رتینوپاتی دیابتی

[Ali.Akbar 9300]

● دیابت می­تواند روی دید تاثیر بگذارد

در صورتیكه شما به بیماری دیابت مبتلا هستید بدن شما نمی­تواند بدرستی از قند استفاده و آنرا ذخیره كند. دیابت باعث افزایش قند خون، عطش بیش از حد و تكرر ادرار و همچنین تغییراتی در رگهای خونی بدن ( سرخرگها و سیاهرگها) می­شود. دیابت می­تواند به اشكال مختلف روی دید تاثیر بگذارد. باعث ایجاد آب مروارید ، آب سیاه و مهمتر از همه صدمه به رگهای خونی داخل چشم می­شود.

● رتینوپاتی دیابتی چیست؟

رتینوپاتی دیابتی عارضه ای ناشی از دیابت است كه بدلیل تغییرات ایجاد شده در رگ های خونی رخ می دهد. پرده شبكیه لایه عصبی در پشت چشم است كه نور را درك می­كند و تصاویر را به مغز می­فرستد. وقتی عروق خونی در شبكیه آسیب می­بینند ممكن است باعث نشت مایع یا خون شده یا منجر به رشد شاخه­های عروقی شكننده و كلافه مانند شده و باعث تخریب شبكیه شود در نتیجه تصویری كه شبكیه به مغز می­فرستد تار شده یا كج و معوج می­شود.

رتینوپاتی دیابتی یكی از علل اصلی كاهش دید است و كسانیكه دیابت درمان نشده دارند ۲۵ برابر شانس بیشتری برای كوری نسبت به افراد عادی دارند.

هرچه طول بیماری دیابت بیشتر باشد احتمال رتینوپاتی دیابتی بیشتر می­شود. در نزدیك به ۸۰% كسانیكه لااقل ۱۵ سال دیابت دارند مقداری صدمه به عروق شبكیه دیده می­شود. در مبتلایان به دیابت نوع یك (نوع جوانان ) احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی در سنین پایین تر بیشتر است. چنانچه شما دیابت دارید بایستی بدانید كه امروزه با بهبود وسائل تشخیصی و درمانی، فقط درصد كوچكی از بیماران مبتلا به دیابت مشكلات جدی ناشی از كاهش دید خواهند داشت، مشروط به اینكه به موقع به چشم پزشك مراجعه نمایند.

● انواع رتینوپاتی

رتینوپاتی زمینه ای مرحله اول رتینو پاتی دیابتی است. در این مرحله عروق كوچك در پرده شبكیه صدمه دیدهو مایع یا خون از آنها نشت می­كند. مایع نشت كرده باعث تورم پرده شبكیه شده و یا رسوباتی بنام "اگزودا" را ایجاد می­نماید.

با اینكه این مرحله معمولاً روی دید تاثیری نمی­گذارد اما ممكن است بعداً به مراحل شدیدتری كه منجر به كاهش دید می­شود تبدیل شود. از این رو رتینوپاتی زمینه ای به عنوان یك علامت هشداردهنده محسوب می­شود.

گاهی مایعی كه نشت كرده است در مركز دید جمع می­شود. مركز دید مسئول دیدن جزئیات ریز اشیا می­باشد (مثلاً حروف یا اعداد). این مسئله بنام تورم مركز دید خوانده می­شود و ممكن است سبب شود خواندن یا انجام كارهای نزدیك مشكل­تر شود.

رتینوپاتی پرولیفراتیو(تكثیری) حالتی است كه رگهای خونی جدید و غیرطبیعی بروی سطح شبكیه رشد می­كنند. این پدیده "نئوواسكولاریزاسیون - Neovascularization" خوانده می شود. این عروق جدید دیواره ضعیف­تری داشته و شكننده هستند و ممكن است منجر به خونریزی شوند. زجاجیه ماده شفاف و ژله مانندی است كه مركز چشم را پر می­كند. خون نشت كرده باعث كدر شدن زجاجیه شده و بصورت نسبی عبور نور را از مردمك به پرده شبكیه را مانع می­شود در نتیجه تصویر تار و درهم می­شود . این رگهای خونی غیرطبیعی ممكن است تبدیل به بافت سفتی شده كه شبكیه را از پشت چشم جدا كنند و باعث جدا شدگی پرده شبكیه شوند كه در صورت عدم درمان می­تواند منجر به كاهش شدید دید و كوری شود.

