بررسی تبعات اجتماعی بلندمرتبه سازی

[Mohammad Aref 120,438]

تاکنون تبعات ناهنجار و منفی اجتماعی، فرهنگی، روانی ساختمان های بلندمرتبه از سوی محققان مختلفی مورد بررسی و نقد واقع شده است. از آنجایی که در این میان تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و روانی ناشی از زیست و فعالیت در بلند مرتبه هایی همچون مجموعه های مسکونی حائز اهمیت زیادی می باشد و در محیط سکونت جمعی، برخوردهای اجتماعی و آثار روانی آن ابعادی بسیار گسترده تر می یابد، این امر سبب شده است تا بیشتر انتقادهایی که از بلند مرتبه سازی صورت می پذیرد در زمینه ساختمانهای مسکونی مطرح شود.

در واقع بررسی بلند مرتبه های مسکونی از این جهت مورد توجه است که مسکن جایگاه مهمی در مقولات اجتماعی فرهنگی و روانی دارد. به طوری که مسکن مهم ترین تأمین کننده تمدن و خانه بهترین نگهدارنده فرهنگ اجتماعی است. مسکن یکی از فاکتورهای اساسی تعادل و پابرجایی اجتماع انسانی است و حافظ کیان خانواده و روابط بین اعضای آن می باشد. از این رو است که داشتن مسکن مناسب مانند سایر نیازهای بشر از جمله حقوق اولیه آدمی به شمار می رود. عدم توجه به نقش مسکن در روابط اجتماعی خانواده شهری بدون تردید دستیابی به هدف برخوردار شدن از رفتارهای عالی اجتماعی و تعالی ارزش های والای انسانی را غیرممکن می سازد.

 

در گذشته در ایران تمامی ساکنین یک محله نسبت به مسائل و اتفاقات پیرامون خود علاقمند بوده و نوعی انسجام ، پیوستگی و نظارت اجتماعی نسبی وجود داشته است. در حالی که تحولات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه در دهه های اخیر نوعی بی تفاوتی را جایگزین آن کرده است. فقدان مسکن و کیفیت نامناسب و عدم توجه به نقش آن در روابط اجتماعی با افزایش میزان بزهکاری، طلاق و از هم گسیختگی اجتماعی، ارتباط مستقیم و تنگاتنگی داشته و بنابراین توجه به اهمیت و نقش مسکن از ابعاد اجتماعی، در رشد و اعتلای فرهنگی ، روانی جامعه موثر است.

 

این موضوع وقتی اهمیت ویژه ای می یابد که زندگی در بلندمرتبه ها و رفتن به ارتفاع باعث دگرگونی در مکان زیست انسانی و به دنبال آن دگرگونی در فرهنگ زیستن می گردد. از این رو ساخت ساختمان های بلند بدون توجه به مسائل فرهنگی جامعه نمی تواند راه حل مناسبی برای مشکل مسکن باشد. هر چند که مناطق مسکونی طی سده گذشته شاهد ورود و گسترش الگوها و روش های بیگانه و عمدتاً غربی بوده اند، به نظر می رسد که لازم است با شناخت مشکلات ایجاد شده و یافتن راه حل هایی برای هماهنگ کردن ساختمان های بلند با فرهنگ خاص جامعه ایرانی، در راستای بهبود شرایط زندگی و ارتقای کیفیت آن گام برداشت. بنابراین برای شناخت ابعاد مختلف اجتماعی و فرهنگی و روانی ساختمان های بلندمرتبه تأثیرات این ساختمانها بر ساکنین بایستی در زمینه های زیر مورد بررسی قرار گیرد تا میزان افزایش تراکم و ظرفیت بلندمرتبه سازی در محدوده های مسکونی مشخص شود:

• بلند مرتبه سازی مسکونی و روابط همسایگی
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و رفت و آمد خانوادگی
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و مسائل اخلاقی و تربیتی
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و مسائل روانی
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و امنیت
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و طبقات و گروههای اجتماعی
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و مالکیت
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و مشارکت
  
• بلندمرتبه سازی مسکونی و هویت بومی
  

منابع:

 

• هدایت نژاد، محمود: بهداشت روانی فرهنگی آپارتمان نشینی، دومین سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران، ۱۳۷۴
  

 

منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار