Mohammad Aref 120452 اشتراک گذاری ارسال شده در 22 فروردین، ۱۳۹۶ استاد انسانشناسی دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم ایجاد زندگی شب در شهر تهران، گفت: در حال حاضر شب تهران دموکراتیزه نیست، شبی است که بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است. شهری موفق است که شب را دموکراتیزه کند و امکانی فراهم گردد که طبقات متوسط بتوانند از شب شهر استفاده کنند. ناصر فکوهی در میزگرد «تهران شهر شب نیست» که با حضور مسئولان سازمان زیباسازی شهر تهران در ایسنا برگزار شد، با تقدیر از برگزاری این میزگرد، گفت: برگزاری چنین جلساتی بهمنظور بررسی مسائل مختلف بین کادر دانشگاهی و کادر کاربردی مدیریت شهری میتواند بسیار مؤثر باشد. باید تلاش شود این دو به یکدیگر نزدیک شوند. البته در حال حاضر زبان مشترک میان مسئولان و دانشگاهیان به هم نزدیک شده است. من روی تجربه خودم میگویم که دانشگاهیان خیلی با زبان کاربردی آشنا نیستند و مسائل را در خیلی مواقع نظری میبینند و باید تعامل برقرار شود. شهرداری در این زمینه پیشقدم و از دولت جلوتر است و باب تعامل بین تفکر نظری و کار کاربردی را بازکرده است. وی در خصوص بایدها و نبایدهای شهر شب و لزوم داشتن شهر شب در تهران، گفت: روشنایی، حملونقل و امنیت پایههایی است که تا نباشند انتظار استفاده از شب، انتظار خیالی است. وی گفت: در این موضوع بهصورت مطلق نمیتوانیم صحبت کنیم و پیش از بررسی این الزامات باید خود شهر تهران را موردبررسی قرار دهیم. برای مثال در کشورهای اروپایی مؤلفههای زیادی وجود دارد که شب در یک شهر ممکن میشود، معمولاً در شهرهای کوچک یا حتی متوسط یا زندگی شبانه به شکل واقعی وجود ندارد و یا محدود است و این محدود بودن، بنا بر فرهنگ متفاوت زیادی را ایجاد میکند. فکوهی تأکید کرد: در کشورهای لاتین مدیترانهای اروپا با اقلیم گرم، شهر شب وجود دارد و شهر تا پاسی از شب تداوم دارد، درحالیکه اگر همان اروپا را بالا بیاییم و اروپای پرتستان را بررسی کنیم، مشاهده میکنیم شهر شب به آن معنایی که در اروپای جنوبی هست وجود ندارد و اگر هم باشد تنها در محیطهای بسته است، یعنی خیابانها شلوغ نیست ولی افراد در رستورانها تجمع میکنند؛ بنابراین وقتی میخواهیم از شهر شب صحبت کنیم باید مشخص کنیم که ازچه شهری صحبت میکنیم. پایتخت هرگز نمیتواند خواب داشته باشد وی بابیان اینکه قانونی وجود ندارد که حتماً باید شهر شب داشته باشیم، افزود: تهران چند خصوصیت اساسی دارد که حتماً باید در این بحث لحاظ شود؛ تهران پایتخت است و بنابراین گروهی از کارکردها و موقعیتها را دارد که شهرهای دیگر ندارند. امروز به معنایی در سیستم جهانی پایتخت هرگز نمیتواند خواب داشته باشد، چون باید به این سیستم جهانی وصل باشد. فکوهی ادامه داد: تهران یک پایتخت بزرگ است. در همه کشورها پایتخت کلانشهر نیست حتی در کشورهای توسعهیافته داریم که پایتختهای کوچک دارند این کلانشهر بودن بهعنوان یک ویژگی دیگر تهران به همره جمعیت چندین میلیونی آن باعث میشود که حتماً زندگی شبانه در این شهر وجود داشته باشد. یک کلانشهر هیچگاه نمیتواند متوقف شود. وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در سالهای آینده تهران به یک جهان شهر تبدیل شود، گفت: اصطلاح جهان شهر متفاوت از