معرفی شهر یزد

[Mohammad Aref 120,438]

یَزد مرکز استان یزد و مرکز منطقه وسیع و باستانی و کویری ای با همین نام در کشور ایران است و در فاصله ۶۷۷ کیلومتری جنوب شرق تهران قرار دارد. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران برابر با ۴۲۳٬۰۰۶ نفر بوده است. یزد به شهر بادگیرها معروف است. به «دارالعباده»، «شهر دوچرخه‌ها»، «شهر شیرینی»، «شهر قنات و قنوت و قناعت» و «شهر آتش و آفتاب» و ... نیز شهرت دارد.

 

تاریخچه شهر

«يزد» واژه اي باستاني است كه ريشه در «يشت» يا «يزت» و« يسن» به معناي ستايش، نيايش، پرستش، ايزد و... دارد. به اعتقاد تعدادي از تاريخ نويسان ، دردوره ساسانيان، به فرمان يزد گرد اول در اين محل، شهري به نام «يزدان گرد» بنا گرديده است. نام يزد از همين عنوان گرفته شده وبه معناي مقدس، فرخنده ودرخور آفرين است."يزدگويا نه درحمله اعراب لطمه اي ديده ونه درايلغار مغول.اين اولين مطلبي است كه درمورد يزد بايد بخاطرداشت. درست است كه اين مصونيت از خرابيهاي گذشته را در پيشانيهاي شهر نميتوان ديد(چراكه خيابان بنديهاي جديدبلايي كمتر ازانچه مغول به بارآورده نيست)،اما در لفاف آداب و رسوم مردم مي توان،در اين كه زردشتي ومسلمان به راحتي با هم به سرمي برند،دراينكه دزد وگدا بسياركمتر دارد،.......(مي توان) (جلال آل احمد ، يزد ، شهربادگيرها)" ازجمله اين محفوظات مي توان به خودواژه "يزد" اشاره كرد كه ازدوران ايران باستان به يادگار مانده است . "يزد" ريشه در يسن، يشت و يا يزش- به معناي ستايش ونيايش درزبان فارسي ميانه - دارد. يزد از يزدان – به مفهوم پاك ومقدس وبه معني ذات خداوند – نيز مي تواند گرفته باشد.پس مي توان يزد را شهرآفريننده خوبي ها و پاكي ها ، و شهرخدا دانست.آقاي حسن حجازي مي گويد كه در دوره ساسانيان به يزد ، يزدان يا يزتان اطلاق مي شده . از اسامي ديگري كه به يزد نسبت داده شده – و در سفرنامه ها ياتواريخ آمده – مي توان به اين نامها اشاره كرد. *ايساتيس: شهرباستاني يزد، در دوره هخامنشي به ايساتيس مشهور بوده و مرحوم عبدالحسين آيتي ،محل آن را در دامنه بلندي هاي مهريز ذكر كرده اند. درجغرافياي بطلميوس ،از محلي بنام "ايستيخاي" در بيابان "كارمانيا" (كرمان) ياد شده كه شايد همان "ايساتيس" باشد.(سيد عبدالعظيم پوريا- زندان اسكندر از نگاهي ديگر) *كثه: به معني زندان يا شهر كوچك مي باشد ومنسوب به زندان ذوالقرنين سكندر است. گفته اند هنگامي كه شماري از بزرگان ايران در ري عليه اسكندر مقدوني بر خاستند ،وي آنان را دستگيركرد وهمراه خود به فارس برد .چون به يزد رسيد، زندانيان را درچاهي ‌‌زندان (زنداني)كرد وآن محل را كثه ناميد؛ كه به يوناني زندان است .پس از اينكه اسكندر يزد را ترك گفت، نگهبانان به كمك زندانيان به آباداني وعمران يزد ، همت گماشتند. نخستين بار (استخري) ،در سده 4 ه.ق، از واژگان كثه و يزد با هم ياد كرده است . در سده هاي بعد ، تا سده 8 ه.ق، كثه تنها در آثار جغرافيايي آمده ودر آثار تاريخي همه جا از يزد نام برده اند . در سده 9 ه.ق، پژو هشگران تاريخ محلي يزد ، از جمله جعفري در تاريخ يزد و كاتب در تاريخ جديد يزد نام كثه را با روايتهاي (زندان اسكندر) در آميخته اند وكثه را نخستين بناي يزد ،پنداشته اند ؛ كه به فرمان اسكندر مقدوني ساخته شده وآن را (زندان ذوالقرنين) خوانده اند .(ايرج افشارسيستاني-شناخت يزد-انتشارات هيرمند - 1378) يزدان گرد دوران ساسانيان ،به فرمان يزد گرد اول (399-421م)در محل زندان ذوالقرنين (كثه)شهري بنا شد كه آن را (يزدان گرد) نام نهادند.(همان ماخذ) دارالعباده "پس از بر آمدن اسلام و گرايش مردم يزد به دين ‌(مبين) اسلام، عنوان (دارالعباد) يا (دارالعباده ) به اين شهر داده شد؛ زيرا علاء الدوله كالنجار ،از ملكشاه سلجوقي تقاضاي حكومت يزد را كرده بود ، تا درآنجا به عبادت بپردازد . احمد كاتب ،تاريخ نگار يزدي سده 9 ه.ق ،در كتاب تاريخ جديد يزد، مي نويسد: (...در سال 504 ه.ق،ملكشاه سلجوقي حكومت يزد را به علاء الدوله كالنجار واگذار كرد وآن را دارالعباده ناميد)(همان ماخذ) *از ديگراسامي دوران اسلامي يزد ،كه از معروفيت كمتري برخوردار هستند ،مي توان به :دارالمومنين و دارالشيعه اشاره كرد . * شهر بادگيرها و نگين كوير: يزد به شهر بادگيرها (بواسطه وجود بادگيرهاي متعدد بر بام خانه ها وآب انبارها) ونيز نگين كوير هم سرشناس است .

[Mohammad Aref 120,438]

راه های جاده ای و ترانزیتی

يزد به عنوان مرکز استان محل انشعاب راههاي درون استاني و برون استاني است. جاده معروف به سنتو، راه اصلي ارتباطي بين يزد، تهران و اصفهان و ديگر نقاط شمالي استان است. امتداد اين مسير در جنوب به راههاي استانهاي کرمان، هرمزگان و سيستان و بلوچستان مي پيوندد. همين طور راه يزد- تفت- ابرکوه، استان يزد را با استانهاي فارس، کهکيلويه و بوير احمد و بوشهر و حتي خوزستان و لرستان در جنوب غرب کشور متصل مي سازد. از ناحيه شرق نيز راه يزد- طبس استان را به استانهاي خراسان جنوبي و خراسان رضوي متصل مي نمايد. راه يزد- بافق نيز مرکز استان را به شهرستان بافق مرتبط مي سازد.محورهاي ياد شده همگي آسفالته بوده و هر کدام در مسير خود شهرها و روستاهاي زيادي را بهم ارتباط مي دهند. بديهي است در هر کدام از اين محورها، بخش کوچکي از راه، در محدوده شهرستان يزد قرار گيرد و بقيه مسير در شهرستانهاي ديگر استان و يا شهرستانهاي مسير، در استانهاي مجاور، قرار مي گيرد. طول راههاي شهرستانهاي واقع در حوزه استحفاظي اداره کل راه و ترابري استان 5/87 کيلومتر است که 33 کيلومتر آن راه اصلي چار خطه (با مسير مجزاي رفت و آمد) قرار دارد که مشخصاً در محورهاي يزد- اردکان و يزد- مهريز در مسير جاده اصلي موسوم به سنتو قرار دارد. 47 کيلومتر از راه اصلي آسفالته معمولي و 5/7 کيلومتر از راه فرعي درجه يک آسفالته نيز در آمار محدوده اين شهرستان منظور شده است. طول راههاي روستائي واقع در محدوده شهرستان نيز 161 کيلومتر بوده که 69 کيلومتر آن آسفالته و 92 کيلومتر خاکي بوده است.

 

شبکه ریلی

راه آهن جنوب شرق که مرکز آن در يزد قرار دارد يکي از فعالترين راه آهن هاي سراسر کشور مي باشد، چه راه آهن سراسري يزد- بافق- بندرعباس و يزد- اصفهان و يزد- تهران و اخيراً يزد- بافق- مشهد در اين شبکه قرار دارد. به علاوه راه 200 کيلومتري چادر ملو- اردکان نيز در اين حوزه قرار گرفته است.

