فرهنگ باستانی اساطیر ایران زمین

[Samira Naderi 386]

اساطیر ایران به مجموعهٔ اسطوره‌های ایرانیان اشاره می‌دارد. این اسطوره‌ها ریشه آریایی داشته و و تا میزان بسیار بالایی میان اقوام ایرانی و هندی وجه اشتراک دارد.آنچه از اساطیر کهن ایرانی امروزه باقی‌مانده بیش‌تر به اوستا باز می‌گردد.ولی هر یک از اساطیر باستانی ایران زمین نماد چیز خاصی هستند که در این مطلب به آنها اشاره میکنیم.

[Samira Naderi 386]

آکمن – یاری دهنده اهریمن

اکوان – دیو نیمه شیر و نیمه اسب که به دست رستم کشته شد

ایندرا – الهه جنگ و نابودی

آبان بانو – همسر خدای آب

آبان – ایزد آب ها آبان دخت – دختر الهه آب

ابلیس- دیو یاری رسان زهاک که جای بوسه او مار روئید

اپوش- دیو خشک سالی

آتر – الهه آتش

آتربان – ایزد نگهبان آتش

آتش – نماد اهورا مزدا در زمین

آذر – ایزد نگهبان آتش

آذر میدخت – الهه ضد پیری زنان ، دختر خسرو پرویز که یک سال

پادشاه ایران بود

آذریان – فرزندان آتش

آذرگشنسب – آتش جنگجویان در شیز

اردیبهشت – فرشته راستی، اشا، تجسم آتش، ماه، بهشت

آرمتی – اسفند، تجسم زمین، نگهبان آبادانی

آز- دیو حرص، دشمن بهمن

اسماء – دیو، تجسم خشم

اشی – الهه قدرت و توانایی

اشون – پیروان راستی

امرداد – ایزد حامی گیاهان، تجسم جاودانگی

امشاسپندان – جاودانان، هفت نماینده پاکی و راستی اهورا مزدا در

روی زمین

آناهیتا – بانوی آب ها، الهه نگهبان آب، زندگی دهنده، تجسم زیبایی

انگره مینو – روح پلید و ناپاک

انیران – دشمنان ایران

اهریمن – خدای جهان تاریکی، تجسم دروغ

اهورا – خدای راستی و اندیشه

اهورا مزدا – خدای جهان روشنایی، خدای دانا، خدای یکتا، اورمزد

اوپرتات – فرشته زیرکی

اوروازشیست – آتش پاک، آتشی که از چوب خوش بو می سوزد.

[Samira Naderi 386]

بردیا – پسر کورش کبیر

برزین مهر – آتشکشاورزان در نیشابور

برمک – الهه نگهبان بهار

بگا – (بغ) خداوند

بهاگا – ایزد سرنوشت

بهرام – خدای پیروزی، تجسم شاهین

بوشاسب – دیو، تجسم خواب

باریا – دهنده خانه

باتو – دیو سحر و جادو

بادپا- نام اسب گردآفرید

[Samira Naderi 386]

پارمتی – دیو کج اندیشی

پروشات – دختر پری (پریزاد) همسر داریوش

پری – الهه ضد دیو، همسر سام نریمان

پریسا – دختری پری، الهه نابود کننده دیو

[Samira Naderi 386]

ترا – آقامتگاه خدا، قله البرز (دماوند)

ترومیتی – دیو گستاخی

ترتیا- الهه طوفان، اژدهای خشکسالی را می کشد

تشتر – الهه باران، تیر

توشنامیتی – الهه آرام بخش

[Samira Naderi 386]

جهی – دیو هرزگی (زنانه)

چچست – دریاچه مقدس (ارومیه)

چیستا – الهه دانش

چینوات (چینوت) – پل آزمایش افراد نیک و بد (پل صراط)

چیش پش – پسر هخامنش، جد کورش کبیر

جمشید جم – چهارمین پادشاه سلسله پیشدادیان که ۷۰۰ سال

پادشاهی کرد وی حامی هنر و موسیقی و دارای َفرّ ایزدی بود، در دوران

شهریاری او عصر طلایی ایران زمین بود نام جمشید در اوستا زیاد به

چشم می خورد از جمله یادگارهای او جشن عید نوروز است وی به سبب

ساخت دژ زیرزمینی (وره) مشهور و مورد تمجید می باشد.

[Samira Naderi 386]

دات – الهه قانون و عدالت

داریوش بزرگ – پادشاه هخامنشی ، مصریان به او لقب فرعون بزرگ

دادند، ساخت کانال سوئز، ساخت معبد هیبیس مصر، تاسیس ارتش ده

هزار نفری سپاه جاویدان و ایجاد عظیم ترین نیروی دریایی، مبدع خط

میخی پارسی، تاسیس جاده شاهی از اسیا تا اروپا، تاسیس ضرابخانه ها

بخشی از خدمات او به شمار می رود.

دانا – الهه شناخت، تجسم دین و آئین

دروجنسو – دیو تباهی

دیو – نگهبان دروغ و هر پلیدی

دیو سپید – از امرای مازندران کنونی که دارای لشکری بس گران و

پر هیبت بودکیکاووس را شکست داد و اسیر نمود.

[Samira Naderi 386]

راتا – الهه بخشش

رپیدوا – الهه تابستان

رشن – ایزد حامی مهر(خورشید)

رع – خدای خورشید، دارنده ثبات

رخش – اسب رستم

رستم – پسر زال، جهان پهلوان، اژدهای دژم، جادوگر، دیو ارژنگ، دیو

سپید، کافور آدم خوار و اکوان دیو را کشت ۶۰۰ سال عمر کرد و توسط

نابرادری اش کشته شد و او را هم کشت.

[Samira Naderi 386]

زال – پسر سام نریمان، زال شیردل با موی سپید به دنیا آمد او را در

کوه البرز (قله قاف) رها کردند ولی توسط سیمرغ بزرگ شد.

زرتشت (زردشت) – اولین پیامبر خدا، نابود کننده اهریمن، آورنده

آتش از بهشت، در ۶۵۰۰ ق.م به دست تورانیان کشته شد.

زامیاد – نگهبان زمین

زروان – خدای بزرگ زمان

زهره – همان ونوس یا آفرودایت

زورون – پهلوان اوستایی، تجسم پیر

[Samira Naderi 386]

سپندمینو – روح مقدس و پاک

سپندارمذ – حامی فروتنی و پارسایی، الهه صبر

سروش – ایزد حامی مهر، دشمن دروغ، تجسم جنگجوی مسلح، پیام

رسان فرشته وحی

سریشوک – تجسم گاو

سمندر – الهه متوکل آتش، پرنده ای که در آتش نمی سوزد.

سوروا – دیو هرج و مرج

سوشیانت – سومین منجی بشر، تجسم نوید پیروزی و عدالت

سول – ایزد روز

سوکا – الهه نگهبان نعمت ها

سیاووش – پسر کیکاووس به دست افراسیاب کشته شد، نماد پاکی و

صداقت

سیامک – پسر کیومرث دیو سیاه او را کشت

[Samira Naderi 386]

شهرناز – خواهر جمشید جم

شهنواز – دختر جمشید جم

شهریور – حامی بینوایان، تجسم شهریاری و قدرت

شید – الهه خورشیدی

شیر – تجسم رعد و آتش(آئین مهر)

شبدیز – اسب سیاه که خاصو مورد علاقه خسرو پرویز بود

[Samira Naderi 386]

فرشوشتر – همسر زرتشت پیامبر

فرنبغ – آتش موبدان در فارس

فرانک – مادر فریدون شاه

فروهر – شکوه و بزرگی، نیروی جاودانگی تجسم اهورا مزدا

[Samira Naderi 386]

کامک- پرنده ای که با باز کردن بالهایشمانع آمدن باران می شد.

کیوان – ایزد هدایت کننده

کیومرث – اولین پیشدادی

گاتا – گات ها، گاثه ها، سروده های زرتشت پیامبر در کتاب مقدس

اوستا

گردآفرید – فرمانده دروازه ایران (دژ سفید) در نبرد با سهراب

شکست خورد

گوش – ایزد نگهبان حیوانات

گوپاتشا – تجسم نیمه انسان و نیمه گاو

گلرنگ- نام اسب فریدون

[Samira Naderi 386]

ناهید – همان آناهیتا الهه آب ها

نیوک – دیو پلیدی و دروغ

واج – کلام خدا

وای – ایزد شانس و تقدیر

وارنا – سرزمین مقدس(گیلان)

وته – ایزد بادها

وندیداد – قانون ضد دیو بخشی از کتاب مقدس اوستا

ویسپرد – ستایش آفرینش بخش از کتاب مقدس اوستا

ویسپوبیش – آشیانه سیمرغ در دریای خزر

ویشورپه – اژدهای خشکسالی با سه سر

ویو – الهی آب و هوا

[Samira Naderi 386]

هادیوش – تجسم گاو آسمانی

هرا – اولین کوه مقدس (البرز)

هما – همسر بهمن مادر ساسان و داراب که .. سال بر ایران شاهی

کرد.

هورا – همان هوم، گیاه مقدس باستانی

هور – الهه خورشید

[Samira Naderi 386]

یسنا – ستایشایزدان بخشی از کتاب مقدس اوستا

یمه – همان جمشید، ایزد درخشندگی