کلانشهر است، جهان شهر یعنی در حال بزرگ بودن فرهنگهای مختلفی را در خود جای دهد و در مرحله بعد ارتباطات بسیار زیادی داشته باشد و از نقاط مختلف دنیا فرهنگهای مختلف از آن وارد و خارج شوند. بر این اساس پایتخت بودن، کلانشهر بودن و جهان شهر بودن بهعنوان اولین مؤلفهها هنوز برای تهران تحقق پیداکرده است، برای مثال در تهران توریسم چندانی نداریم درحالیکه باوجود حدود ۳۰ موزه پتانسیل توریستی بسیار بالایی در آن وجود دارد. این استاد انسانشناسی تأکید کرد: در سیستمهایی که جمعیت آن بالا میرود، چه پایتخت باشند و چه کلانشهر باشند و چه نباشند به دلیل اینکه نیازهای هویتی در آنها افزایش پیدا میکند، باید زندگی شبانه هم داشته باشند. همیشه چهار حوزه مسکن، کار، اوقات فراغت و حملونقل موردتوجه هستند و وقتی جمعیت شهر از یک جمعیتی بالاتر میرود، باید زندگی شبانه در آن ایجاد شود. نمیتوانیم یک شهر چند میلیون نفری داشته باشیم که روشنایی گسترده نداشته باشد، نمیتوانیم شهری با بیش از ده میلیون جمعیت داشته باشیم ولی بعضی نقاط آن بهصورت ۲۴ ساعته زندگی وجود نداشته باشد. فکوهی ادامه داد: اگر از سالهای جنگ هم بگذریم، زندگی شبانه باید روی الگوهایی پیوند میخورده و الگوهایی شکل میگرفت اما این اتفاق رخ نداد و بیشتر الگوهای کلیشهای به وجود آمد؛ کلیشههایی که با عدم گسترش زندگی شبانه و یا وجود آن پیوندی ندارد. وی بابیان اینکه نمیتوان ۸ الی ۱۲ ساعت از زمان شبانهروز را به دلیل نبود روشنایی و یا نبود نیروی کاری که بخواهد در شب کار کند از دست داد، افزود: این کار به دلیل افزایش فشار روی سیستم اجتماعی و ضرر اقتصادی توجیهپذیر نیست. اقلیم شهر تهران اقلیم چهارفصل است و در حال حاضر به سمت گرم شدن پیش میرود، بنابراین هرچه رو به گرم شدن برویم زندگی شبانه گسترش پیدا میکند و درنتیجه ازهرجهت که نگاه میکنیم چشمانداز به سمت گسترش زندگی شبانه است و تنها باید یک آسیبشناسی شود که چرا گسترش پیدا نکرده است؟ در حوزه امنیت تهران بهعنوان پایتخت و تبدیل به شهر شب، ضعف داریم فکوهی با تأکید بر اینکه در حوزه امنیت تهران بهعنوان پایتخت و تبدیل به شهر شب، ضعف داریم، گفت: مشکل امنیت بهخصوص برای خانمها بهطورجدی وجود دارد و آنها بههیچعنوان به مسئله امنیت اطمینان ندارند و احساس خطر میکنند و این مشکلی است که باید حل شود. وی بابیان اینکه در مسئلهٔ حملونقل عمومی مشکل تهران نسبت به مشکلات دیگر عقبافتادهتر و آخر خط هستیم، گفت: باید یک سیستم باکیفیت و ایمن حملونقل عمومی داشته باشیم. یکی از کارهایی که تمام شهرهای بزرگ کردهاند این است که هیچ ساعتی از شبانهروز وجود ندارد که وسیله حملونقل عمومی نباشد و در این خصوص پاریس از تمام شهرهای اروپایی پیشرفتهتر است. وی ادامه داد: در شهرهایی مانند پاریس سیستم دوچرخه وجود دارد که در تهران قابل پیادهسازی نیست ولی میتوان از سیستم ماشینها و حملونقل اتوبوسی و مترو استفاده کرد. در پاریس سیستم حملونقل در طول شبانهروز ۲۰ ساعت فعال است و تنها چهار ساعت متوقف میشود. ضمن اینکه اگر مترو شهرهای مختلف اروپا را مقایسه کنیم مترو شهرهای دیگر با پاریس قابلمقایسه نیست، مترو پاریس در حال تبدیلشدن به موزه است، بهطوریکه بههیچعنوان در این مترو حوصله کسی سر نمیرود. وی در خصوص سیستم حملونقل عمومی