اهمیت علمی روزه گرفتن

پسر شاه پریون · 15 تیر، ۱۳۸۹

اهميت علمي روزه

ارتباط بين دين با علم ، ارتباطي ناگسستني است . چرا كه خداوند متعال پديد آورنده آن مي باشد و با آفرينش كون و مكان ، ظهور و بروز علم در كنار دين نيز ضروري مي نمايد . بنابراين هم دين و هم علم ، دو حقيقتي هستند كه به ثبوت آفرينش منجر مي شوند . خداشناسي ديني كه از زبان اولياي الهي تبيين شده با خداشناسي طبيعي و كيهاني كه از زبان دانشمندان بيان شده است هر دو داراي مقبوليت و رواج مي باشد .

در اينجا به تقارن ديدگاههاي ديني و علمي درخصوص علت و فلسفه وجود و وجوب روزه مي پردازيم . روزه و روزه داري نه تنها به خاطر تأمين سلامت و صحت بدن آدمي حائز اهميت مي باشد ، بلكه موجب تأمين سلامتي روح و جان نيز هست . چرا كه انسان موجودي است سه بعدي ، داراي بعد روح ،‌جسم و ذهن و هر سه بعد با يكديگر موجب معني يافتن وي مي شود . به عيارت ديگر چنانچه عقل و لزوم سلامتي جسمي آدمي حكم كند ، همان نيز به لزوم سلامتي روح حكم مي نمايد و انساني كه به دنبال سلامتي روح خويش در كنار جسمش نباشد نمي توان از او به عنوان انساني سالم و تكامل يافته ياد نمود. بنابراين در مورد روزه كه يكي از واجبات ديني است ، مي توان گفت : «كه روزه داري عبارت است از اجراي يك برنامه مذهبي بهداشتي كامل جسمي و روحي »

در اين مقاله هدف ، اهميت روزه از نظر بهداشت روحي و جسمي است . پروفسور «الكسي سوفورين» مي گويد : « جسم به هنگام روزه به جاي غذا از مواد داخلي استفاده مي كند و آنها را مصرف مي كند و مواد كثيف و عفوني كه ر جسم هست و ريشه و خميره بيماري است ، از بين مي رود و بدين طريق روزه سبب بهبودي همه بيماري ها است . از اين رو جسم خود را به وسيله روزه از داخل نظيف و پاكيزه مي كند .»

بنابراين روزه داري باعث هضم چربي هاي ذخيره در بدن ، دفع سموم فلزي و غير فلزي وارده از محيط اطراف، ايجاد اعتدال بيولوژيكي و شيميايي بدن و ... مي گردد. به قول يكي از دانشمندان روم باستان : «اولين بيماري، مربوط به پرخوري بود و نخستين درمان نيز روزه گيري است .»

دكتر «اتوبوخنگر» در سخنراني خويش به سال 1965 در يك كنگره پزشكي كه در بغداد و به ميزباني انجمن پزشكي عراق برگزار گرديده ، به بيان اهميت روزه پرداخته است. وي در اين سخنراني نتيجه مثبت چهل و پنج سال روزه درماني مريضان خود كه بالغ بر پنجاه هزار نفر بوده اند را ارائه نموده است و آنچه كه در اين سخنراني قابل توجه است ، اينكه معمولاً روزه درماني وي چهارهفته طول مي كشيده است . يعني تطابق و تساوي زماني آن با يك ماه روزه داري . آنچه مهم و قابل توجه است اين همان زماني است كه در قرآن براي روزه داري از آن ياد شده است . يعني يك ماه تمام روزه داري براي تكامل روح و صحت جسم. بر اساس فرمايش حضرت رسول اكرم (ص) كه « المعده البيت الداء و الحميه هي الدواء» يعني : «معده آدمي كانون بيماري ها است و پرهيز و امساك نيز داروي و بهترين روش درمان بيماري ها است .»

وي مي گويد : «بهترين درمان بيولوژيكي اين است كه به وسيله دفع مواد مضر و تجويز علاج طبيعي ، نيروهاي درمان كننده يك ارگانيسم يا يك موجود زنده را طوري آزاد كنيم كه وقتي بسيج شدند ، بيماري هاي مزمن و حاد را شكست بدهند . ما در روش درمان سعي مي كنيم سلامت پايدار و كامل را در همان زمانيكه طبيعت براي اين گونه نوسازي لازم دارد بازگردانيم . درمان بيولوژيكي و مخصوصاً روزه ، به بهترين وجه اين خواسته را برآورده مي سازد.»

البته وقتي يك انسان موحد روزه مي گيرد ، منظور و مقصود او جز طاعت امر الهي نيست كه از آن مي توان به ايمان وفاداري و ايمان فرمانبرداري ياد كرد . يعني صداقت و ثبات قدم در انجام واجبات الهي . همچنين شايد اين وهم در برخي حاصل شود كه چرا روزه داري ؟

ما مي توانيم با استفاده از دارو و مراجعه به پزشك به درمان خود بپردازيم . آنچه كه در اينجا قابل تأمل است اينكه تندرستي آدمي به دو قسم مي باشد : طبيعي و مصنوعي .

تندرستي طبيعي را كه از مقاومت بافتها در برابر بيماريهاي عفوني و دژنرانيو و تعادل دستگاه عصبي ناشي مي شود گرامي مي‌داريم ، نه سلامتي مصنوعي را كه بر رژيم غذايي ، تزريق واكسنها ، سرم ها ، محصولات غدد ، داخلي ، ويتامينها ، آزمايشهاي مكرر پرداخته شود كه به اين پرستاري ها نيازمند نباشد . علم طب ، به بزرگترين پيروزي خود ، روزي نائل خواهد شد كه بتواند آثار بيماري و خستگي و ترس را از ميان بردارد ، تا آدميان از آزادي و مسرتي كه محصول تكامل اعمال بدني و رواني است ، برخوردار شوند.

اما خداوند متعال با امر به بندگان خود ، به روزه داري ، مسرت روحي و فيزيكي را به آنها اعطا نموده است . اين امر هيچ گونه دخالت غير طبيعي و مصنوعي در كاركرد صحيح و مرتب بافتها و اندامهاي بدن آدمي ندارد . بلكه روزه داري همان كمال مطلوب رسيدن به اعمال مرتب و صحيح تمام اجزا و اندام آدمي و نيز كمال روحاني او است .

«هنري ديل» در يكي از سخنراني هاي خود از پيروزي هاي چهل ساله اخير علم درمان شناسي سخن گفته و به كشف سرم هاي پادزهري و واكسنها و هورمون ها و انسولين و آدرالين و تيروكسين و غيره و تركيبات آلي آرسنيك و ويتامينها و مواد تازه ديگري كه با سنتز حاصل شده و براي تسكين درد يا تحريك اعمال ناكافي بدن سودمندند ، همچنين به بناهاي عظيم آزمايشگاه هاي صنعتي و كارخانجات دارويي اشاره كرده است.

مرحوم «پروفسور الكسيس كارل» در بيان اين پيشرفتها مي گويد : « بديهي است كه اين همه پيشرفتهاي شيمي فيزيولوژي اهميت زيادي دارند و براي ما رفته رفته اعمال پوشيده بدن را روشن مي سازند و طب را بر پايه محكم و صحيحي مي گذارند ، ولي آيا مي توان از هم اكنون آنها را چون پيروزي بزرگ آدمي در تأمين سلامتي تلقي كرد؟ بعيد به نظر مي رسد.»

آنچه مهم است اينكه ، سلامت مصنوعي موجبات ارضاي روحي و رواني انساني امروزي نيست و اغلب آزمايشهاي مكرر طبي بعضاً باعث خستگي روان انسان ها گرديده است . اكثر داروها و درمان ها گران تمام مي شود و نتايج زيادي هم به بار نمي‌آورد. جامعه صنعتي امروز علاوه بر ازدياد امراض فيزيكي و روحي آدمي ، موجبات سلب نشاط ، آرامش و قدرت جسمي و روحي او را فراهم نموده است : و اين همه معضلات و مشكلات جز با روي آوردن به انجام امور ديني در كنار علم ميسر نمي گردد.

نكته ديگر اينكه بين روزه داري با خودداري از تغذيه ، تفاوت است . روزه داري در معناي علمي آن رعايت كليه اصول اساسي مربوط به تغذيه صحيح در زماني خاص و پرهيز و دوري از خوردن و آشاميدن در يك فاصله زماني خاص ديگر مي باشد كه هيچ تأثيري بر كم شدن فهم و قواي شعوري انسان ندارد ولي خودداري از تغذيه يا به عبارتي گرسنگي در انسان ، موجب پائين آوردن راندمان ذهني و عقلي او مي شود . چون گرسنگي و خودداري از تغذيه در ساعات شبانه روز به صورت نامنظم و غير‌اصولي ممكن است انجام پذيرد.

يكي از مشكلات حاصله بيولوژيكي در وجود انسان ، ظهور و حركت فزاينده سموم متابوليكي است كه به مرور موجب مسموم شدن بافتها و اندام آدمي مي گردد. سموم متابوليك كه نقش تعيين كننده اي در شيوع بيماري دارند ، اكثراً از متابوليسم پروتئين پديد مي آيند . اما متابوليسم كربوهيدراتها چون اسيد لاكتيك ، نيز اين سموم را توليد مي كنند . اين مواد بايد به روش طبيعي دفع شوند ، كه يكي از عمده ترين روشهاي طبيعي دفع اين مواد زايد ، روزه داري مي باشد .

به عبارت ديگر تفاوت بين گرسنگي و با روزه داري عبارت است از : گرسنگي نوع اجبار و اعتراض داخلي به وجود مي آورد كه موجب اختلال در سلسله اعصاب مركزي و وجود اختلال در عروق (جريان خوني و رگ ها ) و ديگر اندام و بافتهاي شخص گرسنه مي شود ولي روزه دار چون با اختيار خود و اطاعت از اوامر الهي اقدام به امساك و پرهيز از خوردن و آشاميدن مي نمايد، بنابراين علم و آگاهي (وضع فكري) او به اين امر موجب هدايت كاركردي (اعمال متابوليك) تمام بدن وي مي گردد.

پژوهش هاي وسيع يك كلينيك روزه گيري نشان مي دهد كه بيماري «پارادنتوز» به هنگام گرسنگي بسيار ، وخيم مي شود ولي در موقع روزه خوب مي شود . همچنين آسيب «ميوكارد» را مي توان در اثر افزايش جريان خون و منبع اكسيژن ماهيچه قلب تسكين داد . اين موضوع را مي توان با گرفتن نوار قلب به نحو آشكار نشان داد .

تفاوت ديگري كه دكتر «اتوبوخنگر» بين گرسنگي با روزه داري بيان مي كند : در پايان (زمان) روزه درماني (روزه داري) افزايش تنوس (خاصيت انقباض عضلات) ميو كارد ، در عكسبرداري از قلب مشهود است. هنگام ضعف ناشي از گرسنگي، ورم «اودما» ايجاد و تشديد مي شود و موجب پديد آمدن ورم و رسوبات «ليپوفيل ديستروفي» و تراكم چربي در بافت ها مي شود . هنگام روزه گرفتن رسوبات چربي و ورم «ادوما» كاهش مي يابد، يا به كلي از بين مي رود و گرفتن رژيم مناسب در پايان(زمان) روزه ، اثر درماني روزه را افزايش مي دهد .

اما با توجه به تبيين تفاوت بين گرسنگي يا روزه داري ، آنچه كه در ادامه قابل بيان است ، فوايد و مزاياي عمده روزه داري مي‌باشد .

توليدات فاسد شونده بدن در سه يا چهار روز اول روزه داري، ممكن است بحران تازه اي با ايجاد تپش قلب ، ضعف و سرگيجه هاي موقت در وضع مزاجي روزه دار پديد آورد. ولي اين حالات قابل تحمل است و جاي نگراني نيست . گاهي ممكن است جوش هايي در سطح بدن ظاهر شود، زبان بار پيدا كند ، دهان و پوست بدن بوي بد بدهد . بعضي اوقات (دربرخي افراد ممكن است) تب خفيف و ادرار غليظ عارض شود ، مثل اين است كه عمل دفع مواد زايد بدن تشديد گرديده است. در اين هنگام ميزان شيره «اينديكان» و چربي«گزانتول» در خون بسيار بالا مي رود و دفع اين مواد (هنگام روزه) از طريق ادرار به ده برابر مي رسد.

به بياني ديگر در روزه ابتدا گرسنگي و گاهي نوعي تحريك عصبي و بعد ضعفي احساس مي شود ولي در عين حال كيفيت پوشيده اي كه اهميت زيادي دارند به فعاليت مي افتند. قند كبد به خون مي ريزد و چربي هايي كه زير پوست ذخيره شده اند و پروتئين هاي عضلات و غدد و ... سلول هاي كبدي آزاد مي شوند و به مصرف تغذيه بافتها مي رسند .

بالاخره تمام اعضا مواد خاص خود را براي نگهداري تعادل محيط داخلي و قلب ، قرباني مي كنند و به اين ترتيب روزه تمام بافتهاي بدني را مي شويد و آنها را عوض مي كند . دكتر «ژان فروموزان» ، روش معالجه روزه اي را به شستشوي احشاء تعبير مي كند كه روزه دار در آغاز روزه ، داراي زباني باردار است ، عرق بدني زياد دارد ، دهان بو مي گيرد ‌،گاه آب از بيني راه مي‌افتد و اين ها علامت شروع شستشوي كامل بدن است . پس از 3 تا 4 روز بو برطرف مي شود ، اسيد اوريك ادرار كاسته شده و شخص احساس سبكي و خوشي خارق العاده مي كند در اين حال اعضاء هم استراحتي دارند .

از ديگر فوايد روزه داري (همانگونه كه در قبل آمد) هضم چربي هاي ذخيره بدن ، دفع سموم فلزي وارد شده به بدن از محيط اطراف ، برقراري اعتدال بيولوژيكي و شيميايي در بدن و ... مي باشد ، كه اختصاراً به بيان هر يك از آنها مي پردازند .

همانگونه كه مي دانيد مواد غذايي كه در طي شبانه روز وارد بدن مي گردد، دو وظيفه اصلي در بدن دارد : يكي تأمين احتياجات بيولوژيكي و شيميايي بدن است كه بر اثر فعاليت هاي روزانه در بدن به مصرف رسيده و ديگري تأمين دماي غريزي بدن و ايجاد نيروي محرك لازم براي فعاليتهاي دروني و بيروني آن است .

پس، هر فردي به دو منظور فوق نياز به مصرف مقداري معين پروتئين ، چربي ، مواد قندي ، ويتامين ها ، كربوهيدراتها و آب دارد ولي در عمل آدمي نمي تواند مطابق نيازهاي بدن خويش مواد غذايي مورد نياز روزانه را استفاده نمايد. چرا كه برخي از فعاليتهاي روزانه وي از قبل غير قابل پيش بيني مي باشد . بنابراين امكان زياده يا نقصان وجود مواد آلي و معدني در بدن مي‌باشد كه هر كدام موجب ايجاد خلل در بافتها مي شود .

ولي آنچه بعضاً در مصرف مواد غذايي روزانه در اكثر قريب به اتفاق افراد اتفاق مي افتد ، ورود مواد غذايي مازاد بر احتياج در بدن است كه به صورت قند و چربي در بافت هاي مختلف بدن جمع و ذخيره مي شود .

قند در بدن يا به صورت قند فعال (گلوكز) است كه آماده احتراق و ايجاد نيرو است و يا اينكه به شكل غير فعال و ذخيره اي (گليكوژن) مي باشد كه به صورت مولكولهاي درشت تري در بدن ذخيره شده و در صورت لزوم تبديل به گلوكز مي شود . تنها عضوي از اعضاي بدن كه بيشتر از ساير اعضا اقدام به ذخيره سازي مواد زايد مي نمايد ، كبد است . در مواقعي كه بدن نياز به گلوكز داشته باشد قند ذخيره در كبد به گلوكز تبديل شده و وارد خون مي شود تا پس از سوختن ، انرژي لازم را در بدن ايجاد نمايد . البته بايد توجه داشت كه قند مازاد بر نياز بدن ، پس از تغييرات چندي در بافتها تبديل به چربي شده و ذخيره مي شود ، از طرفي به علت اينكه قند ذخيره شده در بدن كودكان و افراد مسن كمتر از افراد جوان و بالغ مي باشد و باعث بروز زودرس گرسنگي و پائين آمدن مقاومت بدن آنها مي شود بدين خاطر در دين مبين اسلام روزه بر اين قشر واجب نيست .

مريضان و مسافران و اطفال و پيران فرتوت و زنان باردار از روزه معافند .