 

شبکه هوایی

فرودگاه يزد همه روزه به تهران و هفته اي دو روز پرواز به مشهد داشته و نقش اساسي در پرواز حجاج و زائران سوريه و بويژه حمل بار به مقاصد داخلي و خارجي و صادرات و واردات استان دارد.

[Mohammad Aref 120,438]

آب و هوا

داراي آب و هواي اقليمي ـ گرم و خشك بياباني است و نوسان دما در تابستان و زمستان و حتي در شب و روز بالا و متغیراست و اين از ويژگيهاي آب و هوايي منطقه به شمار مي رود، از اين نگاه مي توان گفت: يزد داراي دو فصل است فصل بلند گرما (از اسفند تا مهر) و فصل كوتاه سرما ( از آبان تا اواخر بهمن) .

 

زبان و گویش مردم

مردم یزد به زبان فارسی رایج با پاره‌ای ویژگی‌های گویشی سخن می‌گویند و بسیاری از واژه‌ها و ترکیبات زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کرده‌اند. در استان یزد برخی ویژگیهای گویشی میان شهرستانهای مختلف محسوس است. معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود هنوز به زبان نیاکانشان سخن می‌گویند و بویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام می‌دهند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری (فارسی خالص و اولیهٔ ایرانیان) است.

[Mohammad Aref 120,438]

میزان جمعیت

بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن جمعیت شهرستان یزد در مجموع 526 هزار و 276 نفر است که این تعداد در 138 هزار و 200 خانوار زندگی می کنند که از این جمعیت 274 هزار و 95 نفر مرد و 252 هزار و 181 نفر زن هستند. در این شهرستان 484 هزار و 167 نفر جمعیت شهری و 42 هزار و 9 نفر جمعیت روستایی اعلام شده است.

 

سطح تحصیلات

حدود 90 درصد از جمعيت شهر يزد باسواد هستند كه اين نرخ در روستاهاي استان معادل 79 درصد است. مجموعا حدود 88 درصد از ساكنان استان يزد باسواد مي‌باشند. براساس همين آمار، استان يزد بعد از استان تهران در جايگاه دوم از نظر سواد قرار دارد.

 

میزان گردشگری داخلی و خارجی

آمار گردشگران داخلی با20% و گردشگران خارجی با 55% افزایش در سه ماهه اول سالجاری نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته ، نشانگر روند مثبت و رو به رشد صنعت گردشگری در استان یزدمی باشد . این آمار بر اساس ورودی هر نفر شب خواب اماکن اقامتی محاسبه شده ، بطوریکه در سه ماهه اول سال 87 گردشگران داخلی60189 نفر و گردشگران خارجی7111 نفر بوده اند ولی در سه ماهه نخست امسال این آمار به ترتیب 72634 نفر ایرانگرد و 11259 نفر جهانگرد می باشد . برنامه ریزیهای جدید ، تنوع تبلیغات و اطلاع رسانی صحیح واز همه مهمتر افتتاح8 هتل سنتی و یک هتل- آپارتمان در ماههای پایانی سال گذشته در استان یزد از جمله عوامل موثر در جذب و ماندگاری گردشگران در بهار سال 88 بوده است. واحدهای اقامتی – پذیرایی ازمولفه ها ی مهم و تاسیسات زیرساختی صنعت گردشگری بشمار آمده و استقبال بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در این بخش مطلوب بوده است و امید است با آغاز فعالیت معاونت سرمایه گذاری و طرحها در تشکیلات این سازمان و همکاری شرکت توسعه گردشگری استان شاهد جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی در سایر بخشهای صنعت گردشگری استان یزد نیز باشید. شایان ذکر است در نیمه دوم سال 87 هتلهای سنتی : ساباط ، واحه ، والی ، کوروش ، فهادان ، ادیب الممالک و هتل – رستوران سنتی باغ مرشد در شهرستان یزد ، هتل – رستوران سنتی شاه عباسی در شهرستان مهریز و هتل – آپارتمان امین در اشکذر ( شهرستان صدوق ) با مجموع 85 اتاق و 360 تخت افتتاح و به بهره برداری رسید .

[Mohammad Aref 120,438]

محصولات کشاورزی

به دلیل خشکی آب و هوا و اندک بودن میزان بارندگی بین استان‌های ایران کمترین اراضی کشاورزی در یزد قرار دارد. عمده محصولات کشاورزی یزد شامل خرما و گندم غلات ، حبوب ، پسته ، بادام ، گردو، خشکبار، صيفي ، روناس و پنبه است

 

محصولات صادراتی

در سال 1369 رويه صادرات در گمرک يزد به اجراء درآمد. صادرات اوليه شامل محصولات سنتي مانند حنا، رنگ گياهي ، شيرينيجات و ظروف ملامين بود . وجود کارگاهها و کارخانجات توليد منسوجات و پيشرفت آنها باعث ورود ماشين آلات پيشرفته و توليدات بهتر و صدور محصولات به کشورهاي مختلف شده است. وجود انواع خاکهاي معدني و معادن غني در استان باعث رونق صنايع از جمله کاشي و سراميک شده است . صنعت کاشي و سراميک نه تنها بازار داخلي را اشباع نموده بلکه سهم قابل ملاحظه اي از بازارهاي خارج از کشور را به خود اختصاص داده است. در نه ماهه سالجاري بيش از 182 ميليون دلار كالا از گمرك استان صادر شد معاونت توسعه تجارت خارجي سازمان اظهار داشت: در نه ماه اول سال جاري بالغ بر 285560 تن كالا به ارزش 182854580 دلار معادل 1719417505 هزار ريال از طريق گمرك استان يزد از كشور صادر گرديده است كه نسبت به صادرات دوره مشابه سال قبل از لحاظ وزن با 45% و از لحاظ ارزش با 5% افزايش روبرو بوده است. قيمت هر كيلو كالاي صادراتي در اين مدت 64 سنت مي‌باشد در حاليكه قيمت هر كيلو كالاي صادراتي در مدت مشابه سال قبل 88 سنت بوده است يعني با 28 درصد كاهش روبرو بوده است. ارسلاني زاده در ادامه بيان داشت: در اين مدت 23610944 تن كالا به ارزش 13992137658 دلار از گمركات سراسر كشور صادر گرديده به طوري‌‌كه گمرك استان يزد رتبه 19 را به خود اختصاص داده است. عمده كالاهاي صادراتي در اين مدت: كاشي و سراميك با سهم 30% از ارزش كل صادرات، انواع سيم و كابل با سهم 17% از ارزش كل صادرات ، اكسيد موليبدن با سهم 15% از ارزش كل صادرات، فروموليبدن با سهم 15% از ارزش كل صادرات، پسته و مغز پسته (با سهم 6%)، بوده است. بطوريكه تنوع كالاهاي صادراتي در اين مدت 133 قلم كالا بوده است. كاهش 60 درصدي در صادرات سيم و كابل نسبت به مدت مشابه سال قبل و همچنين كاهش 21 درصدي صادرات پسته و مغز پسته دو عامل مهمي است كه باعث شده نسبت به مدت مشابه قبل ارزش صادرات رشد چشمگيري نداشته باشد. صادرات صورت گرفته از طريق گمرك يزد در اين مدت به تفكيك گروه به شرح ذيل مي‌باشد. 1- گروه كشاورزي: با وزن 3389647 كيلوگرم و ارزش 13325484 دلار، 1% در وزن و 7% در ارزش (دلار) از كل صادرات را به خود اختصاص داده است. 2- گروه صنعت: با وزن 2409211891 كيلوگرم و ارزش 164606789 دلار، 85% در وزن و 90% در ارزش (دلار) از كل صادرات را به خود اختصاص داده است. 3- گروه معدن: وزن 41242915 كيلوگرم و ارزش 4764133 دلار، 14% در وزن و 3% در ارزش (دلار) از كل صادرات را به خود اختصاص داده است. 4- گروه فرش و صنايع دستي: 6020 كيلوگرم و ارزش 158174 دلار. صادرات در اين مدت به 50 كشور جهان صورت گرفته كه عمده‌ترين آنها عراق، سوريه، بلژيك، ايتاليا، روسيه، افغانستان و پاكستان مي‌باشد.

[Mohammad Aref 120,438]

فرش ستاره کویر یزد

فرش ستاره كوير يزد كه در سال 1360 تاسيس شد از ابتداي فعاليت همواره در سطح اول بازار فرش ماشيني كشور قرار داشته است. اين شركت در طول 26 سال فعاليت خود ابداعات و نوآوري هاي بسياري را به دنياي فرش ماشيني عرضه كرده و توانسته است، علاوه بر كسب بالاترين نام در بازار ايران، در بازارهاي جهاني نيز جايگاه معتبري را به خود اختصاص دهد. در تداوم فعاليت هاي گروه، توسعه شركت ستاره كوير در شركت فرش خاطره كوير تبلور يافت. خاطره كوير كه از مدرن ترين و پيشرفته ترين دستگاه هاي بافندگي فرش ماشيني بهره مي برد، در سال 1375 تاسيس شد و هم اكنون در كنار ستاره كوير تنوعي بسيار چشمگير از انواع گليم، جاجيم، گليم فرش و فرش را به بازار هاي داخلي و خارجي عرضه مي كند. فرش دستباف گونه، شاهكار كوير كه محصول منحصر به فرد گروه ستاره كوير در جهان است، در شركت فرش خاطره كوير يزد توليد مي شود. گروه ستاره كوير يزد در تداوم فعاليت هاي چشمگير صادراتي خود در سال 1386 بعنوان صادر كننده نمونه كشور انتخاب شد

 

صنایع فولاد آلیاژی

شركت صنايع فولاد آلياژي يزد (سهامي خاص) در تاريخ 1369/10/4 توسط كاركنان فولاد آلياژي ايران بمنظور توليد و توزيع انواع ميخ و ساير مصنوعات مفتولي با سرمايه ده ميليون و نهصد هزار ريال تأسيس و به شماره 1833 در اداره ثبت شركتهاي شهرستان يزد به ثبت رسيده است. موضوع شركت درسال 84 به صورت ذيل تغيير نمود: خريد يا اجاره زمين و ماشين آلات و لوازم يدكي و مواد اوليه مورد نياز از داخل يا خارج كشور ايجاد تاسيسات مربوطه بمنظور توليد انواع قطعات و مقاطع آماده سازي شده فولادي انواع فعاليتهاي بازرگاني اعم از خريد يا فروش كالاهاي تجاري تصدي خدمات معاملاتي و اوراق بهادار و قرضه و خريد و فروش سهام و بطور كلي انجام هرگونه فعاليتي كه به نحوي مربوط به موضوع شركت باشد. سرمايه شركت باستناد مصوبات مجمع عمومي فوق العاده صاحبان سهام مورخ 1385/7/2 در حال حاضر به مبلغ 15 ميليارد ريال رسيده و تا مبلغ بيست ميليارد ريال در اختيار هيئت مديره مي باشد.

[Mohammad Aref 120,438]

مجتمع صنعتی چادرملوی

تاریخ تأسیس شرکت: شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در خرداد ماه 1371 تحت شماره 2257 در دفتر ثبت شرکتهای شهرستان یزد به ثبت رسیده است. سپس به موجب مصوبه مجمع عمومی فوق العاده مورخ 16/8/1377 مرکز شرکت به تهران منتقل و به شماره 145857 در اداره کل ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری تهران به ثبت رسیده است. محل فعالیت شرکت: دفتر مرکزی شرکت در تهران، خیابان ولیعصر بالاتر از ظفر، بلوار اسفندیار، پلاک 66 واقع است و شرکت فاقد شعبه می باشد. مجتمع معدنی و صنعتی چادرملو در استان یزد، 180 کیلومتری شمال شرقی شهر یزد، حاشیه کویر ساغند قرار دارد. موضوع فعالیت شرکت: موضوع فعالیت شرکت عبارتست از : اکتشاف و استخراج و بهره برداری از معادن سنگ آهن و تولید کنسانتره از آن و تولید گندله، تولید سنگ آهن (لامپ اور) تولید محصولات فولادی، نصب و راه اندازی و نگهداری و تعمیرات و بازرسی فنی سرویس تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز شرکت، خرید و تهیه انواع و اقسام ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات و مصالح مورد نیاز برای انجام موضوع فعالیت شرکت، انجام خدمات مهندسی، مشاوره، آموزش مدیریت و فراهم نمودن دانش فنـی از داخل و یا خـارج برای تحقق موضـوع فعالیت شرکت. مشارکت و سرمایه گذاری با اشخاص حقیقی و حقوقی و بانکها و موسسات اعتباری داخلی و خارجی در سایر شرکتها و طرحهای معدنی و صنعتی، انعقاد قراردادهای پیمانکاری به منظور ارائه خدمات فنی و مهندسی و بهره برداری از معادن و فرآوری آن و مبادرت به کلیه امور بازرگانی از قبیل خرید و فروش، صادرات و واردات و کلیه امور عملیاتی که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در جهت اجرای موضوع شرکت ضرورت داشته باشد. انتشار فروش اوراق قرضه و اوراق مشارکت وفق قوانین و مقررات مربوطه مشارکت و سرمایه گذاری در ایجاد شرکتهای جدید در داخل و خارج از کشور و هر نوع خرید و فروش سهام اوراق بهادار، اخذ تسهیلات مالی و خدماتی از بانکها و موسسات اعتباری غیر بانکی طبق قوانین و مقررات مربوطه، انجام هر نوع عملیات و معاملات که برای حصول به مقاصد شرکت ضروری باشد.

 

کابل و فیبر نوری شهید قندی

شركت كابلهاي مخابراتي شهيد قندي در آبان ماه سال 1363 با هدف تولید انواع کابلهای مخابراتی مسي وكابلهاي مخابراتي نوري ، توسعه ارتباطات و ایجاد تحول در شبکه عظیم مخابراتی کشور ، تحت پوشش وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت درشهر یزد درزمینی به وسعت یک میلیون مترمربع و بازیربنایی معادل دویست هزارمترمربع همگام باآخرین فناوری روزجهان وبه عنوان پدیده ای نو درعرصه تولیدکابلهای مخابراتی تاسیس گردید. شروع بهره برداری از این مجتمع عظیم صنعتی ، مقارن با افتتاح سالن تولید کابلهای مخابراتی نوری بودکه برای اولین بار درکشور، درسال 1367 محقق گردید . در سال 1369 با تولید کابلهای مخابراتی مسی آغاز شد و به منظور افزایش ظرفیت تولید ، خودکفایی صنعتی و تامین نیاز روزافزون کشور، تا سال 1384 طی سه مرحله توسعه یافت. در سال 1368 شرکت فیبر نوری و سلول خورشیدی با هدف تولید فیبر نوری و پانلهای خورشیدی در تهران راه اندازی و در سال 1378 دراین شرکت ادغام گردید. این شرکت در سال1375 جزء نخستین شرکتهای ایرانی بوده که موفق به اخذ گواهینامه iso 9001گردید و درسال 1381 گواهینامه کیفیت iso 9001ویرایش 2000 واستاندارد زیست محیطی iso 14001 را اخذ نمود . بر مبنای روح حاکم براین استانداردها است که هدف اصلی شرکت ، حفظ کیفیت درحداستانداردهای جهانی وبرآورده ساختن انتظارات مشتریان ، تعالی صنعتی واقتصادی وحذف وابستگی و حضور موثر در بازارهای جهانی میباشد . اصل مشتری سالاری وبهبود مستمرکیفیت و خدمات ، باور قطعی و تثبیت شده مدیران و کارکنان این شرکت می باشد تا در انجام به موقع تعهدات و در نظر گرفتن نیازها و خواسته های مشتریان و تضمین کیفیت محصولات تولیدی نهایت دقت و تلاش را مبذول نمایند. در راستای برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی وسیاستهای خصوصی سازی دولت جمهوری اسلامی ایران در سال 1383 شرکت کابلهای مخابراتی شهید قندی از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل گردید. شرکت کابلهای مخابراتی شهید قندی افتخار دارد با تجربه ای بیش از 20 سال فعالیت در زمینه طراحی و تولید انواع کابلهای مخابراتی وپانلهای خورشیدی ، بعنوان بزرگترین صادرکننده کابلهای مخابراتی درکشور، تامین کننده بیش از 80% از کابل مخابراتی زیرساخت کشور بعد از انقلاب اسلامی، باشد و طی هشت سال متوالی به عنوان یکی از صدشرکت برتر کشور انتخاب گردد.

