رفتن به مطلب

آلودگی نوری چیست؟


ارسال های توصیه شده

 

:ws4:آلودگی نوری چیست؟:ws4:

 

به زبان ساده آلودگی نوری زمانی رخ می دهد که به طور ناخواسته مناطقی که مورد نظر ما نیست توسط انرژی نورانی روشن شود. اغلب به نادرستی تصور می شود که دیوار چین تنها ساخته بشر است که می تواند از فضاهای دور دست دیده شود. حال آنکه آنچه در فضاهای دوردست از چهره زمین دیده می شود نوری است که از سیاره ما به آسمان فرستاده می شود. همچنین می دانید که با استفاده از تصاویر ماهواره ای می توان بسیاری از ویژگیهای سطح زمین از جمله جنگلها، کوه ها، رودخانه ها، دریاچه ها، کلان شهرها، شهرها، جاده ها، بزرگراه ها و بسیاری از ساخته های بشر را مورد بررسی قرار داد. اما اغلب تصور می کنند این ساختارها شب هنگام در تاریکی فرو می روند و قابل دیدن نیستند. حال آنکه بعلت اتلاف روزافزون انرژی روشنایی و نورپردازی نامناسب شهرها مسیر نور لامپها در شهر ها و بزرگراهها، آسمان را نشانه رفته است. از این رو، این ساختارها حتی در شبها به راحتی قابل دیدن هستند!

 

این مشکل روز به روز حادتر می شود. بر اساس داده های اخیر ماهواره ای درطول سالهای 2000-1993 میزان آلودگی نوری تنها در کشور انگلستان 17% افزایش یافته است.

 

چه عواملی موجب آلودگی نوری می شوند؟

 

هرگونه منبع نوری که باعث شود تا نور به سمت بالا (آسمان) جایی که واقعا مورد نیاز نیست هدایت شود موجب آلودگی نوری می شود. این اتفاق به دلایل زیر رخ می دهد:

 

منابع نوری غیرضروری؛ منابع نوری که به منظور مفیدی ایجاد نشده اند و یا در زمانهایی مورد استفاده قرار می گیرند که نیازی به روشنایی آنها نیست.

 

منابع نوری با درخشندگی بیش از حد؛ منابع نوری که درخشندگی بیش از میزان مورد نیاز دارند.

 

طراحی نامناسب لامپهای شهری؛ اغلب دیده می شود لامپهای شهری بدون سرپوش و یا با سرپوشهای نامناسب طراحی شده اند.

 

نورپردازی نامناسب؛ به معنای ایجاد منابع نوری مختلف در ترکیب ها و موقعیت های نامناسب است.

 

با نگاهی به نورپردازی شهرها متوجه می شویم که نورپردازی نامناسب بافتهای قدیمی تر مراکز تجاری و خرید در شهرها عمدتا موجب آلودگی نوری شهرها می شود.

 

اما آلودگی نوری تنها یک پدیده شهری نیست و اغلب دیده می شود که حومه شهرها نیز با چراغهای 500 وات منور شده است. این چراغها تا صدها متر را روشن می کنند. شاید جالب باشد که بدانید پرنورترین فانوس دریایی در انگلستان در جزیره "فارن" از یک منبع نوری 1000 وات استفاده می کند و نور آن از فاصله 30 مایلی دیده می شود درحالیکه اطراف ما مملو از چراغهای 500 وات است. آیا تاکنون به این مساله که ما برای روشن کردن آسمان چقدر هزینه می کنیم فکر کرده اید؟

 

اثرات آلودگی نوری چیست ؟

 

نه تنها اختر شناسان بلکه هر یک از ما نیز به نحوی متاثر از این پدیده هستیم. این پدیده آسمان شبها را بیش ازحد روشن می کند و مانع از دیدن ستارگان می شود. به همین علت رصد برای اخترشناسان در شهرها تقریبا غیرممکن است, آن هم درحالیکه می دانید آسمان شب یک منبع با ارزش برای بررسیهای علمی است. بر اساس بررسیهای انجام شده در سال 1990 توسط انجمن اخترشناسی بریتانیا (BAA) بیش از نود درصد مردم این کشور حتی دربهترین حالت نسبت به دهه های پیش قادر به رصد ستاره های کمتری هستند. به همین علت بسیاری از افراد مجبورند به کیلومترها خارج از شهر نقل مکان کنند تا بتوانند از زیبایی آسمان شب بهره مند شوند. علاوه براین آلودگی نوری محیط طبیعی پیرامون ما را تحت تاثیر قرار می دهد و اثرات نامطلوبی برمحیط زیست و حیواناتی که شبها به فعالیت می پردازند دارد. نورهای مصنوعی درشبها اثرات فیزیولیژیکی زیادی بر حیوانات بخصوص پرندگان دارد. همه ساله دهها هزار سینه سرخ و بسیاری از پرندگان آوازخوان دیگر به علت وجود نورهای مصنوعی در شب شروع به آواز خواندن می کنند. مطالعات انچام شده بر روی پرندگان مهاجر نشان می دهد که آنها ممکن است به علت وجود این نورها اقدام به مهاجرتهای پیش هنگام کنند. درختانی که با استفاده از لامپهای رنگارنگ تزیین می شوند به علت گرمای حاصل از این لامپها برگهای خود را در زمستانها از دست نمی دهند. شب پره ها نیز شبها به واسطه همین نورها دچار اختلالاتی در جهت یابی می شوند . بسیاری از پرندگان نیز یه علت این گونه اختلالات به ساختمانها برخورد می کنند. البته این ها مثالهای اندکی از اثرات گسترده آلودگی نوری می باشند.

 

از سوی دیگر اتلاف انرژی روشنایی به معنای اتلاف انرژی است. بر اساس بررسیهای انجام شده توسط انجمن ستاره شناسی بریتانیا در سال 1993 هزینه روشنایی جهت چراغهای خیابانها در انگلستان سالانه به تنهایی بالغ بر 50 میلیون پوند می شود که با صرف این هزینه می شد دو شهر دیگر در انگلستان را روشن کرد. امروزه پس از گذشت بیش از ده سال از آن تاریخ این رقم به مراتب افزایش یافته است. البته این برآورد هزینه فقط به چراغهای خیابانها مربوط می شود، نه انواع دیگر روشنایی. مطالعات اخیر صورت گرفته در ایالات متحده نشان می دهد که هزینه اتلاف انرژی روشنایی سالانه بیش از دو بیلیون دلار می باشد. در حالیکه جهت گیری اصلی دنیای مدرن، استفاده کارا از انواع انرژی در صنایع تولید حمل و نقل گرمایی و روشنایی است، هنوز هم مصرف انرژی روشنایی به طور فزاینده ای رو به افزایش است و این روند فزاینده حتی می تواند اثر مثبت استفاده از لامپ هایی با کارایی بالا را کاهش دهد. حدود %25 گازهای گلخانه ای درجهان بعلت مصرف روزافرون انرژی است، در حالیکه بر اساس مطالعات انجام شده در ایالات متحده در صورت استفاده از لامپهای کم مصرف سالانه تا 16 بیلیون دلار در مصرف انرژی روشنایی صرفه جویی خواهد شد. این حدود 12 درصد کل دی اکسید های کربن و سولفور و نیتروژنی است که توسط آمریکا در یک سال تولید می شود.

 

به طور خلاصه سالانه مقادیر زیادی انرژی به خاطر استفاده ناکارا از انرژی روشنایی هدر می رود.

 

آیا نور چراغها در شب می تواند موجب کاهش جرائم شود؟

 

هیچگونه شواهدی حاکی از اینکه نور لامپها در شب بتواند از ارتکاب به جرم بکاهد وجود ندارد. بر اساس مطالعات گسترده ای که در ایالات متحده در این زمینه صورت گرفته است، هیچگونه ارتباطی بین نرخ ارتکاب جرم و چراغانی بیش از حد شبها وجود ندارد. به تازگی تحقیقی در انگلستان در این زمینه انجام شد. اما تجزیه و تحلیلهای بعدی یافته ها نشان داد که کلیه نتایج فاقد اعتبار هستند (شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید این تحقیق توسط یک کمپانی سازنده لامپ صورت گرفت). اغلب مطالعات صورت گرفته از این نوع نشان می دهد که با افزایش روشنایی شبها ترس از ارتکاب جرم کاهش می یابد و نرخ ارتکاب به جرم افزایش می یابد. می دانیم که 60% از سرقتها در طول روز انجام می شوند، چرا که حتی مجرمین نیز برای ارتکاب جرم نیاز به نور کافی برای دیدن دارند. تحقیقات زیادی که در مدارس، کالج ها و دانشگاههای ایالات متحده صورت گرفته است نشان می دهد که کاهش روشنایی شب ها و خاموش کردن چراغها می تواند از میزان خشونت توسط افراد بکاهد.

 

نور پردازی نامناسب در شبها می تواند در مواردی حتی خطرناک هم باشد. برای مثال نورهای خیره کننده ی شدید باعث می شود تا شاهدان عینی جنایات نتوانند جزئیات را بدرستی ببینند و تشخیص دهند. همینطور روشن کردن مکانهای خلوت و کم رفت و آمد موجب جذب مجرمان به این مکانها می شود. برخی شرکتهای بیمه تخفیف هایی برای قفلهای ایمنی و آلارم دهنده ها قائل می شوند، اما نه برای آنچه به اصطلاح لامپهای حفاظتی خوانده می شود.

 

یکی از بدترین جنبه های استفاده از این گونه لامپها این است که ساختارشان به گونه ای است که نورشان به سمت بالا هدایت می شود و روشنایی بسیار زیاد وخیره کننده ای دارند . زیرا بر اساس این اعتقاد ساخته شده اند که «نور بیشتر» به معنای «امنیت بیشتر» است.

 

آیا با روشن کردن شب ها می توان به امنیت بیشتری دست یافت؟

 

بله در برخی موارد می توان. با روشن کردن خیابان ها و جاده ها برای جلوگیری از تصادفات و در سطح شهرمان برای آن که راهمان را در تاریکی گم نکنیم. اما این به آن معنا نیست که مجاز هستیم همه جا را و تا آنجا که می توانیم روشن کنیم این به معنای اتلاف انرژی است. برخی مطالعات نشان می دهند که با روشن کردن خیابان ها وجاده ها تا حد کمی می توان از آمار تصادفات کاست. اتفاقاً در مواردی حتی می تواند اثر معکوس داشته باشد و موجب افزایش میران تصادفات نیز بشود.

 

آیا آلودگی نوری قابل کنترل است؟

 

بله این معضل از طریق آموزش و راهکارهای قانونی کاملا قابل کنترل است. سازمان بزرگراههای انگلستان اخیرا اعلام کرده است که از این پس جاده ها و خیابانهای این کشور به چراغهای سرپوش دار مجهز می شوند تا نور حاصله به سمت پایین متمرکز شود. این در واقع نتیجه تلاشهای سازمان های فعال در زمینه اخترشناسی نظیر انجمن بین المللی آسمان تاریک و سازمان مبارزه برای آسمان تاریک است. همینطور در راستای این تلاشها بود که پیمانکار نصب چراغهای بزرگراهی که در نزدیکی رصد خانه "توتیل" قراردارد، پیش از آغاز به کار با مشورت با مسئولین رصدخانه اقدام به نصب چراغهای سرپوش دار در آن منطقه کرد. کاری که ده سال پیش به نظر غیرممکن می آمد.

 

از کشورهای پیشگام در راه مبارزه با آلودگی نوری باید از چک و اسلواکی نام برد. دولت چک به تازگی قانونی را به مورد تصویب گذاشت که بر اساس آن استفاده بی رویه و سهل انگارانه از روشنایی لامپها درشبها مشمول پرداخت جرائم سنگینی تا هزار پوند می شود. شاید این اقدام موجب شود تا اقدامات مشابهی در سایر نقاط دنیا صورت گیرد.

