اتوماسیون در ایران

[Mehdi.Aref 26748]

بازار:

صنایع ایران هم اکنون با چالش های عمده ای روبه رو است. اقتصاد در حال تحول ایران با حذف انحصارات و موانع تجارت آزاد،در معرض هجوم فزاینده شرکت های خارجی جویای بازارهای جدید قرار گرفته است. طیف این شرکت ها از تولید کنندگان با قیمت پایین و کیفیت نازل آسیای جنوب شرقی (مانند برخی تولید کنندگان چینی) تا تولید کنندگان دارای کیفیت بسیار بالا (مانند آلمان) را دربرمی گیرد. رقابت در چنین بازاری نیاز به نوسازی اکثر صنایع کشور را برای افزایش کیفیت طراحی و ساخت محصولات اجتناب ناپذیر می کند. در این راستا اتوماسیون نقش استراتژیک و تعیین کننده ای در باقی ماندن تولید کنندگان ایرانی در عرصه رقابت دارد.اما آیا به میزان این اهمیت،در ایران به اتوماسیون پرداخته شده است؟ پاسخ این سئوال مطمئناً منفی است. بازار اتوماسیون در ایران تنها شاهد فعالیت چند شرکت نوپا و کوچک است که بیشتر فعالیتشان در حوزه برق است. این شرکت ها به نوعی خدماتی محسوب می شوند و تنها فعالیتشان نصب،راه اندازی،تعمیر و در برخی موارد آموزش سطحی این سیستم ها می باشد. البته بعضی شرکتها هم در زمینه وارد کردن قطعات و ابزارآلات و دستگاههای مربوط به اتوماسیون تلاش می کنند. ولی این گونه فعالیت ها برای رسیدن به هدف مورد نظر که به نوعی همان چشم انداز بیست ساله است کافی نیست. اما یکی از تنهاترین شرکتهای ایرانی که در زمینه طراحی و ساخت روبات های صنعتی و شبکه های اتوماسیون فعالیت می کند، شرکت مهندسی توسعه سایپا (سیکو) است که علاوه بر موارد مطرح شده وظیفه پشتیبانی خطوط تولید سایپا را نیز برعهده دارد. این شرکت چند کارخانه اتومبیل سازی را در قسمت خطوط رنگ مجهز به سیستم اتوماسیون کرده است. هر چند،این شرکت نیز اکثر روبات ها و دستگاهها را از خارج وارد می کند. در واقع می توان گفت در ایران هیچ روباتی به صورت خط تولید در کارخانه و یا تولید انبوه ساخته نمی شود. روباتهای ساخته شده به صورت موردی و آن هم توسط برخی مراکز پژوهشی و دانشگاه ها بوده است. البته مقصود من روباتهای صنعتی هستند. شاید یکی از دلایل این امر،این باشد که صنایع داخلی ما هنوز آنقدر پیشرفت نکرده که نیاز به تولید انبوه روبات باشد. دلیل دیگر نیز شاید ارتباط ضعیف بین صنعت و دانشگاه باشد. شاید هم این تکنولوژی به خوبی معرفی نشده و اطلاع رسانی در این رابطه درست انجام نشده است و این عامل باعث شده تا سرمایه گذاران ریسک حضور در این حوزه را قبول نکنند.

[Mehdi.Aref 26748]

فعالیت ها:

هر ساله در ایران مسابقات روباتیک زیادی برگزار میشود. گروههای دانشجویی و دانش آموزی در سراسر کشور مشغول ساخت روبات های آموزشی و سرگرمی هستند. این گونه فعالیت ها زمینه ساز پیشرفت کشور در حوزه روباتیک است. اما باید دید در زمینه روبات صنعتی و اتوماسیون چه تلاشهایی شده است. بهتر است در ابتدا فعالیت دولت را بررسی کنیم. در ادامه سیاست گذاری اولیه در صنعت الکترونیک برای بخش اتوماسیون صنعتی،با حضور استادان باسابقه ی دانشگاه ها و متخصصان باتجربه در صنعت اتوماسیون کشور،برای سیاست گذاری در این صنعت کمیته ای تشکیل شد. این کمیته ی تخصصی طی برگزاری جلسات هفتگی به بررسی شرایط اتوماسیون صنعتی در ایران و جهان پرداخت. سپس برای رسیدن به اهداف مورد نظر اقدامات را اولویت بندی کرد که برخی از آنها را بیان نموده ایم:

1- نرم افزارهای برنامه نویسی کنترلی.

2- نرم افزارهای سیستم عامل بلادرنگ.

3- سیستم های فیلدباس و انتقال اطلاعات.

4- سخت افزارهای کنترل گر و ادوات کنترل وابزار دقیق.

5- سیستم های انعطاف پذیر.

اما سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور که متولی اجرای قانون حداکثر استفاده از توان داخلی در اجرای پروژه های کنترل و سیگنالینگ ریلی (اعم از قطار شهری و راه آهن سراسری است)،پیشنهاد انجمن شرکت های اتوماسیون صنعتی را پذیرفته و از صاحب نظران و کارشناسان و مسئولین اجرائی پروژه های ریلی دعوت به عمل آورد تا پروژه های مربوط را عملی کنند. در مورد فعالیت های پژوهشی می توان به روباتی اشاره کرد که در تابستان امسال ساخت آن به پایان رسید. این یک روبات بسته بندی است که با هدف افزایش بازده تولید و کاهش خطاهای بسته بندی طراحی و ساخته شده است. دستگاه ساخته شده (روبات بسته بندی) مراحل چیدمان محصولات در انتهای خط تولید درون کارتن را انجام می دهد که در انواع صنایع غذائی،آرایشی، بهداشتی و مواد شوینده کاربرد دارد. این روبات دارای هوش مصنوعی قدتمند است که میتواند به انجام کنترل کیفیت محصولات پرداخته و قابلیت تطبیق با خطوط مختلف تولید کارخانجات را با کمترین تغییر دارد. این سیستم با 20 تا 50 درصد افزایش ظرفیت و سرعت بسته بندی،سرعت تولید و راندمان را ارتقاء داده و خطاهای بسته بندی که غالباً به دلیل نیروی انسانی است ،حذف می کند و با کاهش قیمت نسبت به نمونه های خارجی که قابلیت های منحصر به فرد این طرح را نیز ندارد،با هزینه 40 تا 60 میلیون تومان تهیه می شود در حالی که هزینه نمونه های مشابه که با قبول سفارش کار ساخته می شوند بیش از 100 تا 120 هزار دلار است.

[Mehdi.Aref 26748]

گفته مدیران:

به گفته رئیس هئیت مدیره انجمن اتوماسیون به دلیل مستقل شناخته نشدن در سیستم رتبه بندی ها،کیفیت صنعت اتوماسیون در پروژه ها آسیب می بیند. شرکت هایی که برای فعالیت های مختلف مهندسی،طراحی و نصب اتوماسیون انتخاب میشوند اغلب شرکت هایی هستند که امور مربوط به برق و غیره را انجام می دهند. او گفت در اتوماسیون وابستگی ما به خارج هفتاد درصد است. اگر یک پروژه را در فازهای طراحی،ساخت،نصب و راه اندازی در نظر بگیریم،در بخش های طراحی،نصب و راه اندازی مشکلی نداریم اما از نظر ساخت به خارج وابسته هستیم،چون تکنولوژی این صنعت بسیار پیشرفته است و هر روز در حال تغییر است و ما متأسفانه عقب افتاده ایم. دلیل این عقب افتادگی آن است که تنوع تجهیزاتی که در اتوماسیون به کار می رود بسیار زیاد است به طوری که بیش از 800 نوع ابزار دقیق و سیستم کنترل در دنیا ساخته میشود،که نیازمند سرمایه گذاری بسیار سنگینی برای ساخت است و تنها شرکت هایی می توانند این سرمایه گذاری را انجام دهند که بازارهای جهانی را در اختیار داشته باشند و بدون شک سرمایه گذاری برای بازارهای منطقه ای توجیه اقتصادی ندارد. از آنجا که حضور در بازارهای جهانی هم با توجه به رقابت بسیار فشرده آن سخت است،می توان گفت در حال حاضر سرمایه گذاری بخش خصوصی در این زمینه امیدوار کننده نیست. همچنین از توان دولت نیز خارج است. او در خصوص چگونگی توسعه صنعت اتوماسیون و کاهش واردات اظهار کرد در این زمینه خاص نباید تولید به عنوان هدف در نظر گرفته شود،بلکه هدف باید یکپارچه سازی تجهیزات اتوماسیون قرار گیرد و چون این تجهیزات کامپیوتری هستند نیازی نیست همه قطعات را تولید کرد. مسأله مهم دانشی است که به واسطه آن قطعات را جمع کرد و نرم افزارهای مناسبی روی آن نصب کرد تا مورد استفاده قرار گیرد. در دهه گذشته تلاش زیادی کردیم تا دولت شرایطی فراهم کند تا شرکت های خارجی نتوانند تنها فروشنده صرف محصولات باشند. به این معنا که گفته شود تنها در صورتی میتوانند با شرکت های داخلی همکاری کنند که سیستم یکپارچه سازی در داخل ایران صورت گیرد. از این رو پیشنهاد ما این است که دولت با تصویب طرح یکپارچه سازی نرم افزارهای سیستم،به شرکت های داخلی ما این فرصت را بدهد تا بتوانند این صنعت را توسعه دهند،در این صورت با این اقدام بیش از 50 درصد از مبالغ ارزی که در گذشته از ایران خارج می شد،در داخل مصرف می شود و توان علمی داخل را نیز ارتقاء خواهد داد و تنها قطعات و سخت افزارهایی که مورد نیاز است وارد می شود و در داخل جمع و نرم افزار آن نوشته می شود. او همچنین اضافه کرد که با وجود توان انجام چنین امری در داخل و کسب موفقیت های بسیار بالای برخی شرکت ها در سطح جهانی،اما به دلیل نبود حمایت کافی،به ناچار مجبور به تعطیلی شرکت خود شده و متحمل ضررهای هنگفتی نیز شده اند.

به نقل از سایت صنف اتوماسیون