رگهای خونی غیرطبیعی همچنین ممكن است اطراف مردمك ، روی عنبیه (قسمت رنگی چشم) رشد كرده و با افزایش فشار داخل چشم باعث ایجاد آب سیاه شود.

رتینوپاتی دیابتی تكثیری (پرولیفراتیو) شدیدترین نوع بیماری شبكیه ناشی از دیابت می­باشد. حدود ۲۰% افراد دیابتی به آن مبتلا می­شوند و می­تواند باعث كاهش شدید دید و كوری شود.

● علائم رتینوپاتی دیابتی كدامند؟

معمولاً در مرحله رتینوپاتی زمینه ای علامتی وجود ندارد. اگرچه ممكن است در صورت ایجاد تورم مركز دید تاری دید بصورت تدریجی ایجاد شود. شما ممكن است هرگز به تغییر میزان دید خود پی نبرید. معاینه چشم پزشكی تنها راهیست كه به كمك آن می­توان تغییرات داخل چشم شما را پیدا كرد.

وقتیكه خونریزی ایجاد می­شود دید شما تار شده، لكه­هایی در آن پیدا می­شود و حتی ممكن است بكلی دید شما از بین برود. رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو اگرچه بدون درد است اما شكل شدیدی از بیماری است و نیازمند توجه پزشكی فوری است. حاملگی و افزایش فشار خون ممكن است رتینوپاتی دیابتی را تشدید كنند.● چگونه رتینوپاتی دیابتی تشخیص داده می­شود؟

بهترین راه برای تشخیص رتینوپاتی دیابتی معاینه چشمی در فواصل منظم می­باشد كه توسط چشم پزشك بایستی انجام شود. رتینوپاتی بسیار شدید ممكن است كاملاً بدون علامت باشد. بیماری را می­توان با درمان بهبود بخشید. برای تشخیص رتینوپاتی دیابتی چشم پزشك با استفاده از دستگاهی بنام افتالموسكوپ بداخل چشم شما نگاه می­كند. چشم پزشكی ممكن است قبل از معاینه با استفاده از قطره چشمی مردمك را باز كند.

چنانچه چشم پزشك رتینوپاتی دیابتی را تشخیص دهد ممكن است نیاز به عكس رنگی ته چشم یا آزمایش خاصی بنام "آنژیوگرافی با فلوئورسئین" باشد تا مشخص شود كه شما احتیاج به درمان دارید یا نه؟ در آنژیوگرافی با فلوئورسئین یك ماده رنگی به داخل رگ شما تزریق می­شود و عكسهای مخصوصی از چشم شما گرفته می­شود.

● چگونه رتینوپاتی دیابتی درمان می­شود؟

▪ برای درمان چشم پزشك مسائل زیر را در نظر می­گیرد:

ـ سن شما

ـ تاریخچه پزشكی شما

ـ چگونگی نحوه زندگی شما

ـ چه مقدار شبكیه صدمه دیده است ؟

در بسیاری موارد احتیاجی به درمان نیست اما بیمار باید بطور مرتب تحت معاینات چشمی قرار گیرد. در دیگر موارد، درمان برای متوقف كردن صدمات ناشی از رتینوپاتی دیابتی و در صورت امكان بهبود دید انجام می­شود.

▪ جراحی لیزر:

این روش اغلب در درمان رتینو پاتی دیابتی موثر است. یك اشعه قوی از نور لیزر بر بروی قسمت صدمه دیده شبكیه متمركز می­شود. تابش اشعه لیزر رگهای نشت كننده را می­بندد و بدینوسیله تورم مركز دید كم می­شود. این نوع درمان "فوتوكوآگولاسیون - Photocoagulation" نامیده می شود.

در موارد رشد رگهای خونی غیرطبیعی (نئوواسكولاریزاسیون) تابش اشعه لیزر در تمامی قسمت های كناری پرده شبكیه استفاده می­شود. اثرات ناشی از لیزر باعث كاهش رشد رگهای خونی غیرطبیعی شده همچنین شبكیه را به پشت چشم می­چسباند و مانع جدا شدگی شبكیه می­شود.

جراحی لیزر ممكن است در مطب چشم پزشك و یا در یك كلینیك بصورت سرپایی انجام شود. چنانچه رتینو پاتی دیابتی در مراحل اولیه تشخیص داده شود جراحی لیزر می­تواند سیر كاهش دید را كُند كند. حتی در مراحل پیشرفته بیماری (رتینوپاتی پرولیفراتیو) نیز، جراحی لیزر شانس كاهش شدید دید را كم می­كند.

كرایوتراپی(سرد كردن): اگر زجاجیه بدلیل وجود خون كدر باشد جراحی لیزر را تا زمانیكه خون جذب شود نمیتوان انجام داد. در بعضی موارد خونریزی زجاجیه، كرایوتراپی یا یخ زدن شبكیه ممكن است در كوچك شدن رگهای خونی غیرطبیعی كمك كننده باشد.

▪ ویتركتیومی (برداشتن زجاجیه):

در رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو پیشرفته ممكن است چشم پزشك برداشتن زجاجیه را توصیه كند. این جراحی میكروسكوپی در اطاق عمل انجام می­شود. ویتركتیومی زجاجیه پر شده از خون را بر می دارد و به جای آن ماده شفافی را جایگزین می­كند. در حدود ۷۰% بیماران بعد از برداشتن زجاجیه بهبودی دید دارند . گاهی اوقات قبل از انجام عمل برداشتن زجاجیه چشم پزشك ممكن است برای چند ماه یا یكسال صبر كند تا شاید خونریزی خود بخود جذب شود.

▪ ترمیم شبكیه:

در صورتیكه بافت تخریب شده منجر به جداشدگی شبكیه از پشت چشم شود كاهش شدید دید یا كوری را باعث می­شود مگر اینكه جراحی برای چسباندن شبكیه بموقع و با موفقیت انجام شود.

● نقش بیمار در درمان چیست ؟

مراقبت موفقیت آمیز رتینوپاتی دیابتی فقط به درمان اولیه توسط چشم پزشك شما بستگی ندارد. طرز برخورد و توجه شما به درمان داروئی و رعایت رژیم دیابتی ضروری است. شما بایستی میزان مناسب قند خون خود را حفظ كنید. از سیگار كشیدن خودداری كنید و به فشار خون خود نیز توجه داشته باشید. فعالیتهای فیزیكی معمولاً برای بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی مسئله ای نیست . گاهی در بیماران مبتلا به نوع فعال رتینوپاتی پرولیفراتیو محدود كردن فعالیتهای فیزیكی توصیه می­شود.

● كاهش دید به میزان زیادی قابل پیشگیری است

رتینوپاتی دیابتی ممكن است بدون هیچ گونه علامتی وجود داشته باشد.

تشخیص اولیه رتینوپاتی دیابتی بهترین روش برای جلوگیری از كاهش دید است.

بیماران مبتلا به دیابت بایستی حداقل سالی یكبار توسط چشم پزشك معاینه شوند. وقتیكه رتینوپاتی دیابتی ایجاد شد معاینات بیشتر چشم پزشكی با فواصل كمتر ضروری است.

با كنترل دقیق چشم پزشك می­توانید درمان را قبل از صدمه دید شروع كنید. جراحی و یا لیزر برای درمان رتینوپاتی دیابتی بسیار موثر است.

 

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اصلاح دید نور

2006-03-05 15:03:43