 

زرگری و طلاسازی

زرگری يكی از هنرهای دستی استان يزد است. زرگرها با طرح‌های بسيار زيبا از نقوش ساده هندسی و نمادين با تلفيق سنگ‌ها و گوهرهای قيمتی زيورهای بسيار متنوع برای زينت زنان و دختران می‌آفرينند.اين زيورآلات شامل گوشواره، گردن بند و سينه‌ريز، دست بند، انگشتر، ‌حلقه و النگو است. در استان يزد سال‌ها است كه راسته‌ای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است. از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پيش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده، می‌توان به ترازوهای مثقالی، بوته، كوره‌های گلی، انبر سركج،‌ رجه با شيارهای كوچک و بزرگ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس اشاره كرد. در حال حاضر از وسايل بسيار مدرن استفاده می‌شود كه در يک ساعت چند كيلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبديل می کند.

[Mohammad Aref 120,438]

معماری شهر

مشخص‌ترین وجهه شهر معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک‌کردن فضای ساختمان به کار می‌رفته‌است. بافت و ساخت معماری ویژه منطقه یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند.

 

نماد شهر

بادگیر از مظاهر و سمبلهای تمدن ایرانی است دقیقا معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده ولی سفرنامه نویسان قرون وسطی بیشتر از بادگیرهای شهرهای کویری و گرم و خشک مانند یزدنام برده‌اند کاریز و بادگیر و خانه‌های گنبدی بدون تردید از نمادهای تمدن یزد است. اولین بادگیر ها در تاریخ جهان در منطقه یزد خودنمایی کردند.سیستم کاری بادگیرها بهاین نحو می باشد که هوای جاری بیرون از خانه را به داخل خود می کشند و با تشت های آبی که درون آنها تعویه شده ، هوا را خنک و سبک می کنندو به داخل خانه هدایت می کنند. بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضای خنک در داخل منازل گرم کویری است . این دستگاه تهویه مطبوع ، سالیان درازی از روزگاران دور ، فضای زندگی مردم ایران را قابل تحمل کرده است . بادگیرها معمولاً برجکهای کوچکی به صورت چهارضلعی یا چند ضلعیهای منتظمند که ساختار مثلث در آنها به هیچ وجه دیده نمیشود.

[Mohammad Aref 120,438]

سوگ و عزاداری های عمومی و خصوصی

مراسم (نخل برداری) که از قدیم الایام در یزد مرسوم بوده است، جذابیت خاصی دارد. نخل به عنوان تابوت سومین امام یعنی امام حسین (ع) شناخته می شود. نخل، چوب بستی عظیم به شکل برگ درخت است که شباهتی به برگ خرما ندارد. نخل با پارچه سیاه سر تا پا سیاه پوش می شود و صد ها شمشیر، قمه، و خنجر برهنه با تزئینات خاصی مانند: آئینه ها، میوه ها، پولکها، منگله ها، دستمال های ابریشمی رنگی بر دو طرف بدنه نخل بسته می شود. در دهه اول محرم و یا در دهه آخر ماه صفر (دو ماه خاص عزاداری شیعیان) نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می آید و سه دور گرد میدان نخل می چرخد و آنگاه آرا آرام به درون آشیانه خود باز می گردد. همراه با چنین مراسمی، روضه خوانی، سینه زنی و عزاداری انجام می شود. صنایع دستی صنایع دستی به بخشی از هنر و صنعت گفته می شود که با بهره برداری از مواد اولیه بومی و انجام کار اساسی به کمک دست و ابزارهای سنتی دستی انجام می پذیرد و منحصر به ساخت محصولاتی می شود که بیانگر ذوق هنری و خلاقیت فکری سازندگان آن می باشد. مهم ترین صنایع دستی در استان یزد عبارتند از: قالی، قالیچه، گلیم، مخمل، زری، چادر شب، دستمال، مرس ریزه جیم، قناویز، اجرامی، شمد، ترمه، پرده، زیلو، روفرشی، کرباس، بقچه، لنگ، کیسه حمام، خورجین، پتو، سفال، سرامیک، حصیر، کاشی و گیوه. در میان صنایع دستی قالی بافی، ترمه بافی، زیلو بافی، ساخت سفال، سرامیک و کاشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شیرینی پزی در یزد سابقه طولانی دارد. در یزد شیرینی های سنتی مانند باقلوا، قطاب، لوز نارگیل، پشمک، نان برنجی و حاجی بادام و... تهیه می شود آداب و رسوم محلی

 

جشن سرورهای عمومی و خصوصی

اکثریت قریب به اتفاق مردم استان یزد پیرو دین اسلام و شعیه دوازده امامی هستند. به همین دلیل مجموعه مراسم تحت تأثیر رفتارها و کنشهای فرهنگی اسلامی و ملی صورت میگیرد. مراسم عروسی، اعیاد ملی و مذهبی نظیر عید نوروز، عید فطر، عید غدیر خم، عید مبعث و سالروز تولد پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) به ویژه نیمه شعبان (سالروز تولد دوازدهمین امام یعنی امام مهدی (عج)) به طرزی با شکوه و مفصل برگزار میشود. مراسم مربوط به جشنها و اعیاد زرتشتیان نیز از جذابیت خاصی برخوردار است. مراسم عروسی و همسر گزینی طی مراحلی صورت می گیرد. خواستگاری، وکیل پرسان، گواه گیران، عروس کشان و پاتختی از جمله این مراحل است. جشنهای ماهانه (برابر شدن نام روز با نام ماه مثلاً روز فروردین با ماه فروردین) جشنهای مفصلی موسوم به گاهنبار ها، نوروز جمشیدی و مراسم پنج روز پایان سال، روز تولد آشو زرتشت پیامبر ایران و باستان (روز خرداد از ماه فروردین مصادف با ششم فروردین) و جشن سده یا جشن بزرگداشت آتش اهورا مزدا منصوب به هوشنگ پادشاه پیشدادی در روز دهم بهمن ماه از مهمترین مراسم شادی هستند که از سوی زرتشتیان با شکوه خاصی برگزار میشود. مراسم عید پسح، یهودیان به مدت 8 روز به مناسبت نجات قوم بنی اسرائیل توسط حضرت موسی (ع) در کنیسه «هاداش» یزد از طرف اقلیت بسیار کوچک یهودی برگزار میشود.

[Mohammad Aref 120,438]

شیرینی شهر یزد

قطاب، زولبيا، پشمك، لوز بيد مشك، حاجى بادام و لوز پسته از ديگر شيريني‌هاي يزدي است، اما طعم هيچ كدامشان نتوانسته‌ است از باقلوا پيشي بگيرد و گوي سبقت را از اين خوردني كوچك و شيرين بربايد. تهيه اين شيريني سنتي يزد، کمي مشکل است. ولي مطمئنا اگر آنرا در منزل تهيه کنيد روز شيريني براي خود ساخته‌ايد. براي تهيه باقلوا بايد خميري مشابه خمير نان تهيه کنيد که لواش باقلوا گفته مي‌شود و يک مايه محتوي پودر پسته که در ميان باقلوا قرار مي‌گيرد و يک شربت که براي شيرين کردن، روي آن داده مي‌شود. براي تهيه مايه داخل باقلوا داشتن پودر بادام يا پسته، پودر قند و كمي هل در منزل ضروري است. شكر، آب و گلاب نيز شيره شيرين باقلوا را تشكيل مي‌دهد. براي تهيه لواش باقلوا هم تخم مرغ، روغن مايع، شير، كره، نمك، گلاب و آرد سفيد مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اما باقلواي يزد، سوغاتي است كه يكي دو روز بيشتر در خانه مسافران يزد باقي نمانده و تنها مزه آن است كه هميشه زير دندان باقيست و شوق مسافرتي ديگر به يزد را چند برابر مي‌كند.

 

ترمه شهر یزد

گردشگراني كه ترمه يزد را فراموش نكرده و اين سوغاتي مهم و ارزشمند را با خود به خانه‌هايشان آورده‌اند مي‌دانند كه مسافرت به يزد بدون ترمه سبب مي‌شود تا خاطره مسافرت هميشه زنده نماند. هنر ترمه بافى در يزد سابقه تاريخى دارد و ابتدا در انحصار زرتشتيان بوده و از آن براى تهيه شلوارهاى مخصوص مجالس جشن عروسى استفاده مي‌شده است. نقش ترمه بيشتر جقه، شاخ گوزن و گل محمدى است. ترمه، پارچه‌اى است در نهايت زيبايي، كه تار آن از ابريشم تابيده شده و پود آن از ابريشم، نخ و پشم الوان است. ترمه‌هاى قديم را به سر انگشت مى‌بافتند و به اين دليل به انگشت باف معروف بودند. امروز توليد ترمه، نيمه دستى است. اما صنايع دستي يزد تنها معطوف به ترمه بافي نيست و قالي بافي، گيوه بافي ، سفالگري و ساخت سراميك نيز در اين رده قرار مي‌گيرد.