دكتر بوخنگر مي گويد : « متأسفانه افرادي هستند كه تصلب شرائين در آنها به صورت زودرس شروع مي شود. چنين افرادي قدرت واكنش در برابر انگيزه روزه درماني ندارند ، اما خوشبختانه عده زيادي از افراد مسن هستند كه قدرت واكنش آنها خوب است . مسلماً نمي توانيم بگوئيم كه هميشه سن واقعي با سن بيولوژيكي بدن برابر است.»

اما چربي ها كه مصرف آنها هم باعث ايجاد انرژي در بدن شده و هم باعث به وجود آوردن برخي اسيدهاي چرب در بافتهاي بدن مي شود . ولي مصرف چربي مازاد بر نياز بافتها در هر روز به تدريج موجب تراكم و سفت تر شدن آنها در اعضاي بدن مي‌گردد كه علاوه بر بروز بيماري چاقي ، موجب بروز بيماريهاي عروقي از قبيل تصلب شرائين و انسداد عروق خوني كه در نهايت چه بسا منجر به سكته هاي مغزي و قلبي شود ، مي گردد. بنابراين يكي از بركات ماه مبارك رمضان و روزه داري در اين ماه (علاوه بر آثار تربيتي و معنوي آن) باعث مي شود كه چربي هاي اضافه بدن شخص روزه دار مصرف بشود و بعد اگر مجدداً چربي هايي جاي آنها را در ماه هاي بعد بگيرد تازه و غير متراكم باشد.

تجمع چربي در اعضاي مختلف مانع كار و فعاليت طبيعي و آزاد عضو شده و بيشتر از حالت عادي عضو را به زحمت مي اندازد ، مانند تجمع چربي در اطراف قلب كه كارش را سنگين كرده و آن را تحت فشار قرار مي دهد . ذرات چربي دور اعضا علاوه بر ساير عوارض مانند بيماري هاي قلبي و غيره ، چون قادرند بعضي از سموم آلي (مانند d.d.t)را در خود جذب نمايند ، بنابراين نقش اساسي را در بعضي از مسموميتهاي حرفه اي (مسموميتهاي ناشي از شغل و پيشه) بازي مي نمايد.

يكي ديگر از فوايد روزه داري ، دفع سموم وارده به بدن مي باشد . از آنجائيكه انسان در طي دوران حيات خود به صورت مستقيم در تماس با مواد سمي و مضر خارجي مي باشد كه اين سموم غالباً موجب مسموميتهاي خفيف و به تدريج مزمن مي‌شود .

با توجه به اين كه ذرات بي شمار و بي نهايت ريزي از عناصر و مواد شيميايي دائماً در فضا معلق بوده و هوا را آلوده مي نمايد و اين همان هوايي است كه در هر دقيقه هر كسي چندين ليتر از آن را فرو برده و از طريق ريه ها وارد خون مي كند ، آدمي در هر دقيقه 16 نفس مي كشد ، هر تنفس يك دم و يك بازدم معمولي دارد كه شمارش ، نوع و مقدار هوايي كه وارد و خارج مي‌گردد ، معين بوده و خودكار و اتوماتيك انجام مي گيرد ولي تنفس عميق سبب مي شود نزديك به دو ليتر هوا كه 1.5 ليتر بيشتر از هواي دم عادي است و به نام هواي تكميلي وارد ريتين گردد و در بازدم شديد و عميق باز 3.5 ليتر هوا كه مجموعه اي از بازدم عادي و هواي اندوخته است، به نام ظرفيت حياتي از دهان خارج مي شود و چون در بازدم بسيار عميق هم ششها نمي تواند كاملاً روي هم جمع كند ، لذا حدود يك ليتر هوا به نام هواي هميشگي در ريه ها باقي مي ماند . از اين رو هر گز نمي توان اهميت تغييرات هوا و مخصوصاً آلودگي آن را با مواد مضر و نامأنوس ناديده گرفت به خصوص اگر از آخرين نظريات متخصصين و دانشمندان رشته هاي مختلف طبي و بهداشتي داير بر ازدياد امراض مختلف ناشي از آلودگي هوا درميان شهر نشينان و ساكنين مناطق صنعتي با خبر باشيم .

از طرفي بايد توجه داشت كه اجسام در شيمي ممكن است داراي يكي از سه خاصيت شيميايي مختلف زير باشند : يا داراي خاصيت اسيدي هستند (مثل جوهر نمك موجود در سركه ، جوهر گوگرد و تمام مشتقات شبه فلزي كه پس از مجاورت با آب اثر اسيدي از خود نشان مي دهد .) و يا داراي خاصيت قليايي مي باشند (مانند : آهك زنده يا مرده ، سنگ قليا و آمونياك) و يا اجسامي خنثي به شمار مي روند (مانند نمك طعام) كه بنا به اقتضاي محيطي و مكاني ممكن است انسانها در طي شبانه روز به طور مستقيم و يا غير مستقيم با مواد و اجسام مختلف در تماس باشند كه باعث ورود سموم فلزي به بدن مي باشد.

اين سموم يا به صورت املاح فلزي محلول در مايعات (به ويژه آب) و يا به صورت ذرات معلق (گازهاي سمي) مي باشد كه در تماس آدمي (مستقيم و غير مستقيم) با آن در نهايت وارد خون مي شود كه مقداري از اين سموم دفع شده و مقداري ديگر جذب خون مي شود و به مرور موجب بروز بيماريهاي خوني و ... مي گردد. اينكه اسلام تأكيد مي كند كه در هنگام روزه داري تنفس و فروبردن دود و بخار غليظ يكي از مبطلات روزه است بدين خاطر است كه اثرات سوء سمي ذرات معلق در هوا زياد مي باشد . بنابراين روش درماني ، منحصر به فرد در اين زمينه ها ،‌عبارت است از : ايجاد تغييرات اساسي در وضع بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي محيط خون و نسوج (بافتها) و سلولها ، كه آن نيز در حال سلامتي منحصر به حال روزه داري است . تغييراتي كه در حال روزه داري از لحاظ بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي در خون و در نتيجه در سلولها و بافتها حاصل مي شود ، شرايط فيزيكي و شيميايي خون را تغيير داده ، بالاخره منجر به حل سموم فلزي رسوب شده در اعضاء و دفع آنها از راه كليه ها مي گردد، كه وقتي اين تغييرات به مدت طولاني و با دو تناوب مشخص (در حال ناشتايي و افطار كردن) انجام پذيرد ، مؤثر خواهد بود.

وبالاخره اينكه روزه همچون ساير اعمال عبادي است كه از سوي خداوند متعال بر بندگان خويش واجب شده و نيز مقدمه جهاد اكبر است كه در ميان تمام اديان و به طور كامل تر و جامع تر در بين مسلمين رايج مي باشد ، بكوشيم تا در اين ماه شريف نهايت بهره و استفاده را از الطاف و عنايات حضرت حق تعالي ببريم و با طلب از درگاه ايزد منان رستگاري خويش و تمام بشريت را آرزو نمائيم كه :

] وَ اِن تَصوُموا خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم تَعلَمُون [ « اگر روزه بگيريد به نفع شما است ، چنانچه آن را درك كنيد» (سوره بقره ،‌آيه 184)

و در خاتمه كلام به اين بيان شيواي فيلسوف معروف آلماني ، «اكهارت» بسنده مي شود كه :

«اگر بپرسند چرا دعامي كنيم ؟ چرا روزه مي گيريم ؟ چرا احسان مي كنيم ؟ در پاسخ مي گوئيم : زيرا خداوند در باطن ما تجلي مي كند و روان ما در اسيه پروردگار تولدي تازه مي يابد .»

و نيز « ثواب روزه و حج قبول آن كس برد كه خاك ميكده عشق را زيارت كرد »

منبع:http://www.ido.ir/a.aspx?a=1387070803

شقایق31 · 15 تیر، ۱۳۸۹

کپی کردم :ws2:

والا من جوونیام اینقدر روزه میگرفتم تا موقعی که با نیسان تو کلیم شن خالی کردن

الان 7 سالی میشه که روزه نمیگیرم ولی قول رود شیر و عسل و ... رو از خدا گرفتم

15 تیر، ۱۳۸۹

خوب این تاپیک هم به سلامتی قفل شد .

حالا 2تا تیم شما و دنی هم یک به یک به نفع من شد ..

..... · 21 مرداد، ۱۳۸۹

روزه و اثرات آن بر سلامت تن و روان

دکترسید غلامرضا موسی پناه « دکترا و فوق دکترا از آمریکا »

مشاور رژیم غذايي و تغذیه سالم با داروهای گیاهی

مشاور تفکر، آرامش اعصاب و سلامت روان

روزه عبارت است از امتناع از تمام یا بعضی از انواع غذاها در یک مدت زمان تعیین شده. روزه ممکن است با هدف غیر اعتقادات مذهبی ویا بر اساس اعتقادات مذهبی باشد.

روزه با هدف غیراعتقادات مذهبی

روزه با هدف غیراعتقادات مذهبی ممکن است به دو صورت اجرا شود. یا بصورت اجبار انجام میشود که بنام "روزۀ اجباری" خوانده میشود و به منظور کسب سلامت جسمی بدن است. مثل توصيه پزشک برای نخوردن بعضی غذاها بعلت ضرورت مداوا ی بعضی بيماری ها و یا عدم میل خود بيمار به غذا خوردن. در حقيقت اين واکنش طبيعی و غريزه وار بدن انسان به منظور بالا بردن قدرت دفاعی بدن وتنظيم ترشحات غدد داخلی وتنظیم سیستم خون و لنف بدن است.

نوع دیگر روزه با هدف غیراعتقادات مذهبی وقتی است که بصورت دلخواه انجام میشود و به نام "روزه خوداگاه" نامیده میشود. هدف از انجام این روزه بازهم صرفاً کسب سلامت جسمی می باشد. البته با مقایسه با فرهنگ وتفسیر ما از روزه نباید آنرا بنام "روزه" تلقی کرد بلکه اطلاق لغت "رژیم غذایی" مناسب تر است. مثلا انسان چون تنها جانداری است که غذا را می پزد و یا آنرا از حالت طبیعی قبل از خوردن خارج می کند، ممکن است چندین روز از غذا های "خام" تغذیه کند تا باعث تعادل و سلامت جسمی شود. نوع دیگر این رژیم غذایی خوداگاه فقط "خوردن میوه و آب میوه (انگور بسیار تاکید میشود) و یا سبزیجات و آب سبزیجات" است که باعث استراحت اندامهای گوارشی شده، وضمن تأمین ویتامینها و آنزیم ها و مواد معدنی لازم به بدن، در راحتی انتقال مواد غذایی در روده ها و شستن و تمیز کردن کلیه ها نقش مهم دارد ، در حا لیکه همچنان مواد گلوکز و فروکتوز را نیز تأمین کرده و انرژی زیادی برای انجام فعالیت های بدن تولید می کند. اصولا سیستم فیزیولوژیکی ، آناتومی وساختمانی بدن و دستگاه گوارشی انسان منطبق با این نوع تغذیه است. این نوع روزه در شفای سرطان بسیاری از افراد به ثبوت رسیده و امروز مورد توجه است. نوع دیگر رژیم غذایی خوداگاه به منظور تعادل فیزیولوژیک و جسمی انسان "روزۀ آب" است که در آن فقط آب خورده می شود. این نوع روزه بهترین نوع روزه در تمیز کردن اندامهای گوارشی وکلیه ها وتخلیه مواد سمی بدن است ولی برای افرادی که سرطان دارند توصیه نمی شود.

روزه با هدف اعتقادات مذهبی

روزه با هدف اعتقادات مذهبی که با فرهنگ و اهداف معنوی و نيت ماوراء طبیعی ما هماهنگ است از نوع روزه های " انتخابی" ویا "خوداگاه" است اگر چه بر اهل ایمان با توجه به شرایطی از واجبات است. روزۀ الهی ماه مبارک رمضان ویا روزه های کوتاه مدت تر(روزانه-هفتگی) که به نیت های متفاوت اعتقادی گرفته میشود شاخص این نوع روزه است.

روزه با هدف اعتقادات مذهبی يک تجربه چند بُعدی است که بر تمام اعضاء بدن موثر است (خطبه 192 نهج البلاغه) و شاید این چند بُعدی بودن یکی از معجزات روزۀ اسلامی است . با گرفتن این روزه حالات جسمی ، روحی، روانی ومعنوی فرد روزه گیر در جهت روند سلامت کلی عوض می شود. استرس و نا اميدی ها که ريشه بسياری از بروزبيمارهاست تحت کنترل خواهند آمد. این روزه پرده ای بر گذشته می پوشا ند و اميدی روشنتر ، ديدگاهی مثبت تر و اعتماد بنفسی قاطعتر به آينده را باز مي کند که خود محرک شوق اجرائيات روزمره خواهد بود. روزه گير دارای احساسات لطيف تر و خلاقيت کارورتر می شود. شايد پیام حضرت اميرالمومنين (وَ زَکاهُ البَدَنِ الصِّيامُ...زکات تن روزه است ... حکمت 136) به شکرانه همين مزيت های چند بعدی روزه با هدف اعتقادات مذهبی است.

روح معنوی و روزۀ اعتقادات مذهبی

روزه با هدف اعتقادات مذهبی ارمغان اخلاص در وصل معشوق است ونیت آن بر ساختار بندۀ مخلص شدن واعلام رسالت انسان بعنوان نماینده توحیدی در زمین است. از آنجا که فرهنگ وصل الهی بندگی مخلصانه میطلبد، و امروز تمایلات مادی ، تجملی، تجددی وخود نگری ها ومنیت های جسمی – دنیوی انسان را از شوق و نعمت بندگی دور کرده است، روزه پیام باز گشتی است به سوی سفر به الهیت وجودی واقعی انسان تا هم خود را ببیند که از کجاست وهم به کجا میرود وبین این دو بعد بداند چکاره است؟ روزه نسخه ای است بر درد انسان گمشدۀ امروز که پر شده است از تشویش، اضطراب، نا امیدی، وبهم ریختگی اعصاب و روان واز دادن اعتماد به نفس در زندگی روزمره وگم شدن روح. ودر اثر این گمشدن است که افسار نفس رها شده و روزه اینجاست تا یاری دهد و پیام امام امیر المومنین مصداقی رهابخش باشد (وَصَومُ شَهرِ رَمَضَانَ فَانَََّهُ جُنَّهٌ مِنَ العِقَابِ....رمضان سپری است در برابر عذاب الهی... نهج البلاغه خطبه 110).

روبرت مورس، گیاه پزشک و پزشک طبیعت درمانی آمریکایی در کتاب خود بنام "معجزه سم زدایی" در باره تجربه روزه گیری خود با هدف اعتقادات مذهبی می نویسد:" با گرفتن روزه دارای چنان انرژی شدم که از جسم خود فرا تر رفتم و این مستقیماً مرا به قلب خدا برد".

جسم و روزۀ اعتقادات مذهبی

روزه با هدف اعتقادات مذهبی نه تنها درمان و شفای معنویت بیمارشدۀ انسان امروز است بلکه مزیت های تمام روزه های فرهنگهای دیگر و رژیمهای غذایی را از نظر تاثیر فيزيولوژیکی و اثرات مفید جسمی دارد. تأثیرات آن از تصفیه وسم زدایی بدن گرفته تا کسب تعادل بدن و در نتيجه ايجاد نظم فیزیکی در گذران زندگی روزانه بر روزه گیر مشهود است. با تاثیرات روزه برکلیه مکانیزم عملی اندام های بدن از جمله جگر، کليه، شش، زبان و خون و سيستم جذب و دفعی بدن، می توان روزه از نظر فيزيولوژيکی ارتباط معنویت با انرژی، استراحت و سلامت جسمی بدن تلقی کرد. آرتر والاس نویسنده آمریکایی مزيت هايی برای روزه قائل است از جمله: روشن شدن چشمها، تنفس راحت ، صاف شدن پوست و آرامش اعصاب و سلامت زيستن جسمی، روحی و روانی بدن. روزه داروی مناسبی برای کمردرد ناشی از گرفتگی ماهيچه ای و استرس میباشد. دلواپسی و اضطراب از بيمارهايی است که روزه در درمان آن مؤثراست. دکترويليام ل. ايسر در فلوريدای آمريکا در بررسی 31 بيماری های متفاوت در بين 156 نفر از بيماران خود که آنها را به مدت های متفاوتی از 5 روز تا 35 روز تحت روزه قرار داد، اين نتايج حاصل را گزارش کرده است: 113 نفر کاملا شفا يافتند، 31نفر نسبتا سلامتی خود را بدست آوردند،12 نفر نتیجه نگرفتند (یعنی 92 % بیماران نسبی يا کاملا شفا يافتند).

انرژی و روزۀ اعتقادات مذهبی

مکانیزم تغيير در ميزان انرژی بدن یکی از اثرات مهم این روزه است. سيستم گوارشی ما زحمات دشواری را در خوردن بعضی از مواد غذایی (بویژه گوشت و غذا های سنگین و پخته شده) متحمل می شود. در حالت عادی وقتی انسان تغذیه می کند جهت مراحل بلع، هضم، جذب و دفع انرژی بکارمی برد. غذا خوردن این انرژی راتامین میکند ولی متاسفانه در اثر عدم اطلاع در انتخاب صحیح غذا واجرای سیستم غذایی اشتباه، نه تنها انرژی مناسب به بد نمان وارد نمیشود و از توليد کیفی آن در بدن جلوگیری بعمل میآید بلکه انتقال انرژی در بدن بدرستی صورت نمیگیرد و در نتیجه اثرات غير قابل جبرانی در بدن می گذارند. مکانیزم فيزيولوژیکی روزه بر این اساس است که بدن در اثر تغذیه نشدن، انرژی موجود را که قرار است صرف مراحل گوارش شود آن را دردفع سموم ازبدن بکار می برد. در این شرایط است که ظرفیت دفع شدیدتر از جذب میشود

افراد چاق و آنها که اضافه وزن دارند اگر به درستی روزه بگيرند ممکن است از وزن بد نشان کاسته شده و انرژی بيشتری هم کسب می کنند ويا حداقل انرژی قبل از روزه خود را خواهند داشت. ناگفته نماند که نبايد روزه بعنوان رژيم غذايی برای اين منظور استفاده شود. افرادی که وزن بدنشان در قسمت های باسن و پا ها تمرکز دارند اگر فکر می کنند که با روزه گرفتن از اندازه اين دو قسمت کم می شود در اشتباه هستند چون اولا اگر هم از اندازه آنها کاسته شود موقتی است ثانيا بعداز اتمام روزه شان وزن بيشتری از قبل بدست خواهند آورد. افراد لاغر نیز وزن کم می کنند ، ولی انرژی بدنشان کمتر شده و در نتيجه احساس ضعف بيشتری از افراد چاق تر می کنند.

سم زدایی و روزۀ اعتقادات مذهبی

یکی از تاثیرات روزه تاثيرات سم زدائي و قابلیت تميزکردن بدن است. در زمانی که شخص در روزه است ، یعنی همانطور که گفته شد در زمانی که خون در حال جذب مواد غذایی وارد شده به آن نيست، اندامهای فيزيولوژيک در يک "استراحت نيازمند" بسر می برند. در این شرایط ظرفيت کارائی دفع مواد زائد از معده، روده ها، جگر، کليه ، مثانه، ریه،،لوزالمعده، سينوس ها و پوست مؤثرانه تر وشدیدتر خواهد بود. بویژه جگر و کليه که کار تصفيه بدن را انجام می دهند ، مثل هر *****ی نياز به آرامش عملکرد دارند تا خود را آماده تصفيه بعدی کنند. ما انسانهای متمدن متاسفانه به ماشينهايمان احساس دلسوزی داريم و بعد از رانندگی در جاده ها که زمان رانندگی طولانی تر است مدتی به آن ها اجازه استراحت می دهیم تا سيستم اتومبیل متعادل شده و هچنين عادت داريم تا روغن موتور ، روغن ترمز، روغن فرمان و آب رادياتور و بويزه ***** روغن را هر چند وقت یکبارعوض کنيم تا اتوموبیل کیفیت خودش را باز يابد ولی آیا هرگز فکر شستشوی اندامهای خود بويزه ***** های خود يعنی جگر و کليه را کرده ايم؟ هرگز برای تصفيه خون، شستن روده، معده، مثانه و سایر اندامهای نیازمند به شستشو برنامه ريزی کرده ايم؟

باز تاب اين مکانيزم شستشو وتصفیه در سلامت جسم، ذهن و عملکردهای روزانه مؤثر است. تغيير رنگ و پوشش روی زبان که يکی ازعلائم سم زدائی بدن است در دوره روزه کاملا بیا نگر این سم زدایی است. این پوشش به رنگهای متفاوت سفيد ، زرد، سبز، ویا قهوهای خواهد بود. هر چه مواد سمی در بدن بیشتر باشد این ضخامت بیشتر وتیره تر است و هر چه سیستم بدن سالم تر باشد این ضخامت خواهد بود. با ادامه روزه رنگ زبان دوباره به رنگ طبیعی خود یعنی صورتی برمی گردد که گویای تخلیه کامل سموم از بدن است.

انتخاب غذا و روزۀ اعتقادات مذهبی

بدن انسان برای صرف مداوم غذاهای سنتز شده یا بشدت پروتئنی که امروز همه گير شده است طراحی نشده است. از طریق مطالعات علمی اثبات شده است که اگر روزه گرفتن به درستی انجام گيرد می توان از خیلی از بیماری هایی که از مصرف این غذاها به وجود می آید از جمله بیماری های قلبی، ، بیماری های گوارشی ، چاقی، تشنج ماهیچه ای، ناراحتی های پوستی، بیماری های مجاری ادراری و بویژه سرطان نجات یافت. روزه برای رفع خستگی که به دلیل خوردن بعضی مواد خوراکی دارای ترکیبات شیمیایی و در نتیجه تراکم آنها دربدن بوجود می آید از بهترين دارو هاست.

امروزدر انتخاب مواد غذایی به دلیل انتخاب مواد اولیه ناسالم، ترکیب و نحوه عمل آوری برای ارائه به مصرف کننده باید بسیار محتاط بود. امروزه طبق گزارش منابع تحقیقاتی - علمی آمریکا وگزارش آن در سال جاری 2008 ميلادی، تعداد 9 عامل برای بروز سرطان اعلام شده است که 5 عامل آن غذایی است. استفاده از مواد شیمیایی درعمل آوری مواد اولیه غذایی، نگهدارنده ها، طعم دهنده ها، رنگ دهنده ها، ووجود هورمون ها و آنتی بیوتیک ها در مواد غذایی باعث بروز انواع بیماری ها از جمله افزايش سرطان که نیاز به زمان جهت افزایش تراکم این مواد مضر در بدن دارد، میشود. روزه با جلوگیری از ورود پی در پی مواد غذایی و دادن استراحت کافی به اندامها، و فرصت دادن به اندامهای بدن جهت تصفیۀ مواد زائد و همانطور که گفته شد مضر از بدن در درمان بسیاری از بیماری ها بخصوص جلوگیری از بروز سرطان مؤثراست. در نقش روزه در درمان سرطان نقطه نظرهای متفاوتی گزارش شده است. محققين در آمریکا در درمان سرطان توسط روزه تاکيد میکنند که روزه در اوايل ابتلاء بیماری و بويژه از طريق کم کردن ورود مواد سمی وشیمیایی موجود درغذا ها در جلوگیری از سرطان مؤثر است.

پیش آمد های احتمالی روزه های اشتباه

روزه با هدف اعتقادات مذهبی مثل همۀ شئونات شرعی ما دارای مراحل، قوانین، آداب وسبک و رسم مشخص ومقرر شده ای است. اگر روزه بدرستی وتابع مراحل صحیح خود انجام نشود با همه مزيت هايش می تواند دارای مضراتی باشد. مانند هر روند تغییر درتغذيه، روزه دارای عوارض خاص خود است. جالب اينکه اين حالات از نظر فرایندهای بيولوژیکی از نشانه های زودوده شدن سموم از بدن است. اگر بدرستی اجرا نشود باعث کمبود مواد غذايی و انرژی لازم در بدن شده و مقاومت بدن را در برابر بيماری ها کم خواهد کرد. احتمال بروز سردرد، تهوع، بی خوابی، خواب های ناگوار، وسرگيجۀ موقت ، خستگی و احساس ضعف ، تپش های نانظم قلبی، درد های موضعی ماهيچه ای در هفته اول عادی است که اين عوارض با گذشت زمان کمتر می شود. اگر بدرستی اجرا نشود امکان بالا رفتن ميزان اسيد اوريک نيز وجود دارد که به ندرت می تواند منتهی به سنگ کليه شود. سردرد های این دوره ممکن است واکنش بدن به نخوردن خوراکی هايی مانند چای (بخاطر تاثيرات تئين) و قهوه(بخاطر تاثيرات کافئين) و مواد قندی باشد که بدن به آنها عادت کرده است. ایجاد حساسيت بصورت مثبت ويا منفی نیز ممکن است در این دوره خود را نشان دهد بعبارت دیگر روزه دار ممکن است رغبتی به تلويزيون نگاه کردن، موسیقی گوش کردن، محاوره و مصاحبت در بعضی زمینه ها از خود نداشته باشد.

چون روزه باعث تخليه مواد ذخيره ای ماهيچه ای و چربی بدن می شود و اگر ذخيرهای ماهيچه ای بينهايت کم شود، میتواند خطر جدی بدنبال داشته باشد. افرادی که بدنشان بطور طبیعی و مادرزادی کمبود مواد غذايی دارند در گرفتن روزه بايد دقت و زیر نظر پزشک عمل کنند حتی اگر دارای بدنی چاق باشند و اضافه وزن داشته باشند. به آنها که مدت طولانی بيماری استخوانی و یا ماهيچه ای و یا خستگی های مفرط ویا آنهائی که دارای بيماری قند هستند توصیه می شود قبل از اقدام به روزه با پزشک خود مشاوره ای داشته باشند. سخت ترين زمان روزه در اواخرروز بعد از افطار دوباره سيستم بلع وهضم بدن دوباره بکارمی افتد. در طول مدت روزه حجم معده کم می شود و با شروع خوردن مجددا افزايش می يابد. اين تغيير حجم باید به آرامی صورت گيرد. خوردن سوپجات، نوشيدنی های غيراسيدی، سبزيجات و آب سبزيجات (منظور از سبزيجات صيفی جات است) ميوه و آب میوه و لبنيات در سه روز اول توصیه میشود و از روز سوم به بعد بتدريج به خوردن نرما ل تغيير يابد.

وصل در سفر چون ذکر و دعا و نیایش باید همسفر شد بلکه در انتخاب و حجم و زمان غذا خوردن نیز باید بسیار دقت نمود.آرتر والاس نويسنده آمریکایی در کتاب "روزه انتخاب خدا: رهنمود عملی ومعنوی روزه"مینويسد: "روزه داروی فيزيکی و روحی است. يک قرص برای بيمار ممکن است بد مزه باشد، داروساز پوشش شيرينی روی قرص می پوشاند، بهر حال خوردنش گوارا نيست ولی برای بيمار خوب است" .

..... · 21 مرداد، ۱۳۸۹

روزه و نقش آن در سلامتی روان و جسم

بر اساس مطالعات محققان دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان، روزه علاوه بر اثرات سودمند جسماني، در زمينه كاهش افسردگي و بالا بردن سلامت روان نيز بسيار مفيد است.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران- واحد علوم پزشكي تهران، پژوهشي توسط محققان دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان در خصوص بررسي تأثير روزه بر سلامت روان و ميزان افسردگي روزه داران انجام شد.

در اين پژوهش كه در دانشگاه آزاد سيرجان صورت گرفت، تعداد 361 دانشجو به صورت تصادفي انتخاب شدند و اطلاعات مورد نياز توسط پرسش نامه هايي جمع آوري گرديد.

پرسش نامه ها توسط نمونه هاي مورد پژوهش، ده روز قبل و ده روز بعد از ماه مبارك رمضان تكميل شدند و ميانگين نمرات با هم مقايسه شد.

يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد:

ميانگين نمره بهداشت روان و ميزان افسردگي نمونه هاي مورد مطالعه، قبل و بعد از ماه مبارك رمضان، از لحاظ آماري كاهش معني داري داشته است.

نتايج اين پژوهش تأثير مثبت روزه ماه رمضان را بر سلامت روان و كاهش ميزان افسردگي روزه داران تأييد مي كند.

خبرگزاري دانشجويان ايران -واحد علوم پزشکی تهران (سرويس علمي- پژوهشي)

..... · 21 مرداد، ۱۳۸۹

روزه‌داري اسلامي موجب كاهش استرس در افراد مي‌شود

يكي از روانپزشكان كشور تاكيد كرد:

براساس آخرين يافته‌ها و تحقيقات علمي، " روزه داري اسلامي " موجب كاهش استرس و اضطراب در بين افراد مي‌شود.

به گزارش ايرنا، دكتر " سيد محمود نجفي "در كنفرانس علمي "روزه و مسايل پزشكي" دربيمارستان هاجر شهركرد اظهارداشت:

روزه‌داري اسلامي همان روزه‌داري صحيح و اصولي است و با روزه‌داري براي ترس از عسر و حرج و روزه‌داري براي رژيم لاغري متفاوت است.

وي گفت:

روزه‌داري نبايد موجب پرخوري به هنگام سحر و تغييرات بي‌نظم خواب شود و در صورت رعايت اين مسايل ، روزه‌داري صحيح به‌كاهش استرسها منجر مي‌شود.

اين روانپزشك يادآور شد:

پژوهشهاي علمي نشان مي‌دهد درطول ماه‌مبارك رمضان كاهش كامل وصددرصدي خودكشي‌ها وكاهش نسبي جرايم عمومي مانند جرايم راهنمايي و رانندگي و جرايم خاص مي‌شود.

نجفي بيان‌داشت:

غذاهاي سحر روزه‌داران‌بايد كم حجم و خواب آنها نيز متناسب باشد و روزه‌داران از خوابيدن پس از خوردن سحري اجتناب كنند.

وي گفت:

روزه‌داري موجب امتناع افراد حتي از خوردن مواد حلال مانند آب مي‌شود و اين امتناع از حلال‌ها نيز اراده انسان را قوي مي‌كند.

اين روانپزشك گفت:

عصبانيت‌هاي برخي از افراد به هنگام روزه‌داري به علت پرخوري آنها به هنگام سحراست كه بدن را در طول روزبراي جذب آب‌فعال مي‌كند.

به گفته وي، روزه‌داري صحيح يك روش ايده‌آل براي زندگي افراد است و نيت كرده يك اصل در اين ماه به حساب مي‌آيد.

..... · 21 مرداد، ۱۳۸۹

پيش گزيده روزه ، درمان بيماري هاي روح و جسم

روزه‌ از برنامه‌ هاي‌ مترقي‌ و متعالي‌ دين‌ مبين‌ اسلام‌ و ضامن‌ سعادت‌ دنيا و آخرت، بهداشت‌ جسم، و تزكيهِ نفس‌ و اخلاق‌ است.

روزه‌ در لغت‌ به‌ معناي‌ امساك‌ و ترك‌ مطلق‌ چيزها اعم‌ از خوردني‌ و آشاميدني‌ يا هر عمل‌ ناپسند است.

اين‌ فريضه‌ از نظر جسمي، روحي، معنوي، اخلاقي، اجتماعي، اقتصادي، رواني، بهداشتي‌ و... فضايل‌ فراوان‌ دارد.

روزه‌ و بهداشت‌ فردي‌

روزه‌ از نظر بهداشت‌ جسم‌ و سلامت‌ بدن‌ داراي‌ فوايد فراواني‌ است. اين‌ عمل‌ در سلامت‌ معده‌ و پاكسازي‌ آن‌ از انواع‌ غذاها كه‌ موجب‌ بيماري‌ هستند اثرات‌ فوق‌العاده‌ دارد.

پيامبر اسلام (ص) فرمود:

معده‌ مركز و خانه‌ هر دردي‌ است‌ و پرهيز از غذاهاي‌ نامناسب‌ و زيادخوري، اساس‌ و رأس‌ هر داروي‌ شفابخش‌ است. همچنين‌ ايشان‌ فرموده‌اند:روزه‌ بگيريد تا سالم‌ بمانيد.

براي‌ بهداشت‌ و تندرستي، بايد غذا كمتر مصرف‌ شود و هنوز اشتها تمام‌ نشده، دست‌ از غذاخوردن‌ كشيد. به‌ تجربه‌ ثابت‌ شده‌ است، افرادي‌ كه‌ كم‌ مي‌ خورند از كساني‌ كه‌ هميشه‌ سير مي‌ خورند سالم‌ ترند.

يكي‌ از دانشمندان‌ قدیم رومی مي ‌گويد:

اولين‌ بيماري‌ مربوط‌ به‌ پرخوري‌ بود و نخستين‌ درمان‌ نيز روزه‌ گرفتن‌ است.

يك‌ پزشك‌ مصري‌ نيز در 3600 سال‌ قبل‌ به‌ طنز گفته‌ است:

انسان‌ پرخور با يك‌ چهارم‌ غذايي‌ كه‌ مي‌خورد زنده‌ مي ‌ماند و با سه‌ چهارم‌ ديگر آن‌ پزشكان‌ امرار معاش‌ مي ‌كنند! به‌ بياني‌ اغلب‌ اين‌ پرخورها هستند كه‌ با بيماري‌هاي‌ خود كيسه‌ اطبا را پر مي‌ كنند.

دكتر كارل‌ امريكايي‌ مي‌ نويسد:

هر شخص‌ بيمار بايد هر سال‌ مدتي‌ از خوردن‌ غذا بپرهيزد، زيرا مادامي‌ كه‌ غذا به‌ بدن‌ مي‌ رسد ميكروب‌ها در حال‌ رشد هستند، ولي‌ هنگامي‌ كه‌ از غذا پرهيز مي‌شود، ميكروب‌ها رو به‌ ضعف‌ مي‌ روند. روزه ‌اي‌ كه‌ اسلام‌ واجب‌ كرده‌ بزرگترين‌ ضامن‌ سلامتي‌ بدن‌ است.

روزه‌ درماني‌ در مورد اكثر بيماري‌هاي‌ حاد و مزمن‌ تجويز مي شود؛

از جمله : فشارخون‌ زياد ، تصلب‌ شرايين‌، گرفتگي‌ مجاري‌ خون‌ و لنف‌، آسم‌ ، آنژين‌ قلبي‌، سرطان‌ خون‌، بيماري‌هاي‌ عصبي‌، چاقي‌، نقرس‌، ورم‌ مفاصل‌، انواع‌ روماتيسم‌، بيماري‌ هاي كبدي‌، ورم‌ كيسه‌ صفرا، بيماري‌هاي‌ معده‌ و روده‌، يبوست‌ مزمن‌، ورم‌ لوزهِ مزمن، زكام‌هاي‌ حلق‌ و بيني‌، ناراحتي‌هاي‌ كليه‌ و مثانه‌، بيماري‌هاي‌ زنان‌، بيماري‌هاي‌ مزمن‌ پوستي‌، اختلالات‌ عصبي‌ ( افسردگي ، ميگرن ، وسواس ).

روزه‌ و نظرات‌ برخي‌ دانشمندان‌

* دكتر ژان‌ فروموزان:

ذخاير گليكوژن‌ كبدي‌ و پروتئين‌ خون‌ و ذخيره‌ چربي‌ كه‌ در مرد 30 درصد و در زن‌ 20 درصد است‌ براي‌ يك‌ ماه‌ بدن‌ كافي‌ است؛ بنابراين‌ طبق‌ نتايج‌ موجود پزشكي‌ در يك‌ ماه‌ روزه‌ ، از نظر بهداشتي‌ خللي‌ در بدن‌ انسان‌ به‌ وجود نمي ‌آيد.

وي‌ همچنين‌ روش‌ معالجه‌ با روزه‌ را «شست‌ و شوي‌ احشاء» تعبير مي ‌كند و مي‌ گويد:

در آغاز روزه‌داري‌ زبان‌ باردار است، عرق‌ بدن‌ زياد است، دهان‌ بو مي ‌گيرد، گاه‌ آب‌ از بيني‌ راه‌ مي‌ افتد و همه‌ اين‌ها علامت‌ شست ‌و شوي‌ كامل‌ بدن‌ است. بعد از سه‌ الي چهار روز بو برطرف‌ مي‌ شود، اسيداوريك‌ ادرار كاسته‌ مي ‌شود و شخص‌ احساس‌ سبكي‌ و نشاط‌ فوق‌العاده‌ مي‌ كند. در اين‌ حال‌ اعضا هم‌ استراحتي‌ دارند.

* شهيد دكتر سيد رضا پاك ‌نژاد:

طي‌ يك‌ ماه‌ روزه‌داري‌ آدمي‌ داراي‌ جسمي‌ تازه‌ و آزاد شده‌ از قيد و بند سموم‌ خواهد شد.

* دكتر كارل‌ (امريكايي):

بر لزوم‌ روزه ‌داري‌ در تمام‌ اديان‌ تأكيد شده‌ است. در روزه‌ ابتدا گرسنگي‌ و گاهي‌ نوعي‌ تحريك‌ عصبي‌ و بعد ضعف‌ احساس‌ مي‌ شود. در عين‌ حال‌ تغييرات‌ مهمي‌ صورت‌ مي ‌گيرد و بالاخره‌ تمام‌ اعضا مواد خاص‌ خود را براي‌ نگهداري‌ و تعادل‌ محيط‌ داخلي‌ و قلب‌ قرباني‌ مي‌ كنند. به‌ اين‌ ترتيب‌ روزه‌ تمام‌ بافت‌هاي‌ بدني‌ را مي ‌شويد و آنها را تازه‌ مي ‌كند.

* دكتر گوئل‌ پا (فرانسوي):

چهار پنجم‌ بيماري‌ها از تخمير غذا در روده‌هاست‌ و همه‌ با روزه‌ اصلاح‌ مي‌ شوند.

* دكتر تومانيانس:

فايده‌ كم‌ خوردن‌ و پرهيز كردن‌ از غذاها در يك‌ مدت‌ كوتاه‌ آن‌ است‌ كه‌ چون‌ معده‌ در مدت‌ يازده‌ ماه‌ مرتب‌ پر از غذا بوده، طي‌ يك‌ ماه‌ روزه‌ داري‌ مواد زايد آن‌ دفع‌ مي ‌شود. همين‌ طور كبد كه‌ براي‌ هضم‌ غذا مجبور است‌ دائماً صفراي‌ خود را مصرف‌ كند، در اين‌ مدت‌ سي‌ روز، ترشحات‌ صفراوي‌ را صرف‌ حل‌ كردن‌ باقي مانده‌ غذاي‌ جمع ‌آوري‌ شده‌ خواهد كرد. به‌علاوه، دستگاه‌ هاضمه‌ در نتيجه‌ كم‌ خوردن‌ غذا، اندكي‌ فراغت‌ حاصل‌ مي ‌كند و رفع‌ خستگي‌ مي ‌نمايد.

* فيثاغورث‌ طبيب‌ و دانشمند بزرگ‌ يوناني، هنگام‌ مرگ، شاگردانش‌ را به‌ روزه‌ گرفتن‌ توصيه‌ كرد.

* در زمان‌ بقراط‌ ، اطبا بيماران‌ خود را كه‌ به‌ بيماري‌ سخت‌ دچار بودند از غذا خوردن‌ منع‌ مي‌ كردند.

* آلكسي‌ سوفورين‌ (طبيب‌ روسي) كتابي‌ به‌ نام‌ امساك‌ در غذا به‌ رشته‌ تحرير درآورده‌ كه‌ در آن‌ مدت‌ روزهِ طبي چهل‌ روز تمام‌ است؛ روزه‌اي‌ كه‌ نه‌ سحري‌ دارد و نه‌ افطاري. تنها چيزي‌ كه‌ روزه‌دار مجاز است‌ بخورد فقط‌ آب، آب‌ ميوه‌ و چاي‌ است. او معتقد است‌ حتي‌ مسلولين‌ كه‌ نياز به‌ تقويت‌ بيشتري‌ دارند اگر اين‌ رژيم‌ عجيب‌ را بگيرند به‌ سرعت‌ غيرقابل‌ تصوري‌ بهبود خواهند يافت!

وي‌ همچنين‌ مي‌ گويد:

انواع‌ بيماري‌ها از غذاهاي‌ زايد كه‌ از معده‌ مي‌ گذرند و در بدن‌ تحليل‌ نمي ‌شوند سرچشمه‌ مي‌ گيرند. اين‌ مواد غذايي‌ اضافي‌ عفونت‌هايي‌ توليد مي‌ كنند كه‌ بهترين‌ شرايط‌ را براي‌ رشد و نمو ميكرب‌ها و باكتري‌ها فراهم‌ مي‌ سازند و درمان‌ همه‌ آنها از طريق‌ گرسنگي‌ و امساك‌ از غذا صورت‌ مي ‌گيرد.

رياضت‌ نفس‌

مرتاضان‌ و كساني‌ كه‌ در پي‌ ترقي‌ و تعالي‌ روحي‌ هستند از تغذيه‌ خويش‌ از نظر كيفيت‌ و كميت‌ مي‌ كاهند، تا آنجا كه‌ براي‌ مثال‌ در طول‌ روز و شب‌ به‌ يك‌ عدد بادام‌ اكتفا مي‌ كنند، يا فقط‌ غذاي‌ نباتي‌ مصرف‌ مي ‌كنند و از خوردن‌ گوشت‌ حيواني‌ مي ‌پرهيزند، تا بتوانند به‌ هدف‌ عالي‌ خود كه‌ همانا ترقي‌ روح‌ و پرورش‌ آن‌ است‌ برسند.

..... · 21 مرداد، ۱۳۸۹

روزه‌ و تقويت‌ حافظه‌

روان شناسان‌ عصر حاضر دستوراتي‌ براي‌ تقويت‌ حافظه‌ مي‌ دهند؛ اما كساني‌ كه‌ روزه‌ مي‌ گيرند نيازي‌ به‌ تمرينات‌ تقويت‌ حافظه‌ ندارند؛ زيرا يكي‌ از فوايد روزه‌ ، تقويت‌ حافظه‌ است.

از قول‌ حضرت‌ اميرالمؤمنين (ع) آمده‌ است‌ سه‌ چيز حافظه‌ را تقويت‌ مي ‌كند:

1. مسواك‌كردن‌ دندان‌ها

2. روزه‌ داشتن‌

3. خواندن‌ قرآن.

اثر روزه‌ در ازدياد حافظه‌ يك‌ تأثير فيزيولوژيك‌ است‌ كه‌ در نتيجهِ رسيدن‌ غذاي‌ پاك‌ به‌ سلول‌هاي‌ مغز بعد از چند ساعت‌ بي‌ غذايي‌ رخ‌ مي ‌دهد.

يك‌ تحليل‌ طبي‌ از روزه‌

پرهيز از خوردن‌ و آشاميدن‌ در ايام‌ روزه‌ يكي‌ از راه‌هاي‌ مؤثر براي‌ تندرستي‌ است؛ زيرا وقتي‌ انسان‌ مدتي‌ از خوراك‌ عادي‌ روزانه‌ دست‌ كشيد و در تغذيه‌ خود تخفيف‌ داد، به ‌طبع‌ اشتها و ميل‌ به‌ غذا پيدا مي‌ كند. در نتيجه‌ مواد شيميايي‌ خوراك‌ كه‌ مورد احتياج‌ بدن‌ است‌ در نهايت‌ راحتي‌ جذب‌ مي‌ شود.

كودكان‌ و روزه‌

اثبات‌ شده‌ كه‌ روزه‌ از نظر بهداشت‌ جسم‌ در تمام‌ سنين‌ با توجه‌ به‌ حالات‌ مختلف‌ و با رعايت‌ بعضي‌ بيماري‌ها و ناتواني‌ها بسيار مفيد و نافع‌ است؛ حتي‌ كودكان‌ از اين‌ منافع‌ بي ‌بهره‌ نيستند؛ و با شرايط‌ ويژهِ خود مي‌ توانند روزه‌ بگيرند. دكتر ويدا عاري ، پزشك عمومي ( سایت تبیان)

..... · 22 مرداد، ۱۳۸۹

تأثير روزه بر سلامت روان

گفتگو با دکتر محمدرضا خدايي، روان‌پزشک

روان‌شناسان معتقدند که روزه براي سلامت روان مفيد است و موجب افزايش خودباوري و اعتماد به نفس مي‏شود و توان و مقاومت افراد را در برابر مشکلات و ناملايمات زندگي بيشتر مي‏کند. اما پيش از آغاز ماه رمضان، در کنار کسب آمادگي‌هاي جسمي لازم، بايد براي آمادگي‌هاي رواني هم برنامه‌ريزي کنيم. از دکتر محمدرضا خدايي، روان پزشک و عضو هيات علمي دانشکده علوم بهزيستي و توانبخشي، راهنمايي‌هايي در همين زمينه خواسته‌ايم.

آقاي دکتر! چگونه مي‌توانيم از نظر رواني، آمادگي ورود به ماه مبارک رمضان را پيدا کنيم؟

ببينيد؛ ما اول بايد اين نکته را بررسي کنيم که چگونه يک نيت، انگيزه و در نتيجه، يک عمل متناسب با آن شکل مي‌گيرد. براي انجام گرفتن هر عملي لازم است که فرد انگيزه لازم براي آن را داشته باشد. دارا بودن انگيزه هم به ديدگاه هر فرد و روشن شدن علت انجام دادن عمل توسط او بستگي دارد، پس بايد انگيزه و علت مشخص باشند تا اراده و پذيرش عمل صورت گيرد. براي عملي مثل روزه هم اين موضوع صدق مي‌کند؛ يعني شما اول بايد ديدگاه خود نسبت به روزه گرفتن و علت انجام دادن اين عمل را به خوبي شناخته و بعد آن را به راحتي بپذيريد. شما ممکن است تصميم داشته باشيد که روزه بگيريد تا به سلامت جسم خود کمک کنيد؛ يا اين که روزه را تسکين‌دهنده روح و روان خود بدانيد و احساس کنيد با پيروي کردن از فرمان آفريدگارتان و کسب رضايت او به آرامش وصف‌ناپذيري مي‌رسيد چون خيلي وقت‌ها بعضي از کارها فقط نتيجه مادي و جسماني ندارند. بعد از اينکه شما انگيزه و علت درستي را براي انجام دادن عمل روزه پيدا کرديد، آن‌گاه مي‌توانيد با ميل و اشتياق به سمت اين عمل الهي پيش برويد. اما نکته مهم اين‌جاست که اگر شما در همين چند روز مانده به ماه رمضان نتوانيد انگيزه و علت خوبي براي انجام اين فريضه الهي پيدا کنيد، آن وقت است که روزه گرفتن براي شما تبديل به امري اجباري و از سر ناچاري و همراه با زجر مي‌شود، پس جستجوي علت‌ها را فراموش نکنيد.

از نتايج رواني روزه گرفتن برايمان بگوييد. آيا ممکن است دانستن اين نتايج به تقويت انگيزه‌هاي روزه‌داران منجر شود؟

حتما همين‌طور است. ما در کنار علت‌ها، بايد فوايد کاري را هم که انجام مي‌دهيم، بدانيم. افراد بايد بدانند که هر چند روزه باعث گرسنگي، تشنگي يا به هم خوردن نظم خواب در طول روز مي‌گردد اما مشکلات ذکر شده در برابر آثار رواني مطلوبي که روزه در فرد به جاي مي‌گذارد، هيچ است. يک ماه روزه گرفتن سبب بالا رفتن روحيه فرد مي‌شود. مقاومت او را در برابر مشکلات بالا مي‌برد و با افزايش مکانيسم انطباقي فرد موجب مي‌شود که اعتماد به نفس او افزايش پيدا کند زيرا وقتي فردي مي‌تواند يک ماه روش جديد و متنوعي از زندگي را تجربه کند، حتما مي‌تواند بعدها در برابر مشکلات و فشارهاي زندگي مقاومت کند. روزه گرفتن باعث مي‌شود که فرد به توانايي‌هاي ذاتي خود پي ببرد و حس «خواستن توانستن است» را در خود بارورتر کند. در نتيجه روزه گرفتن دفاع رواني افراد در برابر مشکلات بيشتر مي‌شود و در نتيجه آن تحمل‌پذيري‌ افراد افزايش مي‌يابد.

آيا به هم خوردن نظم خواب يا تغذيه موجب تحريک‌پذيري نمي‌شود؟

خب، اين يک حقيقت کتمان‌ناپذير است که روزه گرفتن در کنار همه خوبي‌هايش، رنج‌هايي را در پي دارد. اختلال در خواب يا تغذيه باعث مي‌شود که فرد از نظر رواني تحريک‌پذير و زودرنج شود و واکنش سريعي نسبت به کارها از خود نشان دهد و هرچه زمان بيشتر مي‌گذرد و به ساعات افطار نزديک‌تر مي‌شود، افراد توجه و تمرکز خود را بيشتر از دست مي‌دهند و گرسنگي و تشنگي باعث خستگي، ضعف و کج‌خلقي آنها مي‌شود. همه اينها درست؛ اما کسي که هدفي والا را در پي مي‌گيرد، به سادگي و با يک برنامه‌ريزي جامع مي‌تواند هدفش را دنبال کند. بهتر است در اين جا مثالي برايتان بياورم: شايد باران بهاري سبب آب‌گرفتگي معابر و کمي ترافيک شود ولي هيچ‌کس از آن بدش نمي‌آيد زيرا همه به خوبي مي‌دانند که نتيجه اين باران، آباداني، سبزي و رهايي از قحطي است. روزه هم مثل باران بهاري مي‌ماند و اگر براي رسيدن به برکات اين ماه برنامه‌ريزي خوبي داشته باشيم، مي‌توانيم به آباداني روح‌مان کمک کنيم. منبع:www.salamat.com

..... · 22 مرداد، ۱۳۸۹

فوايدي كه روزه گرفتن بر جسم انسان‌ها مي‌گذارد، چيست؟ آيا نقش پيشگيري دارد يا درماني؟

روزه يكي از اركان عبادي اسلام است. معني روزه عبارت است از: امساك از چيزهايي كه روزه را باطل مي‌كند.

روزه گرفتن علاوه بر آن كه يك عبادت و امر واجب است، براي حفظ سلامت جسمي و رواني انسان بسيار مفيد است. در حقيقت روزه طبّ پيشگيري اسلامي است.

لذا خداوند در قرآن مي‌فرمايد: «و ان تصوموا خيرٌ لكم ان كنتُم تعلمون»؛[1] روزه بداريد برايتان بهتر است اگر درك كرده باشيد.

دكتر آلكسيس كارل فيزيولوژيست و محقق فرانسوي دربارة اهميت و نقش روزه بر سلامت جسمي و رواني انسان مي‌گويد:

«در روزه‌داري با تلاش معنوي، تعقّل و تملّك نفس مي‌توان تعادل اعمال بدن را حفظ كرد. همه به طور طبيعي تمايل به اطفاي غرايز نفساني دارند، ولي وقتي اين تمايلات كاملاً برآورده شد به انحطاط مي‌گرايد. بنابراين، بايد به گرسنگي و كاهش در خواب و غرايز جنسي و غيره عادت كرد و بر نفس مسلط شد. مسلماً افراط در خواب و خوراك از كمبود آن زيان‌بخش‌تر است و با امساك و روزه‌داري مي‌توان هماهنگي بين اعمال بدني و رواني ايجاد نمود.»[2]

روزه مي‌تواند هم نقش پيشگيري داشته باشد و هم نقش درماني، چنانچه محدودة اثرگذاري آن جنبه‌هاي جسمي و رواني هر دو را شامل مي‌شود. شايد گفتن اين مطلب چندان قانع كننده نباشد، امّا وقتي تحقيقات تجربي را نگاه مي‌كنيم مي‌بينيم تحقيقات تجربي نشان مي‌دهد كه روزه‌داري بروضعيت سلامت جسمي و رواني و نيز سير بيماري‌ها تأثير مثبت و مؤثري دارد.

اين تحقيقات تجربي مي‌تواند در حدّ بالايي براي افراد مذهبي و حتي كساني كه اعتقاد به مسايل مذهبي ندارند. امّا تحقيقات علمي و تجربي را قبول دارند، قابل قبول باشد. از اين رو نتايج برخي از تحقيقات انجام شده را خدمت شما يادآور مي‌شوم. اميد است در بهبود باورهاي مذهبي شما مفيد و مؤثر واقع شود.

نقش درماني روزه در تحقيقات تجربي

ابراهيمي و جهاني مقدم به منظور بررسي نقش روزه بر درمان بيماري‌ها، پژوهشي بر مراجعين صرعي انجام داده و به اين نتيجه رسيدند كه درصد مراجعين در ماه رمضان در مقايسه با ساير ماه‌ها 40 درصد كاهش نشان داده است.[3]

انصاري جابري نيز در سال 1378، در پژوهشي بر روي 67 نفر از دانشجويان رشته‌هاي مختلف پيراپزشكي دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان در مورد تأثير روزه بر عزت نفس آنان تحقيقي انجام دادند و به اين نتيجه دست يافتند كه روزه باعث افزايش عزت نفس در افراد مي‌شود و مي‌تواند از اختلال‌هاي رواني پيشگيري نمايد.[4]

محمدي و همكاران در سال 1379 در پژوهشي تأثير روزه‌داري را بر غلظت سرمي لپيدهاي خون در مردان تهراني تعيين نموده و نتايج تحقيق آنها نشان داد كه كاهش‌ تري گليسيريد در برخي گروه‌ها مبيّن اثرات مثبت روزه‌داري بر سلامت بدن است.[5]

در پژوهش ديگر كه توسط يوسفي و فرشيد فر در سال 1378 بر روي 80 دانشجوي دانشگاه علوم پزشكي بندرعباس انجام شده تأثير روزه‌داري بر وزن و فشار خون مورد مطالعه واقع شده و اين نتيجه به دست آمده است كه ميانگين وزن نسبت به قبل از ماه رمضان 84 گرم كاهش داشته است، هم چنين ميانگين فشار خون افراد روزه‌دار نيز كاهش يافته بود.[6]

روزه بر سيستم ايمني بدن نيز نقش مثبت دارد. رحماني، ميراحمدي و مطيعيان در سال 1377 در بررسي تأثير روزه‌داري ماه رمضان بر روي سيستم ايمني انسان به اين نتيجه رسيدند كه روزه پاسخ سيستم ايمني سلولي را افزايش داده و باعث بهبود كارآيي سيستم ايمني بدن انسان مي‌شود.[7]

عدلوني در سال 1998 تحقيقي در زمينة نقش درماني و پيشگيري كنندة روزه انجام داده و به اين نتيجه رسيد كه روزه از بيماري‌هاي قلبي عروقي پيشگيري مي‌كند.[8]

در پژوهش ديگري كه توسط سربلوكي و افشار در سال 1378 انجام شده، تأثير روزه‌داري بر قند، ليپيد، وزن و فشار خون 30 بيمار ديابتي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه شاخص‌هاي قند خون، كلسترول، فشار خون و وزن در اثر روزه‌داري وضعيت مطلوب و رضايت بخشي يافته است. لذا اين محققان پيشنهاد نمودند كه روزه گرفتن براي بيماران ديابتي اثرات مفيدي از لحاظ كنترل بيماري دارد.[9]

بر پاية نتايج بررسي‌هاي انجام شده مي‌توان گفت كه روزه‌داري داراي اهميت ويژه‌اي است و مي‌تواند هم در زمينة پيشگيري و هم در زمينة درمان بسياري از بيماري‌هاي جسمي و رواني مفيد و تأثيرگذار باشد.

بدنيست در پايان به يكي از تحقيقات كه در خصوص تأثير روزه‌داري بر وضعيت سلامت رواني افراد انجام شده اشاره كنم. دكتر محمد قهرماني و همكاران در سال 1378 در شهرستان گناباد به منظور بررسي تأثير روزه‌داري بر وضعيت سلامت رواني افراد تحقيقي را بر روي 200 نفر در دو مرحله قبل از ماه مبارك رمضان و مجدداً پس از ماه مبارك رمضان انجام دادند. نتايج به دست آمده از اين پژوهش نشان داد كه روزه‌داري به طور چشمگيري باعث كاهش علائم اضطرابي، بهبود در عملكرد اجتماعي و كاهش افسردگي شده است.[10]

منبع براي مطالعه بيشتر

1. مجموعه مقالات اوليه همايش دين در بهداشت روان، قم، نشر علوم اسلام، 1377.

2. جمعي از نويسندگان، نقش دين در بهداشت روان، قم: دفتر نشر نويد اسلام، 1377.

[1] . بقره، 184.

[2] . محمد مهدي اصفهاني، بهره‌گيري از برخي رهنمودهاي اسلامي در پيشگيري و رويايي با پيامدهاي استرس، فصلنامه انديشه و رفتار، سال اول، 1374، شماره 4، ص 13 ـ 17.

[3] . حسين علي ابراهيمي و محمدكريم جهاني مقدم، بررسي اثر ماه مبارك رمضان بر مراجعين صرعي، خلاصه مقالات همايش تحقيقات علوم پزشكي در اسلام، كرمان، 3 الي 5 آبان 1379.

[4] . علي، انصاري جابري، تأثير روزه رمضان بر عزت نفس، دانشجويان دانشكدة پرستاري، مامايي و پيراپزشكي دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان، خلاصه مقالات همايش تحقيقات علوم پزشكي در اسلام، همان.

[5] . محمدي و همكاران، تأثير يك ماه روزه‌داري بر نماية تورة بدن و غلظت سرمي، همان.

[6] . هادي يوسفي و غلامرضا فرشيدفر، تأثير روزه‌داري اسلامي بر وزن و فشارخون، دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي بندر عباس، همان.

[7] . محمدرضا رحماني و همكاران، تأثير روزة ماه رمضان بر روي سيستم ايمني هومورال و سلولي انسان، خلاصه مقالات چهارمين كنگره بين المللي ايمونولوژي و آلرژي ايران، اصفهان، 23 لغايت 25 ارديبهشت، 1377.

[8] . Adloni-A (1998). Beneficial effect on scrum apo AI. Apo B and LP Ailevols o Romadan. Clin Chim-Acta 271(2)179-89 .

[9] . سربلوكي و همكاران، تأثير روزه‌داري بر قند، ليپيد، وزن و فشار خون بيماران ديابتي، خلاصه مقالات پنجمين كنگره تغذية ايران، تهران، 22 الي 25، شهريور 1378.

[10] . محمد قهرماني و همكاران، بررسي تأثير روزه‌داري بر وضعيت سلامت رواني، مجموعه مقالات اسلام و بهداشت روان، پژوهشكدة فرهنگ و معارف، چ اول، 1382، ص 248 ـ 249.

..... · 22 مرداد، ۱۳۸۹

اهميت روزه از ديدگاه پزشكي

شهيد دكتر سيد رضا پاك نژاد در مجموعه اي كه " اولين دانشگاه و آخرين پيامبر" نام دارد و رساله دوره دكتراي ايشان بوده، مطالب جالبي در مورد نكات بهداشتي و تربيتي اسلام متذكر شده اند.

اين شهيد بزرگوار، بهره اي كه از دانش پزشكي داشتند، دلايل بسياري از سنن و فرائض اسلامي را توضيح دادند. كتاب روزه ايشان نيز حاوي نكات پزشكي و علمي ارزشمندي است.

به مناسبت حلول مبارك ماه رمضان بخشي از مطالب اين كتاب در شماره هاي مختلف در اختيار بازديدكنندگان عزيز قرار مي گيرد. توجه شما را به آن جلب مي نماييم.

1- روزه چيست؟

روزه (Fast) به معناي كم خوردن نيست ، بلكه به معناي خودداري از خوردن، آشاميدن ، داشتن روابط جنسي، سخن گفتن و بالاخره پرهيز از كار كردن در فرهنگهاي مختلف به نام " روزه داري" شده است.

در ميان بوميان استراليا بر هر زني واجب بوده كه پس از فوت شوهرش به تناسب از چند روز تا يكسال روزه بگيرد و سخن نگويد.

روزه در ديانت يهود قبل از مسيحيت بود چنانچه حضرت مريم نيز بر طبق آيات نذر مي نمايد روزه بگيرد و با احدي سخن نگويد.

صائبي ها و مانويان و مسيحيان از بعضي خوردنيها اجتناب مي كنند و ما مسلمانان از خوردن و آشاميدن خودداري مي كنيم و دستورات ديگري نيز در اين رابطه هست كه البته با منع از خوردن همين مقدار ماده غذايي كه امعاء و احشاء را به فعاليت وادار مي نمايد، هدف از روزه حاصل نمي شود.

2- زمان روزه داري در قرآن كريم چيست؟

قرآن كريم آغاز روزه داري مسلمانان را از زمان بازشناخته شدن رشته هاي سياه و سفيد آسماني از يكديگر تعريف مي كند.

مسلمانان در آن زمان ساعت نداشتند و به همين علت بهترين شناسايي شروع وقت روزه داري نظر انداختن به آسمانها بوده .

در حقيقت تعيين زمان روزه يكي از هزاران معجزه اي است كه توسط قرآن مطرح شده است.

طرز طلوع و غروب خورشيد در مناطق استوايي چنان است كه از وسط آسمان مي گذرد و هر چه به دو قطب نزديكتر مي شويم. خوشيد زاويه نشين تر مي شود و از گوشه ها عبور مي كند و در مكانهايي وجود دارند كه با يك چشمك زدن خورشيد و سوسو كردن نور و در حقيقت پيدايش نوارهاي سفيد و روشن متمايز از سياه، مي توان شب و روز را از يكديگر باز شناخت و در حقيقت تعيين وقت قرآن را به عنوان اعجاز پذيرفت( تميز خطوط نوراني خورشيد از تاريكي هاي شب در تمام نقاط مسكوني كره زمين، امكان پذير و بهترين وسيله شناسايي است)

طول روزه مسلمانان از طلوع اولين اشعه خورشيد تا غروب آخرين شعاع آن است و بدين ترتيب در کشورهايي كه بين خط استوا تا مدارهاي 67 درجه عرض جغرافيايي شمالي و جنوبي تقريباً واقعند، تشخيص زمان آغاز و هنگام پايان روزه داري آسان بوده و اگر كساني باشند كه در اراضي بين 69 درجه تا قطبين واقعند بر حسب آنچه فقها اظهار داشته اند مي توانند تقسيمات متعادلي بمنظور فوق بنمايند بدين ترتيب:

وقت روزه داري مسلمانان از طلوع فجر صادق تا مغرب شرعي بوده و تشخيص ايندو زمان يعني آغاز و پايان آن براي همه و حتي كسانيكه حس تشخيص شان ضعيف است آسان مي باشد.

3- چرا سي روز روزه مي گيريم ؟

سالي چند روز روزه شدن و گاهي در يك ماه يك يا چند روز را انتخاب كردن مدت روزه داري است كه امروز جهانيان هر كدام بنحوي آنرا پذيرفته اند.

در بين مسلمانان روزه واجب هر ساله در انحصار ماه رمضان است كه تقريباً سي روز مي شود.

بنديكت (Benedict) دانشمند فيزيولوژي يك دوره روزه را سي و يكروز دانسته مي گويد:

در اين مدت در تركيب خون هيچگونه اختلاطي بهم نرسيده و آن نوري كه در بعضي از روزه داران ديده مي شود يك حالت جواني و نشاطي است كه براي روزه داران رخ مي دهد.

دكتر ژان فروموزان(Jean Fromosan) مي گويد:

ذخاير كليكوژن كبدي و پروتئين خون و ذخيره چربي كه در مرد سي درصد و در زن بيست درصد است براي يك ماه بدن كافي است.

دكتر الكسيس كارل(222 انسان وجود ناشناخته) در باره روزه مطالبي دارد تا آنجا كه مي گويد:

با روزه داري قند خون در كبد ميريزد و چربيهائي كه در زير پوست ذخيره شده اند و پروتئين هاي عضلات و غدد و سلولهاي كبدي آزاد مي شوند و بصرف تغذيه مي رسند كه چون با سخن ژان فروموزان كه گفت بعضي عناصر ذخيره اي بدن براي سي روز كافيست در كنار يكديگر قرار داده شود نتيجه مي گيريم كه در ظرف مدت يك ماه روزه داري آدمي دارنده يك بدن تازه تعمير شده و آزاد گرديده از قيد و بند سموم و كهنه هاست. بعلاوه نبايد اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را كه قريب 30 روز مي شود فراموش نمود يعني گردش آسمانها نيز مدت روزه داري را سي روز اعلام داشته و مي دارند.

كساني ديگر نيز از متخصصين هستند كه ذخائر بدني را براي سي روزه روزه داري مناسب و كافي دانسته اند و مي دانيم اولين روز پس از ماه روزه يعني روز اول شوال را نمي توان روزه گرفت و آنرا حرام شمرده اند، اين مسئله براي يكنواخت بودن مسلمانان و تشويق آنها است در اينكه بايد هماهنگ و در يك صف بوده و براي حفظ حدود و ثغور دستورات اسلامي كوشا باشد.

4- تنفس ، تازه كردن هواست، روزه ، تازه كردن غذاست

هماهنگونه كه تنفس عميق يكنوع تازه كردن هواي در ريه هاست روزه نيز يك تازه كردن مواد غذايي در بدن مي باشد.

تنفس عميق براي شستشوي هواي داخل بدن و روزه براي شستشوي الكتروليت ها و عصاره هاي غذائي بين بافتي است.

آدمي هر دقيقه 16 نفس مي كشد هر تنفس يك دم و يك بازدم معمولي دارد كه شمارش، نوع و مقدار هوائي كه وارد و خارج مي گردد معين بوده و خود كار انجام مي گيرد ولي تنفس عميق يك دم و بازدم شديدتري است كه طبق دستورات بهداشتي بجاي آورده مي شود.

بهداشت اجازه نمي دهد براي تنفس عميق جز از هواي لطيف و نظيف استفاده كرد به همين ترتيب با يك جمله" مسلمان در ماه رمضان مهمان خداست" آوردن غذاي ناسازگار و مسموم كننده و غير حلال را بر سر سفره چنين ميزباني ممنوع ساخته است.

نه آنكه در بقيه سال خوردن غذاي حرام و ناسازگار اشكالي نداشته باشد بلكه مقصود اينست، چون يكي از خواص روزه دفع سموم است در اين ماه مراقبت بيشتري بايد نمود كه از جذب مجدد سموم جلوگيري بعمل آيد. و در واقع ماه رمضان ماه تمرين و آزمايش براي انتخاب سفره اي سازگار در سراسر سال است. سفره اي كه ميزبانش" خداست" و ميهمانش نبايد بر آن مسموم گردد.

تنفس عميق از هواي لطيف وبازدم هواي آلوده است كه تكرار آن سبب مي شود به طور كلي همه ريه ها بلكه سراسر بدن تصفيه گردد به همين طريق روزه هاي متوالي نيز موجب خروج كليه سموم از مجاري و فواصل بين سلولي وبافت ها مي گردد.

اولين تنفس عميق سبب مي شود نزديك به دو ليتر هوا كه 5/1 ليتر بيش تر از هواي دم عادي است بنام هواي تكميلي وارد ريتين گردد و در بازدم شديد و عميق باز 5/3 ليتر هوا كه مجموعه اي از بازدم عادي و هواي اندوخته است بنام ظرفيت حياتي از دهان خارج مي شود و چون در بازدم بسيار عميق هم شش ها نمي توانند كاملاً روي هم جمع شوند لذا حدود يك ليتر هوا به نام هواي هميشگي در ريه ها باقي مي ماند، اينك باز براي تصفيه باقيمانده يك تنفس عميق ديگر دستور داده مي شود كه مي توان حساب كرد.

پس از چند مرتبه ، هواي داخل ريه ها كاملاً نزديك به هواي تازه خواهد بود. روزه نيز به همين نحو است كه روز اول مقداري از تمام اندوخته هاي اضافي كه بسياري از آنها براي اعضا مسموميت نسبي دارد از بدن خارج مي شود و جاي آنها را جذب شده هاي تازه مي گيرد و به همين نحو چنانچه خواهيم گفت با تكرار روزه گويا منبع آبي را كه راكد بوده هر روز مقداري از آن را برداريم و آب پاكيزه بجاي آن بريزيم تا اينكه به طور قطع يك ماه بگذرد پس از اين مدت بدن غوطه ور در آبها و الكتروليت ها و عناصر تازه اي خواهد بود.

5- يك بحث جالب علمي در مورد روزه

بفرمائيد سه ليوان مايع براي خوردن بياورند . سه ليوان موجود آب آشاميدني، آب هندوانه و شيرگاو است- به عبارتي مايعات جدا شده از جماد- نبات- حيوان.

ساختمان شير( آب حيوان) نزديكتر و سازگارتر ببدن است و در درجه دوم آب گياه و آخر آب اشاميدني.

آب قسمت اعظم هر سه را تشكيل مي دهد و پس از خوردن بايد آب زيادي بصورت ادرار و غيره دفع گردد اما:

آب سنگ ( آب آشاميدني ) پس از چند روز( شايد 12 روز) خارج مي شود آب گياه بيشتر و باز آب حيوان زيادتر، بدين معني كه آب شكاف سنگها جذب و وارد خون و سرانجام بين انساج و بافت ها قرار گرفته آب موجود و ذخيره 12 روز قبل را خارج مي سازد.

ذرات راديو اكتيو بغذائي افزودند و بكيفيت هضم و جذب ودفع آن با دنبال كردن ذرات وقوف حاصل كردند.

براي روشن شدن مطلب و اينكه مقصود ما از بحث چيست تحت عنوان مطالعات متابوليسمي شرحي داده مي شود!(Metabolism – Studies) ( مطالعات متابوليسمي):

آنچه مي خوريم تصور مي شود صرف سوختن و تهيه انرژي براي بدن مي شود و دفع مي گردد ولي تصوري نادرست بوده، اينگونه است كه بدن عنوان حوضي داشته كه غذا از طرفي وارد و از طرف دگرش خارج مي شود، مثلاً مواد قندي از جانبي وارد شده و از جانب دگر بمصرف سوختن رسيده دفع مي گردد و آنرا حوض متابوليسمي (Metabolic – Pool) ناميده اند.

آنچه وارد مي شود تازه است و بايد تازه هم باشد و آنچه خارج مي شود از مانده ها و كهنه هاست و بايد هم فاسدها و مانده ها خارج شوند( چنانچه تطهير ظرف جهاني نيز چنين است كه تازه ها و كودكان بيايند و مانده ها و فرتوتها بروند).

اكسيژني كه امروز وارد بدن مي شود 6 ماه بعد خارج شده و كلسيم امروز 180 روز بعد مصرف مي گردد.

اگر ازت راديو اكتيو در غذا باشد چند هفته بعد آنرا در ادرار مي بينيم.

براي تعيين خط سيركربن معمولي، كربن ديگري كه وزن اتمي 14 دارد بكار مي برند.

كربن گلوكز معمولي 12 است و اگر 14 باشد گلوكز راديواكتيو است كه مدتها بصورت گاز كربنيك بعنوان يك كاتاليزر در بدن مي ماند و سپس دفع مي شود و همينطور براي اكسيژن با وزن اتمي 15 آنرا انتخاب مي نمايند كه نصف عمرش 124 ثانيه است.

اكسيژني كه در تانك و كپسول است 15 است و اگر با اين اكسيژن گاز كربنيك در بدن درست شد بعلت آنكه با آهك جذب شده بايد راديو اكتيو باشد و به علت ماندن اين عناصر در بدن است كه بدن را حوض متابوليسم مي نامند و وارد شدن نوها به بدن و خروج كهنه ها و توقف فيمابين را - Dynamic State .

هم اكنون فكر كنيد با اين همه سرو صدا كه در خوردن يك ذره آب بوجود مي آيد آيا كافيست كه با چند روز روزه داري توقع داشت كه همه فاسدها و كهنه ها جاي خود را به تازه ها بدهند يا بايد با روزه هاي متوالي به چنين نتيجه و مقصودي رسيد؟

مسلماني را در نظر آوريد كه يازده ماه تمام بدون وقفه نوها ببدنش وارد شده اند، ورود تازه ها از روي قاعده علمي و نظم بهداشتي نيست و برعكس خروج كهنه ها و فاسدها كه بوسيله ريه، كليه، كبد و پوست و... انجام مي گيرد بحساب و نظم است.

ريه ها سموم را بنظم خارج مي سازند و كليه ها زهرها را بحساب دفع مي كنند و كبد به ترتيب مخصوص آنها را دور مي نمايد، لاجرم انبارهاي ذخيره اي، درست و مرتب پر نشده اند و متابوليسم شايد بصورت سوخته و نيم سوخته درآيد و ايجاد بيماريهاي تغذيه اي از اين نيم سوخته ها باشد كه اگر بوسيله روزه گرفتن نظم و حسابي در كار ذخائر بدني بوجود نيايد سبب پيدايش پيش آمدهاي ناگواري گردد و حتي در پايه هاي منابع ذخيره اي شكافي بوجود آيد( اين خود دليلي نيز بر اثبات وجوب روزه داري است. )

براي صادرات بدن فرض كنيد چرخ دندانه داري است و براي وارداتش نيز بهمين نحو چرخ دندانه دار ديگري.

زماني بدن به اعتدال و خوشي است كه اين دو چرخ دندانه هائي داشته باشند كه خوب در يكديگر جاي گيرند و بچرخند اما دندانه هاي واردات چون حسابي و نظمي نداشته و خوردن و آشاميدنها منظم نيست ولي دندانه هاي چرخ صادراتي بحساب است و از روي غرائز تعبيه گرديده لذا بايد دندانه هاي چرخ وارداتي را با روزه داري تعمير و منظم و پاك و روغن كاري نمود و اين همه اعمال با يكي دو روز روزه متوالي انجام نخواهد پذيرفت.

اينكه مي گوئيم صادرات بدن مرتب و وارداتش ناميزان است راست مي گوئيم!

كليه و كبد و ريه و پوست و... كه ارگانهاي صادراتي اند همه بنظم اند، كليه حتي فراموش نمي كند كه آدمي در شب احتياج به خواب دارد نبايد براي ادرار كردن بيدار شود لذا به تناسب تاريكي و سنگيني خواب از ترشحات خود كاسته و كمتر ادرار بوجود مي آيد، پوست همينطور و ريه ها و كبد و...

اما واردات آنچنان نامنظم است كه گاه آدمي بجاي طيبات و غذاهاي پاكيزه و حلال بدست خود غبارها، دودها، الكلها، و ناشايست هاي ديگر را به حساب واردات كشور بدن بسويش سرازير مي نمايد و در نتيجه حوض متابوليكي كه طاق تحمل فشارها و صدمه ها را ندارد شكاف برداشته آدمي را بروز سياه و روزگار سياه مي نشاند.

به عنوان مثال:

مي دانيم در شهرها، بخصوص شهرهاي صنعتي كه هواي آلوده دارند و داراي مقداري گازهاي فلزات سنگين مانند سرب و جيوه و آهن مي باشد . اين كارها از راه ريه ها همراه هواي تنفسي وارد بدن مي شود و مثلاً سرب روي گلبولهاي قرمز خون انساج عصبي و استخواني ثابت شده ايجاد كم خوني وعصبانيت و لاغري و دردهاي استخواني مي كند و در صورتيكه با گرسنگي ملايم( روزه)، اسيدوز ترشي خون بالا رود اين مواد سمي گفته شده از محل هاي خود خارج شده وارد جريان خون گرديده از كليه ها دفع مي شوند يعني در حقيقت پيوسته حوض متابوليكي گفته شده بدفع سموم اشتغال دارد.

بدن مانند منبع ذخيره شده اي است از آنچه بنام خوردنيها و آشاميدنيها بآن وارد مي شود و چون بسياري از اعضاء براي دفع سموم در تلاش مداوم هستند لازم است به بدن فرصتي بمنظور خوب عملي ساختن دفع سموم داده شود كه جز با روزه داري و منظم ساختن كيفيت و كميت مواد وارداتي ببدن صورت تحقق نخواهد پذيرفت!

سئوال:

عوض شدن مايع و مواد بين بافتي و پاك شدن بدن از سموم در ماه رمضان اين معني را مي دهد كه خالق ما با اين دستور مخلوق خود را ساليانه بطور مستمري يك ماه ميهماني كرده بقيه سال آنها را بخودشان وا مي گذارد!

جواب:

اعمال بدن بوسيله دو دستگاه تنظيم كننده بسيار مهم اداره مي شوند. 1) دستگاه عصبي2) دستگاه هورموني يا غدد مترشحه داخلي .

دستگاه عصبي آن دسته از فعاليت هاي بدني را كه بسرعت تغيير مي يابند اداره مي كنند مانند حركات ارادي- انقباض عضلاني و بسياري از اعمال مترشحي غدد- دستگاه هورموني با اعمال گوناگون سوخت وساز بدن پيوستگي داشته اعمال نظم دهنده سرعت واكنشهاي شيميائي سلولها- ترتيب عبور مواد از جدار ياخته ها و ساير پديده هاي متابوليكي سلولي مانند رشد و ترشح و.. را بعهده دارند، آنچه اهميت دارد اثرات هورموني است كه بعضي در زمان كوتاهي حدود ثانيه اتفاق مي افتد ولي بيشتر آنها پس ازچند روز آغاز شده هفته ها، ماهها و حتي سالها دوام مي يابند. لذا چگونگي عمل دو دستگاه كنترل كننده عصبي و هورموني اختلاف زيادي با هم دارند( غده فوق كليوي- قسمت مغزي آن- و هيپوفيز خلفي با تحريكات عصبي ترشح خود را آغاز مي كنند و بطور كلي اصلاح هر كدام براي اصلاح ديگري نافع است).

با توجه به اثرهاي ماهيانه و ساليانه هورمونها كه حتي دوام اثرشان سالهاي متمادي نيز در بسياري موارد باقيست اين نكته را روشن مي سازد كه:

با شركت ساليانه- يك ماه- در ضيافتي كه بنام پروردگار برقرار است مي توان بقيه سال را ببركت ميزبان معظمش در نعمت تعادل ترشحي و در نتيجه در نعمت سلامتي بسر برد. بدين ترتيب كه هرموني از هيپوفيزمقدار ترشح ادرار را متعادل مي سازد.

- باثبات رسيده كه بين لوزالمعده و فوق كليوي ارتباط بسيار نزديكي برقرار است.

- محقق داشته اند بتدريج با بالارفتن سن ترشحات هورموني لوزالمعده كاهش مي يابد ولي غدد فوق كليوي هورموني توليد مي كند كه مرور زمان در آن بي تاثير است.

اخيراً ولاديميرنيكي تين استاد بيوشيمي با سالها آزمايش و تجربه و تحقيق بر روي موشهاي صحرائي باثبات رساند بوسيله گرسنه- نگهداشتن موشها با متد مخصوص ميتوان عمر متوسط 5/2 ساله آنها را به چهار سال و نيم رساند، پرفسور نامبرده معتقد است كه اگر غدد فوق كليوي مدتي گرسنگي بكشند ناچار مي شوند هورمونهاي اضافي را كه موجب عدم تعادل شده اند بخورند از اينرو:

اگر در طول سال پيش آمدهاي ناگواري اعم از سوء تغذيه يا غير از آن تعادل ترشحات غددي را بهم زده باشند روزه مي تواند تعادل مجددي بين آنها براي مدتها برقرار سازد.

و لذا آوردن اين جمله معروف- يك روزه ميهمان و صد ساله دعاگو- بجاست كه: روزه دار يك ماه ميهمان است و يازده ماه دعاگو.

..... · 24 مرداد، ۱۳۸۹

اهميت علمي روزه

ارتباط بين دين با علم ، ارتباطي ناگسستني است . چرا كه خداوند متعال پديد آورنده آن مي باشد و با آفرينش كون و مكان ، ظهور و بروز علم در كنار دين نيز ضروري مي نمايد . بنابراين هم دين و هم علم ، دو حقيقتي هستند كه به ثبوت آفرينش منجر مي شوند . خداشناسي ديني كه از زبان اولياي الهي تبيين شده با خداشناسي طبيعي و كيهاني كه از زبان دانشمندان بيان شده است هر دو داراي مقبوليت و رواج مي باشد .

در اينجا به تقارن ديدگاههاي ديني و علمي درخصوص علت و فلسفه وجود و وجوب روزه مي پردازيم . روزه و روزه داري نه تنها به خاطر تأمين سلامت و صحت بدن آدمي حائز اهميت مي باشد ، بلكه موجب تأمين سلامتي روح و جان نيز هست . چرا كه انسان موجودي است سه بعدي ، داراي بعد روح ،جسم و ذهن و هر سه بعد با يكديگر موجب معني يافتن وي مي شود . به عيارت ديگر چنانچه عقل و لزوم سلامتي جسمي آدمي حكم كند ، همان نيز به لزوم سلامتي روح حكم مي نمايد و انساني كه به دنبال سلامتي روح خويش در كنار جسمش نباشد نمي توان از او به عنوان انساني سالم و تكامل يافته ياد نمود. بنابراين در مورد روزه كه يكي از واجبات ديني است ، مي توان گفت : «كه روزه داري عبارت است از اجراي يك برنامه مذهبي بهداشتي كامل جسمي و روحي »

در اين مقاله هدف ، اهميت روزه از نظر بهداشت روحي و جسمي است . پروفسور «الكسي سوفورين» مي گويد : « جسم به هنگام روزه به جاي غذا از مواد داخلي استفاده مي كند و آنها را مصرف مي كند و مواد كثيف و عفوني كه ر جسم هست و ريشه و خميره بيماري است ، از بين مي رود و بدين طريق روزه سبب بهبودي همه بيماري ها است . از اين رو جسم خود را به وسيله روزه از داخل نظيف و پاكيزه مي كند .»

بنابراين روزه داري باعث هضم چربي هاي ذخيره در بدن ، دفع سموم فلزي و غير فلزي وارده از محيط اطراف، ايجاد اعتدال بيولوژيكي و شيميايي بدن و ... مي گردد. به قول يكي از دانشمندان روم باستان : «اولين بيماري، مربوط به پرخوري بود و نخستين درمان نيز روزه گيري است .»