در فوریه 2003 کمیته ای منتخب از سوی پارلمان انگلستان مامور رسیدگی و بررسی آلودگی نوری شدند. در پی یک جلسه غیر رسمی که با حضور اختر شناسانی از انجمن اخترشناسی آسمان تاریک (CDFS) و انجمن سلطنتی اختر شناسی (RAS) در رصد خانه گرینویچ برگزار شد، بیانیه ای ارائه شد که به امضای صدها تن از افراد و انجمنهای فعال رسید. در این بیانیه دولت به کوتاهی و بی توجهی به معضل آلودگی و مشکلات اختر شناسی متهم شد و امضا کنندگان این بیانیه خواستار راهکارهای قانونی برای رفع آن شدند. (برای مطالعه متن کامل گزارش مراجعه کنید به: Her Majesty's Stationery Office )

این مبارزه ای است که برنده ای ندارد. منتقدین ادعا می کنند که آسمان شب هیچگاه به تاریکی قرون گذشته نخواهد شد. اما حقیقت این است که آلودگی نوری در شهرها و حومه شهرها را تا حد زیادی می توان کاهش داد، اگر آنانکه بر مسند قدرت هستند با وضع قوانینی به کاهش آن کمک کنند.

 

بیانیه ی «محیط پاک» چیست؟

 

در سال 2005 در پي گزارش كميته ی منتخب مجلس انگلستان در سال 2003، دولت انگلستان بيانيه اي را تحت عنوان the Clean Neighbourhoods and Environment Act (محيط پاك) صادر كرد. بر اين اساس آلودگي نوري در كنار ساير آلودگي هاي شناخته شده نظير آلودگي صوتي و آلودگي هوا قرارگرفت. البته برخي معتقدند اين اقدام كافي نيست، چرا كه موانع بيشماري در راه رفع اين معضل وجود دارد. اما بايد گفت اين اقدام مثبتي در ميدان مبارزه بر عليه آلودگي نوري محسوب مي شود. شايد در مراحل آینده بتوان پيشتر رفت و اقدامات مؤثري براي كاهش و كنترل آلودگي نوري انجام داد.

 

برخي نورپردازيهاي داخلي به گونه اي نيست كه شعاعهاي نور را فقط به محدوده مورد نظر هدايت كند. در اين حالت شعاعهاي نوري درفضا پخش مي شوند. اين حقيقت كه نور قانوناً آلودگي محسوب نمی شود و آلودگي نوري در رده ساير انواع آلودگي قرار نمي گيرد از يك سو و اينكه هيچ قانوني از ستاره ها حمايت نمي كند و آنها در مقابل نورهاي زميني كاملا بي دفاع هستند از ديگر سو باعث شده است كه از زشتي اين نوع آلودگي در نظر عموم كاسته شود.

 

اتفاقا اين بيانيه نيز بر اين نكته تاكيد دارد و اظهار مي دارد كه دقيقاً به علت موارد ذكر شده فوق، ما هستيم كه بايد تاريكي آسمان شهرمان را پاس بداريم و اين كار را بايد از خود و همسايگانمان شروع كنيم. براي مثال فرض كنيد يكي از همسايگان شما چراغهايي استفاده مي كند كه بر آلودگي نوري مي افزايد. بايد بدانيد بسياري از اشخاص چيزي از آلودگي نوري نمي دانند و لازم است مساله براي آنها به طور كامل تبيين شود و سپس درخواست تعويض چراغها و تغيير در نحوه نورپردازي مطرح گردد. اما در صورتي كه اين خواست مورد پذيرش قرار نگيرد براي شما راهي جز استفاده از راهكارهاي قانوني نمي ماند.