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد جامع کبیر

 

مسجد جامع کبیر یزد یکی از با ارزش ترین میراث تاریخی، هنری و گنجینه ای از معماری اسلامی است . از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان به قدرت و استواری کاشیکاری های نفیس و زیبای لاجوردی آن اشاره کرد. در زیرگنبد این مسجد بخشی قرار دارد که به آن تابستانه می کویند. این سرد خانه دارای پنجره های آجری مشبک است. داخل این تابستانه محرابی قرار دارد که دارای کاشیکاری زیبایی است. بر بالای این محراب وجود دو نقش جالب است. یکی از این نقش ها از ترکیب دو کلمه علی و محمد( علی به رنگ سفید و محمد به رنگ آبی) که هر کدام شش بار تکرار شده است، به صورت قرینه در دو طرف به وجود آمده است. نقش دیگر که نشانه و آرم مسجد است گنبدی کوچک و چسبیده به دیوار است . این نقش تنها در این مسجد دیده شده است. اما نکته جالب دیگر در این میان این است که مردم معتقدند خاک کاشی و خاک کلیه مصالح آن از کربلاست و برای ساختن آن به جای استفاده از آب از گلاب استفاده شده است. در دیواره های طرفین این مسجد دو حصار مشبک کاشی کاری وجود دارد و با دقت در نقش ستاره های این حصارها به تفاوت رنگ مایه آنها پی می بریم. شبستان مسجد دارای دو قسمت است که یکی در زمستان و دیگری در بهار و پاییز مورد استفاده قرار می گیرد. شبستان پاییزی حالتی تقریبا دیواره شکل دارد، ولی شبستان زمستانی طویل تر است. در شبستان پاییزی 36 ستون قرار دارد که فاصله هر ستون تا ستون بعدی 5/5 متر است. درهای مشبک این شبستان با شیشه های رنگی مزین شده و در شبستان زمستانی مسجد 65 ستون با فواصل 5/3 متر از هم وجود دارد. سر در رفیع و زیبای آن از دیگر ویژگی منحصر به فرد مسجد است که ارتفاع آن 24 متر می باشد. این در یکی از بلندترین ایوان هایی است که در ایران ساخته شده است. سبک معماری در ساخت این ایوان نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. بر خلاف ایوان های پهن دوره سلجوقی ایران این مسجد بسیار باریک ساخته شده و ارتفاع دهانه قوسی شکل آن تقریبا سه برابر عرض آن است. وجود طاق نماهای کم عرض در دو طرف طاق یا دهانه قوسی و وجود دو مناره زیبا بر بالای ایوان از دیگر ویژگی های مسجد جامع کبیر یزد است. گفتنی است قدمت این مسجد به قرن هشتم هجری قمری بر می گردد و به شماره ثبتی 206 و در تاریخ 31/4/1313 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

 

مجموعه امیر چخماق

 

مجموعه امیر چخماق که یکی از شاخص ترین مجموعه‌های تاریخی شهر یزد محسوب می‌شود تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده و یکی از نقاط سوق الجیشی و مهم یزد محسوب می‌شود. این مجموعه با ارزش که نقطه خیابان‌های اصلی شهر است شامل مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق می‌باشد. این مجموعه از آثار قرن نهم هجری است که امیر جلال‌الدین چخماق از سرداران و امرای شاهرخ تیموری هنگامی که به حکومیت یزد رسید با همکاری همسر خود ستی فاطمه خاتون برای آبادانی، شهر آن را بنیان نهاد. بانیان در شمال مسجد، میدانی ایجاد کردند که هم اکنون پابرجاست و مرکز شهر یزد است. این میدان در عصر صفوی هم به همین نام شهرت داشت. در زمان شاه عباس برخی از این آثار احیاء شده است، از جمله چهار سوقی بر روی کاروانسرا ساخته شده است. اوایل قرن سیزدهم هجری میدان جلوی مسجد و سردر بازار تبدیل به حسینیه شده ‌است . البته آنچه مسلم است در آن زمان، این مکان نقش حسینیه را نداشته، چون ساخت چنین فضاهایی از زمان صفویه به بعد در ایران رواج پیدا کرده است. در شرق میدان ا میر چخماق، بازاری به نام حاجی قنبر وجود دارد. این بازار از بناهای نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی است. این شخص که به امر جهانشاه قره قریونلو به حکومت یزد رسیده بود آثار دیگری هم در یزد بنا کرد. بعدها بر سر در بازار بنای زیبا و بلندی به اسلوب بناهای موجود در تکیـه‌های یزد سـاخته شد. این بنـای عظیـم یکی از معـرف‌های شهر یزد است و هنگـامی که می‌گوینـد ” میرچخماق” مرادشان همین بناست در حالی که از آثر امیر چخماق نیست. مسجد امیر چخماق که در تاریخ‏های یزد به نام مسجد جامع نو نیز خوانده شده است .در دوره صفویه به همت امیر جلال الدین چخماق شامی حاکم یزد از امراء و سرداران و مقرب درگاه شاهرخ و زن او ستی (بی بی) فاطمه خاتون احداث شده است. این مسجد در سال ۸۴۱ هـ.ق به پایان رسید و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار بعد از مسجد جامع شهر قرار دارد در توصیف این مسجد باید گفت که در کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد به میدان میر چخماق باز می‏شود، سنگی نصب گردیده که بر آن متن وقفنامه‏ای به خط نسخ نقر شده است. در طرف راهروی شمالی که از درب کریاس به صحن وارد می‏شود، شبکه‏هایی ظریف از کاشی‏های معرق در پنجره‏ها نصب شده‏اند. قسمتی از سردر صفحه ایوان کاشیکاری معرق شده است و جرزهای آن آجری رنگ می‏باشد. دور خارجی گنبد و بر کمربند آن عبارت “السلطان ظل الله….” به کوفی بنایی تکرارشده است. محراب صحنه اصلی از کاشی معرق است با ساختمانی مقرنس کاری که در وسط آن سنگ مرمر بسیار خوشتراشی به اندازه ۱/۱۵ * ۳/۳۸ متر نصب شده است. و در وسط منقرص کاری یک گل مربع به اندازه ۵۴ * ۹۵ سانتیمتر نصب است و در دست چپ ایران، یک سنگ مرمر به اندازه ۲۸ * ۳۰ سانتیمتر نصب شده است. سر در شرقی مسجد دارای کتیبه‏ای از کاشی معرق به خط ثلث محمد الحکیم است.گنبد مسجد خمیده و ترکدار است با کاشی سبز رنگ کاشی شده و پیرامون آن نیز کتیبه‏ای به خط کوفی قرار دارد. مسجد میر چخماق با کاشی‌های معرق و طاق‌های مقرنس اثری است که از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قراردارد و به مسجد جامع نو نیز معروف است. در این مجموعه دو آب انبار به نام‌های ستی فاطمه و تکیه امیر چخماق (آب انبار حاجی قنبر) وجود دارد که آب انبار ستی فاطمه در کوچه شیخ اسداله در ضلع جنوبی میدان امیر چخماق قرار گرفته و مربوط به دوره صفویه است. در حالی که آب انبار تکیه امیر چخماق در حد فاصله تکیه و بازارچه حاجی قنبر واقع شده و احتمالاً قدمت آن نیز به دوره صفویه می‌رسد. این آب انبار در حال حاضر به عنوان موزه آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد حظیره

 

موقعيت مكاني : مسجد حظيره درضلع شرقی خیابان امام خمینی ، محله پیر برج واقع شده است . باني : مسجد حظيره از اموال حاجي شمس الدين محمد بن زين الدين عليشاه ميبدي در محله ابر و مباركه مقابل دروازه فتح يعني محله اي كه به پير برج نيز شهرت داشت ساخته شد . در كتابچه موقوفات يزد محل ساخت آن بجاي درب فتح، مقابل درب حظيره گفته شده است . منابع تاريخي : حظيره محمديه بقعه اي بوده است براي سكونت فقرا ونيز محل عبادت که درسال 843 هجري ساخته شده است. مسجد قديمي درابتدا به شكل اتاق ساده ای با پوشش داخلي گچی،پشت بام و نمایي آجری بنا شده بود. مشخصات بنا: بناي كنوني حظيره ( روضه محمديه ) وكليه كاشيكاريهاي آن به جز سنگ مرمر منصوب در محراب از آثار جديد وتازه ساز است كه ساخت آن قبل از انقلاب اسلامي آغاز شده وتا كنون ادامه دارد . مسجد مذكورداراي 3 درب ورودي است كه درب اصلي آن درب بزرگ فلزي است که به خطوط هندسي تزئين يافته است . اسپر وپيشخوان ودو مناره قطور وزيبای مسجد مزين به كاشي معرق با نقوش گل وبوته اسليمي ـ ختايي ـ ترنجي ، كتيبه ثلث ، فتيله پيچ شياري يكپارچه ، گلدان وطاق نما( نغول ) گلچين با رگ چين آجري ، خطوط كوفي بنايي ( معقلي ) ولوز می باشد . بر ترنجي ها ي آن اسماء خدا و پنج تن آل عبا (ع ) حک شده است . نماي بيروني مسجدآجری است . كف مسجد وصحن آن با سيمان(بتن) مفروش شده است . مسجد صحن (‌ ميانسرا ) وسيع وزيبايي دارد كه در ميان آن حوضی ( آب نما ) ديده مي شود . مسجد جديد و نوسازضلع غربی داراي سكويي سنگ فرش ، ستونهاي بلند وچهار گوش يكپارچه ، دربهاي بزرگ چوبي( مشبك رنگين)مي باشد. داخل مسجد (‌ تابستانخانه ) مزين به ستونهاي بلند وقطور با كاشي معرق ، نقوش اسليمي ـ ختايي ، ترنجي و سقفی پوشیده با شيشه هاي رنگين وسنگ است . اضلاع جنوب شرق وشمال غربی این فضا دو اشكوبه است ، طاق نما ها درقسمت فوقاني مزين به خطوط ثلث مي باشد . درغرفه هاي فوقاني وتحتاني درضلع غربي 12 پنجره فلزي وسه طاق نما با قوس جناقي ديده مي شود و حدوداً يك متر ازاره مسجد از سنگ مي باشد . درضلع جنوبي بنا محراب قرار گرفته كه مزين به كاشي معرق با نقوش گل وبوته اسليمي ـ ختايي ـ ترنجي مي باشدکه دركنار این محراب آرامگاه سومین شهید محراب آیت الله صدوقي قرار دارد . بخش ديگر تابستانخانه دو اشكوبه ، درضلع شرقي آن در دورديف فوقاني وتحتاني پنجره هاي فلزي مشاهده مي شود . اين بخش داراي ستونهاي قطور وسقف آن مزين به خطوط كوفي بنايي (‌ معقلي ) و لوزی و گلچين و رگ چين آجري مي باشد . گنبد ومقصوره كه به خطوط كوفي بنايي ( معقلي ) و رسمي بندي تزئين يافته استوار بر ستونهايي مزین به نقوش هندسي و با قوسهاي جناقي مي باشد . پوشش خارجي گنبد آجري دارای قوس شبدري كند مي باشد . نماي خارجي مزين به خطوط كوفي بنايي ( معقلي ) و لوز دو اشكوبه وپنجره فلزي مشبك رنگين وخط ثلث مي باشد . 5 مناره كوچك در قسمت بدنه مسجد واقع شده است . مناره ها با خطوط كوفي بنايي ولوز وگل چين آجر مزين شده است که پايه هاي آن سنگی است . دو سنگ قبر در كنار يكديگر در داخل مسجد وجود دارد . كه بر پيشاني يكي ازآنها لا اله الالله ومحمد رسول الله ودو بيت شعر نوشته شده است . كتيبه هاي تاريخي: با توجه به مندرجات تاريخي مسجد حظيره فاقد كتيبه تاريخي مي باشد .

 

مسجد فرط

 

مسجد فرط در محله دارالشفاء و نزدیک دروازه "مهریجرد" از دروازه های اصلی برج و باروی قدیمی شهر یزد قرار دارد و همجواری آن با حمام قدیمی "مولانا"، از شاخصه های آن است. نام این مسجد در مآخذ مربوط به یزد، به صورت "بزک" یا "پزک" آمده که تدریجاً به "فرط" تغییر نام داده است. در باره این مسجد در تاریخ یزد آمده است: برابر حمام مولانا خضر علیه الرحمه قرب دروازه مهریجرد مسجدی ساخته که آن را مسجد پتک خواندند... بنا به گفته مولف "جامع مفیدی"، این مسجد که رو به خرابی بود، در سال 1078 هـ. ق به اهتمام "مولانا محمد ابن بزاز" ولد "شاهمیر نایینی" تجدید عمارت شد. همچنین در این ماخذ آمده است: "ابومسلم در خراسان خروج کرد و احمد زمجی به حکم او مامور تسخیر اصفهان و یزد شد و او پس از تسلط در یزد بر در حمام مولانا خضر در نزدیکی دروازه مهریجرد مسجدی ساخت و آن را مسجد پتک خواند".

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد ملا اسماعیل

 

مسجد ملا اسماعیل شماره ثبت ملی : ۹۴ .موقعیت مکانی : مسجد ملا اسماعیل در ضلع جنوبی خیابان قیام ، محله مصلی ،انتهای خیابان مسجد ملا اسماعیل واقع شده است بانی: این مسجد بزرگ منسوب به ملّااسماعیل اثرآخوند ملااسماعیل عقدایی ،متولّد ۱۱۸۸ هجری، ازعلمای یزد وفقهای مشهور سدۀ سیزدهم هجری بوده که درسال۱۲۳۰ هجری وفات کرد ودر مقبرۀ مجاورمسجد به خاک سپرده شد . مشخصات: ازنظر فرم جزء مساجد یک ایوانی است که شامل سردر ورودی باشبستان بزرگ گنبد دار دوطنبی قرینه ستوندار است . ایوان بلند وگنبد دوپوششی پیازی شکل آن با مقرنس کاری آجری که تلفیق آجر با کاشی به صورت مقرنس (لانه زنبوری ) به زیبایی وشکوه این بنا جلوه خاصی بخشیده است . این مسجد از آجر وخشت خام یاملاط گل وگچ ساخته شده و ازتزئینات ظریف کاشیکاری به دور است ، ولی تزئینات سردرها بیشتر با آجر انجام شده وتنها شبکه های کاشیکاری غرفه ها وکتیبه دور گنبد از کاشی لعابداراست که مربوط به دوران متأخّر است . این مسجد به سبب ایوان وسیع وطنبی های ستوندار وشبستان غربی زمستانی که دارای ۳۲ عدد ستون با دهنه وسیع است و ایوان گنبد دار که دقیقاً ۷۵/ ۱۵ متر است از همان زمان ساخت زبانزد عام وخاص بود.

 

باغ دولت آباد

 

باغ دولت آباد یکی از باغهای معروف ایرانی است که در زمان محمد تقی خان (دوره زندیه) طراحی و ساخته شده است. این باغ از قناتی به همین نام مشروب می شود و جریان آب در باغ استخوان بندی طراحی آنرا تشکیل می دهد. عناصر متشکله مجموعه چنین است: عمارت سر در جنوبی، شتر خان و اصطبل ها، عمارت حرمسرا و عمارت هشتی بادگیر، آشپزخانه، عمارت بهشت آئین، عمارت تالار آئینه سر در اصلی و آب انبار دو دهانه. جالب ترین بنای مجموعه را عمارت هشتی و بادگیر تشکیل می دهد که تلفیق جریان آب و هوا به زیباترین شکل صورت گرفته است. بادگیر باغ دولت آباد با 33 متر بلندی از سطح زمین شاه کار مهندسی و نبوغ معماران یزدی است اغ دولت‌آباد یزد كه یكی از باغهای بزرگ ایران و از آثار دوره زندیه می‌باشد دارای مرتفع‌ترین بادگیر شناسایی شده در ایران است. مساحت زمینهای باغ در اسناد مختلف تاریخی ۲۰۰۰ جریب ذكر گردیده است. مساحت كل عرصه و اعیان این باغ كه محصور است حدود ۴۰۰۰۰ متر مربع می باشد. چند هكتار زمین نیز در ضلع غربی باغ به عنوان موقوفات باغ دولت‌آباد وجود دارند. عناصر تشكیل دهنده باغ دولت‌آباد عبارتند از چند عمارت شامل: عمارت تالار آیینه، عمارت سردر، عمارت بهشت آیین، عمارت بادگیر، عمارت حرمخانه یا حرمسرا، عمارت تهرانی، عمارت مستخدمین یا خانه‌ی خدم و حشم و آشپزخانه‌ها و دیوانخانه به شكل مثمن، ساباط، آب انبار، درشكه خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همچنین دارای قنات، حوض‌ها و جداول آب متعدد در فضای باغ است. قنات تاریخی عظیم و مهم دولت‌آباد با قدمتی بیش از دویست سال از بهم پیوستن پنج رشته قنات تشكیل شده كه از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفته و پس از مشروب نمودن بخشی از اراضی مهریز و به كار انداختن چند آسیاب آبی و پس از طی بیش از ۵۰ كیلومتــر به یزد می‌رسیده و آبادی‌هایی چند در اطراف یزد چون آبشاهی، خــرمشاه و باغ دولت‌آباد را آبیاری می‌‌كرده است. اما این باغ در حال حاضر توسط چاه نیمه عمیق مجاور باغ آبیاری می‌شود. در باغ دولت آباد یزد كه بنایی در بالای باغ با یك بادگیر، و بعد از آن یك هشتی و سه اتاق در بالا و طرفین آن، و یك بنا در سمت راست و یك بنا در سمت چپ و یك سردر دارد، معمار با بازی وصف ناپذیری بارها آب را به درون زمین برده و بیرون آورده است. ابتدا آب را در زیر بادگیر در یك حوض یكپارچه مرمر بوده كه می‌جوشد و در آن بالا می‌آید. بعد آب وارد حوضی در وسط هشتی می‌شود. از وسط هشتی به سه حوض كشیده دراز در سه شاه‌نشین می‌رود. در مقابل ((ارسی)) اتاقها سه ((سینه كبكی)) است از سنگ مرمر كه آن را به شكلی می‌تراشیدند تا موج ایجاد كند و آب را وقتی كه كم است بیشتر نشان دهد. آب از هرسینه كبكی وارد یك حوض كلگی می‌شود، و از آنجا در جویهایی در دو طرف میان كرت جاری می‌شود و به سردر می‌رسد؛ گاه آب در این مرحله وارد آبگردانی بسیار زیبا می‌شد كه در باغ دولت آباد یزد به كلی از بین رفته است. بعد از آن آب از زیر سردر عمارت بیرون می‌رفت و به یك استخر بزرگ ۱۲ ضلعی می‌رسید و به استخر دیگر در سه طرفشان. آب از این استخرها به خیابانها و آبادیها می‌رفت و سرانجام به مصرف كشت و زرع می‌رسید. سازنده باغ دولت‌آباد در وقفنامه‌اش نوشته است خدا لعنت كند آن كسی را كه قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب كردن گنجشكی از آن استفاده كند. محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است. متاسفانه بعدها قنات را از بالا بستند و نگذاشتند به شهر بیاید و برای تامین آب باغ، از چاه آب می‌كشیدند و حوضهایش را پر می‌كردند؛ كه دیگر این باغ هرگز آن صفا و زیبایی گذشته را باز نیافت. از مصالح شاخصی كه در بناهای این باغ بكار رفته سنگ مرمر است كه تماماً از شهر مراغه آورده شده است. در این امر جای تعجب است زیرا سنگ مرمر یزد خود مرغوب بوده و همیشه شهرت داشته است. عمارت‌های باغ عبارت‌انداز عمارت بیرونی كه در طرف شرق واقع و دارای حوضخانه و بادگیر بلندی است، عمارت واقع در جهت غربی اندرونی و عمارت سردركه همان ایوان‌خانه بوده است. بادگیر باغ دولت‌آباد كه به شكل منشوری ساخته شده است با ارتفاع ۳۳ متر و ۸۰ سانتیمتر مرتفع‌ترین بادگیری است كه تا به حال در ایران شناخته شده است. عمارت هشتی و بادگیر از مهمترین بخشهای مجموعه به شمار می‌روند كه در آن، تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شكل صورت گرفته است. كاربندیهای بسیار ظریف سقف هشتی اثر استاد حاجی علی اكبر آخوند است كه با سیم گل و دمگیری گچی به طرزی بسیار ماهرانه اجرا شده است. در ارسی مشبك به شیشه‌های رنگی نیز كه مرمت شده است به زیبایی بنا اضافه نموده است. باغ از ردیف‌‌كاری درختان مختلف برخوردار است كه عمده‌ترین آنها را سرو و كاج تشكیل می‌دهد. درختان مثمر باغ شامل انگور و انار است كه داخل كرتها كاشته شده‌اند. در این باغ بوته‌های گل سرخ نیز به فراوانی یافت می‌گردد كه به صورت ردیفی كاشته شده‌اند. باغ دولت‌آباد به لحاظ هنر باغ‌آرایی و توزیع آب و همچنین معماری استادانه از مجموعه‌های دیدنی كشور محسوب می‌شود.

[Mohammad Aref 120,438]

حمام خان

 

این حمام که به "گرمخانه نور" نیز شهرت دارد، در سال 1212 هـ. ق در کنار "مجموعه خان" شهرستان یزد بنا شد. حمام خان نیز از جمله تاسیسات "محمد تقی خان بافقی" حاکم یزد است. از تزیینات این حمام، می توان به نقاشی های قسمت شاه نشین آن اشاره کرد. مساحت حمام خان 1170 متر مربع و زیربنای آن نه صد متر مربع است. این حمام به گاوروتون شاه نشین، خزینه و ... مجهز بود. حمام خان امروزه به چاپخانه سنتی تبدیل شده است.

 

آتشکده شهر یزد

 

آتشکده یزد در شهر يزد قرار دارد و شامل ساختمان و باغ زیبایی است كه در قرن اخیر ساخته شده است. ساختمان اصلی در وسط حیاط قرار دارد و آنرا درختانی همیشه سبز احاطه كرده‌اند. حوضی مدور و بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است. آتش در محفظه‌ای بلندتر از سطح زمین در اتاقی نسبتا وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاق‌هایی برای مراسم نیایش پیرامون آن طراحی شده است. آتش موجود در آتشکده یزد، از آتش کاریان (آتشکده فرنبغ پارس) که یکی از سه آتشکده بزرگ دوره ساسانیان می‌باشد که در سده پنجم میلادی به عقدای یزد آورده شد و مدت 700 سال در آنجا روشن بوده‌است. سپس در سال 553 شمسي برابر با 1174 میلادی از عقدا به اردکان یزد نقل مکان می‌یابد و مدت 300 سال نیز در آن‌‌جا نگهداری می‌شود. مجددا در سال 1318 خورشیدی به محل کنونی،‌ آورده شد و تا به امروز روشن نگه‌داشته شده است. از باستانی‌ترین دوران، آتشکده‌ها ساده و بدون زرق و برق ساخته می‌شده است. سرستون‌ها و زوارهای سنگی آتشکده یزد با نقوشی برجسته و زیبا، کار هنرمندان سنگ‌تراش اصفهانی بوده و از معماری آتشکده‌های پارسیان هند الهام گرفته است.

[Mohammad Aref 120,438]

آب انبار شش بادگیری

 

آب انبار شش بادگيري در محله‌اي به همين نام در شهر يزد واقع شده است. اين آب انبار بزرگ و پرحجم بالغ بر 2000 متر مكعب گنجايش داشته و دو عدد شير يا راه دسترسي به شير آب انبار دارد كه يكي براي استفاده مسلمين و ديگري براي استفاده اقليت مذهبي زرتشتي مي‌باشد. اين آب انبار داراي شش بادگير است، سه بادگير آن از ابتدا ساخته شده بود و سه بادگير ديگر بعدها به آن الحاق شده است، با كمي دقت در شكل بادگيرها تفاوت سه بادگير قديمي با ديگر بادگيرهاي آن مشهود است. شش بادگير آب انبار با توجه به شرايط اقليمي و جهت باد در اين منطقه به شكل 8 وجهي مي‌باشند. ارتفاع مخزن، ارتفاع بادگيرها، معماري زيباي بادگيرها و مصالح به كار رفته و تزئينات آجر چيني مدخل ورودي آن از ويژگي‌هاي انحصاري آب انبار شش بادگيري است كه شهرت بسزايي به آن داده است. تعداد پلكانهاي اين آب انبار 50 عدد، ارتفااع مخزن 6/12 متر و ارتفاع بادگيرها 10 متر مي‌باشد.

