ریزش مو و نگاهی به درمان های تاییدشده برای مقابله با آن

[Mohammad Aref 120452]

گزینه‌های متنوعی نظیر مکمل‌ها و شامپوها، کلاه‌های لیزری و حتی جراحی برای درمان ریزش مو ارائه می‌شوند، اما آیا واقعا هیچ‌کدام از این درمان‌ها موثر هستند؟

رشد مو طی چرخه‌ای با سه مرحله‌ی متمایز انجام می‌گیرد. نخستین مرحله آناژن است که طی آن موها رشد کرده و بلند می‌شوند.این مرحله می‌تواند برای چندین سال ادامه داشته باشد. سپس در مرحله‌ی کاتاژن که در حدود ده روز طول می‌کشد، رشد فعال مو متوقف شده و مو از فولیکولی که موجب حفظ مو در زیر پوست سر می‌شود، جدا می‌شود. سرانجام در مرحله‌ی تلوژن، فولیکول به‌مدت چندین ماه به حالت استراحت وارد می‌شود تا زمانی که مو بریزد. سپس این فرایند دوباره تکرار می‌شود. هر فرد به در طول روز به‌طور متوسط ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو را در نتیجه‌ی این چرخه طبیعی از دست می‌دهد. اگر در هر کدام از مراحل این فرایند اختلالی ایجاد شود، برای مثال اگر فولیکول‌های مو از حالت استراحت خارج نشوند یا شروع به کوچک‌شدن کنند، ریزش مو یا نازک‌شدن تارهای مو اتفاق خواهد افتاد. اختلال در این چرخه می‌تواند ناشی از هورمون‌ها، رژیم غذایی ضعیف، استرس، درمان‌های شیمیایی مو، داروهای خاص و ژنتیک باشد.

رایج‌ترین فرم ریزش مو، آلوپسی آندروژنیک یا طاسی الگوی مردانه یا زنانه است. آلوپسی آندروژنیک ژنتیکی است و در حدود ۵۰ میلیون مرد و ۳۰ میلیون زن در آمریکا را درگیر کرده‌است. به‌طور متوسط ۱۹ درصد زنان سفیدپوست آمریکایی دچار ریزش موی الگوی زنانه هستند اما این درصد با افزایش سن، بیشتر می‌شود. شیوع این مشکل در میان چینی‌ها و کره‌ای‌ها بسیار کمتر و در حدود ۶ درصد است. طاسی سر الگوی مردانه با هورمون دی‌هیدروتستوسترون ارتباط دارد و معمولا به‌صورت پس‌رفتن موهای پیشانی یا ایجاد حلقه‌ی خالی مو ظاهر می‌شود. در عوض طاسی الگوی زنانه به‌طور معمول موجب نازک‌شدن تمام موها می‌شود و ریزشی دیده نمی‌شود. یکی دیگر از فرم‌های معمول ریزش مو، ریزش موی منطقه‌ای است که معمولا به‌صورت مناطق پراکنده خالی از مو روی سر مشخص می‌شود و با بیماری‌های خودایمنی مرتبط است. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. در مورد وضعیت ریزش موی منطقه‌ای، از رشد موهای جدید در فولیکول‌های مو جلوگیری می‌شود.

ریزش موی منطقه‌ای

یک فرم موقتی‌تر ریزش مو، تلوژن افلوویوم نامیده می‌شود که در آن فولیکول‌ها در مرحله‌ی استراحت می‌مانند و رشد موهای جدید متوقف می‌شود. این مشکل می‌تواند سه ماه پس از یک رویداد مهم پزشکی نظیر زایمان، جراحی یا یک تب بالا اتفاق بیفتد ولی ممکن است در اثر عدم تعادل تیروئید یا کمبود آهن هم پیش آید. داروهای خاصی نظیر رقیق کننده‌های خون و قرص‌های ضدبارداری نیز با این فرم از ریزش مو مرتبط هستند. برای تعیین علت ریزش مو، پزشک معمولا به منظور بررسی وجود هر گونه کمبود مواد مغذی یا بیماری خودایمنی، آزمایش‌های خونی تجویز کرده، تاریخچه‌ی خانوادگی بیمار را می‌پرسد و الگوی ریزش موی او را مورد بررسی قرار می‌دهد و در مواردی هم یک بیوپسی از پوست سر انجام می‌دهد.

کدام یک از درمان‌های ریزش مو موثر هستند؟

اثربخشی درمان ریزش مو قویا مرتبط با عاملی است که موجب ریزش مو شده‌است. یک روش درمان نه‌تنها باید به حل مشکل پشت صحنه‌ی ریزش مو بپردازد؛ بلکه باید توانایی تصحیح فرم‌های مختلف ریزش مو را نیز داشته باشد. درمان برخی از فرم‌های ریزش مو راحت‌تر است.

اگر ریزش مو در نتیجه‌ی استرس، کمبود تغذیه‌ای یا کمبود خواب باشد، این علت‌ها موقتی موقتی بوده و به محض اینکه مشکل برطرف شود، رشد مو از سر گرفته می‌شود. درمان بیماری خودایمنی یا رفع مشکل تیروئید به‌عنوان ریشه‌ی ریزش مو نیز می‌تواند به همان سرعت مشکل ریزش مو را حل کند. این موضوع در مورد داروها یا درمان‌هایی که موجب ریزش مو می‌شوند نظیر شیمی‌درمانی یا داروی تاموکسیفن که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، نیز مصداق دارد. تقریبا در تمام موارد، رشد مو طی دو تا شش ماه پس از قطع مصرف دارو بر می‌گردد. لکه‌های طاسی می‌تواند در نتیجه‌ی مدل‌های خاص بستن مو مثل دم‌اسبی یا بافتن مو هم باشد که در این حالت به آن ریزش مو در اثر کشش گفته می‌شود و اغلب با تغییر مدل بستن مو برطرف می‌شود.

