مختصري درباره مالچهاي نفتي

[EN-EZEL 13039]

لغت مالچ mulch انگليسي و به معني پوششي است. مالچ به موادي اطلاق مي شود كه در كشاورزي براي حفظ رطوبت خاك و افزايش درجه حرارت آن بكار مي رود و در كشور ما هم بي سابقه نيست زيرا با مصرف نخ, پنبه, ماسه, خاك ذغال, كود حيواني, نمد پاره در شالي زارها و صيفي كاري و گل كاري رطوبت را در خاك نگهداري كرده درجه حرارت محيط را در حدود 12 درجه فارنهايت بالا مي برند تا افزايش محصول و نوبرانه بدست آيد.

اشاره اي به مشخصات و خواص مالچها:

در سالهاي اخير دانشمندان نفتي متوجه شده اند كه با كاربرد رديف هايي از فرآورده هاي نفتي به كمك مقداري مواد افزودني ميتوان عمل مالچهاي معمولي را به مقدار زياد افزايش داده در موارد حفاظت آبخيزها كه عمر سدها را زياد ميكند, عايق بندي كف نهرهاي آب كه از هدر رفتن آنها جلوگيري بعمل مياورد, قدرت مصالح ساختماني را بيشتر مينمايد, نوبرانه محصول را زودتر ببازار روانه مي سازد, جنگلكاري ديم را رونق مي بخشد, شن هاي روان را مهار مي سازد و سلامت راه و راه آهن, فرودگاه ها و تأسيسات و كارخانه ها را تضمين مي كند, جنگلها و مراتع را آباد ساخته زمينهاي مرده را احياء مي كند.

بطور كلي مالچها از مواد چسبنده و باقي مانده نفتي هستند منتها همان طور كه در كليه فرآورده هاي نفتي براي افزايش مشخصات مورد نظر اعم از اينكه افزايشي يا نزولي داشته باشد موادي به آنها اضافه مي گردد در مالچها هم همين مطلب صادق است و بايستي در پالايشگاه ها يا محل مصرف نسبت به شرايط اقليمي و نوع زمين و شن و موضوع مورد نظر موادي افزوده گردد. در حقيقت منظور نهايي آن اين است كه يك عايق محافظ آب و افزايش يا تنزيل درجه حرارت در محيط عمل ايجاد كنيم.

انواع مالچها:

شركتهاي نفتي اسو, شل, سن اويل كمپاني و چندين شركت ديگر اروپائي مالچهاي نفتي مختلفي با اسامي هموفينا, كولاس, اين كاب و فولي كوت ايندور تهيه و عرضا نموده اند كه هريك مورد مصرف معيني دارد پالايشگاه تهران مي تواند پايه مالچ تثبيت شنهاي روان را به هر مقدار كه لازم باشد تهيه و عرضه كند. بطور كلي ويسكوزيته (viscosity) مالچها و مواد افزودني آنها عامل موثري بوده بايد با توجه به شرايط اقليمي هر مورد عملي, طراحي و برنامه ريزي شود.

اعم خواص مالچها:

مالچها بايد برروي بدن بخصوص پوست نفرات اجرايي داراي تاثير سو بخصوص سرطانهاي پوستي نباشد و اين امر بستگي به اينكه پالايشگاه ها مالچها را از كدام دستگاه تهيه نمايند دارد.

مالچها بايد حتي الامكان از مواد معطره نفتي عاري باشد تا روي برگها و گياهان لطيف تاثير سويي نگذارد. نسبت به مورد مصرف بايد ويسكوزيته, نقطه اشتعال, مواد افزودني و مواد معطره مورد نظر قرار گيرد.

در مالچهاي امولسيونه لازم است به پايداري امولسيون از نظر اقتصادي و تغيير ماهيت و مشخصات مالچها توجه شود مالچها بايد بعد از انجام وظايف محوله فيزيكي خود با خاك كاملاً مخلوط گرديده اثري از چربي در زمين باقي نگذارد مالچها در حاليكه از خروج آب زمين جلوگيري مي كند بايد باران يا برف را بزمين هدايت كند. مالچها نبايد از تغذيه گياهان در زمين و آن قسمتهائي كه در فضا هستند جلوگيري بعمل آورد, واضح است كه بايد مصرف مالچها اقتصادي باشد.

انواع مالچها از نظر فرمولاسيون:

1. مالچ يكدست از نظر تثبيت شن هاي روان. اين مالچ مستقيماً از دستگاهها اتمسفريك پالايشگاه ها بدست آمده داراي ويسكوزيته هاي مختلف از حداقل 600 تا حداكثر 2000 مي باشد كه نسبت به نوع مصرف از طرف مجري طرح بايد انتخاب شود.