 

انگلستان كشوري است كه در هر شهري از آن چندين مامور محيط بان دربخشهاي مختلف شهر به انجام وظيفه مشغولند. از وظايف اين اشخاص آن است در اين چنين مواردی به شكايات صورت گرفته رسيدگي كنند و اقدامات لازم را انجام دهند.

 

آیا شما می توانید تغییری ایجاد کنید؟

 

بله قطعا شما هم می توانید برای کاهش آلودگی کاری انجام دهید. بدون شک شما نسبت به مسائل زیست محیطی همچون گازهای گلخانه ای، گرم شدن کره زمین، کاهش منابع طبیعی و نظایر آن آگاهی دارید و مسلماً برای کاهش مشکلات زیست محیطی اقداماتی انجام داده اید. اقداماتی نظیر استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی، استفاده از عایقهای حرارتی در منازل، کمک به بازیافت زباله ها با تفکیک مواد قابل باریافت از غیر قابل بازیافت و... پس چرا نتوانید پیش تر روید و برای کاهش آلودگی نوری کاری انجام دهید؟

 

شما می توانید با استفاده از لامپهای کم مصرف، استفاده از لامپهای با روشنایی کمتر و خاموش کردن لامپهای اضافی کاری در این زمینه انجام دهید. اگر بر بالای در ورودی منزلتان چراغی نصب کرده اید، فقط مواقعی آن را روشن کنید که به نورآن نیاز دارید و آن را برای تمام طول شب روشن نگاه ندارید. همانطور که پیش ازاین گفته شد تا کنون هیچ رابطه قطعی بین روشنایی و کاهش جرائم اثبات نشده است. همچنین توجه داشته باشید که برای روشنایی فضای خارج از منزل لامپ 50 وات کافی است. بعلاوه می توانید با مطلع کردن اطرافیان خود از آلودگی نوری و راههای کاهش آن گام بسیار موثری در این راه بردارید.

 

راه های زیادی وجود دارد که می تواند اثرات منفی نورهای خارجی را کاهش دهد. سود حاصل از این عمل مضاعف است، چرا که نه تنها موجب کاهش آلودگی می شود، بلکه موجب کاهش هزینه های مصرفی نیز می شود.

 

نتیجه گیری:

 

احتمال دارد از آنچه تا کنون گفته شد چنین نتیجه گیری کنید که اختر شناسان مایلند کلیه چراغها درطول شب خاموش بمانند. اما این طور نیست. آنچه ما می خواهیم درک صحیح و درستی از مفهوم نیاز به روشنایی در شب است و برای رسیدن به این مهم است که اصولا میزان روشنایی چراغها در شب و نحوه نصب آنها باید معقول، کارا و از نظر اقتصادی به صرفه باشد. ما می خواهیم نسلهای آتی میراث دار شبهای پرستاره ای باشند که ما برایشان حفظ و حراست کرده ایم. چیزی که از 1950 تا کنون دیگر حتی در روستاهای دوردست نیز یافت نمی شود، آنهم برای اینکه نور چراغهای شهرمان نورستارگانی را که صدها، هزاران و حتی میلیونها سال سفر کرده اند تا به دیدگان ما برسند، با بی رحمی از ما می گیرند.

 

در اینجا باید به بازی دوجانبه تکنولوژی اشاره کرد. مدرنیسم از یک سو امکان سفر به فضا و رصد فضاهای بی کران و دوردست را با استفاده از تلسکوپهای غول پیکر برای ما فراهم می کند تا تصاویر نفس گیری ازکهکشانها و ستارگان دوردست بدست آوریم و از سوی دیگر با دادن روشنایی مصنوعی به شبهایمان، پرده ای بر روی آسمان شب کشیده است.

 

ما با خود چه کرده ایم؟ چرا خود را از درک و دریافت مستقیم جهان پیرامونمان محروم کرده ایم؟ آیا نسلهای آینده ستارگان را فقط بر روی صفحه مانیتور و یا بر پرده سینما خواهند دید؟

 

ترجمه: پوپک سیدان

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...