در شهرهای بزرگ و تعمیم آن به شب گفت: باید مانند بسیاری شهرهای دنیا سیستم حملونقل را زیر پوشش ویدیویی قرار دهیم. این روند به افراد یک نوعی از امنیت میدهد و به نظر من باید این پایههای اصلی وجود داشته باشد و بعد انتظار ایجاد زندگی شبانه را داشته باشیم. جامعهٔ ما یک جامعهٔ کشاورزی بوده است که در آن نور فوقالعاده اهمیت داشته است ولی به نظر من از این مسئله استفادهنشده است. وی ادامه داد: در سیستم ایرانی نور تقدسی دارد که خیلی خوب میشود از آن برای زیباسازی و استفادههای کاربردی استفاده کرد ولی متأسفانه به این موضوع توجه نشده است. یک سیستم کشاورزی بوده که خیلی سریع به سیستم شهری تبدیلشده است. خیلی مواقع روستا را مشاهده میکنیم که با آمدن به شهر خود را بازسازی کرده است. بدون اینکه شهر واقعی ایجاد کند و آزادی شهری ایجاد کنیم باید بهنوعی این مشکل حل کنیم. این مردمشناس با اشاره به زنانه شدن جامعهٔ ایرانی گفت: یکی از اتفاقات مهمی که بعد از انقلاب افتاده این است که جامعهٔ ایرانی بهشدت زنانه شده، یعنی زنان به شکل گسترده وارد سیستم اجتماعی شدهاند و این اتفاقی است که در کشورهای عربی منطقه و حتی ترکیه رخ نداده است. جامعهای که زنان در آن حضور دارند باید ازلحاظ فضایی، زمانی و تمامی ملاحظات جنسیت موردتوجه قرار گیرد. وی گفت: شاید در سطح اشتغال زنان برابر نباشند ولی در سطح اجتماع حضور برابر دارند و هیچ حوزهای در ایران نیست که زنان در آن حضور نداشته باشند، در حوزههای نظامی، امنیتی و هنری امروز شاهد حضور زنان هستیم. چنین شهری باید شهری باشد که هر دو جنسیت در آن احساس آزادی و امنیت کنند. جنسیت باید به شکل گستردهای در برنامهریزی شهری در نظر گرفته شود که همه بتوانند از شهر استفاده کنند. شب تهران بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است فکوهی با تأکید برقرار گرفتن تکثر فرهنگی، سنی، جنسی و اجتماعی در برنامهریزیها، افزود: تصور اینکه بتوانیم در یک شهر میلیونی تمام جمعیت شهر به یکشکل برنامهریزی کنیم کاملاً غلط است. در حال حاضر شب تهران دموکراتیزه نیست شبی است که بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است. موفقیت در سیستمهای شهری این است که شب را دموکراتیزه کنند، یعنی امکانی فراهم کردهاند که طبقات متوسط بتوانند از شب شهر استفاده کنند. وی افزود: اگر در این خصوص بهعنوانمثال به بحث حملونقل عمومی توجه شود و در شهر اتوبوس مطمئن و تمیز باشد طبقات متوسط میتوانند در شهر تردد کنند و بدون نگرانی از جابهجایی از شب تهران استفاده کنند. هزاران شکل برنامهریزی فرهنگی میتوان داشت تا از شب شهر که نیاز است استفاده کنیم. وی بابیان اینکه در حال حاضر در دنیا دو تیپ رویکرد اقتصادی بازار محور وجود دارد، افزود: به نظر من یا باید سرمایهداری اجتماعی انتخاب کنیم یا سرمایهداری مالی؛ سرمایهداری اجتماعی هدف خود را گسترش طبقه متوسط قرار میدهد و شهر را در درجه اول در خدمت طبقه متوسط قرار میدهد طبقهای که میخواهد استفاده متعارف از شهر بکند. وی تأکید کرد: اقداماتی که در ۲۰ سال گذشته در تهران انجامشده بهشدت تهران را به سمت موتوریزه کردن پیش برده است و این موتوریزه کردن چیزی است که حداقل از ۳۰ سال پیش بهعنوان نقد اساسی در طراحی شهری مطرحشده است. موتوریزه