دكتر «اتوبوخنگر» در سخنراني خويش به سال 1965 در يك كنگره پزشكي كه در بغداد و به ميزباني انجمن پزشكي عراق برگزار گرديده ، به بيان اهميت روزه پرداخته است. وي در اين سخنراني نتيجه مثبت چهل و پنج سال روزه درماني مريضان خود كه بالغ بر پنجاه هزار نفر بوده اند را ارائه نموده است و آنچه كه در اين سخنراني قابل توجه است ، اينكه معمولاً روزه درماني وي چهارهفته طول مي كشيده است . يعني تطابق و تساوي زماني آن با يك ماه روزه داري . آنچه مهم و قابل توجه است اين همان زماني است كه در قرآن براي روزه داري از آن ياد شده است . يعني يك ماه تمام روزه داري براي تكامل روح و صحت جسم. بر اساس فرمايش حضرت رسول اكرم (ص) كه « المعده البيت الداء و الحميه هي الدواء» يعني : «معده آدمي كانون بيماري ها است و پرهيز و امساك نيز داروي و بهترين روش درمان بيماري ها است. »

وي مي گويد : «بهترين درمان بيولوژيكي اين است كه به وسيله دفع مواد مضر و تجويز علاج طبيعي ، نيروهاي درمان كننده يك ارگانيسم يا يك موجود زنده را طوري آزاد كنيم كه وقتي بسيج شدند ،

بيماري هاي مزمن و حاد را شكست بدهند . ما در روش درمان سعي مي كنيم سلامت پايدار و كامل را در همان زمانيكه طبيعت براي اين گونه نوسازي لازم دارد بازگردانيم . درمان بيولوژيكي و مخصوصاً روزه ، به بهترين وجه اين خواسته را برآورده مي سازد.»

البته وقتي يك انسان موحد روزه مي گيرد ، منظور و مقصود او جز طاعت امر الهي نيست كه از آن مي توان به ايمان وفاداري و ايمان فرمانبرداري ياد كرد . يعني صداقت و ثبات قدم در انجام واجبات الهي . همچنين شايد اين وهم در برخي حاصل شود كه چرا روزه داري ؟

ما مي توانيم با استفاده از دارو و مراجعه به پزشك به درمان خود بپردازيم . آنچه كه در اينجا قابل تأمل است اينكه تندرستي آدمي به دو قسم مي باشد : طبيعي و مصنوعي .

تندرستي طبيعي را كه از مقاومت بافتها در برابر بيماريهاي عفوني و دژنرانيو و تعادل دستگاه عصبي ناشي مي شود گرامي ميداريم ، نه سلامتي مصنوعي را كه بر رژيم غذايي ، تزريق واكسنها ، سرم ها ، محصولات غدد ، داخلي ، ويتامينها ، آزمايشهاي مكرر پرداخته شود كه به اين پرستاري ها نيازمند نباشد . علم طب ، به بزرگترين پيروزي خود ، روزي نائل خواهد شد كه بتواند آثار بيماري و خستگي و ترس را از ميان بردارد ، تا آدميان از آزادي و مسرتي كه محصول تكامل اعمال بدني و رواني است ، برخوردار شوند.

اما خداوند متعال با امر به بندگان خود ، به روزه داري ، مسرت روحي و فيزيكي را به آنها اعطا نموده است . اين امر هيچ گونه دخالت غير طبيعي و مصنوعي در كاركرد صحيح و مرتب بافتها و اندامهاي بدن آدمي ندارد . بلكه روزه داري همان كمال مطلوب رسيدن به اعمال مرتب و صحيح تمام اجزا و اندام آدمي و نيز كمال روحاني او است .

«هنري ديل» در يكي از سخنراني هاي خود از پيروزي هاي چهل ساله اخير علم درمان شناسي سخن گفته و به كشف سرم هاي پادزهري و واكسنها و هورمون ها و انسولين و آدرالين و تيروكسين و غيره و تركيبات آلي آرسنيك و ويتامينها و مواد تازه ديگري كه با سنتز حاصل شده و براي تسكين درد يا تحريك اعمال ناكافي بدن سودمندند ، همچنين به بناهاي عظيم آزمايشگاه هاي صنعتي و كارخانجات دارويي اشاره كرده است.

«پروفسور الكسيس كارل» در بيان اين پيشرفتها مي گويد : « بديهي است كه اين همه پيشرفتهاي شيمي فيزيولوژي اهميت زيادي دارند و براي ما رفته رفته اعمال پوشيده بدن را روشن مي سازند و طب را بر پايه محكم و صحيحي مي گذارند ، ولي آيا مي توان از هم اكنون آنها را چون پيروزي بزرگ آدمي در تأمين سلامتي تلقي كرد؟ بعيد به نظر مي رسد.»

آنچه مهم است اينكه ، سلامت مصنوعي موجبات ارضاي روحي و رواني انساني امروزي نيست و اغلب آزمايشهاي مكرر طبي بعضاً باعث خستگي روان انسان ها گرديده است . اكثر داروها و درمان ها گران تمام مي شود و نتايج زيادي هم به بار نميآورد. جامعه صنعتي امروز علاوه بر ازدياد امراض فيزيكي و روحي آدمي ، موجبات سلب نشاط ، آرامش و قدرت جسمي و روحي او را فراهم نموده است : و اين همه معضلات و مشكلات جز با روي آوردن به انجام امور ديني در كنار علم ميسر نمي گردد.

نكته ديگر اينكه بين روزه داري با خودداري از تغذيه ، تفاوت است . روزه داري در معناي علمي آن رعايت كليه اصول اساسي مربوط به تغذيه صحيح در زماني خاص و پرهيز و دوري از خوردن و آشاميدن در يك فاصله زماني خاص ديگر مي باشد كه هيچ تأثيري بر كم شدن فهم و قواي شعوري انسان ندارد ولي خودداري از تغذيه يا به عبارتي گرسنگي در انسان ، موجب پائين آوردن راندمان ذهني و عقلي او مي شود . چون گرسنگي و خودداري از تغذيه در ساعات شبانه روز به صورت نامنظم و غيراصولي ممكن است انجام پذيرد.

يكي از مشكلات حاصله بيولوژيكي در وجود انسان ، ظهور و حركت فزاينده سموم متابوليكي است كه به مرور موجب مسموم شدن بافتها و اندام آدمي مي گردد. سموم متابوليك كه نقش تعيين كننده اي در شيوع بيماري دارند ، اكثراً از متابوليسم پروتئين پديد مي آيند . اما متابوليسم كربوهيدراتها چون اسيد لاكتيك ، نيز اين سموم را توليد مي كنند . اين مواد بايد به روش طبيعي دفع شوند ، كه يكي از عمده ترين روشهاي طبيعي دفع اين مواد زايد ، روزه داري مي باشد .

به عبارت ديگر تفاوت بين گرسنگي و با روزه داري عبارت است از : گرسنگي نوع اجبار و اعتراض داخلي به وجود مي آورد كه موجب اختلال در سلسله اعصاب مركزي و وجود اختلال در عروق (جريان خوني و رگ ها ) و ديگر اندام و بافتهاي شخص گرسنه مي شود ولي روزه دار چون با اختيار خود و اطاعت از اوامر الهي اقدام به امساك و پرهيز از خوردن و آشاميدن مي نمايد، بنابراين علم و آگاهي (وضع فكري) او به اين امر موجب هدايت كاركردي (اعمال متابوليك) تمام بدن وي مي گردد.

پژوهش هاي وسيع يك كلينيك روزه گيري نشان مي دهد كه بيماري «پارادنتوز» به هنگام گرسنگي بسيار ، وخيم مي شود ولي در موقع روزه خوب مي شود . همچنين آسيب «ميوكارد» را مي توان در اثر افزايش جريان خون و منبع اكسيژن ماهيچه قلب تسكين داد . اين موضوع را مي توان با گرفتن نوار قلب به نحو آشكار نشان داد .

تفاوت ديگري كه دكتر «اتوبوخنگر» بين گرسنگي با روزه داري بيان مي كند : در پايان (زمان) روزه درماني (روزه داري) افزايش تنوس (خاصيت انقباض عضلات) ميو كارد ، در عكسبرداري از قلب مشهود است. هنگام ضعف ناشي از گرسنگي، ورم «اودما» ايجاد و تشديد مي شود و موجب پديد آمدن ورم و رسوبات «ليپوفيل ديستروفي» و تراكم چربي در بافت ها مي شود . هنگام روزه گرفتن رسوبات چربي و ورم «ادوما» كاهش مي يابد، يا به كلي از بين مي رود و گرفتن رژيم مناسب در پايان(زمان) روزه ، اثر درماني روزه را افزايش مي دهد .

اما با توجه به تبيين تفاوت بين گرسنگي يا روزه داري ، آنچه كه در ادامه قابل بيان است ، فوايد و مزاياي عمده روزه داري ميباشد .

توليدات فاسد شونده بدن در سه يا چهار روز اول روزه داري، ممكن است بحران تازه اي با ايجاد تپش قلب ، ضعف و سرگيجه هاي موقت در وضع مزاجي روزه دار پديد آورد. ولي اين حالات قابل تحمل است و جاي نگراني نيست . گاهي ممكن است جوش هايي در سطح بدن ظاهر شود، زبان بار پيدا كند ، دهان و پوست بدن بوي بد بدهد . بعضي اوقات (دربرخي افراد ممكن است) تب خفيف و ادرار غليظ عارض شود ، مثل اين است كه عمل دفع مواد زايد بدن تشديد گرديده است. در اين هنگام ميزان شيره «اينديكان» و چربي«گزانتول» در خون بسيار بالا مي رود و دفع اين مواد (هنگام روزه) از طريق ادرار به ده برابر مي رسد.

به بياني ديگر در روزه ابتدا گرسنگي و گاهي نوعي تحريك عصبي و بعد ضعفي احساس مي شود ولي در عين حال كيفيت پوشيده اي كه اهميت زيادي دارند به فعاليت مي افتند. قند كبد به خون مي ريزد و چربي هايي كه زير پوست ذخيره شده اند و پروتئين هاي عضلات و غدد و ... سلول هاي كبدي آزاد مي شوند و به مصرف تغذيه بافتها مي رسند .

بالاخره تمام اعضا مواد خاص خود را براي نگهداري تعادل محيط داخلي و قلب ، قرباني مي كنند و به اين ترتيب روزه تمام بافتهاي بدني را مي شويد و آنها را عوض مي كند . دكتر «ژان فروموزان» ، روش معالجه روزه اي را به شستشوي احشاء تعبير مي كند كه روزه دار در آغاز روزه ، داراي زباني باردار است ، عرق بدني زياد دارد ، دهان بو مي گيرد ،گاه آب از بيني راه ميافتد و اين ها علامت شروع شستشوي كامل بدن است . پس از 3 تا 4 روز بو برطرف مي شود ، اسيد اوريك ادرار كاسته شده و شخص احساس سبكي و خوشي خارق العاده مي كند در اين حال اعضاء هم استراحتي دارند

از ديگر فوايد روزه داري (همان گونه كه درقسمت قبل آمد) هضم چربي هاي ذخيره بدن ، دفع سموم فلزي وارد شده به بدن از محيط اطراف ، برقراري اعتدال بيولوژيكي و شيميايي در بدن و ... مي باشد ، كه اختصاراً به بيان هر يك از آنها مي پردازند .

همانگونه كه مي دانيد مواد غذايي كه در طي شبانه روز وارد بدن مي گردد، دو وظيفه اصلي در بدن دارد : يكي تأمين احتياجات بيولوژيكي و شيميايي بدن است كه بر اثر فعاليت هاي روزانه در بدن به مصرف رسيده و ديگري تأمين دماي غريزي بدن و ايجاد نيروي محرك لازم براي فعاليتهاي دروني و بيروني آن است .

پس، هر فردي به دو منظور فوق نياز به مصرف مقداري معين پروتئين ، چربي ، مواد قندي ، ويتامين ها ، كربوهيدراتها و آب دارد ولي در عمل آدمي نمي تواند مطابق نيازهاي بدن خويش مواد غذايي مورد نياز روزانه را استفاده نمايد. چرا كه برخي از فعاليتهاي روزانه وي از قبل غير قابل پيش بيني مي باشد . بنابراين امكان زياده يا نقصان وجود مواد آلي و معدني در بدن ميباشد كه هر كدام موجب ايجاد خلل در بافتها مي شود .

ولي آنچه بعضاً در مصرف مواد غذايي روزانه در اكثر قريب به اتفاق افراد اتفاق مي افتد ، ورود مواد غذايي مازاد بر احتياج در بدن است كه به صورت قند و چربي در بافت هاي مختلف بدن جمع و ذخيره مي شود .

قند در بدن يا به صورت قند فعال (گلوكز) است كه آماده احتراق و ايجاد نيرو است و يا اينكه به شكل غير فعال و ذخيره اي (گليكوژن) مي باشد كه به صورت مولكولهاي درشت تري در بدن ذخيره شده و در صورت لزوم تبديل به گلوكز مي شود . تنها عضوي از اعضاي بدن كه بيشتر از ساير اعضا اقدام به ذخيره سازي مواد زايد مي نمايد ، كبد است . در مواقعي كه بدن نياز به گلوكز داشته باشد قند ذخيره در كبد به گلوكز تبديل شده و وارد خون مي شود تا پس از سوختن ، انرژي لازم را در بدن ايجاد نمايد . البته بايد توجه داشت كه قند مازاد بر نياز بدن ، پس از تغييرات چندي در بافتها تبديل به چربي شده و ذخيره مي شود ، از طرفي به علت اينكه قند ذخيره شده در بدن كودكان و افراد مسن كمتر از افراد جوان و بالغ مي باشد و باعث بروز زودرس گرسنگي و پائين آمدن مقاومت بدن آنها مي شود بدين خاطر در دين مبين اسلام روزه بر اين قشر واجب نيست .

مريضان و مسافران و اطفال و پيران فرتوت و زنان باردار از روزه معافند .

دكتر بوخنگر مي گويد : « متأسفانه افرادي هستند كه تصلب شرائين در آنها به صورت زودرس شروع مي شود. چنين افرادي قدرت واكنش در برابر انگيزه روزه درماني ندارند ، اما خوشبختانه عده زيادي از افراد مسن هستند كه قدرت واكنش آنها خوب است . مسلماً نمي توانيم بگوئيم كه هميشه سن واقعي با سن بيولوژيكي بدن برابر است.»

اما چربي ها كه مصرف آنها هم باعث ايجاد انرژي در بدن شده و هم باعث به وجود آوردن برخي اسيدهاي چرب در بافتهاي بدن مي شود . ولي مصرف چربي مازاد بر نياز بافتها در هر روز به تدريج موجب تراكم و سفت تر شدن آنها در اعضاي بدن ميگردد كه علاوه بر بروز بيماري چاقي ، موجب بروز بيماريهاي عروقي از قبيل تصلب شرائين و انسداد عروق خوني كه در نهايت چه بسا منجر به سكته هاي مغزي و قلبي شود ، مي گردد. بنابراين يكي از بركات ماه مبارك رمضان و روزه داري در اين ماه (علاوه بر آثار تربيتي و معنوي آن) باعث مي شود كه چربي هاي اضافه بدن شخص روزه دار مصرف بشود و بعد اگر مجدداً چربي هايي جاي آنها را در ماه هاي بعد بگيرد تازه و غير متراكم باشد.

تجمع چربي در اعضاي مختلف مانع كار و فعاليت طبيعي و آزاد عضو شده و بيشتر از حالت عادي عضو را به زحمت مي اندازد ، مانند تجمع چربي در اطراف قلب كه كارش را سنگين كرده و آن را تحت فشار قرار مي دهد . ذرات چربي دور اعضا علاوه بر ساير عوارض مانند بيماري هاي قلبي و غيره ، چون قادرند بعضي از سموم آلي ( مانند d.d.t) را در خود جذب نمايند ، بنابراين نقش اساسي را در بعضي از مسموميتهاي حرفه اي (مسموميتهاي ناشي از شغل و پيشه) بازي مي نمايد.

يكي ديگر از فوايد روزه داري ، دفع سموم وارده به بدن مي باشد . از آنجائيكه انسان در طي دوران حيات خود به صورت مستقيم در تماس با مواد سمي و مضر خارجي مي باشد كه اين سموم غالباً موجب مسموميتهاي خفيف و به تدريج مزمن ميشود .

