هاي اكتشافي به حساب پيمانكار خواهد بود. حفاري چند گمانه‌ اكتشافي تحت شرايط خاص، ممكن است همزمان با هم اجرا شود.

مشخصات گمانه‌هاي اكتشافي بايد به به طريقي اجرا شود كه برداشت نمونه‌هاي سنگ امكانپذير باشد.پيمانكار بايستي شرح كامل نتايج حاصل از گمانه‌هاي اكتشافي را به دستگاه نظارت تسليم نمايد.

3-9- گزارش پيشرفت كار و ثبت عمليات استخراج

پيمانكار بايد زارشهاي زير را پس از پايان هر شيفت كاري، ظرف مدت 12 ساعت به دستگاه نظارت ارائه نمايد. الگوي گزارش بايد به شرح زير و يا با توافق دستگاه نظارت باشد:

الف: پيشرفت استخراج معدن

ب: تعيين و ثبت ويژگيهاي لايه بندي و توده سنگها

پ: مشاهدات (اندازه‌گيري جريان آب نفوذي، ميزان پمپاژ، شرايط آب و هوا)

ت: ساير فعاليت هاي اجرا شده به موازات عمليات استخراج نظير بارگيري و حمل

ث: تاخير در اجراي فعاليتها و دلايل آن

ج: مسائل و مشكلات موجود

چ: آمار تجهيزات و عوامل به كار گرفته شده و اشكالات به وجود آمده براي ماشين‌آلات و تجهيزات

ح: راندمان فعاليتها

پيمانكار بايد اطلاعات ديگري را كه مورد نياز دستگاه نظارت باشد تهيه و ارائه نمايد.

4- بارگيري و حمل سنگ هاي استخراج شده

پيمانكار بايد روش بارگيري و حمل مصالح استخراج شده و خارج كردن مواد باطله از محيط كار را با در نظر گرفتن ابعاد فضاها و روش استخراج كه به شرح كليات زير است انتخاب نمايد. اين روشها بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد.

الف: در استفاده از سيستم بارگيري مداوم، پيمانكار بايد كليه تجهيزات مورد نياز، را تأمين نمايد.

ب: پيمانكار موظف به تأمين قطعات يدكي مورد نياز سيستم بارگيري و همچنين انجام سرويس و نگهداري به موقع تجهيزات مربوط است.

پ: سيستم انتقال مواد بايد متناسب با روش استخراج و سيستم بارگيري تأمين شود.

ت: با توجه به سرعت استخراج و ابعاد سنگ هاي استخراجي ، بايد ماشين‌آلات مورد نياز در امر بارگيري و حمل و نقل طراحي و تأمين گردد.

ث: كليه تجهيزات لازم براي جلوگيري از گرد و غبار ناشي از بارگيري مصالح بايد طبق نظر دستگاه نظارت توسط پيمانكار فراهم شود.

ج: ماشين‌آلات اين كار بايد طوري انتخاب شود كه موجب حداقل آلودگي و مصرف انرزي گردد.

 

 

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام