هوش هیجانی چیست و چه اهمیتی دارد؟

[afa 18504]

آیا شما نسبت به احساسات و هیجان‌های خودتان آگاهی و شناخت لازم را دارید؟ آیا می‌توانید عواطف و حالاتی چون شادی، غم، ترس، نفرت، خشم، محبت، عشق، انتقام و... را به درستی کنترل و مدیریت کنید؟

آیا قادر به شناسایی و درک عواطف و احساسات خود و دیگران هستید و به آنها احترام می‌گذارید یا از چنین درکی عاجزید؟ آیا فکر کرده‌اید که بسیاری از مشکلات ما در زندگی به دلیل بروز احساسات و هیجان‌های کنترل نشده و نامتعادل است؟ واقعیت این است که انسان‌ها متفاوت‌اند....

برخی از آنان نسبت به عواطف و احساسات دیگران و اطرافیان خود، آگاه هستند و به آن حساسیت نشان می‌دهند و برخی هم نسبت به احساسات دیگران بی‌تفاوت و حتی بی‌اعتنا هستند. به عنوان مثال، اینکه همسر یا فرزند یا همکارشان چگونه فکر می‌‌کند یا چه احساسی دارد، از چه چیزی خوش‌اش می‌آید یا از چه چیزی نفرت دارد، برای آنان اهمیتی ندارد.

به اعتقاد ارسطو، لازم است هوش و عقلانیت، مهار زندگی هیجانی ما را برعهده گیرد. از دیدگاه وی، مشکل انسان در این نیست که از هیجان و احساس برخوردار است؛ بلکه آنچه اهمیت دارد، مناسب بودن هیجان‌ها و چگونگی ابراز آنها است.

امروزه برای پاسخ دادن به این‌گونه پرسش‌ها برخی از روان‌شناسان مفهوم جدیدی به نام هوش هیجانی یا عاطفی را وارد ادبیات روان‌شناسی معاصر کرده‌اند.

هوش هیجانی، هوش غیرشناختی است که مشتمل بر درک عواطف و احساسات و استفاده درست از آنها، تصمیم‌های مناسب و به‌موقع، توانایی اداره مطلوب خلق‌وخو و کنترل رفتارها و مهارت‌های اجتماعی مطلوب است. در واقع، هوش عاطفی مجموعه‌ای از توانایی‌هاست که انسان را قادر به ساماندهی و مدیریت احساسات وعواطف خود و دیگران می‌کند. به علاوه، هوش هیجانی، استفاده مناسب از عواطف و حالت‌های خلقی برای حل مشکلات و داشتن یک زندگی مفید، خلاقانه و لذت‌بخش را ممکن می‌کند. توجه به هوش عاطفی به این دلیل اهمیت دارد که به سازگاری فرد با محیط (زندگی، مدرسه، کار و...) و نیز با خودش، می‌پردازد.

بحث درباره اهمیت هوش عاطفی نسل حاضر، به ویژه نوجوانان و جوانان در جهان نسبت به گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است زیرا آنان افسرده‌تر، منزوی‌تر، خشمگین‌تر، سرکش‌تر، عصبی‌تر، پرخاشگرتر و بیش از گذشته تابع امیال آنی و زودگذر خویش هستند (گلمن، 1995). به علاوه، صاحب‌نظران از جمله گلمن ضمن مهم شمردن هوش شناختی و هیجانی، 80 درصد از موفقیت‌های افراد را در گروی مهارت‌هایی می‌دانند که مرتبط با هوش هیجانی است. باید اذعان کرد که در عصر حاضر و با توجه به پیشرفت‌های روزافزون دانش و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، نسل امروز از هوش شناختی بالایی برخوردار است اما متاسفانه در قابلیت‌های هوش هیجانی خود دچار مشکلات جدی است.