کردن مطلق شهر دقیقاً یک الگوی آمریکایی است. در امریکا جز در شهرهای کوچک زندگی در شهرهای بزرگ و متوسط بدون اتومبیل غیرممکن شده است، این در حالی است که در اروپا تمام تلاش این است که شهر تبدیل شود به شهر پیاده و ما در کشورمان دائماً شهر را برای اتومبیل راحتتر میکنیم. ازیکطرف تسهیلات برای خرید اتومبیل میدهیم و از طرف دیگر شهر را برای اتومبیلها راحتتر میکنیم. پیاده حرکت کردن در تهران تقریباً به یک امر غیرممکن تبدیلشده است فکوهی بابیان اینکه پیاده حرکت کردن در تهران تقریباً به یک امر غیرممکن تبدیلشده است، گفت: هر اتوبانی که ساخته میشود شهر را قطع میکند و امکان راه رفتن در آن را از بین میبرد. هرچقدر هم که شهر سبز شود، وقتی به دلیل شدت آلودگی هوا امکان رفتن به پارک نباشد چه فایدهای دارد. این استاد دانشگاه با اشاره به موتوریزه شدن شهر تهران گفت: شهری که موتوریزه میشود دیگر نمیتواند محله محور شود. این دو در تضاد با یکدیگر هستند. اگر قصدمان زنده کردن محله است باید امکانات پیاده را در شهر زیاد کنیم. وی در خصوص امنیت بهعنوان یکی دیگر از الزامات زندگی شب در شهر گفت: بحث امنیت بحث خوبی است اما لزوماً نباید از طریق پلیس تأمین شود، وقتی میگوییم امنیت تصور این است که سر هر چهارراهی یک پلیس قرار گیرد تا امنیت تأمین شود ولی خود حضور مردم امنیت است، خلوت نبودن امنیت است و خطرناکترین حالت ممکن برای یک شهروند خیابان خالی و خلوت است و خطرناکتر از آن خیابانها تاریک است که مردم مجبور به عبور از آنها هستند. وی افزود: شب بهخودیخود خطرناک نیست، دلیل ترس ذاتی انسان از شب به یکی از مهمترین حسهای ما یعنی بینایی برمیگردد که در تاریکی از کار میافتد؛ اما این حس زمانی معنا دارد که کسی باشد که ببیند، وقتی کسی وجود ندارد، روشنی فایدهای ندارد. در سیستمهای شهری پیشرفته مانع شکلگیری این فضاهای نگرانکننده میشوند. چراکه این فضاها باوجود نور بهخودیخود آسیبزا هستند و افراد را به سمت خلاف میکشاند. شهر زنده خطرش کمتر از شهری است که افراد به هر دلیلی نخواهند در آن بمانند وی بابیان اینکه فضاهای نگرانکننده شهر باید غیرممکن و حذف شود، گفت: در بسیاری شهرها مانند سئول (کره جنوبی) در پاساژهای زیرگذر فروشگاههای کوچک ایجاد کردهاند که همیشه فعال هستند و ایرادی هم برای باز بودن آنها گرفته نمیشود و درواقع تیپ زندگی مدیترانهای است. شهر زنده خطرش کمتر از شهری است که افراد به هر دلیلی نخواهند در آن بمانند. باید در مورد این مسائل در سیستم سیاسی تصمیمگیری شود. برنامهریزی کشور باید در خدمت بزرگ شدن طبقه متوسط باشد وی بابیان اینکه برنامهریزی کشور باید در خدمت بزرگ شدن طبقه متوسط باشد، گفت: پول باید در بخش حملونقل عمومی تزریق شود نه اینکه برای اتومبیلهای گرانقیمت باشد و بعد سعی کنند در برنامه نو لیبرالی از طریق قیمت بنزین اتومبیلها را کنترل کنند. کسی که خودرو میلیاردی دارد نگران پنج هزار تومان افزایش قیمت بنزین نیست. در حال حاضر در شهری مانند پاریس استفاده از ماشین تقریباً غیرممکن شده و فقط در ساعات خاص، مثلاً در شب برای مهمانی رفتن از خودرو استفاده میکنند چراکه استفاده از خودرو بهصورت مداوم عقلانی نیست. فکوهی در خصوص مشکل طراحی شهری، گفت: وقتی در طراحی شهری کاری انجام شد برگشت آن بهسادگی نیست؛ وقتی اتوبان صدر ساخته شد نمیتوان گفت که دوباره برچیده شود، یعنی ضایعهای که وارد میشود غیرقابلجبران است؛ بنابراین هرچه مطالعه صورت گیرد، کار بهتر انجام میشود و باید در سیاستگذاری کلان توجه شود که کدام طبقه اجتماعی را میخواهیم تقویت کنیم. وی معتقد است که طبقات متوسط و رو به پایین باید استفاده بیشتری از شهر داشته باشند و گفت: مخالف حضور یک گروه فاخر و اشرافی در شهر نیستم، اما آزادی و حق شهر باید متعلق به طبقه متوسط باشد. این طبقه هم اگر امکان پیادهروی و حملونقل خوب باشد از اتومبیل استفاده نمیکند. تصور موتوریزه کردن شهر بهمنزله پیشرفت آن، تصور اشتباهی است این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه تصور موتوریزه کردن شهر بهمنزله پیشرفت آن، تصور اشتباهی است، گفت: رویکرد در تمام دنیا تغییر کرده است، ولی ما هنوز به فکر ساخت پلها و اتوبانهای عظیم هستیم و باید این رویکرد را تغییر بدهیم چراکه اتومبیل برای شهر یک سم کشنده است. باید پرسهزنی در شهر را از طریق به وجود آوردن خیابانهای جذاب تشویق کنیم وی یادآور شد که شهر هم در شب و هم روز باید جذاب باشد، اظهار کرد: مثلاً باید پرسه زنی در شهر را از طریق به وجود آوردن خیابانهای جذاب تشویق کنیم. در حال حاضر تنها مجتمعهای غولآسا به وجود آوردهایم که به موتوریزه کردن شهر کمک میکند. اگر بهجای این خیابانی داشته باشیم که ویترینهای تماشایی داشته باشد، پرسه زنی گسترش پیدا میکند. چراکه پرسه زنی یکی از کمهزینهترین اشکال پر کردن اوقات فراغت به شکل پیاده و انسانی است. فکوهی تهران را فاقد هویت شهری دانست و افزود: هویت شهری در تهران تقریباً از بین رفته است، محلهها کموبیش هستند اما هویت قبلی را ندارد، یعنی نمیتوان محلهها را از هم تشخیص داد. در حقیقت هویت در سطح کل شهرهای ایران از بین رفته است. همهجا ساختمانها یکشکل است. یکی از اشکالات کشور این است که روستاها بهسرعت در حال تبدیلشدن به شهر هستند. در تهران شکلی از نما ساخته میشود و بلافاصله الگوی آن در بندرعباس ساخته میشود و دلیل آن این است که هویتهای محلی را در سطح ایران ازدستدادهایم و بهجز بعضی شهرها که خودشان احساس تعلق هویتی میکردند در سایر شهرها از بین رفته است. این انسانشناس انسانی بودن شهر را موجب جذابیت آن دانست و افزود: انسانی کردن شهر علاوه بر جذابیت موجب ایجاد امنیت نیز میتواند باشد. در حال حاضر از انسانی بودن فاصله میگیریم و یکی از دلایل آن سیاستهای نولیبرالی است که اتفاق افتاده است. وی در خصوص تفکیک شبانهروز به هشت ساعت برای استراحت، هشت ساعت تفریح و هشت ساعت کار و نیز انتقال بخشی از این تقسیمبندی به شب گفت: من اصلاً با این تیپ سیاستهای تصدیگری موافق نیستم. شهرداری و دولت مسئول تصدیگری نیستند. دولت باید برای زندگی مردم امکانات لازم را فراهم کند، مردم تصمیم میگیرند که چگونه زندگی کنند. بیشتر اختلاف و نگرانی پدر و مادرها برای حضور فرزندان تا دیروقت در شهر، به دلیل نبود امنیت است فکوهی ادامه داد: امروز علت اینکه پدر و مادر مخالف حضور فرزندان تا دیروقت در شهر هستند نگرانی است که نسبت به امنیت دارند. باید شهر را بهعنوان یک تمامیت ۲۴ ساعته معرفی کرد؛ منتهی باید بهصورت انعطاف آمیز برخورد شود. شهرداری این قدرت را دارد که