2. مالچهاي امولسيونه . اين نوع مالچها با مواد امولسيون كننده مخلوط گرديده بكار مي رود تا نسج خاك را تغيير داده زمين هاي فرسايش يافته را احياء كند.

3. مالچهاي عايق. اين نوع مالچها با پايه مالچ يكدست پالايشگاه ها با مواد قيري و چسبنده مخلوط و باعث مي شود كه آب در زمين نفوذ نكند.

4. مالچ هاي چند درجه اي. (multigrade) . اين نوع مالچها از يك پايه نفتي سنگين با مواد افزودني تشكيل شده تقريباً در تمام موارد مي تواند بكار رود.

روشهاي مختلف مصرف مالچها:

1. تثبيت شن هاي روان

مصرف اين نوع مالچهاي نفتي با وسايل مكانيكي و موتوري مخصوص مي توان براي مدت 18 ماه هر نوع تپه شني را ثابت نگه داشت تا در اين مدت كارشناسان منابع طبيعي بتوانند درختان مخصوص و منطبق تكنولوژي محل را برروي تپه هاي روان كه ثابت مانده بكارند. مالچهاي تثبيت داراي خواص حفظ رطوبت و افزايش درجه حرارت سطح مالچ شده و تغيير نسج خاك را نيز دربر دارد و فلسفه عمل در آن است كه شنها را چسبناك و سنگين كرده و از حركت باز داشته تغييرات فيزيكي و شيميايي در خاك و شن محل مورد عمل ميدهد.

2. مالچهاي juplining

با برقراري پوششي از مالچ بطور مستقيم يا توام با ورقه هاي كاغذ مخصوص مي توان نفوذ آب را در كف نهرها و جويبارها حداقل تا ميزان 40 درصد تقليل داده در حقيقت دفعات آبياري را كم مي كند.

3. مالچهاي كشاورزي

مالچهاي كشاورزي همانطوريكه در مورد كشاورزي اشاره شد بسيار متنوع است مثلاً در موارد زير:

الف- تقليل دفعات آبياري

ب-تغيير نسج خاك

ج- نگاهداري رطوبت در زمين

د- افزايش درجه حرارت محيط مالچ پاشي شده

ه- عرضه نوبرانه صيفي زودتر از فصول معمولي فعلي

و- از بين بردن سله هاي زمين

4. مالچهاي ساختماني

با مالچهاي امولسيونه كه قابل اختلاط با آب هستند تهيه گل و گياه خشك بسيار مقاوم , عملي و اين آزمايش از طرف طرح مالچ صورت گرفته و داراي نتايج خوبي بوده است. اين نوع ساختمانها در برابر رطوبت و باران مقاوم بوده با تغيير رنگ مالچها ميتوان افزايش يا كاهش حرارت را در داخل ساختمانهاي روستايي برقرار نمود.

5. مالچهاي راه و راه آهن

روش عمليات در اين مورد با ساير رشته هاي مالچ تفاوت كامل دارد. موضوع از اين قرار است كه در مسير راه ها و راه آهن ها در بعضي نقاط هجوم شنهاي روان خسارت زيادي وارد مي سازد ولي با بكار بردن تكنيك ياد شده مي توان از هجوم شنها به راه ها و راه آهن ها جلوگيري كرد.

6. insulation mulch

اين رشته از طرح خود شامل رشته هاي فرعي زيادي است از جمله حفاظت آبخيزهاي سدها , افزايش سطوح ديم, جلوگيري از فرسايش آبي و بادي زمينها, تقليل دفعات آبياري در كشتزارها و رسانيدن آب به محلهاي مصرف و بالا بردن بازده قنوات.

7. توليد باران مصنوعي

تئوري اين رشته از طرح مورد تأييد تعداد زيادي از محافل فني ذيصلاحيت قرار گرفته ولي بدليل لزوم وجود اطلاعات قبلي فعلاً اقدام بانجام يك چنين طرحي زود بنظر مي رسد.

8. حفاظت فرودگاهها و تاسيسات

تكنيك بسيار جديد است و در ممالكي كه تاسيسات و فرودگاهها آنها از طرف شنهاي قاره اي يا دريايي تهديد مي شود بكار برده شده و نتايج عالي حاصل گرديده است.

نکات قابل توجه :

مالچ در هر شرايطي قابل اجرا نيست بلكه بايد شرايط اقليمي اجازه دهد تا طرح مالچ بتواند موثر واقع شود مثلاً اگر در محلي ميزان بارندگي از 100 ميلي متر در سال كمتر باشد نبايد انتظار بيشتري داشت در امور كشاورزي, آبياري و ازدياد محصول, مالچ نقش خود را جداگانه تعقيب خواهد كرد و از تثبيت شن جدا مي شود.