با توجه به اين كه ذرات بي شمار و بي نهايت ريزي از عناصر و مواد شيميايي دائماً در فضا معلق بوده و هوا را آلوده مي نمايد و اين همان هوايي است كه در هر دقيقه هر كسي چندين ليتر از آن را فرو برده و از طريق ريه ها وارد خون مي كند ، آدمي در هر دقيقه 16 نفس مي كشد ، هر تنفس يك دم و يك بازدم معمولي دارد كه شمارش ، نوع و مقدار هوايي كه وارد و خارج ميگردد ، معين بوده و خودكار و اتوماتيك انجام مي گيرد ولي تنفس عميق سبب مي شود نزديك به دو ليتر هوا كه 1.5 ليتر بيشتر از هواي دم عادي است و به نام هواي تكميلي وارد ريتين گردد و در بازدم شديد و عميق باز 3.5 ليتر هوا كه مجموعه اي از بازدم عادي و هواي اندوخته است، به نام ظرفيت حياتي از دهان خارج مي شود و چون در بازدم بسيار عميق هم ششها نمي تواند كاملاً روي هم جمع كند ، لذا حدود يك ليتر هوا به نام هواي هميشگي در ريه ها باقي مي ماند . از اين رو هر گز نمي توان اهميت تغييرات هوا و مخصوصاً آلودگي آن را با مواد مضر و نامأنوس ناديده گرفت به خصوص اگر از آخرين نظريات متخصصين و دانشمندان رشته هاي مختلف طبي و بهداشتي داير بر ازدياد امراض مختلف ناشي از آلودگي هوا درميان شهر نشينان و ساكنين مناطق صنعتي با خبر باشيم .

از طرفي بايد توجه داشت كه اجسام در شيمي ممكن است داراي يكي از سه خاصيت شيميايي مختلف زير باشند : يا داراي خاصيت اسيدي هستند (مثل جوهر نمك موجود در سركه ، جوهر گوگرد و تمام مشتقات شبه فلزي كه پس از مجاورت با آب اثر اسيدي از خود نشان مي دهد .) و يا داراي خاصيت قليايي مي باشند (مانند : آهك زنده يا مرده ، سنگ قليا و آمونياك) و يا اجسامي خنثي به شمار مي روند (مانند نمك طعام) كه بنا به اقتضاي محيطي و مكاني ممكن است انسانها در طي شبانه روز به طور مستقيم و يا غير مستقيم با مواد و اجسام مختلف در تماس باشند كه باعث ورود سموم فلزي به بدن مي باشد.

اين سموم يا به صورت املاح فلزي محلول در مايعات (به ويژه آب) و يا به صورت ذرات معلق (گازهاي سمي) مي باشد كه در تماس آدمي (مستقيم و غير مستقيم) با آن در نهايت وارد خون مي شود كه مقداري از اين سموم دفع شده و مقداري ديگر جذب خون مي شود و به مرور موجب بروز بيماريهاي خوني و ... مي گردد. اينكه اسلام تأكيد مي كند كه در هنگام روزه داري تنفس و فروبردن دود و بخار غليظ يكي از مبطلات روزه است بدين خاطر است كه اثرات سوء سمي ذرات معلق در هوا زياد مي باشد . بنابراين روش درماني ، منحصر به فرد در اين زمينه ها ،عبارت است از : ايجاد تغييرات اساسي در وضع بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي محيط خون و نسوج (بافتها) و سلولها ، كه آن نيز در حال سلامتي منحصر به حال روزه داري است . تغييراتي كه در حال روزه داري از لحاظ بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي در خون و در نتيجه در سلولها و بافتها حاصل مي شود ، شرايط فيزيكي و شيميايي خون را تغيير داده ، بالاخره منجر به حل سموم فلزي رسوب شده در اعضاء و دفع آنها از راه كليه ها مي گردد، كه وقتي اين تغييرات به مدت طولاني و با دو تناوب مشخص (در حال ناشتايي و افطار كردن) انجام پذيرد ، مؤثر خواهد بود.

وبالاخره اينكه روزه همچون ساير اعمال عبادي است كه از سوي خداوند متعال بر بندگان خويش واجب شده و نيز مقدمه جهاد اكبراست كه در ميان تمام اديان و به طور كامل تر و جامع تر در بين مسلمين رايج مي باشد ، بكوشيم تا در اين ماه شريف نهايت بهره و استفاده را از الطاف و عنايات حضرت حق تعالي ببريم و با طلب از درگاه ايزد منان رستگاري خويش و تمام بشريت را آرزو نمائيم كه :« وَ اِن تَصوُموا خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم تَعلَمُون؛ اگر روزه بگيريد به نفع شما است ، چنانچه آن را درك كنيد» (سوره بقره ،آيه 184)

و در خاتمه كلام به اين بيان شيواي فيلسوف معروف آلماني ، «اكهارت» بسنده مي شود كه :

«اگر بپرسند چرا دعامي كنيم ؟ چرا روزه مي گيريم ؟ چرا احسان مي كنيم ؟ در پاسخ مي گوئيم : زيرا خداوند در باطن ما تجلي مي كند و روان ما در اسيه پروردگار تولدي تازه مي يابد .»

منابع تحقیق :

ماهنامه فرهنگي ، قرآني تسنيم

كتاب نقش روزه در درمان بيماري ها

كتاب اهميت روزه از نظر علم روز

منبع:www.ido.ir

..... · 24 مرداد، ۱۳۸۹

چند متن دیگر جهت مطالعه:

نام کتاب: اهميت پزشكي روزه در سلامت انسان

زبان: فارسي

نویسنده: سيد حبيب الله جعفري

نوبت چاپ: چهارم

تعداد صفحات: 106

شابک : 0-0661-00-964-978

كتاب فوق در مورد روزه و فلسفه آن و تأثير تغذيه و روزه در ابعاد مختلف جسمي انسان بحث مي كند . تلفيق دستورات ديني با آموزه هاي علمي و اثبات هماهنگي ميان آنها از مهمترين جنبه هاي اين كتاب است .

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

بیماران قلبی می توانند روزه بگیرند مرداد ۲۲, ۱۳۸۹

اکثر پزشکان معتقدند؛ چون اغلب بیماران قلبی بیماری های زمینه ای مانند دیابت، نارسایی کلیه و فشار خون دارند، بهتر است زیر نظر پزشک متخصص روزه داری کنند و عمل جراحی قلب به تنهایی، منعی برای روزه داری ندارد.

آمارها هم نشان می دهد به طور کلی ۳۰ درصد افرادی که جراحی باز قلب می کنند، بیماری دیابت و ۲۵ درصد فشار خون دارند.

دکتر محراب مرزبان فوق تخصص جراحی قلب و عروق در گفتگو با جام جم می گوید: کنترل بیماری هایی چون دیابت و فشار خون و بیماری های قلبی در ماه رمضان آسان تر می شود، چون فرد روزه دار در طول روز سیگار نمی کشد و با رژیم غذایی مناسب، وزن خود را هم کنترل می کند.

حتی در این ماه استرس روزانه کم شده و زندگی مردم از آرامش بیشتری برخوردار خواهد شد.

وی می افزاید: آرامش ایجاد شده در این ماه به بیماران قلبی عروقی کمک کرده تا هیجانات زندگی روزمره را به راحتی سپری کنند.

دسته ای دیگر از بیماران هم وجود دارند که تاکنون جراحی قلب داشته اند که اعتقاد رئیس بخش جراحی قلب بیمارستان امام حسین(ع) این است که بیماری قلبی به تنهایی تاثیری در روزه داری آنها ندارد، بلکه بیماری های زمینه ای که باعث مشکلات عروق کرونر می شود، از اهمیت بالایی در روزه داری برخوردار است.

چراکه افراد دارای دیابت یا فشار خون که عمل جراحی باز کرده اند باید مراقب دیابت یا فشار خونشان در این ایام باشند.

دکتر مرزبان تاکید می کند: برای بیمارانی که فشار خون داشته و قصد روزه داری دارند، ماه رمضان فرصت خوبی است که مقدار نمک غذای خود را کاهش دهند که همین اتفاق کارکرد کلیه ها را بهتر می کند، بنابراین روزه گرفتن فرصت خوبی برای تنظیم فشار خون در چنین بیمارانی محسوب می شود.

بیمارانی هم که جراحی قلب داشته اند باید علاوه بر توجه به بیماری زمینه ای، به داروهای خود توجه کنند.

اغلب داروهای این بیماران به شکلی است که می توانند آنها را به فواصل ۱۲ ساعت مصرف کنند، اما برخی داروها هستند که فواصل کوتاه تری دارند و باید هر ۸ ساعت یک بار مصرف شود که روزه داری به آنها توصیه نمی شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید: بنابراین عموم بیمارانی که جراحی قلب داشته اند با در نظر گرفتن بیماری زمینه ای خود، اجازه روزه داری دارند.

● بیمارانی که نباید روزه بگیرند

دسته ای دیگر از بیماران قلبی هم دچار بیماری آریتمی (نامنظمی) قلبی هستند که انواع مختلف دارد که ناشی از اختلالات سیستم هدایتی قلبی است و معمولا در بیمارانی اتفاق می افتد که فواصل کوتاهی از جراحی آنها می گذرد.

دکتر مرزبان توصیه می کند این دسته بیماران روزه نگیرند. وی می افزاید: معمولا بیماران آریتمی چنانچه داروهایی با فواصل ۱۲ ساعت دارند روزه داری برای آنها منعی ندارد.

البته برای افرادی که به تازگی جراحی قلب کرده و دچار سکته نیز شده اند آریتمی متعاقب سکته رخ می دهد که روزه داری برای آنها ممنوع است.

اما با توجه به این که ماه مبارک رمضان در گرمای شدید تابستان قرار دارد بیماران باید علاوه بر مراقبت از بیماری خود به گرمای هوا هم توجه کرده تا بیماریشان را تشدید نکند.

دکتر مرزبان معتقد است که گرمی هوا موجب کاهش آب بدن می شود و بیماران کلیوی باید به این موضوع توجه داشته باشند.

همچنین دیابتی ها یا فشار خونی ها که درجات خفیفی از بیماری کلیوی دارند باید احتیاط بیشتری کنند تا کم آبی بدن، آسیب کلیه را تشدید نکند.

وی ادامه می دهد: بنابراین بیمارانی که درجات خفیفی از نارسایی کلیه دارند باید هنگام روزه داری تعادل آب بدن خود را حفظ کنند.

البته به بیماران کلیوی با درجات بالا توصیه می شود روزه نگیرند چراکه باید مایعات کافی در طول روز دریافت کنند در غیر این صورت آسیب های کلیه افزایش پیدا می کند.

دکتر مرزبان می گوید: دومین اثر مهم گرما و کاهش آب بدن برای سیگاری ها و افراد دچار اختلالات ریوی مهم است، چون بی آبی طولانی غلظت خون را بالا برده و امکان لخته شدن خون را افزایش می دهد.

● توصیه های تغذیه ای

نکته مهم دیگری که باید بیماران قلبی در این ماه رعایت کنند، مصرف غذا در افطار و سحری است که این فوق تخصص قلب و عروق توصیه می کند آنها غذاهای حجیم مانند غلات به میزان زیاد در این دو وعده ماه رمضان مصرف نکنند.

به گفته وی همچنین غذاهایی که دارای کربوهیدرات و مواد قندی زیادی، چربی های حیوانی و گوشت قرمز هستند، بخصوص دروعده سحری توصیه نمی شود.

در عین حال غذاهای کم حجم، گوشت سفید، سویا، گردو و لبنیات کم چرب باید به مقدار کافی مصرف شود.

jamejamonline

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن و افزایش تولید هورمون ها از اثرات بلند مدت روزه داری به شمار می روند.

علی شمس نورایی در گفت و گو با خبرنگار بهداشت و درمان فارس، افزود: افرادی که گرایش زیاد به مصرف شیرینی و مواد قندی دارند ممکن است در ایام نسبتاً طولانی روزه دچار سردرد، ضعف و بی حالی مفرط شوند.

وی گفت: روزه داران بهتر است حداقل یک هفته تا ۱۰ روز قبل از ماه مبارک رمضان میزان مصرف مواد قندی را به تدریج کاهش دهند و از قندهای طبیعی مثل میوه ها، خشکبار، انواع مغزها مثل بادام، گردو و پسته استفاده کنند.

این متخصص تغذیه اضافه کرد: افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن و افزایش تولید هورمون ها از اثرات بلند مدت روزه داری به شمار می روند که می توان آن ها را در افزایش سطح امید به زندگی مهم دانست.

شمس نورایی گفت: پرخوری و استفاده از برنامه های غذایی نامناسب در زمان افطار باعث افزایش وزن و چاقی می شود.

وی گفت: امروزه در بسیاری از سفره های افطار و مهمانی های افطاری انواع شیرینی ها و دسرهای رنگارنگ، غذاهای چرب و شیرین نامناسب مانند زولبیا و بامیه، حلوا، حلیم، کره، خامه، مربا، انواع پلو و خورشت های چرب استفاده می شود.

این متخصص تغذیه اضافه کرد: پس از افطار تا زمان سحر توصیه می شود نوشیدنی زیاد شامل آب، شیر، آبمیوه طبیعی، خاکشیر و شربت آبلیمو کم شیرین مصرف شود تا از تشنگی و کم آبی بدن در طول روز پیشگیری شود.

در صورت تمایل به مصرف تنقلات از انواع مغزها مثل گردو، بادام خام، پسته خام، نخود، کشمش و توت خشک در فاصله افطار تا سحر می توان مصرف کرد.

Farsnews

------------------------------------------------------------------------------------------------------

روزه گرفتن عوارض بیماری ام. اس را کاهش می دهد

تحقیقات یک گروه از پژوهشگران ایتالیایی نشان داده است که روزه گرفتن عوارض بیماری ام. اس یا MS* را کاهش می دهد.

بررسی موش های مبتلا به نوعی بیماری نظیر بیماری MS نشان داد که گرسنه نگه داشتن آنها برای مدت 48 ساعت، مقدار آسیب های مغزی را کاهش می دهد و این حیوانات می توانند به نحو بهتری تعادل خود را هنگام راه رفتن حفظ کنند. همچنین از شدت عوارضی نظیر فلج شدن یا ضعف عمومی در آنها کاسته می شود.

به گفته رئیس گروه پژوهش ، هر چند روزه گرفتن بیماری MS را درمان نمی کند، اما استفاده از این روش به همراه دارو می تواند عوارض بیماری را کاهش دهد. البته بیمارانی که قصد روزه گرفتن دارند، باید از یک رژیم غذایی مناسب تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه استفاده کنند تا همه مواد لازم به بدن آنها برسد.

بر اساس نظریه های موجود، بیماری MS زمانی بروز می کند که عوامل دفاعی سیستم ایمنی بدن به بافت های مغز و نخاع شخص حمله ور می شوند و باعث از بین رفتن آنها شوند. این بیماری به طور معمول در سنین 20 تا 40 سالگی دیده می شود.

سلول های سیستم ایمنی با حمله به سلول های عصبی و نابود کردن سد دفاعی آنها، انجام فعالیت هایی مثل راه رفتن را برای شخص دشوار می سازند. همچنین عوارضی نظیر خستگی، لرزش و فلج را باعث می شوند.

تحقیقات جدید، توجه دانشمندان را به هورمون لپتین ** که در کاهش اشتها نقش دارد، جلب کرده است. این هورمون می تواند نحوه فعالیت سیستم ایمنی را تغییر دهد.

محققان ایتالیایی در بررسی خود مشاهده کردند که قبل از بروز بیماری در موش ها، میزان هورمون لپتین در بدن آنها به دو برابر افزایش یافت، اما در موش هایی که 48 ساعت گرسنگی کشیده بودند ( که معادل 7 تا 10 روز روزه گرفتن در انسان است ) مقدار هورمون لپتین کاهش یافت.

پی نوشت :

* MULTIPLE SCLEROSIS : M.S بیماری سیستم عصبی که با تحلیل تدریجی اعصاب همراه است.

** LEPTIN : لپتین پروتئینی که توسط سلول های چربی در بدن تولید می شود و در پلاسما وجود دارد.

24 مرداد، ۱۳۸۹

ضمن تشکر

چستار به قسمت متفرقه منتقل و قفل شد

24 مرداد، ۱۳۸۹

و در موضوع مشابه ادغام گردید

ورود

اهمیت علمی روزه گرفتن

ارسال های توصیه شده

پسر شاه پریون 976

لینک به دیدگاه

شقایق31 40,377

لینک به دیدگاه

Doctor_Shovan مهمان

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

..... 185

لینک به دیدگاه

Doctor_Shovan مهمان

لینک به دیدگاه

Doctor_Shovan مهمان

لینک به دیدگاه

سایت نواندیشان

انجمن نواندیشان

فعالیت ها

جریان فعالیت های من

کسب درآمد کنید