دژاوو (آشناپنداری) در انسان شبیه‌سازی شد

[Mohammad Aref 120,438]

دژاوو(déjà vu) یا آشناپنداری در زبان فرانسه به “پیش‌از‌ این دیده شده” ترجمه می‌شود و پدیده‌ای را توصیف می‌کند که به واسطه آن فرد احساس تکراری بودن شدید نسبت به رویدادی را دارد که هم‌ اکنون درحال تجربه کردن آن است.

 

براساس گزارش ساینس الرت به نقل از همشهری، دانشمندان قرن‌ها است که به دنبال توضیحی برای شرح دلیل و چگونگی وقوع این رویداد هستند و اکنون گروهی از دانشمندان عصب‌شناسی ادعا می‌کنند پاسخی برای این پرسش یافته‌اند. محققان دانشگاه سن اندروز در بریتانیا موفق شده‌اند حس دژاوو را در محیطی آزمایشگاهی فعال کنند تا به این شکل رویدادی که کاملا خود‌به‌خودی، زودگذر و غیرقابل پیش‌بینی است را کمی قابل‌لمس‌تر سازند.

 

دانشمندان به واسطه قرار دادن خاطره‌ای مصنوعی در حافظه داوطلبان حاضر در این آزمایش موفق به ایجاد حس دژاوو شدند. این آزمایش شامل خواندن لیستی از واژه‌های مرتبط به یکدیگر،‌ از قبیل تخت، بالش، شب و رویا و نادیده گرفتن عامدانه یکی از اصلی‌ترین و آشکارترین این واژه‌ها که دیگر واژه‌ها را به یکدیگر مرتبط می‌سازد،‌ ،‌در این لیست واژه خوابیدن، رای داوطلبان بود. سپس از داوطلبان درباره واژه‌هایی که شنیده‌اند پرسیده شد که بیشتر این افراد حاضر بودند قسم بخورند که “خوابیدن” را نیز در کنار دیگر واژه‌ها شنیده‌اند. به این ترتیب خاطره‌ای مصنوعی در حافظه افراد قرار گرفت، اما این دقیقا همان‌چیزی نیست که در زمان دژاوو رخ می‌دهد،‌از این رو محققان یک مرحله دیگر به آزمایش خود افزودند.

 

در بخش اول آزمایش، مرحله‌ای که واژه‌ها برای داوطلبان خوانده می‌شد، از آنها پرسیده شد که آیا واژه‌ای که با S آغاز می‌شود را شنیده‌اند؟ و پاسخ داوطلبان منفی بود زیرا واقعا چنین واژه‌ای را نشنیده بودند. سپس زمانی که از داوطلبان خواسته شد تا تمامی واژه‌هایی را که شنیده‌اند، تکرار کنند، آنها از قبل می‌دانستند که واژه‌ای که با S شروع می‌شود را نشنیده‌اند، اما همزمان خاطره مصنوعی واژه خوابیدن (Sleep) در حافظه آنها جا گرفته‌ بود،‌از این رو به نظرشان واژه‌ای آشنا می‌آمد.

 

به این ترتیب داوطلبان حسی مشابه دژاوو را در این آزمایش تجربه کردند. این آزمایش روی ۲۱ داوطلب تکرار شد و همزمان محققان فعالیت‌های مغزی آنها را در زمان تجربه دژاوو تحت نظر گرفتند و در نهایت شگفتی متوجه شدند اگرچه این آزمایش شامل تمرین حافظه و قرار گرفتن خاطره‌ای مصنوعی در مغز داوطلبان بوده است،‌ اما بخش‌هایی از مغز که با حافظه در ارتباط هستند،‌ در حین تجربه دژاوو در زیر اسکنر روشن نشدند.

 

محققان می‌گویند در حین تجربه دژاوو، بخش‌هایی قدامی مغز که با تصمیم‌گیری در ارتباطند فعال می‌شوند. به گفته آنها این فعالیت به احتمال زیاد از آن رو ایجاد می‌شود که مغز تلاش می‌کند آرشیو حافظه خود را بررسی کند‍ زیرا می‌داند نوعی خطا رخ داده‌است و تجربه‌ای از گذشته دوباره تکرار شده‌است. درست مانند اینکه نشستن در ماشین مغز ما را هراسان می‌سازد،‌ زیرا بخشی از ما فکر می‌کند در حرکتیم و بخشی دیگر فکر می‌کند ثابت هستیم، درگیری که معمولا به یک واکنش فیزیکی منجر می‌شود؛ دانشمندان احتمال می‌دهند در زمان دژاوو نیز درگیری در مغز انسان در می‌گیرد.

 

با این همه باید در نظر گرفت که این تحقیق در مرحله‌ای بسیار ابتدایی است و نیازمند تکرار و بررسی توسط دیگر دانشمندان است. همچنین این حقیقت که دژاووی مصنوعی نسبت به دژاووی حقیقی تاثیری متفاوت بر انسان خواهد داشت نیز غیرقابل انکار است. با این‌همه نتایج این تحقیق نقطه آغاز پیچیده‌ای در مسیری متفاوت از درک بهتر پدیده دژاوو خواهد بود.

 

منبع: بیگ بنگ