رفتن به مطلب

بهنژادی سوسن


masi eng

ارسال های توصیه شده

بهنژادی سوسن :

Lilium sp مقدمه :

جنس lilium پیشینه ایی بسیار تاریخی داشته و به حدود 36قرن می رسد. آثار این جنس در دوره های مینوان یافت شده است. سوسن در جشن های نقاشی و در گلجای ها بدلیل داشتن رنگ سفید خالص و بوی خوش گلی ویژه بود. سوسن از جنسLilium و از خانواده Liliaceae بوده که شامل 96 گونه می باشد. تمام گونه ها در نیمکره شمالی پراکنده اند(°10 تا °60) اکثرا در آسیا، آمریکای شمالی و اروپا. منشا سوسن را چین گزارش کرده اند.

امروزه سوسن در باغبانی جای والایی را به عنوان گل بریدنی، گلدانی و یک گیاه باغچه ایی به خود اختصاص داده. حدود 1500 میلیون سوخ در سراسر دنیا تولید می شود، که اغلب در هلند ، ژاپن ، چین و ایالات متحده می باشد. اما اخیرا در نیمکره جنوبی هم کشت و کارشده کشورهایی مثل استرالیا و شیلی. بعنوان گل بریدنی سوسن اکنون در هلند از لحاظ اهمیت مقام چهارم را به خود اختصاص داده. در ایران برای تولید گل در عیدنوروز پیازها را در ماههای آذر تا دی در گلخانه کشت می کنند. تکثیر: ازطریق جدا کردن فلسهای پیازی می باشد که پس ازیک فصل رویشی پیازهای تشکیل شده از خاک خارج می شوند و مجددا کشت می گردند. پیازها بر اساس اندازه آنها درجه بندی می شوند بطوریکه پیازهای کوچک محیطی برابر با 15 تا 18 سانتی متر و پیازهای درشت محیطی به اندازه 25 تا 28 سانتی متر دارند. پیازهای کوچک بوته های کوچک و گل کمتری تولید می کنند. فصل برداشت پیاز سوسن مهر ماه است. زودتر از این زمان برداشت صورت نمی گیرد زیرا رشد و نمو در فصل پاییز انجام می شود. در گلخانه حداکثر نور باید برای پرورش سوسن تامین شود در صورت کمبود نور به هر دلیلی بوته ها بلند شده و تعداد گل کمتری می دهند. طول روز در گلدهی سوسن تاثیری ندارد با این وجود در روزهای بلند بوته سوسن بلندتر و درشتر می شود.از تغییر طول روز برای تنظیم رشد و نمو استفاده نمی شود. رشد و گلدهی سوسن تحت تاثیر مستقیم درجه حرارتی است که پیازها بعد از برداشت در تحت شرایط آن واقع می شوند.بعد از برداشت پیازها اگر آنها را به مدت 4 تا 6 هفته در حرارت 3 درجه سانتی گراد نگه داری شوند در حداقل زمان پیازها به گل خواهند رفت. اما این زودرسی با کوچکی و کمتر بودن تعداد گل ها همراه خواهد بود. زودرسی سوسن در 15 درجه سانتی گراد شب و 20 درجه سانتی گراد روز انجام می شود. اگر درجه حرارت از این دما ها کمتر شود رشد و نمو خوبی نخواهد داشت. پیازها تا زمان کاشت در درجه حرارت 15 تا 10 درجه سانتی گراد انبار می شوند. خاک گلدان باید خاکی سبک و از اضافه کردن مقادیر زیادی تورب و مواد مشابه به خاک باید اجتناب نمود زیرا شرایط پوسیده شدن ریشه را فراهم می کنند. ویژگی های بذر سوسن : بذرها تخت بوده و حالت کاغذی دارند. افزایش از طریق بذر آسان بوده اما شکیبایی زیادی لازم دارد چرا که برخی از گونه ها هفت سال بعد از کشت بذر گل خواهند داد. بذرهای دیسک مانند حدود 3 تا 8 میلی متر قطر و حدود 2/1 میلی متر ارتفاع دارند ( بسته به گونه ) . مرکز بذر شامل رویان بوده که بوسیله سلولهای مرده احاطه شده اند که این سلولها حالت پرمانند دارند. این حالت ظاهری به بذرها کمک می کند که توسط باد انتشار پیدا کنند. بذرها برای تنژیدن به 3 تا 5 ماه دمای 45 تا 55 درجه فارانهایت نیاز دارند. تنژیدن بذر سوسن از نوع hypogeal ( زیر خاکی ) می باشد. برخی از مشکلات کشت و کار سوسن : 1- سبز شدن زود هنگام در پاییز که قبل از درآوردن پیازها از خاک صورت می گیرد. در این صورت با احتیاط پیاز ها را خارج می کنند تا ساقه سبز شده نشکند زیرا برای رشد لازم می