عظیم ترین جرم آسمانی در سراسر جهان کدام است؟!

[Mohammad Aref 120,438]

ظیم ترین جرم آسمانی که تا به حال دانشمندان پس از قرن‌ها پژوهش و تحقیقات گسترده ستاره شناسی شناخته‌اند، کدام است؟ در ادامه تلاش می‌کنیم تا جوابی قانع‌کننده را برای این سوال عجیب و مهم پیدا کنیم؛ با ما همراه باشید.

 

 

یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از علاقه‌مندان به دنیای ستاره شناسی و جهان خارج از جو زمین را به خود مشغول کرده این است که عظیم ترین جرم آسمانی کشف‌شده در سراسر کیهان چیست؟

 

هر شیئ آسمانی که دانشمندان تلسکوپ‌های خود را به سمت آن می‌گیرند، جرمی دارد و فاکتور جرم یکی از مهم‌ترین راه‌های مقایسه سوژه‌های علم ستاره شناسی است. با این تفاسیر دانشمندان هم مانند علاقه‌مندان دیگر مدت‌ها به دنبال پیدا کردن جوابی برای این سوال بوده‌اند که کدام شی آسمانی بیشتر از همه جرم دارد.

 

وقتی صحبت عظمت ماهیت‌های کیهانی به میان می‌آید، ساختارهای فوق عظیمی مانند دیوار بزرگ هرکول-کورونا بوریلیس (Hercules-Corona Borealis Great Wall) با ویژگی‌هایی مانند 100 میلیارد سال نوری طول، توجه را به خود جلب می‌کنند، اما با اینکه این ساختار بخصوص میلیاردها کهکشان را در خود جا داده، تمامی دانشمندان در مورد استفاده از لفظ شی آسمانی برای آن هم‌عقیده نیستند و به دلیل مشخص نبودن مرزهای فیزیکی ابتدا و انتها، ساختار را به عنوان مجموعه‌ای از اشیا در نظر می‌گیرند.

 

 

با این تفاسیر باید در نظر بگیریم که شی یا جرم آسمانی در فیزیک و اختر فیزیک تعریف مشخصی دارد و بحث توانایی جرم برای استفاده از جاذبه‌اش به منظور نگهداشتن اجزا تشکیل‌دهنده خود در کنار هم، در این تعریف مطرح می‌شود.

 

 

چنین مشخصه‌ای باعث می‌شود تا بحث پیدا کردن عظیم ترین جرم آسمانی کیهانی راحت‌تر شود و اجرامی مانند ستاره‌ها و سیاره‌ها بیشتر مورد توجه قرار بگیرند.

 

 

بزرگترین سیاره‌ها و ستاره‌ها

در حالی که سیاره زمین برای نسل نسبتا کوچک و جزئی بشر بسیار بزرگ و عظیم به شمار می‌آید، این شیئ آسمانی در مقابل زحل، اورانوس و بزرگترین سیاره منظومه خورشیدی،‌ یعنی مشتری جرمی ندارد. با این حال جالب است بدانیم که سیاره‌هایی مانند “HR2562 b” که در سال 2016 کشف شد و تا امروز، با جرمی 30 برابر مشتری به عنوان عظیم‌ترین سیاره فراخورشیدی شناخته‌شده در نظر گرفته می‌شود، بزرگترین سیاره‌های منظومه ما را به راحتی از رقابت مربوط به اشیا آسمانی عظیم حذف می‌کنند.

 

این تصویر در سال 1974 از قطب شمال بزرگترین سیاره منظومه شمسی، مشتری گرفته شده است.

 

در مورد بحث ستاره‌های هم دانشمندان اعلام کرده‌اند که مقام بزرگترین ستاره جهان تا این لحظه به جرمی آسمانی با نام “R136a1” تعلق دارد که جرم آن حدودا 265 تا 314 برابر از خورشید بیشتر است. این ستاره در ابر ماژلانی بزرگ (LMC)، کهکشانی در اطراف کهکشان راه شیری، قرار گرفته و با ما 130 هزار سال نوری فاصله دارد.

 

البته به نظر می‌رسد که به دلیل جرم فوق‌العاده عظیم، نور ساطع‌شده از R136a1 به قدری زیاد است که در هر سال حدودا 16 برابر زمین از این ستاره جرم جدا می‌شود؛ هنوز مشخص نیست که R136a1 چگونه شکل گرفته و تا چه زمانی می‌تواند به عنوان یک جرم آسمانی وضعیت خود را حفظ کند و متلاشی نشود.

تصویری مربوط به بزرگترین ستاره شناخته‌شده در کیهان که توسط یکی از تلسکوپ‌های آژانس فضایی اروپا ثبت شده است.

 

عظیم ترین خوشه‌های ستاره‌ای و کهکشانی

کهکشان‌ها هم بر اساس‌ معیارهای موجود به عنوان اشیا آسمانی در نظر گرفته می‌شوند و پس از سیاره‌ها و ستاره‌ها،‌ نوبت به این اجرام می‌رسد؛ کهکشان راه شیری که میزبان سیاره ماست با طولی معادل 100 هزار سال نوری، حدودا 200 میلیارد ستاره را در خود جا داده و 1.7 تریلیون برابر خورشید جرم دارد.

 

با این وجود، چنین اعداد و ارقام دیوانه کننده‌ای در مقابل ابعاد کهکشان مرکزی خوشه ققنوس (Phoenix Cluster) جزئی به نظر می‌آیند؛ ناسا گزارش کرده که این جرم عظیم تقریبا هزار کهکشان و 3 تریلیون ستاره را درون خود دارد و در فاصله 5.7 میلیارد سال نوری از ما قرار گرفته است.

 

 

گفته شده که در مرکز این ساختار بزرگترین سیاه چاله کلان جرم شناخته‌شده با جرمی 20 میلیارد برابر خورشید قرار گرفته و خود خوشه ققنوس هم 2.2 میلیارد سال نوری طول دارد؛ به گزارش دانشمندان در تحقیقی که سال 2012 چاپ شد، جرم آسمانی فوق بزرگ مورد نظر ما حدودا 2 کادریلیون (2 ضرب در 10 به توان 15) برابر از خورشید سنگین‌تر است!

خوشه ققنوس

 

تمام این‌ها در حالی است که پیش از چاپ مقاله‌ای در 25‌ آوریل امسال،‌ در ژورنال “Nature”، اجرامی مثل خوشه ققنوس کاندیدهای خوبی برای عنوان عظیم ترین جرم آسمانی دنیا بودند، اما بررسی‌های دانشمندی به نام اسکات چپمن (Scott Chapman) و همکارانش در این پژوهش نشان داد که ساختار کهکشانی فوق بزرگی به نام “SPT2349” وجود دارد که بیشتر از سایر اجرام شایسته این عنوان است.

 

گفته شده که جرم 12 تا 15 کادریلیونی این ساختار که از فشرده شدن 14 کهکشان عظیم در فضایی به کوچکی فضای اشغال‌شده توسط کهکشان راه شیری به وجود آمده، باعث شده که SPT2349 در نوع خود منحصر به فرد باشد.

 

 

البته چپمن و صاحب‌نظران دیگر در مورد کشف چنین ساختار عظیمی ابراز تعجب کرده‌اند، چرا که برآوردهای پیشین امکان شکل‌گیری اجرامی به این بزرگی را در عمر نسبتا کوتاه 14 میلیارد ساله کیهان، ضعیف اعلام کرده است.

 

 

از طرف دیگر، از آنجایی که قدمت دانش ستاره شناسی ما انسان‌ها تنها در مدت زمانی فوق‌العاده جزئی کسب شده و تجهیزات امروزی برای دستیابی به دیدی کلی از جهان اطراف فعلا محدودیت‌های بسیار زیادی دارند، این احتمال کم نیست که اجرامی عظیم‌تر و شگفت‌انگیزتر از SPT2349 در آینده کشف شوند.

 

منبع: گجت نیوز