 

خانه محمودی

 

خانه محمودی (عرب های بحرینی) بخشی از مجموعه بزرگی از خانه های متصل به هم، به نام "مجموعه عرب ها" است، که در محله "فهادان" بافت قدیم شهرستان یزد قرار دارد. این خانه مربوط به اواسط دوره قاجار است و متعلق به طایفه ای از تجار، معروف به "عرب های بحرینی" بود. گسترش و رونق کاری این طایفه سبب توسعه این مجموعه مسکونی عظیم شد. البته این گستردگی و اشاعه خانوادگی در طول یک قرن و پس از احداث اولین خانه صورت گرفته است. از آن پس موروثی شدن و تفکیک مجموعه مذکور آغاز شد. هم اکنون بخش هایی از کل این مجموعه در اختیار صاحبان اصلی آن است. این خانه زیبا و با ارزش هم که به خانه محمودی موسوم است، در تملک سازمان میراث فرهنگی قرار دارد. معماری این بنا متاثر از شرایط اقلیمی گرم و خشک کویری است. مصالح به کار رفته در این بنا عمدتاً بومی و سنتی است و شامل خشت، گل، آجر، سنگ، کاه، گچ، چوب و سازو می باشد.

[Mohammad Aref 120,438]

خانه لاری ها

 

خانه های قدیمی یزد. از جمله خانه لاری ها با توجه به نوع شغل و تمکن صاحب خانه از دو قسمت تشکیل می شد و هر قسمت عملکر ویژه خود را داشت. اندرونی به عنوان ماوا و مسکن محارم و بیرونی به اسکان و پذیرایی میهمانان اختصاص داشت. معمولاً قسمت عمده بنا را اندرونی تشکیل می دهد: حیاط در مرکز و قسمت های اعیانی نشین به صورت چهار فصل در پیرامون حیاط شکل می گیرد. از قسمت شمالی به عنوان زمستانه و از قسمت جنوبی به عنوان تابستانه استفاده می شد که قسمت اخیر، شامل تالار و بادگیر است. از ضلع شرقی که شامل اتاق آیینه، مطبخ، سرداب و سایر فضاها است به عنوان پاییزه و از ضلع غربی به عنوان بهار خواب استفاده می شد. در خانه اعیان، معمولاً برای تفنن، فضایی هنری ایجاد می کردند که تزیینات این فضا به وسیله آیینه کاری یا گچبری انجام می گرفت. اتاق آیینه کاری این خانه، حدود پنجاه تا شصت سال پیش، ساخته شد. خانه لاری ها در محله "فهادان" شهرستان یزد قرار دارد و از بناهای دوره قاجاری است. مساحت این خانه حدود هزار و هفتصد متر مربع و زیربنای آن حدود هزار و دویست متر مربع است. از این خانه فعلاً به عنوان محل اداره میراث فرهنگی استفاده می شود. قسمت عمده ساختمان، دارای زیرزمین است.

 

زندان اسکندر

 

زندان اسكندر يا مدرسه ضياييه هم اكنون ميزبان بسياري از جهانگردان و توريست هاي داخلي و خارجي است و يكي از مكان هاي مهم توريستي يزد محسوب مي شود. به گزارش ايسنا قديمي ترين زندان يزد با نام زندان اسكندر با هشت قرن قدمت در گوشه اي از بزرگترين شهر خشتي جهان، جاخوش كرده است. مدرسه ضياييه كه بيشتر به زندان اسكندر معروف است، در قرن هشتم و به دست ضياءالدين حسين، پدر شرف الدين علي يزدي از عارفان يزدي، بنا شده است. بناي اين زندان در سال 631 هجري قمري احداث و در سال 705 هجري قمري تكميل شده است. گنبد بلند و خشتي اين بنا داراي تزيينات و آرايش گچبري است، كه نقاشي آن با آبرنگ طلايي و لاجوردي صورت گرفته است. از ويژگيهاي خاص اين مجموعه، معماري زيباي گنبد مدرسه است كه به عنوان شيوه ساختماني مي توان آن را در ساير گنبدهاي دوره مغولي در ايران مشاهده كرد و به نظر مي رسد، بناي مدرسه هاي ركنيه و حسينيان و كماليه تقليدي از اين ساختمان باشد. همچنين شبستان مدرسه، داراي محراب بوده و در اطراف صحن مدرسه رواق هايي ساخته شده است كه ضلع غربي آن داراي رواق بزرگتر و محرابي گچي است. احتمال زيادي وجود دارد كه زندان اسكندر بقاياي يكي از خانه هاي خاندان رضي و گنبد باقيمانده بقعه قبور آنها بوده است. نوع مصالح به كاربرده شده در زندان اسكندر اغلب خشت است كه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي گنبد آن توسط معمار استاد آخوند خرمي با آجر مرمت شده است.

[Mohammad Aref 120,438]

پارک مارکار

 

این پارك در زمینی به وسعت 40 هكتار در منطقه اكرم آباد واقع شده كه 25 هكتار آن هم اكنون به بهره برداری رسید، هزینه آماده سازی پارك ماركار یزد با درآمدی كه از فروش زمین‌های ماركار تامین شد كه در قرار داد سال 1375 بین انجمن زرتشتیان تهران و شهرداری یزد برقرار شده است و مبلغی نزدیك به 400 میلیون تومان برآورد شده و با تلاش بیدریغ شهرداری یزد به بهره‌ برداری رسید.نامگذاری پارك بزرگ شهر واقع در اكرم‌آباد یزد به نام ماركار برای همیشه در هر زمان و عدم تغییر نامگذاری آن اقدام نماید و نیز متعهد به حفظ و نگهداری پارك مذكور جهت استفاده عموم در هرعصر و دورانی می باشد.

 

بازار تبریزیان

بازار تبریزیان احتمالاً متعلق به دوره قاجار است و در انتهای بازار "پنجه علی" قرار دارد. طول، عرض و ارتفاع بازار به ترتیب 59، 3/5 و 5/5 متر است. متوسط هر دهانه چهارمتر و مساحت متوسط آن 19/6 متر مربع است. سقف این بازار به صورت طاق و تویزه با قوس های هلالی و بیشتر جناقی است. در قدیمی حجره ها چوبی و چهارلتی و مصالح به کار رفته در بنا خشت و گل، آجر و گچ است.

[Mohammad Aref 120,438]

بازار مسگری

تق،تق، تق، تق. صدای چکشی است که با دستان پینه بسته هنرمندان یزدی بر سر ظروف مسی کوبیده می شود. وقتی از خیابان قیام یزد گذر می کنیم ، صدای کوبیدن چکش ها از بازار مسگری به صورت پراکنده از کوچه ها و دالانهای باریک بازار به گوش می رسد. در گذشته از ابتدا تا انتهای بازار، صدای مداوم چکشها قطع نمی شد و نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کرد. این بازار قدیمی که هسته اصلی بازارهای یزد را تشکیل می دهد، در آن استادکاران قدیمی زیادی مشغول تولید ، خرید و فروش انواع ظروف مسی بودند که اکنون تعداد کمی از آنها در این حرفه مشغول فعالیت هستند. در گذشته بیش از 60 باب مغازه مسگری فعال بوده است که هم اکنون در حدود 45 مغازه آن باز است و از این تعداد در 15 مورد حرفه مسگری را انجام می دهند. ظروف مسی که در دورانهای قدیم رواج و رونق خاصی داشت و بیشتر به عنوان جهیزیه برای نوعروس ها خریداری می شد، هم اکنون با روی کار آمدن ظروف روی، تفلون ، چینی و ... کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و توجه جوانان نیز به این حرفه بسیار کم رنگ شده است. صنف مسگرهای یزد نیزتا سال 1375 یکی از اصناف مجامع امور صنفی بوده است ولی کم کم به علت فوت بعضی از مسگرها یا روی آوردن آنها به حرفه و شغل دیگر پرونده های آنها بسته و بایگانی شده است. یکی از استادکاران این حرفه در گفتگو با روابط عمومی این اداره کل گفت: گرانی مس و دور شدن مردم از زندگی سنتی و روی آوردن مردم به تجملات از مهمترین علتهای کم رنگ شدن این هنر است.

 

بازار زرگری

بازار زرگری در بخش شمالی خیابان قیام شهر یزد، قرار دارد. این بازار احتمالاً به سده های دوازدهم و سیردهم هـ. ق تعلق دارد. بازار دارای نود و چهار متر طول، سه متر عرض و شش متر ارتفاع است. تعداد مغازه ها پنجاه و سه باب و متوسط دهانه هر یک، 79/2 متر است. سقف بازار به صورت طاق و تویزه با قوس های هلالی و جناقی است. در طاق نورگیرهایی دیده می شود. در وسط راسته بازار نیز بخشی به صورت طاق آهنگ است.