باشد. 2- بیماری لکه قهوه ایی برگها که عمدتا به دلیل متوقف شدن رشد ریشه به هر دلیلی به وقوع می پیوندد. آبیاری منظم و به اندازه در این خصوص نقش مهمی بازی می کند زیرا آبیاری بیش از حد پوسیدگی ریشه و تشدید بیماری را به همراه دارد. 3- عارضه کمی گل به دلیل کشت پیازهای کوچک یا انبار کردن پیازها به مدت طولانی ویا خشکی هوای انبار روی می دهد. 4- ترکیدن جوانه های گل که به دلیل کمبود آب روی می دهد. 5- زردی و ریزش برگهای پایین که در نتیجه کمبود نور یا کمبود ازت است. بیماری و آفات : مهم ترین عامل بیماری زایی پوسیدگی ریشه در این گیاه ریزوکتونیا و پی تیم است. از این رو ضد عفونی کردن آمیخته گلدانی و سوخ ها ضروری است. مهمترین آفت سوسن شته ها بوده که به بخش انتهایی برگها حمله می کنند. با سم پاشی شته به راحتی کنترل می گردد. واریته ها : رقم های سوسن برای گل بریدنی در 3 گروه مهم هیبریدی مشخص جای می گیرند : 1) The Longiflorum hybrids 2) The Asiatic hybrids 3) The Oriental hybrids گروه اول : شیپوری شکل بوده ، گلها به رنگ سفید خالص یک عطر مشخص داشته، قابلیت پیش رسی در سراسر سال را داشته و روی گلهایش به طرف خارج می باشد. گروه دوم : دامنه ایی از رنگ های متنوع گل را در بر می گیرد. نمای گل قائم و ایستاده است بعضی ارقام زود و برخی دیر گل می دهند. گروه سوم : گلها عطری قوی داشته ، ساقه ایی مقاوم و سخت به رنگ سبز تیره دارد. سوسن چلچراغ : نام علمی این سوسن Lilium ledebourii می باشد که به طور خودرو در دو نقطه از جهان می روید که هر دوی این مناطق در رشته کوه البرز قرار داشته و شامل تالش و داماش می باشد. از آنجا که شکوفه‌های این گل با رنگ سفید به صورت واژگون باز می شوند نام سوسن چلچراغی به خود گرفته است. زمان رویش این گل در ماه های خرداد و اوایل تیر است که به صورت گلی با قامت بلند به شکل واژگون شکفته می شود. شکوفه های این گل با رنگ سفید به صورت واژگون باز شده و انتهای گلبرگهای آن پوشیده از دانه های برجسته و پرچم های بسیار بلند است. گل ملی سوسن چلچراغ، تنها گلی است كه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بنابه گفته كارشناسان این گونه گیاهی در جهان منحصر به فرد می باشد. بهنژادی سوسن : روش بهنژادی سوسن مانند هر گیاه دیگر به بهنژادی صفت مورد نظر بستگی دارد. با توجه به اندازه گل و بساك این گیاه دورگ گیری روشی ساده و موثر است. بساك های این گل درشت بوده و جدا كردن آنان قبل از خود گرده افشانی درصد اطمینان بالایی دارد. این درحالی است كه از روش انتقال ‍ژن در سطح آزمایشگاه نیز جدیدا در حال گسترش می باشد.روش دیگر مورد استفاده توسط بهنژادگران ، انتخاب توده ای یا انتخاب تكی گیاه دارای صفت مطلوب می باشد. به منظور دورگ گیری بساك ها را قبل از آنكه شكوفا شوند جدا می كنند.سوسن گیاهی خودگشن است و زمان شكوفا شدن بساك ارتباط تنگاتنگی با شرایط محیطی دارد كه در هر منطقه باید زمان دقیق آن مشخص گردد. صفات مهم در بهنژادی سوسن : شکل گل ( قیفی شکل ، ترومپت شکل ، جامی شکل ، زنگی شکل ، ستاره ای شکل و حالت آویخته ) عمر گلجای گل بریده عطر گل ها رنگ گل طعم و نشاسته سوخ ( دارای اهمیت در برخی از کشورها ) مقاومت به آفات و امراض مقاومت به تحمل شرایط نامساعد محیطی بذرگیری از سوسن: بذرگیری از سوسن تقریبا راحت بوده و تنها لازم است كه گل خشك شود. بعد از این مرحله قسمت انتهای گیاه را برداشت نموده و با عملیات های ساده كوبش و مالش بذرها استخراج می شوند. کارهای صورت گرفته در زمینه بهنژادی سوسن : ژاپن کشور سوسن است. در مجموع 96 گونه در سراسر دنیا وجود دارد که 15 گونه آن بومی ژاپن است. سوسن در ژاپن به عنوان یک گیاه مقدس مورد توجه است. بهنژادی سوسن به منظور بدست آوردن رنگ های جدید آقای A. Balode که بعنوان یک بهنژادگر سوسن لقب گرفته چندین سال بر روی بدست آوردن گستره ایی از رنگهای سوسن کار کرده است. این برنامه بهنژادی شروعی بود برای بدست آوردن واریته های جدید با یک گستره وسیع از رنگها. در این پروژه گیاهان مادری پرورش یافتند و هیبریدها جداگانه ارزیابی شدند. برای هر گیاه با شروع شکوفایی نخستین گل رنگها بطور جداگانه تجزیه و تحلیل می شد.در ارزیابی واریته ها بوسیله رنگ ‘Royal Horticultural Society Color Chart’ مورد استفاده قرار گرفت. تفاوت معنی داری بین و درون آمیزش ها پیدا شد.تجزیه و تحلیل رنگ اجازه نتیجه گیری نهایی ویژگی های نتاج را می داد. این یافت شد که واریته های درون نارنجی قرمز [ اگر به عنوان والد انتخاب شده بودند (‘Compass’, ‘Gran Paradiso’ and ‘Alisa’) ] هیبریدی تولید می کردند با غالبیت رنگ نارنجی قرمز که بالای آن به رنگ سفید بود. در دگرآمیزی Olga’ (apricot-white with brown spots) x ‘Arabeska’ (salmon-orange) گوناگونی زیادی مشاهده شد. صفاتی که از والد ماده به ارث برد ویژگی های غالب مشخصی بودند شامل : میان سایه ایی از صورتی رزی ، زردآلویی، نارنجی قزل آلایی با نقطه های قهوه ایی که در وسط قابل مشاهده بود. شباهت های هیبرید به والدین بوسیله رنگ تولیدی توسط شیپور سوسن هیبریدی در دگرآمیزی ‘Zemgale’ (creamy white, unspotted) x ‘White Henryi’ (white with yellow-orange centres) بود. در مجموع 353 گیاه در 14 دگر آمیزی تخمین زده شد. درآن موارد نشان داده شد که 41% هم غالبی در یک واریته در رنگ، 36% توسط والد ماده و 23% توسط والد نرتعیین می شود. ورود بهنژادی در میان پلی پلویید های بین گونه ای سوسن ( یک مطالعه سیتوژنتیک مولکولی ) : این مطالعه مداخله بهنژادی را در میان پلی پلوییدهای میوتیک و متوتیک شرح می دهد.این رخداد بوسیله تجزیه و تحلیل هیبریدهای سوسن بوسیله هیبریدیزاسیون ژنتیکی و بصورت in situ انجام شد. کاریوتیپ ( نقشه کروموزمی) گونه های L. longiflorum و L.rubellum بوسیله روش های متداول و تکنیک سیتوژنتیکی مولکولی بدست آمد. مشاهدات میکروسکوپی وضع کروموزم های میوتیک longiflorum ×L. Asiatic هیبرید های بین گونه ایی یک تیپ جدید از بازگشت نوسلار را آشکار کرد، بنابراین میوتیک بازگشت کننده نامحدود نامیده شد( (IMR. نخستین تقسیم بازگشت کننده(FDR) و دومین تقسیم بازگشت کننده (SDR) و IMR نسبت به نتیجه نهایی ژنتیکی آنها مقایسه شد. دخول کروموزم های همولوگ و کروموزم های سیگمنت از گونه دهنده به درون پذیرنده بوسیله تکنیک رنگ آمیزی کروموزومی تجزیه و تحلیل شد.روش های اصولی نرعقیمی F1 هیبرید بین گونه ایی و BC آنها به طور تکی جای بحث دارد. کارهای انجام گرفته بهنژادی سوسن در آسیا : عمده کشور توجه کننده به بهنژادی سوسن به منظور عادت و فرم رشد و گلدهی کشور ژاپن می باشد.سوسن های بومی ژاپن در 5 تا 4 گروه جای می گیرند. بیش از 8 گونه از 15 گونه ایی که در ژاپن رشد می کنند بومی این کشور می باشد.در ژاپن سالانه 67 میلیون سوخ و 57 میلیون گل بریدنی تولید می شود. هیبرید های شرقی و هیبرید های آسیایی تقریبا در سراسر این کشور تولید می شود. بسیاری از واریته های هیبرید های آسیایی بوسیله بهنژادگرهای خصوصی و ایستگاه های تحقیقاتی توسعه یافته اند.آقای Nishimura در ناگانو تلاقی L. formosanum با L. longiflorum را از حدود سال 1928 شروع و رقمی به نام L. formolongi را معرفی کرد که دارای این مشخصات بود: گلدهی در سال اول در افزایش با بذر و داشتن برگ های پهن مانند

L. longiflorum . همانطور که L. longiflorum بوسیله بذر افزایش می یافت به منظور پیش رسی برای گل بریده، مشکل آلودگی ویروسی بوجود نمیامد. تکنیک های غلبه بر ممانعت های بین گونه ایی، کشت رویان، کشت خامه و گرده وغیره در ژاپن گسترش یافته. اخیرا برخی هیبریدهای جدید از تلاقی L. longiflorum و L. formolongi با دیگر گونه ها ظاهر شده به منظور کشت رویان مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر ژاپن در کشور چین نیز نگاهی ویژه به سوسن می شود. در این کشور بدلیل فرهنگ و جشن های خاص آنان سوسن به عنوان یک ماده افزودنی به غذاهایشان مورد توجه است.

سوخ سوسن بعنوان یک سبزی خوراکی بحساب می آید که سرشار از نشاسته بوده و بعضا بسته به گونه تلخ می باشد. ارقام غیر تلخ شامل lancifolium, L. pumilum L. بوده که در مقیاس وسیعی در چین بعنوان جزیی از یک غذای سالم در مراسمات ویژه استفاده می شود. در آنجا به میزان زیاد در تابستان میل می شود چون معتقد اند که می تواند باعث کاهش دمای درونی بدن شود.بهنژاد گران در چین از زمان های دور تمام تلاش خود را برای بدست آوردن سوخ های غیر تلخ معطوف داشته اند . نتیجه نهایی این تلاش ها معرفی چند رقم غیر تلخ بسیار مطلوب بوده که معرفترین و مناسبترین آنها Lilium brownii بوده که به صورت بخار در مراسمات و بعنوان غلیظ کننده سوپ ها ودر فرآیندها برای استخراج نشاسته استفاده شده. مزه و بافت این گونه با سیب زمینی مقایسه می شود.

 

بهنژادی به منظور افزایش طول عمرگلهای هیبریدهای سوسن آسیایی

Ki-Byung Lim وJ.M. van Tuyl در مرکزتحقیقات بین المللی Business واحد ژنتیک و بهنژادی در هلند در سال 2002 بین واریته های سوسن آسیایی تلاقی انجام داده و تفاوت هایی در طول عمر گل های بوجود آمده مشاهده شد. نتایج برای طول عمر گلها، بصورت جداگانه و مجموع گلها آنالیز شدند و گیاهان نوید بخش برای آزمایشات بعدی انتخاب شدند. همگروه های واریته های والدی با 73 گیاه انتخاب شده و سری اول تحقیقات انجام شد.در بین فاکتور مورد بررسی، طول عمر گل به تعداد گل های هر ساقه، سرعت باز شدن گل و جذب آب وابستگی بیشتری داشت.مقدار طول عمر گل در هر گیاه تکی ظاهر شده با آنکه در همگروه ظاهر شده بود مقایسه شد. شمار گلها، جذب آب و ساقه های زودتر تشکیل شده همبستگی متوسطی با طول عمر گلهای تکی داشتند، درحالی که دیگر فاکتورها مثل تعداد برگ، وزن ساقه و ارتفاع همبستگی نشان ندادند. جذب آب توسط ساقه در طی بعد از برداشت با طول عمر گل تکی همبستگی منفی نشان داد . گلهای شاخه بریده واریته هایی از سوسن که طول عمر 7 روز دررطوبت و دمای 0تا 1- را داشتند تنها 3 روز در حالت خشک دوام دارند. برای این آزمایش 10 واریته تجاری سوسن در سال 1992 به هلند انتقال یافتند.حدود 2000 دانهال پرورش یافتند تا سوخهای آنان به بلوغ برسند.در سال 1995 نخستین آزمایش طول عمر تحت شرایط کنترل شده محیطی انجام شد و حدود 100 ژنوتیپ انتخاب شدند. 65 ژنوتیپ و واریته والدی برای انتخاب نهایی کاشته شدند. واریته 921492-2 با 11 روزبیشترین طول عمر را داشت. پس از آن واریته های921425-2 ، 921425-1 ، 921421-1 با 10 روز مقام دوم ، 921442-2 با 9 روز مقام سوم و Fashion با 8 روز مقام چهارم را به خود به اختصاص دادند. هیبریداسیون بین گونه ایی در سوسن : جنبه های کاربرد اقتصادی و تاکسونومی گونه های هیبریدی در بهنژادی : سوسن بیش از 80 گونه دارد که در 7 گروه طبقه بندی شده اند. در این گروه ها ارقام پرورش یافته از Sinomartagon, Archelirion و Leucolirion بیشترین اهمیت را در بازارهای اقتصادی را دارند. در حال حاضر بیشتر سوسن های اصلاح شده امید بخش، از رقم های جدیدی که از هیبریداسیون بین گونه ایی با ورود تیمارهای مفید ژنتیکی از گونه ها یا مواد اصلاح کننده متعلق به گونه های وحشی که تاکنون استفاده از آنها برای اصلاح اقتصادی رایج نیستند، بدست آمده اند. ما داریم تقریبا تمام دگر آمیزهای گوناگون را تلاقی می دهیم واز 1980 در بیش از 28 دگرآمیزی موفقیت هایی به دست آورده ایم. هیبریدهای نسل اول بین گونه ایی مشخصات فنوتیپی بینابین نشان می دهد. هیبریدهای بین گونه ایی یا بین نژادی پرزحمت است اما مدارکی پیدا شده مبنی بر موفقیت بیشتر که موثر ازشکل رویان است.

بنابراین به منظور تحقیق روی موفقیت هیبرید درون گونه ایی بین خویشاوندان دور، گونه ها به چندین آزمایشگاه در دنیا انتقال یافتند. برای موفقیت اصلاح دورگه های درون گونه ایی نه تنها تولید نسل اول هیبرید درون گونه ایی بلکه همچنین موفقیت تولید متوالی نسل ها با استفاده از هیبرید درون گونه ایی ورود تیمارهای با ارزش اهمیت دارد. یکی از تلاقی های امید بخش بین شرقی ها ( (Orientalsچندین گونه مانند L. henryi, Asiatics, و trumpet lilies می باشد.

411850_eEH92e9D.jpglilium_candidum.jpg

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...