معرفی نمودار تعادلی آهن و کربن

[Peyman 16,150]

نمودار تعادلی آهن-کربن (Fe-C) راهنمایی است که به کمک آن می‌توان روش‌های مختلف عملیات حرارتی، فرآیندهای انجماد، ساختار فولادها و چدن‌ها و... را بررسی کرد. قسمتی از این نمودار که در متالورژی اهمیت بیشتری دارد، قسمت آهن-کاربیدآهن (سمنتیت) است. چون کاربید آهن یک ترکیب شبه‌پایدار است، بنابراین دیاگرام آهن-کربن را سیستم شبه‌پایدار می‌نامند. حالت پایدار کربن در فشار اتمسفر، کربن آزاد (گرافیت) است. قسمت‌هایی که در نمودار با حروف یونانی مشخص شده‌اند، نشانگر محلول‌های جامد از نوع بین‌نشینی هستند.

 

 

تحولات هم‌دما (ایزوترم) در سیستم آهن-کربن شبه پایدار

 

خطوط افقی در نمودار، نشان دهندهٔ استحاله‌های هم‌دما هستند.

• استحالهٔ یوتکتیک : دما 1148 درجه سانتیگراد، غلظت کربن 4.2 درصد
  
• استحالهٔ یوتکتوئید : دما 728 درجه سانتیگراد، غلظت کربن 0.8 درصد
  
• استحالهٔ پریتکتیک : دما 1495 درجه سانتیگراد، غلظت کربن 0.18 درصد
  

البته باید توجه داشت که غلظت‌ها و دماهای ذکرشده برای آهن-کربن خالص بوده و با حضور عناصر آلیاژی دیگر، این ثابت‌ها تغییر می‌کنند.

 

 

 

 

 

آهن آلفا

آهن آلفا یکی از آلوتروپ‌های آهن است. این آلوتروپ از دمای -273 درجه سانتیگراد تا 910 درجه سانتیگراد پایدار است. این آلوتروپ دارای ساختمان بلوری مکعبی مرکزپر (bcc) است. ثابت شبکهٔ آهن آلفای فرومغناطیس، 2.86 آنگستروم است.

 

فریت

 

به محلول جامد از نوع بین‌نشینی کربن در آهن آلفا α-Fe (آهن مکعبی مرکزپر) فِریت گفته می‌شود. حداکثر غلظت کربن در فریت حدود 0.2 درصد وزنی و در دمای 727 درجه سانتیگراد است. مقاومت کششی فریت در حدود 40000 (psi) است.

 

 

آهن بتا

 

در دمای 768 درجه سانتیگراد، آهن آلفای فرومغناطیس به آهن آلفای پارامغناطیس تبدیل می‌شود. این تحول، تحول آلوتروپیک نیست. گاهی این آهن آلفای پارامغناطیس، آهن بتا خوانده می‌شود. ثابت شبکهٔ این نوع آهن، 2.9 آنگستروم است.

 

 

آهن گاما

 

آهن گاما یکی از آلوتروپ‌های آهن است که در محدودهٔ دمایی 912 تا 1394 درجه سانتیگراد پایدار بوده و ساختمان بلوری fcc (مکعبی مرکزپر) دارد.

 

 

آهن دلتا

 

آهن دلتا یکی از آلوتروپ‌های آهن است که از دمای 1401 درجه سانتیگراد تا 1539 درجه سانتیگراد (نقطهٔ ذوب آهن) پایدار است. آهن دلتا دارای ساختمان بلوری مکعبی مرکزپر (bcc) است. آهن دلتا دارای خاصیت پارامغناطیس بوده و ثابت شبکه‌ی آن بزرگ‌تر از آهن آلفا است.

ثابت شبکهٔ آهن دلتا، 2.93 آنگستروم است.

 

 

لدبوریت

 

لدبوریت (به آلمانی: Ledeburit) به مخلوط یوتکتیکی اوستنیت و سمنتیت گفته می‌شود که از مذابی با 4.3 درصد کربن در دمای 1147 درجه سانتیگراد تحت یک واکنش یوتکتیکی حاصل می‌شود. از آنجایی که اوستنیت در دمای محیط پایدار نیست و بر اساس یک واکنش یوتکتوئیدی به پرلیت تبدیل می‌شود، بنابراین ساختمان لدبوریت در دمای محیط بصورت پرلیت و سمنتیت خواهد بود. نام این ساختار از کارل هاینریش آدولف لدبور متالورژیست آلمانی گرفته شده‌است.

 

 

پرلیت

 

پرلیت به مخلوط یوتکتوئیدی فریت و سمنتیت ‌گفته می‌شود. پرلیت تحت یک تحول یوتکتوئیدی از آهن گاما با 0.8 درصد کربن در 723درجه سانتیگراد حاصل می‌شود.

 

 

مارتنزیت

 

مارتنزیت (به آلمانی: Martensite) بطور کلی به ساختارهای بلورینی گفته می‌شود که توسط استحاله مارتنزیتی به وجود بیایند. اما این اصطلاح بیشتر به فاز مارتنزیت در فولادهای سخت‌شده اطلاق می‌شود.

 

 

 

 

تصویر میکروسکوپ نوری بازتابی کوئنچ شده در روغن از مارتنزیت سوزنی در فولاد AISI 4140 آستنیته شده در 850 درجه سانتیگراد

 

اگر اوستنیت به قدری سریع سرد شود که هیچ یک از استحاله‌های بر پایهٔ نفوذ در آن اتفاق نیافتد و فوق سرمایش تا حدی ادامه یابد که ساختار fcc پایدار نباشد، این ساختار بصورت برشی به bcc تبدیل می‌شود که از کربن فوق اشباع شده است. فاز حاصل را مارتنزیت می‌نامند.

 

 

 

منبع : WiKiPedia

 

 

 

 

 

[Avenger 19,333]

یادش بخیر یه مو قعی چقدر ازش استفاده میکردم

[stalma 13]

سلام

پسر دمش گرم ،مختصر و مفید حرف این استادای ما رو که سه ترم الافمون کردن رو زدی

[eder 13,732]

اینم چند تا از طرف من

 

با درجه ی سانتی گراد:

 

 

 

با شکل ساختار :