فضاهای شهری را مدیریت انعطاف آمیز کند و فضا را برای بزرگترین گروه آمادهسازی کند و بعد ببینیم خود سیستم چگونه پیش میرود. بهعنوانمثال در پاریس برای استفاده از اتوبوس از کارتهای سالانه استفاده میشود و شهروندان مجبور هستند کارت بزنند و اگر نزنند توسط پلیس جریمه میشوند. وی علت استفاده از این کارتها را آنالیز ساعتبهساعت خطوط اتوبوسرانی دانست و افزود: بر اساس اطلاعات بهدستآمده از این آنالیزها در سیستم شهری تعداد اتوبوسها را در خطوط مختلف تغییر میدهند. واگذاری تصدیگری حملونقل به بخش خصوصی اشتباه است فکوهی با اشاره به خصوصیسازی حملونقل عمومی در ایران، گفت: خصوصیسازی در حملونقل یکی از بزرگترین خطراتی است که شهرها را تهدید میکند. حملونقل، بهداشت، آموزش و امنیت نباید به بخش خصوصی داده شود چراکه این موارد چیزی نیست که کسی بخواهد از آن پول دربیاورد. تصدیگری نباید باشد و دولت باید کار ستادی انجام دهد و مردم خودشان میتوانند در مورد سبک زندگی خود تصمیم بگیرند. وی در خصوص برنامهریزی برای شب شهر، گفت: برنامهریزیهای فرهنگی برای زنده کردن شب انواع مختلفی دارد و یکی از این موارد ساعت کار مکانها و فضاهای فرهنگی است که نباید در ساعات اداری باشد و اینیکی از موضوعاتی است که هنوز حلنشده است. مثلاً ساعت کار کتابخانه نباید با ساعت کار اداری یکی بوده و مثلاً ۱۲ ظهر تا ۱۰ شب فعال باشد و این همان روندی است که همه جای دنیا رواج دارد. راه دیگر ایجاد ساعات کار خاص است تا برای بعضی مناطق استفاده مجزایی را اختصاص دهند و شبیه برنامه «شبهای سفید» در پاریس فضاهایی نظیر موزهها را برای گروه و یا جمعی از مردم آزاد گذاشت. فکوهی با اشاره به اینکه امنیت صرفاً با حضور پلیس تأمین نمیشود، گفت: گاهی پلیس میتواند اثر معکوس داشته باشد و ایجاد واهمه کند یعنی مثلاً حضور تعداد زیادی پلیس در خیابان ایجاد وحشت میکند بنابراین کار باید با دقت انجام شود. وی با تأکید برافزایش گفتوگوی میان دانشگاهیان و افراد اجرایی کشور گفت: این آمادگی از جانب دانشگاهیان کشور وجود دارد. زمانی که حدود ۲۰ سال پیش به ایران آمدم تنها یک سالن اجتماعات در ایران بود اما در حال حاضر تنها در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران پنج سالن وجود دارد و تعداد بیشماری سالن در شهر خالی مانده است چراکه سیاست نو لیبرالی گفته است باید از این سالنها پول دربیاورد. شهر که زنده شود و کیفیت یابد، خودبهخود پول هم میآید وی افزود: اگر شهر میخواهد زنده شود باید به کسانی که در آن حاضر هستند بها و امکانات داده شود و امکانات در اختیارشان قرار گیرد و مداوم بحث پول در نظر قرار نگیرد؛ شهری که زنده شود خودبهخود پول هم میآید. شهر وقتی کیفیت پیدا کند خودبهخود درآمد هم پیدا خواهد کرد. امروز تهران پرشده از فضاهای خالی که هیچ استفادهای از آن نمیشود. سالنهای نمایش بسیاری وجود دارد که استفادهای از آن نمیشود چون منطق پول حاکم است. برای برگزاری یک کنسرت در یک سالن باید میلیونها تومان پرداخت شود و افراد و گروههای عادی چنین هزینهای را ندارند و درنتیجه سالن خالی میماند و بعد شهر خالی میماند و درنهایت زندگی که میخواهیم به شهر بیاوریم به شهر وارد نمیشود. منبع: ایسنا 1 لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده