تراز یابی مستقیم:

[Amir R. Haddadi 9164]

اصول تراز یابی مستقیم:

 

اصول کلی در این روش ایجادیک سطح افقی است که بین دو خط قائم گذرانده بر نقاط مفروض aو bانجام می شود.به طور ساده برای ایجاد یک سطح افقی می توان از یک شمشه بنای و یک خطکش بلند استفاده کرد.در وشط شمشه یک تراز بنای قرار می گیرد تا افقی بودن شمشه راتأمین کند شکل رو برو خط افق که امتداد شمشه بنای را تشکیل میدهد شاخص های مدرجیرا که به طور قائم در نقاط aو bمستقر شده اند به ترتیب cوdقطع میکند.در این صورت با توجه به شکل اختلاف ارتفاع بین aوbاز رابطه زیر حاصل میشود.δh=hb-ha=ac-bd

acوbdطولهایی از شاخصهای aوbهستند که بین سطح افقی cdونقاطaوbقرار گرفته اند.به جای شمشهو تراز می توان از یک لوله پلاستیکی یا شیلنگ آب استفاده کرد؛چون طبق قانون ظروفمرتبط آب درون لوله در یک سطح ارتفاعی قرار میگیرد که بین دو شاخص یک سطح ارتفاعیقرار میگیرد که بین دو شاخص یک سطح افقی ایجاد میکند و اختلاف ارتفاع بین دو نقطهاز تفاضل دو مقدار acوbdبدست می آید.

انواع تراز یابی عملیات ارتفاعی ازنظر دقت به صورت زیر طبقه بندی می گردد 1-تراز یابی -تراز یابی بسیار دقیق -ترازیابی دقیق درجه یك -تراز یابی دقیق درجه دو -تراز یابی درجه سه(معمولی)-تراز یابی درجه چهارم ترازیابی دقیق اینعملیات كه دارای دقت زیادی است برای كارهای اجرایی دقیق انجام می شود بطور مثالكاربرد ترازیابی دقیق را می توان در صنعت و مكانیك ( جاگذاری و نصب دستگاههاییمانند توربین ، ژنراتور و … ) همچنین در صنعت و سایر مواردی كه نیاز به ترازیابیدقیق و تعیین ارتفاع دقیق دارد استفاده می شود . به سبب دقت زیادی كه در ترازیابیمورد نظر است ، دقت ابزار و وسائلی كه در این كار استفاده می شود نیز باید از نظرمشاهده و برداشت بالا باشد . بنابراین با توجه به دقتی كه احتیاج داریم روشهایمشاهده باید به نحوی باشد كه خطاها و عوامل موثر در بوجود آمدن آنها را در مشاهداتحذف و یا به حداقل برسانیم كه این روشها می تواند به نحوی محاسباتی و یا عملیاتیباشد . مثلاً خطای كلیماسیون دستگاه را می توان با مساوی گرفتن فاصله شاخصهای عقبو جلو تا دوربین حذف كرد . در ترازیابی دقیق قرائت مستقیم 0.1 میلیمتر و دقتی كهما حدث می زنیم 0.01 میلیمتر می باشد . وسایل مورد نیاز جهت عملیات ترازیابی دقیق: دوربین n3شاخص دو لبة انوار دارای تراز و پایه های مخصوص آن ( میر دو لبه ) سكل ( دوعدد ) متر برای متر كشی دفترچه ترازیابی دقیق چكش چترآفتابی میخفولادی ریسمان (جهت سهولت كار )

 

[Amir R. Haddadi 9164]

ترازیاب مكانیكی n3 ویلد :

دوربین n3 كه دقیقترین ترازیاب مكانیكیاست و دوربینهای دیجیتالی هم به سختی به دقت آن می رسند ، دارای میكرومتر می باشدكه برای ترازیابی سه رقم ( عدد صحیح ) بر روی میر و سه رقم بر روی میكرومتر قرائتمی شود كه رقم سوم بر روی میر توسط عامل حدس زده می شود .

شاخص دو لبة انوار ( میر دولبه ) :

این شاخصها دارای دو لبه میباشند ، به لبه ای كه اعداد كوچكتر روی آن نوشته شده است اصطلاحاً لبةكوتاه می گوییم و به لبه ای كه اعداد بزرگتر روی آن نوشته شده است لبة بلند گوییم.

ثابت میرهای انوار ، عبارت استاز اختلاف قرائت لبة بلند با قرائت لبة كوتاه كه برابر با 301.550 می باشد ;یعنی در شرایط ایده آل اختلاف قرائت لبة بلند با لبة كوتاه باید برابر 301.550باشد كه این عدد به اندازة ±0.030 قابل تغییر است یعنی اختلافهای

قبل از قرار دادن میر برروی سكل مخصوص باید حتماً حلقة مخصوص موجود برای هر میر را به انتهای آن بست و سپسمیر را درون حلقه قرار داد . میرها به پایه بسته شده و به وسیلة پایه ها و ترازموجود بر روی میر ، پس از قرار گرفتن بر روی سكل تراز می شوند .

 

 

چتر صحرائی : جهت استفاده از دوربینترازیاب حتماً تراز­یابی دقیق باید 10 دقیقه قبل از شروع به قرائت در بیروناز كیس خود قرار بگیرد تا درجه حرارت تك تك قطعات آن با محیط اطرف یكسان شودهنگامیً كه ترازیابی در زیر آفتاب انجام گیرد حتماً باید از چتر استفادهنمود و دوربین را به طور كامل در زیر سایه چتر قرار دهیم در غیر این صورت درمشاهدات ما خطا بوجود خواهد آمد . در هنگام حركت نیز دوربین باید در زیر چترصحرایی قرار داشته باشد و در این حالت باید دوربین را جهت استقرار در نقطه جدیدحركت داد ،در كل دوربین به هیچ وجه نباید در زیر آفتاب قرارگیرد برگ محاسبه (مشاهدات ترازیابی دقیق ) : برای نوشتن و محاسبةمشاهدات ترازیابی دقیق از فرممخصوص مشاهدات استفاده می شود كه از هر سری مشاهدات دو نسخه (دو برگ) موجود است كهمحاسبات بر روی نسخة دوم توسط قرائت كننده در دفتر كار انجام می گیرد . سربرگ : سربرگ اوراق ترازیابی باید كاملاً پر شود یعنی نوع عملیات ( رفت یا برگشت ) ، شمارةدفتر ، شماره صفحه ، صفحة مسلسل ، نام منطقه عملیاتی ، وضعیت هوا ، تاریخ و ساعتانجام عملیات و همچنین نوع و شمارة دوربین و شمارة میرها ، ایستگاه مبدا و مقصد ،دمای شروع و پایان كار و وضعیت خورشید و باد باید نوشته شود . در مورد وضعیتخورشید و باد باید با توجه به گراف خورشید و باد عدد مربوط به این قسمت را پر كنیم(كه در قسمت محاسبات با توجه به این عدد تصحیحاتی اعمال خواهد گردید ) .

خطا ها در ترازیابی دقیق : خطاهای مختلفی بر سر راه ترازیابی دقیق وجود دارد كه اكثراًخطای دستگاهی می باشد و می توان از آن جمله به موارد زیر اشاره نمود : - خطای انكسار - خطای نشست قائم میر ها و ترازیاب - خطای كلیماسیون دستگاه- خطای قائم نبودن میر ها - خطای درجه بندی میر و … كنترل ابزار ترازیابی دقیق : - كنترل تراز میر­های انوار وسایل مورد نیاز جهت آزمایش دوربین جهت كنترل خطایقائم نبودن میر ها (خطای تراز میرهای انوار) : دوربین تئودولیت (2 دستگاه) - سه پایه(دو عدد) - میر انوار )كه برای ترازیابی دقیق استفاده می گردد و یا قراراست تراز آنها كنترل شوند( - متر - میخفولادی - چكش - آچارهای مخصوص

نحوه كنترل : جهت انجامعملیات ترازیابی ، قبل از هر اقدامی حتماً باید تجهیزات مربوطه كنترل گردد .یكی ازاین كنترل­ها ، كنترل كردن ترازهای تعبیه شده بر روی میرهای مورد استفاده در اینعملیات است . كنترل تراز بودن میر (انوار) :

برای كنترل تراز هریك از میرها ابتدا توسط یك دوربین تئودولیت و متر دو امتداد عمود بر هم پیدا می­كنیم( حتی الامكان به صورتی كه تشكیل یك مثلث متساوی الاضلاع را بدهند) . پس از پیادهكردن دو امتداد عمود بر هم از دو دوربین تئودولیت موجود یكی را در انتهای یكامتداد و دیگری را در انتهای امتداد دیگر قرار می­دهیم و به طور كامل این دودوربین را به طور دقیق در نقطه انتهای هر­یك از امتدادهای پیاده شده استقرار می­دهیم. درمرحله بعدی میر انواری كه قرار است تراز آن كنترل گردد در محل تقاطع دو امتداپیاده شده باید قرار داده شود این استقرار به این نحو باید انجام پذیرد كه ابتداسكل را بر روی نقطه تقاطع قرار می­دهیم و سپس میر انوار را بر روی آن به نحوی سوارمی­كنیم كه دو میله نگهدارنده میر هر یك در راستای هر كدام از امتدادهای پیاده شدهمورد نظر قرار گیرد پس از انجام این عمل میر را تراز می­كنیم . پس از تراز كردن میرهاعاملی كه در پشت یكی از این دوربین­ها قرار دارد تار

قائم دوربین مورد نظر را بهگوشه انتهای میری كه در محل تقاطع قرار دارد و تراز شده نشانه روی می­كند (به طوردقیق بر لبه كناری میر نشانه روی می­كند) ، سپس تلسكوپ تئودولیت مورد نظر را حولمحور افقی(ثانویه) دوربین به آرامی و روبه سمت بالا حركت می­دهد و كنترل میكند تا، تار قائم دقیقاً بر روی لبه كناری میر مورد نظر حركت كند اگر تارقائم در حركت روبه بالا بروی لبه حركت نكرد ، باید عاملی كه در پشت دوربین قرار دارد به عاملدیگری كه در كنار میر ایستاده علامت دهد و عاملی كه در كنار میر قرار دارد بااستفاده از گیره نگهدارنده ای كه عمود بر امتداد استقرار دوربین است به میزانی جابه جا كند كه عامل مستقر در پشت دوربین علامتی مبنی بر قرار داشتن تار قائم دوربینبر لبه میردر كل طول جابه جای تلسكوپی دوربین قرار داشته باشد .

این عملیات را عیناً برایامتداد دیگر نیز انجام می­دهیم . این پروسه تا زمانی كه لبه های انتخاب شده دو طرفمیر مورد نظر بر روی تار قائم تلسكوپ هر دو دربین بدون انحراف (از تارها) مشاهدهشود .

 

دراین زمان اگر حباب میر مورد نظر از حلقه میانی خارج شده باشد نشانگر این است كهتراز میر ما كالیبره نیست در این حالت برای كالیبره كردن تراز با استفاده ازآچارهای مخصوص پیچ­های تراز مورد نظر را به نحوی تغییر می­دهیم كه حباب دقیقاً دروسط تراز قرار گیرد .