چندین دارو به‌منظور بهبود مشکل ریزش موی ناشی از طاسی الگوهای زنانه یا مردانه در بازار وجود دارد. ماینوکسیدیل، دارویی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود، برای درمان موضعی ریزش مو نیز استفاده می‌شود و می‌تواند به‌صورت موضعی روی پوست سر استعمال شود تا رشد مو را از طریق فعال‌کردن فولیکول‌های مو و حفظ آن‌ها در چرخه‌ی رشد طولانی‌تر تحریک کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این دارو موجب افزایش تراکم مو و رشد مجدد و ملایم مو در زنان و مردان می‌شود. در مورد زنانی که ریزش موی آن‌ها ناشی از یک بیماری خودایمنی است، داروی ماینوکسیدیل شاید فقط بتواند موهای موجود را نگه دارد؛ ولی موجب رشد مجدد مو نمی‌شود. برخی آزمایش‌های بالینی نشان می‌دهند که غلظت‌ بیشتر این دارو موثرتر است؛ ولی برخی از پژوهش‌ها هم این نتیجه را تایید نمی‌کنند. برای حفظ مزایای دارو استفاده‌ی مداوم لازم است.

داروی فیناستراید (با نام تجاری پروپشیا) از طریق بلوکه کردن تولید هورمون‌ها یا آنزیم‌های خاصی که می‌توانند موجب بروز طاسی الگوی مردانه شوند، عمل می‌کند و فقط برای استفاده در مردان تایید شده‌است. آزمایش‌هایی نشان می‌دهند که این دارو موجب ضخامت بیشتر مو شده و حتی در برخی موارد منجر به رشد مجدد مو می‌شود اما برای حفظ این نتایج، دارو باید به‌صورت پیوسته مورد مصرف قرار گیرد. برای بیماری ریزش موی منطقه‌ای، تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی در منطقه‌ی طاسی اغلب موجب تحریک رشد مجدد مو می‌شود؛ به‌ویژه در بیمارانی که دارای مناطق طاسی معدودی بوده و مدت زمان این مشکلشان زیاد نیست.

در عمل جراحی پیوند مو، پزشکان فولیکول‌های مو را از بخش‌های روی پوست سر که هنوز دارای رشد فعال مو هستند، برداشته و آن‌ها را در مناطقی که به ریزش مو حساسیت دارند، می‌کارند. این فرایند می‌تواند در تغییر ظاهر طاسی سر موثر باشد؛ اما در صورتی‌که علت ریزش مو، ژنتیکی باشد، بازگشت مو معمولا موقتی است. درمورد درمان‌های جدید ریزش مو نظیر آن‌هایی که از لیزر برای تحریک ضخیم شدن مو استفاده می‌کنند، اگرچه نتایج امیدبخشی مشاهده شده‌است؛ ولی هنوز داده‌های بالینی کافی برای تایید اثربخشی یا اثرات بلند‌مدت چنین درمان‌هایی موجود نیست.

آیا مکمل‌ها روی ریزش مو تاثیر دارند؟

ویتامین‌ها و مکمل‌های بسیار زیادی وجود دارد که ادعا می‌شود برای بازیابی موهای از دست رفته یا ضخیم‌شدن مو مفید هستند؛ داروهایی که به شکل خوراکی یا ترکیبات شامپویی ارائه می‌شوند. این ترکیبات به طور معمول حاوی ویتامین‌های A، C، E، بیوتین، منگنز، سلنیوم، روغن ماهی یا روغن بذر کتان می‌باشند. سازمان غذا و دارو در آمریکا (FDA) معمولا تاثیر این مکمل‌ها را مورد نظارت قرار نمی‌دهد بنابراین تایید FDA برای یک مکمل لزوما به معنای این نیست که هر ادعای آن مکمل درست است.

بر اساس مطالعه‌ای که توسط سازمان گزارش‌های مصرف‌کنندگان انجام شده‌ است، شواهد ناچیزی درمورد تاثیر مکمل‌ها روی رشد مو موجود است. موفقیت‌های معدود دیده‌شده در زمینه‌ی اثربخشی مکمل‌ها معمولا درمورد افرادی بوده است که دچار یک کمبود تغذیه‌ای آشکار در ویتامین‌هایی نظیر بیوتین بوده‌اند، اما چنین کمبودهایی اغلب نادرند و معمولا ناشی از استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها و مصرف داروهای ضدتشنج می‌باشند.

موضوع درمان ریزش مو با توجه به حجم کثیری از مردم جهان که درگیر این مشکل هستند، بخشی فعال از پژوهش به شمار می‌رود. در برخی از مطالعات اخیر موفقیت‌هایی در زمینه‌ی شناسایی پروتئین‌های خاصی که با ریزش مو ارتباط دارند، دیده شده‌است. اگرچه ما هنوز راه‌حل مستقیمی برای این رفع مشکل نیافته‌ایم ولی ممکن است پژوهشی در حال یافتن این پاسخ باشد.

منبع: زومیت